Ruhulla Əli oğlu Axundov

Ruhulla Əli oğlu Axundov 1897-ci il yanvarın 13-də Bakının Şüvəlan kəndində müəllim ailəsində anadan olub. Dörd yaşı olanda atası vəfat edib, çətinliklərlə böyüyüb. Əvvəlcə kənd məktəbində təhsilə başlayan, sonra Bakı şəhər birinci realnı məktəbində oxuyan sakit təbiətli, mütaliəyə meyilli Ruhulla Axundov 1916-cı ildən mətbəədə korrektor və tərcüməçi işləyib. 1917-1920-ci illərdə inqilabi mübarizədə iştirak edib, bolşevik partiyası sıralarına daxil olub. O, "Bakıətrafı fəhlə, əsgər və matros deputatları şurasının əxbarı" (1918), "Hürriyyət" (1919), Azərbaycan dilində çıxan gizli bolşevik "Kommunist" qəzetlərinin (1919) redaktoru olub. 1920-1921-ci illərdə Moskvada V.İ.Leninlə görüşüb. Sonralar AK(b)P BK-nın katibi, AK(b)P MK katibi, "Azərnəşr"in direktoru, ÜİK(b)P Zaqafqaziya Ölkə Komitəsinin katibi kimi mühüm vəzifələrdə çalışıb.

Marksizm-leninizm klassiklərinin əsərlərinin, Kommunist Partiyasının ikinci proqramının Azərbaycan dilinə tərcüməsində iştirak edib, "Kənd füqərası", "Bakinski raboçi", ikicildlik "Rusca-türkcə lüğət"in redaktoru olub. Azərbaycan SSR və SSRİ MİK-in üzvü, ÜİK(b)P-nin bir neçə qurultayına, Kominternin II konqresinə nümayəndə seçilib. Lenin ordeni ilə təltif edilib.

1927-1930-cu illərdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı olan Ruhulla Axundov hələ Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulduğu ilk illərdə yazırdı ki, tarix Azərbaycanın öhdəsinə Yaxın Şərq zəhmətkeşlərinin avanqardı olmaq kimi bir vəzifə qoyub. Bəs, savadsız Azərbaycan lazımi mədəni səviyyəyə çatmadan Şərq ölkələrinin rəhbəri ola bilərmi?

1923-cu ildən yeni əlifbanın tətbiqi məsələsində fəallıq göstərən Ruhulla Axundov Yeni Əlifba Komitəsinin orqanı olan "Yeni yol" qəzetinin səhifələrində bu mövzuda bir sıra məqalələrlə çıxış edib.

Xalq maarifi sahəsində məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinə özək kimi dəyər verən Ruhulla Axundov tədris plan və proqramlarının keyfiyyətini yaxşılaşdırmağı vacib sayırdı.

O, Azərbaycan K(b)P-nin VIII qurultayında xalq maarifi haqqında məruzə edib, bu sahədəki nailiyyətlərdən danışıb, məcburi pulsuz təhsili həyata keçirməyin, məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin, kənd yerlərində yeddiillik məktəblərin sayının artırılması zəruriliyini göstərib. Ruhulla Axundov həmin qurultayda stabil tədris proqramları, ideyaca daha sağlam dərsliklər yaratmaq, texniki təhsilə diqqəti artırmaq, müəllimlərin maddi vəziyyətini yaxşılaşdırmaq və s. mühüm məsələlərdən də bəhs edib.

Ruhulla Axundov Azərbaycan xalq maarifi komissarı olarkən SSRİ XKS və ÜİK(b)P MK-nın qərarı ilə əlaqədar kənd məktəblərində kənd təsərrüfatı təmayülü üzrə geniş tədbirlər həyata keçirilir, şagirdlərə aqronomluq və zootexnik ixtisasları üzrə minimum biliklər verilən məktəblər üçün torpaq sahələri ayrılır, şagirdlərin ictimai-faydalı əməyinə xüsusi diqqət yetirilir.

1929-cu ildə savadsızlıqla mübarizə daha da güclənir, Azərbaycan XMK bu məqsədlə bir sıra tədbirlər həyata keçirir: kurslar təşkil edir, kitabların qiymətini ucuzlaşdırır. 1929-1930-cu illərdə Azərbaycanda ümumtəhsil məktəblərinin sayı təxminən 2000-ə çatdırılır. Bütün bu tədbirlərdə xalq maarifi komissarı, ictimai xadim, vətənpərvər alim kimi Ruhulla Axundov fəal iştirak edib.

Azərbaycanda yeni əlifbanın tətbiqini böyük nailiyyətlərdən sayan Ruhulla Axundov Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafına böyük qayğı göstərib. 1928-ci ilin yanvarında maarif komissarının təşəbbüsü ilə I Ümumazərbaycan imla konfransı keçirilib, imlanın təkmilləşdirilməsi, vahid imla prinsiplərinin tətbiqi kimi məsələlər geniş müzakirə edilib.

Gəncləri sevən, onlara qayğı ilə yanaşan görkəmli maarif xadimi və istedadlı alim Ruhulla Axundov bədii ədəbiyyat sahəsinə gələn gənclərin yaradıcılığına istiqamət verib, onları hər cür qərəzkar hücumlardan qoruyub.

O, həyatının son illərində Partiya Tarixi İnstitutunda, SSRİ Elmlər Akademiyasının Azərbaycan filialında rəhbər vəzifələrdə çalışıb.

Ruhulla Axundov repressiyaya məruz qalıb, 1938-ci ildə vəfat edib.

Azərbaycan müəllimi.- 2011.- 17 iyun.- S.7.