Ədəbiyyat fənni kurikulumu təlimə innovativ yanaşma nümunəsidir

Son illər təhsil sahəsində aparılan məqsədyönlü, planauyğun və davamlı islahatlar ümumi təhsilin məzmununu da əhatə etmiş, onun yeniləşdirilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. Nəticədə ümumi təhsilin məzmununa müasir yanaşmanın, dövrün məktəbin, burada həyata keçirilən təlim-tərbiyə prosesinin qarşısında qoyduğu yeni tələblərin məhsulu olaraq fənn kurikulumları hazırlanmış və Təhsil Nazirliyi tərəfindən bu ilin iyununda təsdiq olunmuşdur. Yaxın illərdə digər fənlər kimi ədəbiyyat da yeni kurikulumla tədris olunacaqdır. Bəs ümumtəhsil məktəblərində ədəbiyyat fənninin məqsəd və vəzifələrini, ayrı-ayrı təlim pillələri üzrə məzmun xətlərini və standartlarını, onların reallaşdırılması üçün fəaliyyət istiqamətlərini özündə əks etdirən bu konseptual sənədin əvvəlki ədəbiyyat proqramlarından nə kimi üstünlükləri vardır? Yeni kurikulumla tədris bizə nə verəcək?

Bu fənnin tədrisi sahəsində müəyyən təcrübəsi olan, yeni ədəbiyyat kurikulumunun layihəsi mətbuatda dərc olunduğu vaxtdan onu dərindən öyrənən bir ədəbiyyat müəllimi kimi mənim fikrimcə, yeni sənəd, ilk növbədə, ədəbiyyatın tədrisi keyfiyyətini yüksəldəcək, onun təkcə ədəbiyyat tarixi, ədəbi proses və ədiblər haqqında bilgi verən fənn kimi deyil, şəxsiyyətin tərbiyəsində, böyüməkdə olan nəsillərə milli mənəvi dəyərlərin aşılanmasında, şagirdlərdə ədəbi yaradıcılığa meyil və marağın oyadılmasında, bu sahədəki istedad və qabiliyyətlərinin üzə çıxarılıb inkişaf etdirilməsində rolunu yüksəldəcəkdir. Belə ki, kurikulum şagirdlərin ədəbi təhsili, tərbiyəsi və inkişafı üçün optimal şəraitin yaradılmasını nəzərdə tutur. Kurikulumun bir üstün cəhəti də budur ki, burada həm ümumi, həm də tam orta təhsil pillələrində fənnin məzmun xətləri və standartlar, şagird bacarıqlarının inkişaf istiqamətləri bir-biri ilə əlaqəli və dəqiq verilmişdir.

Sənəddə habelə təlim nəticələri konkretləşdirilməklə fəndaxili və fənlərarası inteqrasiya, tədrisə verilən tələblər, təlimin təşkilinin forma və üsulları haqqında tövsiyələr öz əksini tapmışdır.

Ədəbiyyat fənni kurikulumu hazırda təhsilimizin istinad etdiyi tələbyönumlulük, nəticəyönümlülük, şagirdyönümlülük, inteqrativlik kimi ümumi prinsiplərə tam cavab verir.

Kurikulumun əvvəlki ədəbiyyat proqramlarından bir üstünlüyu də burada ümumi orta təhsilin icbariliyi əsas götürülərək ümumi təhsilin son iki pilləsinin hər biri üzrə ədəbiyyatın tədrisinin bitkin kurs kimi nəzərdə tutulmasıdır.

Belə ki, ümumi orta təhsil səviyyəsi üçün nəzərdə tutulmuş "İncəsənətin bir növü kimi söz sənətinin - şifahi və yazılı ədəbiyyatın xalqın mənəvi sərvəti olması, həyati, taleyüklü məsələləri özünəməxsus bədii vasitələrlə əks etdirməsi barədə şagirdlərdə dolğun təsəvvür yaradılır" və s. vəzifələr tam orta təhsil səviyyəsinə də aid olmaqla bu pillədə daha da inkişaf etdirilir. Azərbaycan ədəbiyyatının çoxəsrlik inkişaf yolu, ədəbi ənənə və əlaqələri, Azərbaycan və dünya ədəbiyyatının görkəmli ədəbi simalarının yaradıcılığından nümunələr hər iki təhsil səviyyəsində tarixi-xronoloji ardıcıllıqla öyrədilir. Ümumi orta təhsil səviyyəsində ədəbiyyat nəzəriyyəsinə dair verilən materiallar sonrakı pillədə daha da genişləndirilir. Burada fərqli nüanslar isə ondan ibarətdir ki, ümumi orta təhsil pilləsində şagirdlərdə söz sənətinə həssas, bədii-emosional münasibət formalaşdırılır, təhlil, dəyərləndirmə, fikirlərini şifahi və yazılı çatdırmaq bacarığı inkişaf etdirilirsə, tam orta təhsil pilləsində şagirdlərin ədəbi-bədii, tənqidi təfəkkürünün formalaşması təmin olunur.

Yeni ədəbiyyat fənni kurikulumunun əvvəlki fənn proqramlarından bir mühüm üstünlüyü də burada fənnin təlimi nəticələrinin öz əksini tapmasıdır. Yeni sənəddə bu baxımdan hər bir təhsil səviyyəsi üzrə ümumi təlim nəticələrinin və hər bir məzmun xətti üzrə təlim nəticələrinin aydın müəyyənləşdirilməsi çox müsbət haldır və müəllimə fəaliyyətinin son nəticələrini irəlicədən görməyə imkan verir.

Bütün bu üstünlüklərə görə biz ədəbiyyat müəllimləri yeni kurikulumlarla tədrisə başlayacağımız günü səbirsizliklə gözləyirik.

Şəhla FƏTTAH-PUR

Azərbaycan müəllimi.- 2011.- 4 noyabr.- S.10.