“Hər gecə
yuxumda elə hey Ağdamı görürəm”
Müsahibimiz xalq artisti, professor Arif Babayevdir
Xalq
musiqimizi qorumaq, yaşatmaq, onu təbliğ etmək
hamımızın vətəndaşlıq borcudur. Milli
muğamlarımıza, təsniflərimizə, xalq
mahnılarımıza üz tutan, onu tamaşaçılara
tanıdan, gələcək nəsillərə ötürən
incəsənət xadimlərimiz, mədəniyyətimizin,
musiqimizin inkişafı yolunda misilsiz xidmətlər göstərirlər.
Belə ustad sənətkarlarımızdan biri özünəməxsus
ifa tərzi ilə seçilən, məlahətli və bənzərsiz
səs sahibi Arif Babayevdir. İllərlə el
şənliklərində məşhurlaşan, opera və
tamaşalarda səsi ilə ürəkləri titrədən
sənətkar, həm də təcrübəli pedaqoqdur.
Azərbaycanın xalq artisti, Milli Konservatoriyada Muğam və xalq çalğı alətləri
kafedrasının müdiri, professor, Prezident təqaüdçüsü
Arif Babayevlə elə rəhbərlik etdiyi Muğam
kafedrasında söhbət etdik.
Arif müəllimin həmişəki kimi
danışığı sərrast, nitqi sanballı,
ölçülü-biçilidi. İllər
boyu oynadığı tamaşalarda obrazdan-obraza dəyişsə
də, şəxsi həyatında təkcə bir obraz
yaradıb - Arif Babayev obrazı.
- Neçə illərdir sizi
tanıyıram: ağır təbiətli, təmkinli, səbirli
bir insan kimi yeriniz var yaddaşımda.
- Ellada
xanım, səbir, təmkin, əxlaq yaranışından bəri
insanın yaraşığıdır. Mən
ağdamlı məşhur Səməd bəyin nəvəsiyəm.
Deyilənlərə görə, çox səxavətli, mərd
adam olub babam. Hərdən elə
istəyirəm ki, kaş bütün sənədlərimdə
o kişinin adı yazıla, olam "Arif Səmədbəyli".
Düzdür, xalq məni "Babayev" kimi tanıyıb,
amma bu "yev" sonluğu həmişə mənə rus
hegemonluğunu xatırladır...
- Məktəb illəriniz harada
keçib?
-
Ağdamın Sarıhacılı kəndində, 1938-ci il fevralın 20-də dünyaya gəlmişəm.
Yeddiillik kənd məktəbini Əhmədavarda,
5 nömrəli orta məktəbi isə Ağdam şəhərində
bitirmişəm. Sonra Bakıya gəlib
1962-ci ildə İncəsənət İnstitutuna qiyabi daxil
olmuşam.
- Bəs nə vaxtdan xanəndəliyə
başladınız?
-
Ağlım söz kəsəndən oxuyuram. El
toylarına çox getmişəm. Bəziləri
şan-şöhrətə çatandan sonra bu barədə
demir, gizlədir, amma mən bunu etiraf etməkdə bir əskiklik,
bir qəbahət görmürəm. Bizi el şənlikləri
məşhurlaşdırıb, tanıdıb. Balalarımızı da eldən gələn halal
qazancımızla böyütmüşük. Həqiqəti hər zaman demək lazımdır.
Tarixən də sənətkarları el
dolandırıb.
- Yenə əvvəlki qədər
toylara dəvət alırsınız?
- İndi məsələ belədi: mənim öz istədiklərim
var. Məni də istəyənlər çoxdu. Yenə də
seçim eləyirəm. Səviyyə
olan yerlərə ürəknən gedirəm.
- Sizdən başqa da ailənizdə
oxuyan olub?
- Ailədə
iki bacı, dörd qardaşdıq. Kiçik
qardaşım Şahin xanəndədi.
- Bir neçə verilişdə
baxmışam, səsi xoşuma gəlib, amma nəsə...
-
Bilirsiniz, Şahin efirə elə də can atmır. Qardaşıq deyə demirəm, insafən
yaxşı səsi var, buradan daha çox İranda
tanınır Şahin. Çox tez-tez
İran toylarına dəvət alır.
- Öz övladlarınızdan
davamçınız olmayıb deyəsən...
- Yox,
özləri də meyil eləmədi, mən də istəmədim.
İki qızım var, bir oğlum. Böyük qızım Ruqiyyə həkimdi,
anamın adını vermişəm ona. Kiçiyim
Lalə müəllimdi. Oğlum Yaşar
da iki institut bitirib, həm iqtisadçıdı, həm də
hüquqşünas.
- Bəs nəvələr?
-
Çoxdan baba olmuşam, altı nəvəm var,
üçü qızdı, üçü oğlan...
Böyük nəvəmin 19, ən kiçiyinin 6 yaşı
var. Bizim ailədə iki Arif var. Oğlumun oğlu Arif 4-cü
sinifdədir, güman edirəm ki, riyaziyyatçı olacaq.
Arifin kiçik qardaşı Aqil isə bu il
hazırlığa gedir. Aqil xalq mahnılarına meyillidi, səsi
də bir az var, bəlkə də mənim
yolumnan o gedəcək.
- Arif müəllim, "Şöhrət"
ordenli, "İstiqlal" ordenli incəsənət
xadimisiniz. Prezident təqaüdünə layiq
görülmüsünüz. Böyük
tamaşaçı, dinləyici auditoriyanız var... Xoşbəxt
həyat üçün, təminatlı yaşamaq
üçün nail olduqlarınız sizə qəlb
rahatlığı gətirirmi?
- "Şöhrət" ordenini mənə 19 fevral
1998-ci ildə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev
özü təqdim etmişdi, Allah ona qəni-qəni rəhmət
eləsin. "İstiqlal" ordenim isə 19 fevral 2008-ci ildə
cənab Prezidentimiz İlham Əliyevin sərəncamı ilə
verilib.
2002-ci ildən Prezident təqaüdü alıram.
70 illik
yubileyim münasibəti ilə 2008-ci ildə ölkəmizin
birinci xanımı, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı
səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban
Əliyevanın dəstəyi ilə bütün külliyyatımla birgə
böyük albom nəşr edilib. Sağ olsunlar. Bütün bunlar sənətə, sənətkar əməyinə
verilən yüksək qiymətdir.
Amma oturub
fikirləşəndə ki, mən hərtərəfli
xoşbəxtəmmi, deyirəm, yox! Ən xoşbəxt
günüm, daha dəqiqi, hamımızın xoşbəxt günü
qabaqdadı hələ... Biz elliklə o vaxt xoşbəxt olarıq ki,
torpaqlarımızı əsirlikdən çıxardaq,
düşmənin xarabaya çevirdiyi rayon və şəhərlərimizi
gülüstana çevirək.
- Bir bayatımız var ey, illər
öncə Akif İslamzadə oxuyardı:
Bura Vətəndi,
Gülü
bitəndi,
Səsim
çatandı,
Ünüm
yetəndi -
Bura Vətəndi...
- Ağdamsız səsiniz hara qədər
çatır, Arif müəllim?
-
Dünyanın 50-dən çox ölkəsində Azərbaycanı
təmsil etmişəm. Minlərlə əcnəbi
tamaşaçı Azərbaycan musiqisini ayaqüstə
alqışlayıb. Amma bunlar
Ağdamsızlığımın yanında gözümdə
deyil.
Yəqin yaşdandı... hər gecə yuxumda elə hey
Ağdamı görürəm, Şuşada gəzirəm. Ayılıram,
yuxum qaçır, qəhər boğur məni, torpaq zilləti
çəkən adamın gecə yuxusu olmaz... hərdən
oturub ağlayıram ki, ürəyim boşalsın, səbir
eləməyə tab gətirsin.
Deyirlər,
kişi ağlamaz. Baxır
harada, nə vaxt? Mənim yozumum belədi:
Kişi
düşmən qabağında ölər, amma
ağlamaz...
Kişi vəzifə üçün ağlamaz.
Kişi mənafeyi üçün, qarnı
üçün ağlamaz.
Amma Vətəni üçün ağlamayan gözlər
qoy kor olsun. Əgər bu yaşımda mən ata-baba yurduma gedə
bilmirəmsə, atamın-anamın qəbri üstündə
bir Quran oxuda bilmirəmsə, ürəyim həsrətdən
qövr eliyir axı?! Torpaq elə bir
möcüzədir ki, uzaq düşdükcə daha çox
çəkir, çağırır adamı, illah da
yaşlananda.
- Və... əlimiz
çatmayan, ünümüz yetməyən illərdən təkcə
xatirələr qalır bizə...
- Mənim Ağdamla birgə bütün uşaqlıq,
gənclik illərim, köklü-köməcli xatirələrim
əsirlikdədi elə bil. Əlim çatmır
heç birinə.
- Tələbə
yoldaşlarınızdan ən çox yadınızda kim qalıb?
- Bir zərdablı
balası vardı - Mürşüd Abbasov, həm tələbə
yoldaşı idik, həm də yaxın dost. Bal
kimi səsi vardı Mürşüdün. Xan əmi
Zərdabda toyda olanda bəyənmişdi onun səsini, Habil
müsabiqədə onu seçmişdi. Çox
təkrarsız, şirin səsi vardı, həm də ürəyitəmiz,
saf, mərd adamdı. 1975-ci ildə təyyarə
qəzasında həlak oldu. Yaşasaydı, indi necə
məşhur olardı!..
- Müəllimlik fəaliyyətinə
nə vaxtdan başladınız?
- 1981-ci
ildə Bülbül adına Orta
İxtisas Musiqi Məktəbinin Muğam sinfinə müəllim
dəvət olundum. 1984-cü ildən isə
Musiqi Akademiyasının Muğam kafedrasında
çalışdım. Hazırda Milli Konservatoriyanın Muğam və xalq
çalğı alətləri kafedrasının müdiriyəm.
İndi o vaxtkı tələbələrimin əksəriyyəti
xalq artisti, əməkdar artist kimi tanınır. Amma birinin
adını çəksəm, gərək
hamısını xatırladam, yoxsa inciyərlər.
- Bu gün muğamlarımıza
yüksək dövlət qayğısı var...
-
Bakıda "Muğam" Mərkəzinin tikilməsi Mehriban
xanım Əliyevanın xidmətidir. Beynəlxalq
Muğam Müsabiqəsinin iki dəfə məhz Bakıda
keçirilməsi böyük hadisədir. Milli muğamlarımızı bütün
dünyaya tanıtmaq yolunda Mehriban xanım təqdirəlayiq
işlər görüb və görür.
- Səsi həzin, bir az
da kövrək gənc Arif Babayev və eşqindən zəbanə
çəkən Məcnun obrazı... O tamaşaları
xatırlayanda, hərdən mənə elə gəlir ki,
"Aşiqi-Məcnun" o səsin sahibi özüydü? Zaman keçdi, Arif müəllim, bəs illər o
Leyliləri hara apardı?
- Mənim Leylilərim hamısı güclü sənətkarlar
olub. Zeynəb
Xanlarova - mən ona cansağlığı arzulayıram.
Rübabə Muradova, Nəzakət Məmmədova -
hamısı Leylini gözəl, səviyyəli
oynayırdı. Amma Nəzakəti tez-tez
xatırlayıram, onun özü də gözəliydi, səsi
də, ürəyi də. Nəzakət xanıma da,
Rübabə xanıma da Allah rəhmət eləsin...
- Arif müəllim, sabahlar
açıla, xeyir gətirə...
- Allah
ağzınızdan eşitsin, Ellada xanım. Onu
da deyim ki, müharibəni udmaq, torpaqlarımızı geri
qaytarmaq tək bir nəfərin vəzifəsi deyil ha,
hamılıqla bir vətəndaş kimi əlimizdən gələni
əsirgəməməliyik. Mənim
ümidim var ki, bizim Prezidentimiz gec-tez nə yolnan olursa-olsun, bu
qondarma Qarabağ problemini həll edəcək.
Gecə-gündüz Allaha da, zamana da yalvarıram ki, nə
qədər ömür yaşayıramsa-yaşayım, amma o
ömür payımın içində azad olmuş torpaqlarda
gəzə bilmək payım da olsun.
- Amin.
Mənim də
arzularımın üzü güllə səsi gələn tərəfə
- yurd yerlərimizədi.
Gözlərim
cığırlarını ot
basmış, təkər səsini yaddan
çıxarmış yollara yol çəkir.
Arzu, dilək insanı sabaha, irəliyə
ötürən yol bələdçisidi.
Və bu yolların sonuncu
dayanacağı Vətəndi...
Sonuncu dayanacaqda görüşənə
kimi... hələlik, Arif müəllim...
Söhbəti yazdı: Ellada UMUDLU
Azərbaycan müəllimi.- 2011.-
2 dekabr.- S.11.