Adelaida Universiteti
Yerləşir:
Avstraliya,
Cənubi Avstraliya
ştatı, Adelaida şəhəri
Yaranma tarixi: 1874-cü il
Tipi: Dövlət
Müəllimlərin ümumi
sayı: 1353 nəfər
Tələbələrin ümumi
sayı:
23000 nəfər
İllik gəlirləri:
669216000
Avstraliya dolları
İllik xərcləri:
601217000
Avstraliya dolları
Rəsmi saytı:
www.adelaide.edu.au
Adelaida Universiteti (
Böyük
Britaniyanın "Times Higher Education Supplement - QS World
Universities Rankings" jurnalının 2009-cu ildə
apardığı dünya universitetlərinin reytinqinə əsasən,
Adelaida Universiteti 100 ən yaxşı ali
məktəb arasında 81-ci yerdə olub. 2010-cu il üzrə
dünyanın ən nüfuzlu universitetləri arasında
Adelaida Universiteti "Times Higher
Education World University Rankings"in apardığı araşdırmaya
əsasən 79-cu, "QS World University Rankings"in
açıqlamasına görə isə 103-cü yerdə qərarlaşıb.
Adelaida Universiteti Avstraliyanın "Səkkizlik
Qrupu"nun, Cənub-Şərqi Asiya Ali Təhsil Müəssisələri
(ASAIHL) və Birlik Ölkələri Universitetləri (ACU) assosiasiyalarının
üzvüdür.
Tarixi
1872-ci ildə
Cənubi Avstraliya Baptist, Konqreqasional və Presviterian kilsələri
orta məktəbi bitirmiş gənclərə ali
təhsil vermək üçün Kollec İttifaqı
yaradırlar. Həmin il zəngin maldar və mis mədəni
sahibi Valter Uotson Hyuz universitet yaradılması məqsədilə
o dövr üçün böyük məbləğ
hesab edilən 20000 funt-sterlinq yardım edir.
Adelaida
Universitetinin rəsmi açılışı 1874-cü il noyabrın 6-da baş tutur. Universitetin ilk
kansleri hüquqşünas Riçard Hanson, vitse-kansleri isə
yepiskop Avqust Şort seçilir. Adelaida
Universitetində ilk bakalavr dərəcəsi 1876-cı ildən
verilməyə başlanır. Bu universitet Avstraliyada
qız tələbələri qəbul edən ilk ali məktəb olur (1881). Universitetin
ilk məzunu da qız olub (Edit Emili Dornvell). Adelaida Universiteti Avstraliyanın ilk
elmi dərəcə verən və musiqi konservatoriyası
açan ali təhsil müəssisəsidir.
1915-ci ildə Adelaida Universitetinin professoru Uilyam Breqq
fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb. 1936-cı ildə sahibkar
Lenqdon Bonitonun universitetə etdiyi yardım nəticəsində
ali məktəbin əsas binası Boniton
Holl tikilir.
1945-ci ildə
ali məktəbin məzunu Hovard Flori
penisillinin istehsalı və tətbiqinə görə tibb və
fiziologiya üzrə Nobel mükafatına layiq
görülür. 1996-cı ildə universitetin
maşınqayırma üzrə məzunu Endi Tomas
"Endeavour" kosmik gəmisinin 10 günlük
uçuş missiyasına komandanlıq edir. Həmçinin o, NASA tərəfindən
"Shuttle-Mir" elmi-tədqiqat layihəsinin işlənilməsi
üçün seçilir. Hazırda isə
Endi Tomas Astronavtlar İdarəsinin müdir müavini vəzifəsində
çalışır. 2005-ci ildə
Adelaida Universitetinin digər məzunu Robin Uorren "Helicobacter
Pylori" bakteriyasının kəşfinə, onun qastrit və
xora xəstəliklərində roluna görə tibb və
fiziologiya üzrə Nobel mükafatına layiq
görülür.
Büdcəsi və təhsil
haqqı
Adelaida Universitetinin illik gəlirləri 2009-2010-cu tədris
ilində 669216000 Avstraliya dollarına bərabər olub. Həmin il
ali təhsil ocağının illik xərcləri isə
601217000 Avstraliya dolları təşkil edib.
Adelaida Universitetində təhsil haqqı tələbənin
oxuduğu fakültədən asılı olaraq dəyişir. Əcnəbi
tələbələrin təhsil haqqı bakalavr səviyyəsində
ildə 19950-54000, magistratura və doktorantura səviyyələri
üzrə 11500-42500, tədqiqatçılar
üçün isə 21000-28000 Avstraliya dollarıdır.
Adelaida Universitetində oxuyan əcnəbi tələbə
həftə ərzində təqribən 290-475 Avstraliya
dolları xərcləyir. Belə ki, bu məbləğin
98-268 Avstraliya dollarını yataqxana və ya kirayə, 87-100
Avstraliya dollarını qidalanma, 15-28 Avstraliya dollarını
kommunal, 15-20 Avstraliya dollarını nəqliyyat, 23-32 Avstraliya
dollarını telefon, poçt, 40 Avstraliya dollarını isə
digər (paltar, əyləncə və s.) xərclər təşkil
edir.
Universitetdə oxuyan tələbələrə bir
sıra təqaüdlər təklif olunur. Bakalavr səviyyəsində
təhsil alan tələbələr üçün
universitetdə müxtəlif məbləğli Adelaida
Universitet, Endi Tomas, Birlik, Kouen və s. 50-ə qədər təqaüd,
əlaçı tələbələrə 30-a qədər,
magistratura və doktorantura səviyyələrində təhsil
alanlar üçün Tədqiqat, Beynəlxalq, Səyahət,
Kurs işi və s. təqaüdlər mövcuddur. Eyni zamanda universitetdə maddi durumu çətin
olan, əlil, aborigen, region və kəndlərdən olan tələbələrə
xüsusi təqaüdlər verilir.
Universitet bu gün
Adelaida Universitetinin kampusu Adelaida şəhərinin mərkəzində
yerləşir və dörd hissədən - Nort-Terras, Ueyt,
Rozvorti, Tebarton şəhərciklərindən ibarətdir. Əsas hissə Nort-Terras
adlanır və Cənubi Avstraliya Bədii Qalereyası, Cənubi
Avstraliya ştatı Dövlət kitabxanası, Cənubi
Avstraliya Muzeyi, Cənubi Avstraliya Universitetinin "Şərq
şəhəri" kampusu ilə qonşuluqda yerləşir.
Universitetin akademik binaları Nort-Terras kampusunda cəmlənib.
Kampusdakı binaların əksəriyyəti qum
daşından olan tikililərdir. Kampusdakı binalara Boniton
Holl, Mitçell, Elder Holl, Nepier, Ligertvud, Barr Smit
kitabxanasını və s. qeyd etmək olar. Nort-Terras
kampusunda mütəmadi olaraq musiqi və mədəni tədbirlər
təşkil olunur. Nort-Terras kampusundan
şərqdə
Ueyt kampusunda kənd təsərrüfatı elmləri,
seleksiya və biotexnologiya üzrə müəssisələr
cəmlənib. Bu kampus Adelaidanın cənub-şərqi
dağ ətəyində 174 hektar ərazidə yerləşir.
Həmçinin bu kampusda Ueyt Tədqiqat Məntəqəsi, Cənubi
Avstraliya Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Elmi və Tətbiqi Tədqiqatlar
Birliyi, Avstraliya Funksional Genomika zavodu yerləşir. Kənd Təsərrüfatı,
Qida və Şərab Məktəbi də bu kampusda, Errbro Kənd
Təsərrüfatı Məktəbinin yanındadır.
Rozvorti kampusu Adelaida şəhərinin şimalında
16 km² ərazidə yerləşir və burada da kənd təsərrüfatı
tədqiqatları aparılır. Adelaida Universitetinin
elmi-tədqiqat parkı kimi tanınan Tebarton kampusunda mühəndislik,
biotexnologiya, ekoloji xidmətlər, informasiya texnologiyaları,
sənaye dizaynı, lazer/optika texnologiyaları, mühəndislik
əlaqələri, radar sistemlər, telekommunikasiya və neft
xidmətləri müəssisələri fəaliyyət
göstərir. Eyni zamanda Sinqapurda
universitetin Ngee Ann təhsil mərkəzi mövcuddur.
Adelaida
Universitetində bakalavr, magistratura və doktorantura səviyyələri
üzrə proqramlar təklif edən Mühəndislik,
riyaziyyat və informatika, Sağlamlıq elmləri, Humanitar və
sosial elmlər, Dəqiq elmlər, İxtisaslar fakültələri fəaliyyət göstərir.
Mühəndislik, riyaziyyat və
informatika fakültəsi Kompüter elmləri, Mühəndislik, Riyaziyyat elmləri,
İnnovasiya və sahibkarlıq departamentlərindən,
Avstraliya Neftçilər, Kimya Maşınqayırması, Vətəndaş,
Ekologiya və Dağ-mədən Mühəndisliyi,
Kompüter Elmləri, Elektrik və Elektron
Maşınqayırma, Riyaziyyat elmləri (Tətbiqi riyaziyyat,
Riyaziyyat, Statistika bölmələri), Maşınqayırma məktəblərindən,
Avtomobil Təhlükəsizliyi Tədqiqatları,
Sahibkarlıq, Kommersiyalaşdırma və İnnovasiya mərkəzlərindən
ibarətdir.
Sağlamlıq elmləri fakültəsinə Stomatologiya, Tibb elmləri
(Anatomiya və patalogiya, Əczaçılıq, Fiziologiya
bölmələri), Tibb (Təcili tibbi yardım, Tibb,
Oftalmologiya və vizual elmlər, Ortopediya və zədə,
Psixiatriya, Cərrahiyyə bölmələri), Tibb
bacısı, Pediatriya və Reproduktiv Sağlamlıq
(Mamalıq və ginekologiya, Pediatriya), Əhalinin
Sağlamlığı və Kliniki Təcrübə
(Ümumi təcrübə, İctimai səhiyyə, Kənd
rayonlarında səhiyyə, Tibb, tədris və təhsil
qrupu, Zədə stresi problemləri tədqiqatı, Yaitya
Purruna bölmələri), Psixologiya məktəbləri
aiddir.
Humanitar və sosial elmlər fakültəsində İncəsənət, Tədqiqatların
inkişafı, Ekoloji siyasət və menecment, Yerli əhali,
Beynəlxalq tədqiqatlar, Media, Musiqi, İctimai elmlər
departamentləri, Elder Musiqi Konservatoriyası (Aborigen Musiqi Tədqiqatları
Mərkəzi), Tarix və Siyasət (Tarix, Siyasət bölmələri),
Humanitar elmlər (Klassika, ingilis dili, Avropa, Fransız, Alman tədqiqatları,
Linqvistika, Media, Fəlsəfə bölmələri), Sosial
Elmlər Ali (Antropologiya, Asiya tədqiqatları, Gender, fəaliyyət
və sosial məsələlər, Coğrafi və ekoloji tədqiqatlar
bölmələri) məktəbləri mövcuddur.
Dəqiq elmlər fakültəsi Kənd təsərrüfatı,
Dəqiq elmlər departamentlərindən, Kənd Təsərrüfatı,
Qida və Şərabçılıq, Heyvandarlıq və
Baytarlıq Elmləri, Kimya və Fizika, Yer və Ekologiya Elmləri,
Molekulyar və Tibbi-bioloji Elmlər məktəblərindən
ibarətdir.
İxtisaslar fakültəsinə Memarlıq, landşaft
memarlığı, şəhər dizaynı, Biznes,
iqtisadiyyat və maliyyə, Təhsil, Hüquq, İqtisadiyyat məktəbləri
aiddir.
Adelaida Universitetinin kitabxana sisteminə Barr Smit, Elder
Musiqi, Hüquq, Rozvorti, Ueyt kitabxanaları daxildir. Barr Smit, Elder Musiqi, Hüquq
kitabxanaları Nort-Terras, Rozvorti kitabxanası Rozvorti, Ueyt
kitabxanası isə Ueyt kampusunda yerləşir. Universitet
kitabxanalarında ümumilikdə tibb, biologiya, fizika, ətraf
mühit və digər elmləri əhatə edən 2
milyondan çox kitab, 25 milyon jurnal, 20000 elektron jurnal və digər
materiallar var. Barr Smit universitetin əsas kitabxanasıdır və
əsas kolleksiya bu kitabxanaya məxsusdur. Barr Smit
kitabxanası 1899-cu ildən Universitet Şurasının qərarı
ilə Cənubi Avstraliya xeyriyyəçiləri, uzun illər
Adelaida Universitetinə yardım edən Barr Smit ailəsinin
adını daşıyır. Bu kitabxana Tədqiqat
və soraq, Kreditləşmə və sənədlərin
çatdırılması, Kitablar və jurnallar, Metadata,
Kitabxana administrasiyası bölmələrindən ibarətdir.
Elder Musiqi kitabxanası 2002-ci ildən fəaliyyət
göstərir və Cənubi Avstraliyada bu sahəni əhatə
edən ən zəngin kitabxanadır. Burada
30000 kitab, 5400 jurnal, 120000 musiqi əsəri, 22000 səsyazma
saxlanılır.
Adelaida Universitetində "On Dit" tələbə
jurnalı, "Adelaidean" universitet qəzeti, "Lumen"
məzun jurnalı dərc olunur. Universitetin "
Adelaida Universiteti Universitet Şurası tərəfindən
idarə olunur.
Şura universitetin inkişafı, strateji
planının, əsas siyasətinin nəzarəti və
analizi məsələlərini həyata keçirir. Şura 21 üzvdən ibarətdir. Şuraya universitetin kansleri sədrlik edir.
Universitetin kansleri 2010-cu il aprelin 9-dan
Avstraliyanın sabiq müdafiə naziri və BMT-dəki sabiq
nümayəndəsi cənab Robert Hilldir. Ali məktəbin
vitse-kansleri və prezidenti professor Ceyms MakUhadır. O,
universitetin əsas icraçı direktoru hesab olunur. Prezidentin akademik məsələlər üzrə
müavini professor Paskal Quester, tədqiqatlar üzrə
müavini isə professor Mayk Bruksdur. Universitetdə
5 fakültə fəaliyyət göstərir və onlara
icraçı dekanlar rəhbərlik edirlər. Universitetdə ümumilikdə 1353 müəllim
çalışır.
Adelaida Universitetində 23000-dən çox tələbə
təhsil alır. Onların 5500-ə qədərini
dünyanın 95 ölkəsindən olan əcnəbi tələbələr
təşkil edirlər.
"2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin
xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət
Proqramı" çərçivəsində Maksud
Üzeyir oğlu İbrahimov kompüter elmləri ixtisası
üzrə Adelaida Universitetinin doktorantura səviyyəsində
təhsil alır.
Adelaida Universiteti tələbələrə universitet
yataqxanaları və özəl yataqxanalarda otaqlar təklif
edir. Universitet yataqxanalarında qalmaq tələbə həyatını
təhlükəsiz edir, tələbə və müəllimlərlə
dostlaşmaq, əməkdaşlıq etmək imkanı
yaradır, tələbənin akademik uğurlarını təmin
edir. Yataqxanalar universitetə və ictimai nəqliyyatın
daha sıx olduğu yerə yaxın yerləşir. Yataqxanaların bütün otaqları mebellə,
işıqlandırma və İnternetə
çıxış ilə təmin olunub. Adelaida Universiteti tələbə kəndi şəhərin
sıx məskunlaşmış Vest-İnd rayonunda yerləşir.
Burada universitetin 400-dən çox tələbəsi
qalır. Adelaida şəhərinin
şimalında Mattanya, Barossa vadisinin kənarında Rozvorti
yataqxana kompleksləri yerləşir. Eyni
zamanda Adelaida Universiteti tələbələri yerləşdirmək
üçün əlavə 5 müstəqil kollecə
(Aquinas, Linkoln, Sent Enn, San-Marko, Ketlin Lamli) malikdir. Kollecləri Nort-Terras kampusundan 15-20 dəqiqəlik
piyada, Ueyt və Tebarton ərazilərindən isə avtobusla
15-25 dəqiqəlik yol ayırır. Yataqxanalar,
əsasən bir və ya iki otaqdan ibarətdir. Kommunal,
istilik, kondisioner, elektrik, təmizlik, qidalanma və s. xərclər
də ümumi yataqxana xərclərinə daxildir. Otaqlar telefon, səsli poçt xidməti və
İnternet ilə təchiz olunub.
Adelaida Universitetinin Tələbə Təşkilatı
1895-ci ildən fəaliyyət göstərir. Bu təşkilata
Adelaida Universiteti Tələbə Nümayəndələr
Şurası, Adelaida Universiteti Magistr və Doktorant Tələbələr
Assosiasiyası, Rozvorti Kənd Təsərrüfatı Kampusu
Tələbə Təşkilatı daxildir. 2009-cu ildən universitetin idman komandalarından ibarət
Tələbə İdman Assosiasiyası Tələbə Təşkilatının
filialından çıxaraq müstəqil fəaliyyət
göstərməyə başlayır. Assosiasiyaya
tələbələrə geniş spektrdə idman
imkanları verən 37 idman klubu daxildir.
Adelaida
Universitetinin məşhur müəllim və məzunları
arasında bir neçə Nobel mükafatı laureatı, 103
nəfər Rods təqaüdçüsü var. Böyük
Britaniyanın sabiq baş naziri Toni Bleyerin atası Leo Bleyer də
bu ali məktəbdə hüquq dərsləri
keçib. Hər il oktyabr ayında universitetdə məşhur tənqidçi
Edvard Saidin şərəfinə Edvard Said mühazirələri
təşkil olunur.
Adelaida Universiteti bir çox beynəlxalq şirkətlər,
federal, dövlət və yerli hökumət orqanları ilə
geniş tədqiqat sazişləri həyata keçirir. Ali məktəbdə,
əsasən, müdafiə elmləri və texnika, Cənubi
Avstraliyada şərabçılığın, kənd təsərrüfatının
inkişafı üzrə tədqiqatlar aparılır. Yüksək keyfiyyətli tədris, mühüm tədqiqatlar,
güclü ictimai fəaliyyət ənənələri
hesabına Adelaida Universiteti beynəlxalq nüfuz qazanıb və
sürətlə inkişaf etməkdədir.
Universitetin məşhur məzunları
Onq
Tenq Çeonq Sinqapurun 5-ci prezidenti
Culiya
Gillard Avstraliyanın ilk qadın
baş naziri
Don
Danstan
Cənubi
Avstraliya ştatının 35-ci baş naziri
Devid
Tonkin
Cənubi
Avstraliya ştatının 38-ci baş naziri
Saymon
Hakett
Avstraliyanın
"İnternode" şirkətinin icraçı direktoru
Voqan
Pratt
ABŞ-ın
"Sun Microsystems" şirkətinin
yaradıcılarından biri
Uilyam
Lorens Breqq fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı
Hovard
Flori
tibb və
fiziologiya üzrə Nobel mükafatı laureatı
Robin Uorren
tibb və
fiziologiya üzrə Nobel mükafatı laureatı
Hazırladı: Lamiyə ƏLİYEVA
Azərbaycan müəllimi.- 2011.-
10 iyun.- S.10-11.