İsveç Krallığı
Ərazisi: 450295 kv.km.
Əhalisi: 9,4 milyon nəfər
Paytaxtı: Stokholm şəhəri
Dövlət dili: İsveç dili
Pul vahidi: İsveç kronu
Təhsil sistemi
Şimali
Avropada Skandinaviya yarımadasında yerləşən
İsveç Krallığı
qərbdən Norveç,
şimal-şərqdən Finlandiya
və cənub-qərbdən
Danimarka ilə həmsərhəddir. Ölkə 1995-ci ildən Avropa Birliyinin üzvüdür.
Hamı
üçün təhsil İsveç təhsil sisteminin əsas
şüarıdır. Ölkədə hamı pulsuz, yüksək
keyfiyyətli təhsil imkanlarından istifadə etmək
hüququna malikdir.
İsveçdə
1-5 yaş arasındakı uşaqlar üçün pulsuz
bağçalar mövcuddur. Məktəbəqədər təhsil
və məktəb yaşlı uşaqlar üçün
qayğı sistemi isə həm 1-5 yaşlı, həm də
6-12 yaşlı uşaqları əhatə edir.
İsveçdə
icbari təhsilə başlamazdan öncə 6 yaşlı
uşaqlar 1-illik məktəbəqədər hazırlıq
siniflərinə gedə bilərlər. Uşaqlar məktəbəqədər
siniflərdə daha erkən yaşlarında təhsil almaq
imkanına da malikdir. Məktəbəqədər siniflərdə
illik dərs yükü minimum 525 saat müəyyən olunub.
Məktəbəqədər siniflər dövlət təhsil
sistemi daxilində pulsuz və könüllü təhsil
formasıdır.
Ölkədə
6 yaşlı uşaqların təxminən 96 faizi məktəbəqədər
sinfə cəlb olunub. Məktəbəqədər sinfin əsas
məqsədi məktəbəqədər təhsil pilləsi
ilə icbari təhsil pilləsi arasında əlaqəni təmin
etməkdir.
2008-2009-cu
tədris ilinin statistik məlumatlarına görə, 3843 məktəbəqədər
sinifdə 97000-dən çox uşaq təhsil alıb. Məktəbəqədər
siniflərə getmədən icbari məktəbə daxil
olmaq da mümkündür.
7-16 yaş arasındakı
uşaqlar 9-illik icbari təhsilə cəlb olunur. Ölkədə
bəzən uşaqlar 6 yaşdan (cəmi 2 faiz) icbari məktəblərdə
oxuyur. İcbari təhsili başa vuran gənclərin 90 faizdən
çoxu 3 il davam edən orta təhsilin yuxarı pilləsində
təhsil alırlar. Yuxarı siniflər gimnaziya (gymnasium)
adlandırılır. Gimnaziyanı bitirənlər həm
işləmək imkanı qazanır, həm də ali təhsil
almaq üçün müraciət hüququ əldə edirlər.
İsveçdə
mövcud olan məktəbyaşlı uşaqlar
üçün qayğı mərkəzləri bir sıra
özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə fərqlənir.
Ailə gündəlik qayğı evləri və məktəbdənkənar
(asudə vaxtın təşkili) mərkəzləri adı
ilə fəaliyyət göstərən bu qurumların əsas
məqsədi uşaqlara asudə vaxtın mənalı təşkili
imkanı yaratmaq və onların hərtərəfli
inkişafına yardım etməkdir.
Məktəbyaşlı
uşaqlar üçün qayğı mərkəzlərinə
məktəbəqədər siniflərdə və icbari məktəblərdə
oxuyan 12 yaşa qədər uşaqlar cəlb edilir. Bu mərkəzlərin
fəaliyyətinə bələdiyyələr nəzarət
edir. Ölkə üzrə təxminən 330000 uşaq məktəbyaşlı
uşaqlar üçün qayğı ilə əhatə
olunub.
İsveçdə
çoxsaylı universitet və kolleclər mövcuddur. Onlardan ən məşhurları Uppsala Universiteti,
Göteborq Universiteti, Stokholm Universiteti, Lund Universiteti və Kral Texnologiya Universitetidir. Avropa Birliyi ölkələri və İsveçdən
olan bütün tələbələr təhsil haqqından azaddır.
Ölkədə yaşlıların təhsilinə xüsusi
diqqət yetirilir. Hər il müvafiq yaş qrupundakı əhalinin təxminən
yarıdan çoxu yaşlıların təhsili
proqramlarına cəlb olunur.
Məktəbəqədər təhsil
Məktəbəqədər
təhsil 1 yaşdan 5 yaşa qədər olan dövrü əhatə
edir. Məktəbəqədər təhsil məktəbəqədər
və açıq məktəbəqədər təhsil
müəssisələrində, eləcə də ailə
gündəlik qayğı evlərində həyata
keçirilir. Məktəbəqədər təhsilin
məqsədi uşaqların hərtərəfli
inkişafını və təlimini təmin etməkdən ibarətdir.
Ölkə üzrə təxminən 800000-dən
artıq uşaq məktəbəqədər təhsilə,
asudə vaxtın təşkili mərkəzlərinə və
məktəbyaşlı uşaqlar üçün
qayğı sisteminə cəlb olunur. Onların 433000-dən çoxu məktəbəqədər
təhsil müəssisələrində, 25000-i ailə
gündəlik qayğı evlərində, 346000-i isə asudə
vaxtın təşkili mərkəzlərində təhsil
alırlar. Məktəbəqədər təhsil
müəssisələrində təxminən
94000 işçi çalışır.
1998-ci ildən məktəbəqədər
təhsil müəssisələrində yeni kurikulum əsasında
tədris aparılır. Yeni kurikulum fasiləsiz təhsilin ilkin mərəhələsi
kimi məktəbəqədər təhsilin səviyyəsini
yüksəltməyə xidmət edir. Məktəbəqədər
təhsil kurikulumunda müxtəlif oyunların uşaqların
təlim və inkişafındakı əhəmiyyəti,
uşaqların fəal özünüifadə qabiliyyətinin
artırılması məsələləri daha
qabarıq əksini tapıb.
2010-cu ildə aparılmış
müəyyən təkmilləşdirmə nəticəsində
məktəbəqədər təhsil kurikulumunda
uşağın dil və riyazi, təbiət elmləri,
texnologiya sahəsindəki bacarıqlarının inkişaf
etdirilməsi məsələləri də nəzərə
alınıb.
Bununla da məktəbəqədər təhsil sahəsində
çalışanların, müvafiq təhsil müəssisələri
rəhbərlərinin qarşısında duran vəzifələr
daha dəqiq müəyyən olunub.
İcbari təhsil
Qeyd
etdiyimiz kimi, İsveçdə icbari təhsil 9 il davam edir.
Uşaqlar 7 yaşdan etibarən pulsuz icbari təhsil almağa
başlayırlar. İcbari təhsilin əsas məqsədi
bütün şagirdlərə ictimai həyatda fəal
iştirak etmək və fasiləsiz təhsilə cəlb
olunmaq üçün lazım olan bilik və bacarıqları verməkdir.
Statistik məlumatlara görə, 2008-2009-cu tədris
ilində icbari təhsilə cəlb olunmuş 900000
şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 88000 müəllim məşğul
olub. Onların 90 faizi bələdiyyə
məktəblərində oxuyub.
Məktəbdə çətinlikləri olan şagirdlərə
xüsusi diqqət verilir. Məktəb təhsili
pulsuz olsa da, bəzən bir sıra xidmətlər
üçün kiçik miqdarda haqq tələb oluna bilər.
Məktəblərdə heç bir şagird müəllimin diqqətindən
kənarda qalmır. Müntəzəm bilik testləri tətbiq edilməklə
şagirdlərin müvəffəqiyyət göstəriciləri
izlənilir. Təhsildə çətinliklə
qarşılaşan şagirdlər qısa zamanda müəyyən
edilir və onlarla müəllimlər əlavə məşğul
olur, belə uşaqlara biliyin gücləndirilməsinə
xidmət edən əlavə tapşırıqlar verilir. Təhsilin
məzmunu kurikulum və fənn proqramları əsasında
müəyyən olunur. Şagirdlərə 8-ci
sinifdən başlayaraq
qiymətlər verilir.
Bələdiyyə (dövlət) məktəbləri ilə
yanaşı, İsveçdə müstəqil məktəblər
də fəaliyyət göstərir. Müstəqil məktəblərin
fəaliyyətinə Təhsil üzrə Milli Agentlik tərəfindən
icazə verilir. Müstəqil məktəblər
bələdiyyə məktəbləri ilə eyni statusa malik
olsa da, belə məktəblərdə əlavə fənlər
də tədris edilə bilər.
Fiziki qüsurlu
uşaqların əksəriyyəti icbari məktəblərdə
digər şagirdlərlə bərabər təhsil
alırlar.
Buna baxmayaraq, daha ciddi qüsuru olanlar xüsusi ehtiyaclı
uşaqlar üçün məktəblərdə oxuyurlar.
Xüsusi ehtiyaclı uşaqlar üçün məktəblərdə
eşitmə, görmə, dil zəifliyi olan uşaqlara əlavə
qayğı göstərilir. Belə məktəblərdə
təhsil 10 il davam edir ki, bu da icbari məktəblərdə
verilən təhsilə ekvivalent
hesab olunur.
Təlim çətinlikləri olan şagirdlər
üçün məktəblərdə isə əqli
qüsurlu uşaqlar təhsil alır. Təlim çətinlikləri olan
şagirdlər üçün icbari təhsil 9 il müəyyən
edilib.
İsveçdə
Sami dillərində (Sami dil ailəsinə Ərəb,
İvrit, Aramey, Suriya (Aysor) və
Orta təhsilin yuxarı pilləsi
İsveçdə icbari təhsili başa vuran
şagirdlərin demək olar ki, hamısı orta təhsilin
yuxarı pilləsində təhsilini davam etdirir. Könüllülük
prinsipinə əsaslanan orta təhsilin yuxarı pilləsində
də təhsil pulsuzdur. Müvafiq qaydalara əsasən,
ölkədə icbari təhsili tamamlayan hər bir gənc 20
yaşının ilk 6 ayına qədər orta təhsilin yuxarı pilləsində oxuya bilər.
Statistik məlumatlara görə, 2008-2009-cu tədris
ilində orta təhsilin yuxarı pilləsində oxuyan 396000
şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 38400 müəllim məşğul
olub. Orta təhsilin yuxarı pilləsində təhsil
müxtəlif proqramlar üzrə
həyata keçirilir.
Bu təhsil pilləsi 3 illik 17 milli
proqrama bölünür. Onlardan 13-ü peşə təhsili
(xüsusi təyinatlı proqramlar) proqramları, 4-ü isə
ali təhsilə hazırlıq proqramlarıdır.
Bütün proqramlar ali təhsil almağa imkan verir. Qeyd olunan
proqramlardan 11-i orta təhsilin yuxarı pilləsinin ikinci ilindən
başlayaraq ixtisaslaşmalara ayrılır. Pilot peşə təhsili
proqramlarında tədris saatının yarısından
çoxu istehsalat müəssisəsində
keçirilən təcrübəyə
əsaslanır.
İsveç hökuməti orta təhsilin yuxarı pilləsini
daha da təkmilləşdirmək məqsədilə
davamlı islahatlar həyata keçirməkdədir. Bu islahatlar orta təhsilin
yuxarı pilləsinin yeni strukturunun yaradılmasını,
orta təhsilin yuxarı pilləsinə qəbul
qaydalarını, yaşlıların orta təhsilin yuxarı
pilləsində təhsil almasına dair məsələləri,
peşə və ali təhsilə hazırlıq
proqramlarını əhatə edir.
Ali təhsil
İsveçin
davamlı inkişafı, əhalinin məşğulluğunun
təmin olunması, müasir texnologiyalardan istifadənin
genişləndirilməsi ali təhsilin keyfiyyəti və
elmi-tədqiqat işlərinin səmərəli təşkili
ilə sıx bağlıdır. Ölkədə 36 dövlət
və təxminən 10 özəl ali təhsil müəssisəsi
fəaliyyət göstərir. Bütün bu ali
məktəblərdə ümumilikdə, 400000-dən
artıq tələbə təhsil alır, 63000-ə yaxın işçi çalışır.
Ölkə
üzrə orta məktəbi bitirənlərin 40 faizindən
çoxu ali təhsilə yiyələnir.
Ali təhsilə ayrılan illik vəsaitin ümumi məbləğı
50 milyard kron təşkil edir. Bunun da 65 faizi
dövlətin birbaşa ayırdığı
vəsaitlərdən ibarətdir.
İsveç ali təhsil
müəssisələrində oxumaq üçün sənəd
vermiş abituriyentlərin sayı yerlərin sayından
artıq olduqda müvafiq seçim proseduru həyata
keçirilir. Seçim abituriyentin orta təhsilin yuxarı
pilləsi üzrə aldığı qiymətlərə,
könüllü qabiliyyət testinə və ali
təhsil müəssisəsinin müəyyən
etdiyi meyarlara əsaslanır.
Pulsuz ali təhsilin
mövcudluğu İsveçi əcnəbilər
üçün olduqca cəlbedici ölkə kimi şərtləndirir.
Bu baxımdan yaradılmış olduqca əlverişli
imkanlardan yalnız Avropa Birliyi ölkələri və
İsveçdən olan tələbələr istifadə edə
bilərlər. 2010-cu ilin iyun
ayında İsveç parlamentində qəbul edilmiş qanuna
görə digər ölkələrin vətəndaşları
üçün ali təhsil pulludur. Bu dəyişikliyin əsas
məqsədi ali təhsil müəssisələrinin
beynəlxalq rəqabətə davamlılığını
pulsuz təhsilə görə deyil, keyfiyyətə
görə təmin etməkdir.
İsveç əhalisinin sayına görə dövlət
resurslarını elmi-tədqiqatlara ən çox yatıran
ölkələrdən biridir. 2010-cu ildə elmi-tədqiqatlara 29,47
milyard İsveç kronu ayrılıb ki, bu da təxminən
ölkənin ümumi daxili məhsulunun 1 faizinə
yaxındır. İsveç elmi-tədqiqatlara
və inkişafa ayırdığı vəsaitin həcminə
görə dünyada yalnız İsraildən geri qalır.
İsveçdə tətbiq olunan modelə əsasən, elmi-tədqiqatlara
yönəldilən dövlət vəsaitlərinin
böyük əksəriyyəti universitetlərə verilir. İsveçdə dövlət
tərəfindən maliyyələşdirilən elmi-tədqiqatların
üçdə ikisi ali təhsil
müəssisələrində həyata keçirilir.
Mərkəzi hökumətin ayırdığı vəsaitlərlə
bərabər, İsveç Tədqiqat Şurası, müxtəlif
agentliklər, tədqiqat fondları, Avropa İttifaqı, bələdiyyələr,
Dairə Şuraları da elmi-tədqiqat işlərini maliyyələşdirirlər. Böyük sənaye sahələrində
tədqiqat və inkişafa mərkəzi hökumətdən
daha çox vəsait ayrılır. 2009-cu ildə
İsveçin biznes sektoru elmi-tədqiqatlara 78 milyard
İsveç kronu həcmində vəsait yatırıb ki, bu
da ümumi daxili məhsulun 2,6 faizini təşkil edir.
Bir
çox proqramlar, təqaüdlər vasitəsi ilə xaricdə
təhsil alan İsveç vətəndaşlarının
sayı ilbəil artmaqdadır. Xarici ölkə universitetlərinin
verdiyi diplomlar kvalifikasiyaların tanınması üzrə
qeydiyyatdan keçirildikdən sonra İsveçdə daimi
işləmək mümkündür.
Əcnəbi tələbələr
Bu gün
yüksək inkişaf etmiş dünya təhsil məkanında
İsveç ali təhsil müəssisələri
mühüm rol oynayır. Avropanın hüdudlarından kənarda
yerləşən ölkələrdən
(üçüncü ölkə) gələn tələbələrin
İsveçdə təhsil almaq marağı son illər daha
da artıb. Statistik məlumatlara görə,
2009-cu ildə Avropa İttifaqından kənar ölkələrdən
İsveçdə oxuyan tələbələrin ümumi sayı 120000 nəfər olub.
Onu da qeyd edək ki, İsveç hazırda Avropa
İttifaqı ölkələrindən gələn tələbələri
pulsuz ali təhsil imkanları ilə təmin
edən azsaylı ölkələrdən biridir. Avropa
İttifaqı hüdudlarından kənarda yerləşən
ölkələrdən gələn tələbələr
üçün təhsil haqları bakalavr və magistratura
pillələri üzrə ayrılıqda müəyyən
olunur. Ancaq İsveçdə yaşayış icazəsi olan
üçüncü ölkə vətəndaşları da
pulsuz ali təhsil almaq hüququna malikdir. Doktorantura
pilləsi üzrə isə istənilən ölkənin vətəndaşları
pulsuz təhsil ala bilərlər.
Hər bir ali təhsil müəssisəsi
təhsil haqqının səviyyəsini özü müəyyən
edir. Təhsil haqları təhsil proqramından asılı
olaraq dəyişir. Təhsilə başlamaq üçün
təhsil haqqının müəyyən bir hissəsi və
ya tam olaraq qabaqcadan ödənilməlidir. Təhsil haqqı
kimi daxil olan vəsaitlərin istifadəsində ali təhsil müəssisələri tam sərbəstdir.
Əcnəbi tələbələrin daha
çox olması İsveçdə ali təhsil
sisteminin əlavə üstünlüyü kimi qəbul
edilir. Hesab olunur ki, əcnəbi tələbələr ali təhsil müəssisələrində
beynəlmiləl mühitin formalaşmasını və mədəni müxtəlifliyi gücləndirir.
Bir çox
ölkələr savadlı, bacarıqlı
üçüncü ölkə vətəndaşları
üçün müxtəlif təqaüdlər təklif
edirlər.
İsveç hökuməti də öz ali
təhsil müəssisələrinə yüksək intellektli
əcnəbi tələbələri cəlb etmək üçün təqaüdlərin
veriməsində maraqlıdır.
İllik dəyəri 30 milyon kron təşkil edən
bir təqaüd proqramı İsveç ilə uzunmüddətli
əməkdaşlıq tarixinə malik olan ölkələrin
istedadlı tələbələri üçün nəzərdə
tutulur. Bu təqaüd həm yaşayış, həm də
təhsil xərclərini tam əhatə edir.
Həmçinin Avropa İttifaqına daxil olmayan
üçüncü ölkə vətəndaşları
üçün təqaüd proqramı nəzərdə
tutulub. Bu təqaüd yalnız təhsil xərclərini əhatə
edir. Təqaüdün illik həcmi 60 milyon kron təşkil
edir. Bu vəsait ali təhsil müəssisələri
arasında bölüşdürülür.
Yaşlıların təhsili
İsveçdə yaşlıların təhsili əsasən,
bələdiyyə əsaslı, təlim çətinliyi
olanlar üçün yaşlıların təhsili və
miqrantlar üçün İsveç dilindən təhsilə əsaslanır.
Bələdiyyə əsaslı yaşlıların təhsilinin
əsas məqsədi cəmiyyətdə və iş həyatında
iştirak etmək üçün yaşlılara müvafiq bilik və bacarıqlar
verməkdir.
Təlim çətinliyi olanlar üçün
yaşlıların təhsilinin əsas məqsədi əqli
qüsura malik olan yaşlılara orta məktəblər səviyyəsində
bilik və bacarıq aşılamaqdan ibarətdir.
Miqrantlar üçün İsveç dilindən təhsilin
əsas məqsədi isə yaşlı miqrantlara
İsveç dili üzrə əsas bilikləri öyrətməkdir.
Tamamlayıcı təhsil dövlət təhsil
sistemi yaşlıların iş və peşə sahələri
üzrə bilik və bacarıqlarının artırılmasına
və ənənəvi peşə bacarıqlarının
qorunmasına xidmət edir. Yaşlıların
təhsilinin digər formalarından fərqli olaraq, bu təhsil
fiziki şəxslər və ya təşkilatlar, özəl
idarələr tərəfindən də təşkil oluna bilər.
Yaşlıların humanitar təhsili İsveç cəmiyyətində
böyük bir ənənəyə malikdir. Bu təhsilə əhalinin
öz həyat səviyyəsinə təsir etmək
imkanlarının genişləndirilməsi və
ayrı-ayrı fərdlərin cəmiyyətin
inkişafındakı məsuliyyət hissinin
artırılması daxildir. Demokratiyanın inkişafı, mədəni
həyata olan marağın artırılması və ictimai həyatda
iştirak səviyyəsinin yüksəldilməsi
yaşlıların humanitar təhsilinin əsas məqsədlərindəndir.
Yaşlıların humanitar təhsili xalq orta məktəbləri
və tədris assosiasiyaları tərəfindən təşkil
olunur.
Təhsilin idarə olunması
İsveç
parlamenti (Riksdaq) və hökumət təhsil sisteminin
inkişaf istiqamətlərini, əsas məqsədləri və
müvafiq təlimatları müəyyən edirlər. Qəbul
olunmuş qaydalar bütün məktəblərə şamil
edilir, ölkə üzrə hamı üçün yüksək
səviyyəli və bərabər təhsil imkanları yaradılır.
Təhsil və Tədqiqat Nazirliyi isə
hökumətin təklifləri əsasında müvafiq qərarların
verilməsinə və
icrasına cavabdehdir.
Bələdiyyələr dövlət tərəfindən qəbul
edilmiş Təhsil Aktı, milli kurikulum və digər
normativ-hüquqi sənədlər çərçivəsində
təhsil sisteminin idarə olunmasını yerinə yetirirlər. Bələdiyyələr məktəbəqədər
təhsil xidmətlərinin müxtəlif formalarının
müəyyənləşdirilməsi və təşkilinə
dair qərar qəbul etməkdə tam sərbəstdirlər.
Hamı üçün bərabər təhsil
imkanlarının yaradılması baxımından məktəblərə
lazım olan resursların verilməsinə və müvafiq
şəraitin yaradılmasına da yerli özünüidarəetmə
qurumları cavabdehdir. Məktəblərin
yoxlanılması və təhsil müəssisələrinin
fəaliyyətinin dəyərləndirilməsi də bələdiyyələr tərəfindən
həyata keçirilir.
İsveçin Təhsil və Tədqiqat Nazirliyində 200
işçi çalışır. Nazirliyin strukturunda Məktəblər,
Orta təhsilin yuxarı pilləsi, Tələbələrə
maliyyə yardımı, Yaşlıların təhsili və
təlimi, Ali təhsil, Tədqiqat siyasəti, Gənclər
siyasəti və vətəndaş cəmiyyəti, eləcə
də Gender bərabərliyi şöbələri fəaliyyət
göstərir.
Əsas işləri birbaşa təhsil nazirinə tabe
olan dövlət katibləri icra edir. Nazirlikdə həmçinin siyasi
müşavirlər və mətbuat katibləri fəaliyyət
göstərir. İnzibati və Hüquqi məsələlər
üzrə baş direktorlar ümumi fəaliyyətin idarə
olunmasına və əlaqələndirilməsinə
yardım edir, qanun layihələrinin hazırlanmasına cavabdehlik
daşıyırlar.
İsveçdə təhsil sahəsində fəaliyyət
göstərən agentliklər təhsil standartlarının
müəyyən edilməsi prosesinə və müvafiq məqsədlərə
nail olunmasına yardım
edir.
Təhsil üzrə Milli Agentlik məktəbəqədər
təhsil müəssisələri, dövlət məktəbləri
və məktəbyaşlı uşaqlara qayğı sisteminə
rəhbərlik edən
inzibati orqandır.
İsveç Məktəblər İdarəsi məktəbəqədər
təhsil müəssisələrinin, məktəblərin və
məktəbyaşlı uşaqlar üçün
qayğı sisteminin fəaliyyətində keyfiyyətə nəzarəti
həyata keçirir. Məktəblər İdarəsi, həmçinin
müstəqil məktəblərin fəaliyyətinə icazə
verilməsi baxımından
səlahiyyətlərə malikdir.
Xüsusi ehtiyaclı uşaqların təhsili üzrə
agentlik dövlət və dövlət tərəfindən nəzarət
edilən müstəqil məktəblərdə xüsusi
ehtiyaclı uşaqların təhsili ilə bağlı məsələləri
həyata keçirir, pedaqoji heyətə dəstək
verir.
Təhsil üzrə Apelyasiya Şurası orta təhsilin
yuxarı pilləsində tədris olunan proqramlarla
bağlı mübahisə doğuran qərarları nəzərdən
keçirir və müvafiq düzəlişlərin
aparılmasını təmin edir.
Beynəlxalq əməkdaşlıq
Nordplus
Proqramı Skandinaviya ölkələrinin Nazirlər
Şurasının fasiləsiz təlim sahəsində ən
tanınmış proqramı hesab olunur. Skandinaviya regionunda hər
il təxminən 10000 nəfər Nordplus Proqramından bəhrələnir.
Bu proqramın Nordplus Junior, ali təhsil,
yaşlıların təhsili, horizontal və Skandinaviya
ölkələrinin dili və mədəniyyəti
adlı bölmələri
mövcuddur.
Skandinaviya Magistratura Proqramı Skandinaviya ölkələrində
magistratura pilləsində
təhsl almaq istəyənlər üçün
nəzərdə tutulub.
Transmilli
Çeviklik Proqramı
peşə təhsili
proqramları üzrə
oxuyan və ya peşə hazırlığını davam
etdirən şagirdlər,
tələbələr, gənc
işçilər, eləcə
də təlimçilər
üçün nəzərdə
tutulan iş təcrübəsi və mübadilə proqramıdır.
Proqramın əsas məqsədi Avropa ölkələrinin təhsil
əlaqələrini inkişaf
etdirmək, təcrübə
və nəzəriyyə
vasitəsi ilə fərdlərin müəyyən
bacarıqlara yiyələnmək
imkanını artırmaq,
iş təcrübəsi
və peşə təhsili arasındakı
əlaqəni möhkəmləndirməkdir.
Orta
təhsilin yuxarı pilləsinin I və ya II ilində oxuyan
şagirdləri bir tədris ili Fransa, İspaniya, Almaniya və
ya Avstriyaya göndərmək məqsədilə
yaradılmış 1 illik proqram da İsveçdə kifayət
qədər məşhurdur. Bu proqram şagirdlərin dil
bacarıqlarını inkişaf etdirməyə və Avropa
ölkələrinin vətəndaşları arasında təhsil
sahəsi üzrə mövcud olan münasibətlərin daha
da yaxşılaşdırılmasına xidmət edir.
Orta
təhsilin yuxarı pilləsində oxuyan şagirdlər, həmçinin
ildə iki dəfə Təhsil üzrə Milli Agentliyin təsis
etdiyi Xaricdə istehsalat təcrübəsi qrantı
üçün müraciət edə bilərlər.
1998-ci
ildə başlanmış və 2006-cı ildə
tamamlanmış iyirmi ölkənin məktəbəqədər
təhsil fəaliyyəti üzrə Avropa İqtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatının həyata keçirdiyi tədqiqatlarda
(Erkən uşaqlıq təhsili və qayğı
strategiyası) İsveç də iştirak edib. Tədqiqat
zamanı ölkədə məktəbəqədər təhsil
almaq imkanı, məktəbəqədər təhsilin keyfiyyəti,
maliyyələşməsi və digər sahələr
üzrə araşdırmalar aparılıb. Nəticədə
iki hesabat hazırlanıb və İsveç təhsil sistemi
bütün pillələrdə digər ölkələr
üçün nümunəvi model kimi qəbul edilib.
Hazırladılar: Bəşarət
MƏMMƏDOV,
Ramil HÜSEYNOV
Yazının hazırlanmasında
İsveç Krallığının Təhsil və Tədqiqat
Nazirliyinin rəsmi materiallarından istifadə olunub.
Azərbaycan
müəllimi.- 2011.- 3 iyun.- S.10-11.