Kopenhagen Universiteti
Yerləşir: Danimarka, Kopenhagen şəhəri
Yaranma tarixi:
1479-cu il
Tipi: Dövlət
İşçi heyətinin ümumi sayı: 8600 nəfər
Tələbələrin ümumi sayı: 38010 nəfər
Ümumi büdcəsi: 7033684000 Danimarka kronu (DKK)
Rəsmi saytı: www.ku.dk
Kopenhagen Universiteti (
Böyük Britaniyanın
"Times Higher Education Supplement - QS World Universities Rankings"
jurnalının 2009-cu ildə apardığı dünya
universitetlərinin reytinqinə əsasən, Kopenhagen
Universiteti 100 ən yaxşı ali məktəb
arasında 51-ci yerdə sıralanıb. 2010-cu ildə
dünyanın ən nüfuzlu universitetləri arasında
"Times Higher Education World University Rankings"-in
açıqlamasına əsasən, Kopenhagen Universiteti 177-ci
yerdə, "QS World University Rankings"-in açıqlamasına
əsasən isə 45-ci yerdə qərarlaşıb.
Tarixi
Kopenhagen Universiteti 1479-cu il
iyunun 1-də Kral I Xristian Roma papası IV Sikstin
razılığını aldıqdan sonra yaradılıb və
Danimarkanın ən qədim ali təhsil ocağıdır.
1536-cı ildə
1801-ci ildə
admiral Horatio Nelsonun komandanlığı altında Britaniya
donanması Kopenhagen şəhərini bombardman edir, Kopenhagen
Universitetinin binaları da dağıntıya məruz
qalır. Buna baxmayaraq, 1836-cı ildə yeni quruculuq işləri
getdiyi vaxtda universitetin yeni binası istifadəyə verilir.
Bu dövrdə universitet kitabxanası, Zoologiya,
Geologiya muzeyləri, botanika bağı və oranjereya
yaradılır. İlk qız tələbə
universitetə 1877-ci ildə qəbul olunur.
1993-cü ildə
Kopenhagen Universitetinin hüquq fakültəsi sosial elmlər
fakültəsindən ayrılır, 1994-cü ildə
ekologiya, biotexnologiya fakültələri açılır, tələbə
və müəllimlərin sayı sürətlə
artır. 1479-cu ildən 2004-cü ilədək universitet rektor
və Konsistoriya (kilsə şurası) tərəfindən
idarə olunur. 2004-2005-ci illərdə
Konsistoriya İdarəçilər Şurası ilə əvəz
olunur. 2005-ci ildə Kopenhagen Universitetinin
Sağlamlıq və Cəmiyyət Mərkəzi, Səhiyyə
İnstitutu açılır.
2006-cı ilin
mayından universitet 500-dən artıq yaşı olan qədim
binalarını tərk etmək qərarına gəlir. Məqsəd
daha keyfiyyətli tədris şəraiti və müasir təhsil
mühiti yaratmaq üçün universitetin departament və
fakültələrinin əksəriyyətini üç
böyük kampusda cəmləməkdən ibarət olur.
Kampusdakı departamentlər fənlərdən
asılı olaraq yerləşdirilir, məsələn, Siyasi
elmlər və Sosiologiya departamentləri bir-birlərinə
yaxın ərazidə salınıb.
2007-ci ildə
Kral Baytarlıq və Kənd Təsərrüfatı
Universiteti ilə Danimarka Əczaçılıq Elmləri
Universiteti Kopenhagen Universitetinə birləşdirilir. Həmin
universitetlər hazırda Kopenhagen Universitetinin dəqiq elmlər
və əczaçılıq fakültələri kimi fəaliyyət
göstərir.
Büdcə və təhsil haqqı
2009-2010-cu tədris
ilində Kopenhagen Universitetinin illik büdcəsi 7033684000
Danimarka kronu (DKK) təşkil edib.
Kopenhagen
Universitetinə yerli abituriyentlər imtahansız, orta məktəbin
buraxılış imtahanlarının nəticəsini təqdim
edərək qəbul olunurlar. Universitetdə yerli və
Avropa Birliyinə daxil olan ölkələri təmsil edən
tələbələr ödənişsiz oxuyur.
2010-2011-ci tədris ilində Kopenhagen Universitetində əcnəbi
tələbələrin təhsil haqqı İctimai elmlər
fakültəsində bakalavr, magistratura və doktorantura pillələrində
təhsil almalarından asılı olmayaraq ildə 10000 avro, Əczaçılıq
elmləri fakültəsində ildə 14400 avro, Həyat elmləri
fakültəsində ildə 7000 avro, Dəqiq elmlər
fakültəsində ildə 13000-15300 avro təşkil edir. Təhsil haqqı tələbənin fakültədə
qeydiyyata düşməsindən 1 ay əvvəl ödənilməlidir
(əgər tələbə sentyabr ayının 1-dən
qeydiyyata düşürsə, avqustun 1-dən, fevralın 1-dən
qeydiyyata düşürsə, yanvarın 1-dən təhsil
haqqını ödəməlidir).
Dünyanın
digər universitetlərində olduğu kimi, Kopenhagen
Universiteti də tələbələrə müxtəlif təqaüd
və kreditlər təklif edir. Təqaüd və
kredit almaq üçün tələbə avqust və fevral
ayında universitetə yazılı ərizə ilə
müraciət etməlidir. Götürdüyü
krediti tələbə oxuduğu müddətdə tədricən
və ya universiteti bitirib işə düzəldikdən sonra
qaytarır. Əgər tələbə ali
məktəbi bitirdikdən sonra sağlamlığı ilə
əlaqədar və digər səbəblərə görə
işləmək imkanını itirirsə, iş tapa bilmirsə,
götürdüyü kredit ona bağışlanır.
Kopenhagen
Universiteti yataqxanaları yetərincə tələbə yerləşdirməyə
malikdir, lakin tələbə sayı çox olduğundan əcnəbi
tələbələr burada otaq tapmağa çətinlik
çəkir.
Yataqxanada otaq tutmaq üçün tələbə
dərslər başlanmazdan 2-3 ay əvvəl universitetə
müraciət etməlidir. Otaqların qiyməti
şəraitindən asılı olaraq ayda 2500-4500 kron
arasında dəyişir. Tələbələr
şəxsi evlərdə ayda 2600-4000 kron ödəməklə
kirayə otaq tuta bilərlər.
Universitet bu gün
Kopenhagen şəhəri
sakinləri və qonaqları üçün yüksək həyat
tərzi təklif edir. Şəhər rəngarəng
memarlıq nümunələri, dizayn və delikatesləri ilə
məşhurdur. Həmçinin burada çox rahat şəhər
nəqliyyatı, velosiped mədəniyyəti (şəhər
əhalisinin 36 faizi iş yerlərinə və təhsil
aldıqları müəssisələrə bu nəqliyyat
növü ilə gedir), limanları,
yaşıllıqları, dəbli kafeləri yüksək həyat
tərzinə öz töhfəsini verir. Sahil
küçələrində, parklarda, şənbə-bazar
günləri isə şəhərdən kənarda qəsrlərdə,
kəndlərdə, meşə və dağlarda gəzinti
insana əvəzolunmaz zövq bəxş edir.
Kopenhagen Universiteti Kopenhagen
şəhərinin mərkəzi hissəsində yerləşir
və 4 kampusdan ibarətdir: Şimal, Cənub, Şəhər
və Frederiksberq. Şimal kampusda Sağlamlıq, Əczaçılıq
elmləri, Dəqiq elmlər fakültələri, Biotexnologiya
Tədqiqatları və İnnovasiyalar Mərkəzi, Cənub
kampusda Humanitar elmlər fakültəsi, Şəhər kampusunda Hüquq,
İctimai elmlər, İlahiyyat fakültələri,
İnzibatçılıq Mərkəzi, Frederiksberq kampusunda
isə Həyat elmləri fakültələri yerləşir.
Kopenhagen
Universitetinin kampusları yaşıllığı və
bitki örtüyünün rəngarəngliyi ilə
seçilir.
Universitetin məqsədi Avropanın ən yaşıl kampusu adına yiyələnməkdir. Bu
təşəbbüsə tələbə və müəllimlər
də cəlb olunur. Havaya zərərli
qazların buraxılmasının aradan qaldırılması,
enerji istifadəsinin azaldılması, ümumiyyətlə, təbiətin
mühafizəsi ilə bağlı universitetdə xeyli işlər
aparılır. Kopenhagenin mərkəzində
universitetin Botanika bağı yerləşir. Bağ
Danimarkanın bütün bitkilərinin kolleksiyasından ibarət
canlı muzeydir. Həmçinin burada
dünyanın ən böyük bitki və göbələk
herbarisi toplanıb. Ali məktəbin
kampusunda əvvəllər Kral Baytarlıq bağı
adlandırılan, elmi tədqiqatlar üçün nəzərdə
tutulmuş, əsrarəngiz gözəlliyə malik Həyat
Elmləri bağı mövcuddur. Bütün
bunlarla yanaşı, meşə təsərrüfatı təhsilinin
inkişafı məqsədi ilə 1936-cı ildə Botanika
bağına əlavə olaraq Kopenhagen şəhərindən
kənarda dendari salınıb. Şəhərdən
kənarda universitetə məxsus meyvə ağacları və
kollarından ibarət Pometum, Eressunda dəniz suyu
doldurulmuş və dənız canlıları saxlanılan
akvarium var.
Kopenhagen
Universitetində 8 fakültə və 100-dən çox
departament və tədqiqat mərkəzi var.
Sağlamlıq elmləri fakültəsi Tibbi-biologiya elmləri,
Hüceyrə və molekulyar tibb, Nevrologiya və farmakologiya,
Beynəlxalq səhiyyə, immunologiya və mikrobiologiya,
Odontologiya, İctimai səhiyyə, Məhkəmə tibbi,
Eksperimental tibb, ortopediya və daxili xəstəliklər,
Daxili təbabət və cərrahiyyə, Nevrologiya, psixiatriya
və sensor elmləri, Ginekologiya, mamalıq və pediatriya,
Diaqnostika elmləri departamentləri, Novo Nordisk Metabolik
Fundamental Tədqiqatlar, Novo Nordisk Protein Tədqiqatları,
Vilhelm Yohansen Funksional Genom Tədqiqatları, Aritmiya Elmi Tədqiqat,
Kopenhagen Əzələ, Epidemiologiya və Skrininq, İltihab
və Metabolizm, Beyinin Kompleks Molekulyar Vizuallaşması,
Ümumi Təcrübə-Tədqiqat mərkəzlərindən
ibarətdir.
Həyat elmləri fakültəsi nəzdində Əsas heyvandarlıq
və veterinar elmlər, Ərzaq elmləri, Fundamental elmlər,
İnsan qidalanması, Kənd təsərrüfatı və
ekologiya, Kiçik heyvanlar kliniki elmləri, Biologiya və
bitkilərin biotexnologiyası, Böyük heyvanlar haqqında
elmlər, Xəstəliklər biologiyası, Meşə və
mənzərə departamentləri, Ərzaq və Resurs
İqtisadiyyatı İnstitutu, Danimarka Heyvandarlıq,
Perspektivli Ərzaq Tədqiqatları, Tətbiqi Bioinformatika, Kənd
Təsərrüfatı Heyvanlarının Eksperimental
Qidalanması və Fiziologiya, Bitkilərin Molekulyar
Fiziologiyası, Dəqiq Kənd Təsərrüfatı,
Sosial Təkamül, Bioetika və Riskin Qiymətləndirilməsi,
İnformatika və Kənd Təsərrüfatı Elmləri,
Biotex zavodu, Bağçılıq mərkəzləri fəaliyyət
göstərir.
Əczaçılıq elmləri
fakültəsinə Əczaçılıq və analitik kimya, Farmakologiya və
farmakoterapiya, Tibbi kimya departamentləri, Narkotik Tədqiqatları
Akademiyası aiddir.
Dəqiq elmlər fakültəsi nəzdində Biologiya (Qədim
Genetikanın Öyrənilməsi, Bioinformatika, Müqayisəli
Genomika, Həşəratların Müqayisəli və
Funksional Genomikası, Geogenetika, Makroekologiya, Ekologiya və
İqlim, Sosial Təkamül, Danimarka Arxeya, Əzələ Tədqiqatları
mərkəzləri), Kimya (Atmosfer Tədqiqatları, Molekulyar
Filmlər, Elmi Hesablama mərkəzləri), Kompüter elmləri,
Bədən tərbiyəsi və idman (Kopenhagen Əzələ
Tədqiqatları Mərkəzi), Coğrafiya və geologiya
(Şəhər Strateji Tədqiqatlar, Hidrologiya Rəsədxanası,
Yer Təkamülü Şimali, Karbon Mübadiləsi Ekosistemi
Araşdırmaları və İqlim Sistemi ilə
Qarşılıqlı Əlaqə Şimali mərkəzləri),
Təhsil, Riyaziyyat elmləri departamentləri (Simmetriya və
Deformasiya Mərkəzi), Nils Bor İnstitutu (Tünd Kosmologiya,
Biofizika-BioNet, Elmi Hesablama, Elementar Hissəciklər Fizikası
Fenomenologiyası Üstünlüyü, Energetika, Ətraf
Mühit və Sağlamlıq, Buz və İqlim, Həyat
Modeli, Molekulyar Filmlər, Təbiət Fəlsəfəsi və
Dəqiq Elmlər, Kvant Optikası mərkəzləri),
Danimarka Təbii Tarix Muzeyi (GeoGenetika, Makroekologiya, Ekologiya və
İqlim, Ulduz və Planet Formalaşması, Arktik Stansiya,
Qeqertarsuaq, Qərbi Qrenlandiya, Yer Təkamülü Şimali mərkəzləri),
Yer Sistemi Elmi, Elm, NanoChalk, Kosmik Elmlər fənlərarası
tədqiqat mərkəzləri fəaliyyət göstərir.
İctimai elmlər fakültəsinə Antropologiya, İqtisadiyyat,
Siyasi elmlər, Psixologiya, Sosiologiya departamentləri, Asiya Tədqiqatları
Şimali İnstitutu, Tətbiqi Mikroekonometrika, İqtisadi Siyasət
Tədqiqatı, Avropa Siyasəti elmi mərkəzlər
daxildir.
Humanitar fakültə nəzdində İncəsənət və mədəniyyət
elmləri, Millətlərarası əlaqələr və
regional tədqiqatlar (Cənubi Asiya Qlobal Tədqiqatlar, Yeni
İslam İctimai Sferası mərkəzləri), İngilis,
german və roman tədqiqatları (Dilin Paralel İstifadəsi
və Beynəlmiləlləşdirmə, Transmilli Miqrasiya Tədqiqatları
Proqramı, Latın Amerikası Tədqiqatları, Tərcüməçilik
və Leksikoqrafiya, Kopenhagen
Universiteti Tərcümə Mərkəzi, Amerika Transmilli Tədqiqatlar,
Avstraliya Tədqiqatları mərkəzləri), Media, qavrama və
kommunikasiya (Müasir Avropa Tədqiqatları, Subyektivlik Tədqiqatları,
Bərabərlik və Çoxmədəniyyətliliyin
Öyrənilməsi mərkəzləri), Skandinav tədqiqatları,
Skandinav tədqiqatları və linqvistikası departamentləri
(Avropanın Kökləri, Müasir Avropa Tədqiqatları,
Dilin Paralel İstifadəsi və Beynəlmiləlləşdirmə,
Gender Tədqiqatları, Danimarka Dilinin İkinci və Əcnəbi
Dil Kimi Öyrənilməsi, Oxumaq üçün Tədqiqat
mərkəzləri, Real Vaxt Rejimində Danimarka Milli Tədqiqat
Fondu), SAXO institutu (Müasir Avropa Tədqiqatları, Aristotel Ənənələri,
Orta Əsrlər Avropa Tədqiqatları, Mədəni Analiz,
Sağlam Qocalma, Tekstil Tədqiqatları mərkəzləri),
Dil Texnologiyaları Mərkəzi fəaliyyət göstərir.
Hüquq fakültəsi Müəssisə Məsuliyyəti,
Avropa Konstitusiyalaşma, İnnovasiya və Hüquq
İnformasiyası, Pensiya Qanunu, Hüquq Mədəniyyəti
Elmləri, Hüquq Kompaniyası üçün Forum və
Maliyyə Bazarı Hüququ, Avropa Birliyi Bazar
İnteqrasiyasında Hüquq və Sosial Təminat, Dövlət
Tənzimlənməsi və İdarəolunması mərkəzlərindən
ibarətdir.
İlahiyyat fakültəsinə İncilin şərhi, Kilsə
tarixi, Sistematik ilahiyyat departamentləri, Afrika Tədqiqatları,
İncilin Öyrənilməsi, Orta Əsrlər Mərasimləri,
Avropa İslam Düşüncəsi, Naturalizm və Xristian
Semantikası, Seren Kyerkeqor Elmi Tədqiqat mərkəzləri
aiddir.
Həmçinin
Kopenhagen Universitetində fakültələrdən kənar
BRİK-Biotek Tədqiqat və İnnovasiyalar, Epigenetika elmi mərkəzləri
fəaliyyət göstərir. Kopenhagen Universitetinin əsas
kitabxansı Kopenhagen Universiteti Kitabxanasıdır. Bununla yanaşı, hər bir fakültə və
departamentin şəxsi kitabxanası mövcuddur. Kopenhagen Universiteti kitabxana kolleksiyası Avropanın ən
zəngin kolleksiyalarından biri hesab olunur.
Kopenhagen
Universiteti müstəqil idarəetmə sisteminə malik
dövlət universitetidir. Universitetin ali
orqanı Universitet Şurasıdır. Universitet
Şurası ölkənin Elm, Təhsil, Texnologiya və
İnnovasiyalar Nazirliyi ilə birgə Fəaliyyət
Sazişi imzalayıb. Saziş müəyyən
bir vaxtı və bu vaxt ərzində universitetin inkişaf
proqramını əhatə edir ("2005-ci il İnkişaf
Sazişi", "2006-2008-ci illər İnkişaf
Sazişi", "2008-2010-cu illər İnkişaf
Sazişi"). Şura ali məktəbin
ümumi maraqları və təhsil, tədqiqat məsələlərinə
nəzarət edir. Universitetin rektor və
prorektorları Şura, 8 fakültənin dekanları isə
rektor və Şura tərəfindən təyin olunur. Fakültə və departamentlərin şəxsi
administrasiyası fəaliyyət göstərir, lakin onlar da
Şuraya tabedir.
2005-ci ildən
Kopenhagen Universitetinin 258-ci rektoru 2005-ci ildən psixiatriya
üzrə professor Ralf Hemminqsendir. Həmçinin o, tələbə
və əməkdaşlar tərəfindən seçilən
universitetin ilk rektorudur. Bu ali məktəbin
prorektoru isə professor Tomas Bjornholmdur. Universitetdə
ümumilikdə 8600 işçi çalışır.
Əməkdaşların 4406 nəfərini
akademik, 4194 nəfərini isə inzibati heyət təşkil
edir.
2009-2010-cu tədris
ilində Kopenhagen Universitetində 38010 nəfər tələbə
təhsil alıb. Tələbələrin 21489 nəfərini
bakalavrlar, 16521 nəfərini magistr və doktorantlar, 5484 nəfərini
isə əcnəbi tələbələr təşkil edib.
Kopenhagen
Universiteti çoxlu sayda məşhur məzunları ilə
tanınır.
Universitetin 9 nəfər Nobel mükafatı
laureatı var. Onların arasında tanınmış alim,
fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı Nils Boru qeyd etmək
olar. Bir çox Danimarka alimləri kimi Nils
Bor da ölkədən kənarda fəaliyyət göstərib.
II Dünya müharibəsindən sonra Danimarkada
güclü "beyin axını" prosesi müşahidə
edilməyə başlanıb, ölkənin ən perspektiv
şəxsləri işləmək üçün xarici
ölkələrə, xüsusi ilə Amerikaya yollanıb.
Danimarka hökuməti bu prosesin
qarşısını almaq üçün bir çox tədbirlər
həyata keçirir. Hər ixtisasa
uyğun ölkəyə lazım olan qədər mütəxəssis
hazırlanır və onlar yüksək maaşlı işlə
təmin olunur. Orta və ali məktəblərdə
tələbələrə Vətənə sadiqlik, sevgi hissləri
aşılanır.
Kopenhagen Universiteti ilk öncə
Danimarkanın maraqlarını qoruyan və xalqının
rifahına xidmət edən dövlət ali
təhsil ocağıdır. Universitetin məqsədi
bütün sahələr üzrə yüksək səviyyədə
ixtisaslaşmış mütəxəssislər
hazırlamaqdır, bunun üçün də tələbələrə
dünyanın əsas dillərində müxtəlif fənlər
üzrə təhsil almaq imkanı yaradılıb. Kopenhagen Universiteti Danimarka Krallığının fəxri
hesab olunur.
Universitetin məşhur məzunları
Anders Sando Danimarkanın sabiq Baş
naziri
Pol Şlyuter Danimarkanın sabiq Baş naziri
Pol Nyurupa Rasmussen Danimarkanın sabiq Baş
naziri
Lars Lokke Rasmussen Danimarkanın sabiq Baş
naziri
Za Meller Stiq Danimarkanın mədəniyyət naziri
Tor Pedersen Danimarkanın sabiq maliyyə
naziri
Halldor Aussqrimsson İslandiyanın sabiq Baş naziri
Nils Finsen tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı
Auqust Kroqh tibb üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Yohannes Fibiger tibb üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Henrik Dam tibb üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Niels Jerne tibb üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Nils Bor
fizika
üzrə Nobel mükafatı laureatı
Oge Bohr fizika üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Ben Mottelson fizika üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Yens Kristian Skou kimya üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Tomas Bartolin limfatik sistemi kəşf
etmiş alim
Hans Xristian Orsted elektromaqnetizmi kəşf
etmiş alim
Seren Kyerkeqor filosof, ekzistensializmin banisi
Nikolay Qrundtvik yazıçı, şair,
filosof və din xadimi
Tixo Brage astronom, İohann Keplerin
müəllimi
Georq Brandes yazıçı və tənqidçi
Rasmus Rask alim, filoloq
Hazırladı: Lamiyə ƏLİYEVA
Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 5 noyabr.- S.6.