Ümumtəhsil fənləri tədrisinin ekoloji aspektləri

Cəmiyyətin inkişafında böyük rol oynayan texnikanın, müxtəlif istehsal sahələrinin təbiətə, insan həyatı üçün mühüm olan ətraf mühitin zənginlik və əsrarəngizliyinə mənfi təsiri artıq bəllidir. İntellekt əsrində bütövlükdə dünyada ətraf mühitin - ekologiyanın mühafizəsi çox böyük əhəmiyyəti olan bir problemə çevrilmişdir. Təkcə mütəxəssisləri deyil, bəşəriyyəti narahat edən bu qlobal problemin həlli bütün insanların birgə səyi nəticəsində mümkün ola bilər. Odur ki, ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı dövlətlərarası razılaşmalar imzalanmışdır. XX əsrdə, xüsusən İkinci Dünya müharibəsindən sonra bu istiqamətdə beynəlxalq əməkdaşlıq daha da genişlənmiş, 250-dən artıq beynəlxalq müqavilə imzalanmışdır. Kompüter əsrinin fakt və hadisələrinin təhlili göstərir: insanların fəaliyyəti nəticəsində torpaq, su, hava xeyli dərəcədə çirklənmişdir. Bu qlobal problemin həlli bu gün daha böyük həyati bir mahiyyət daşıyır. Dünya iqlim tiplərindən böyük bir qismini özündə birləşdirən Azərbaycanda ekoloji problemlərə böyük diqqət var: ölkədə ayrıca Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yaradılıb. Respublikanın Prezidenti İlham Əliyev hələ 2009-cu ildə ölkənin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasda ekoloji məsələlərə bir daha diqqəti cəlb etmiş, başa vurmaqda olduğumuz ili "Ekologiya ili" elan etməyi məsləhət bilmişdi. Beləliklə, Azərbaycan tarixinə həm də "Ekologiya ili" kimi həkk olunan bu il ərzində müxtəlif miqyaslarda tədbirlər keçirildi, təbiətin qorunması və zənginləşdirilməsi istiqamətli işlər görüldü.

Təbiət, ətraf mühit çirklənmişdir. Bu məsələnin həlli üçün, ilk növbədə, ekoloji maarif işi canlandırılmalı, təhsil sistemində ekoloji biliklər öyrədilməli, gənclikdə ekoloji təfəkkür formalaşdırılmalıdır. Ətraf mühitin - insanın yaşadığı məkanın ekoloji zənginliyinin qorunması, zənginləşdirilməsi indiki gəncliyin üzərinə düşən tarixi vəzifədir. Gənclik təbiətin çirklənmə mənbələrini, tullantıların, nəqliyyat vasitələri vasitəsilə atmosferə keçən 60-dan çox zərərli maddələrin insan orqanizminə vurduğu ziyanı bilməlidir.

Bakı Dövlət Universitetinin "Gənc istedadlar" liseyinin dekabrın 23-də keçirdiyi "Orta ümumtəhsil məktəblərində fənlərin tədrisinin ekoloji aspektləri" mövzusunda elmi-praktik konfrans bu və ya digər məsələlərin şərhi, təbliği və həlli yollarının təhlili baxımından maraqlı oldu.

Konfransı giriş sözü ilə BDU-nun rektoru, Milli Məclisin üzvü, akademik Abel Məhərrəmov açaraq ekoloji məsələlərə aydınlıq gətirdi, dünyada, eləcə də Azərbaycanda bu qlobal problemin həllinə dövlət və hökumət miqyasında böyük əhəmiyyət verildiyini, iş görüldüyünü söylədi. Aydın oldu ki, BDU-da ekologiya fakültəsinin yaradılması qərara alınıb. Ali təhsil - elm ocağının müvafiq kafedralarında yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanmaqla yanaşı, ətraf mühitin mühafizəsi problemlərinə aid elmi-tədqiqat işləri də aparılır.

Tədbirdə təkcə BDU-nun fakültə dekanları və kafedra müdirləri, liseyin müəllim və şagird kollektivlərinin üzvləri deyil, liseyin əməkdaşlıq etdikləri XXI əsr - Beynəlxalq Təhsil və İnnovasiya Mərkəzinin, "Bağça-məktəb-lisey" kompleksinin nümayəndələri də iştirak edirdilər. BDU-nun Ekoloji kimya kafedrasının müdiri, professor Sevinc Hacıyevanın "Kimya dərslərində şagirdlərdə ekoloji dünyagörüşünün formalaşdırılması", ali məktəbin Onurğalılar zoologiyası və bioekologiya kafedrasının müdiri, professor Qara Mustafayevin "Azərbaycan Respublikasının orta ümumtəhsil məktəblərində ekoloji təhsilin vəziyyəti", universitetin Ətraf mühiti mühafizə və təbii ehtiyatlardan istifadə kafedrasının müdiri, professor Şövqü Göyçaylının "Orta məktəblərin coğrafiya dərsliklərində ekoloji biliklərin məzmunu" mövzularında çıxışları konfrans iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılandı.

XXI əsr - Beynəlxalq Təhsil və İnnovasiya Mərkəzinin biologiya müəllimi Sevda Abiyevanın "Orta məktəbdə bioekoloji problemlərin öyrədilməsi", "Bağça-məktəb-lisey" kompleksinin coğrafiya müəllimi Təranə Fərzəliyevanın "Coğrafiya fənninin tədrisində şagirdlərin ekoloji tərbiyəsi" və "Gənc istedadlar" liseyinin direktoru, professor Qasım Hüseynovun "Orta məktəbdə üzvi kimyanın tədrisi prosesində ekoloji təhsil" mövzularında çıxışları ayrı-ayrı fənlərin tədrisində ekoloji təhsil və tərbiyə imkanlarının təcrübi baxımdan şərhi ilə əhəmiyyətli oldu.

Gənclik ekoloji problemə biganə deyil, - bu fikir "Gənc istedadlar" liseyinin IX sinif şagirdi Mahirə Səfərəlizadənin "Doğma Bakımızı çirklənmədən qoruyaq" adlı çıxışında ifadəsini tapdı.

Problemin ayrı-ayrı tərəflərinə aydınlıq gətirilən elmi-praktik konfrans "Gənc istedadlar" liseyinin biologiya müəllimi Səbribəyim Əliyevanın rəhbərliyi ilə şagirdlərin ifasında "Biz təbiəti sevirik" kompozisiyası ilə başa çatdı.

Ş.HƏTƏMOĞLU

Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 31 dekabr.- S.10.