Kiçikyaşlı məktəblilərin milli ruhda tərbiyəsi

Məlumdur ki, təlimin milli zəmində təşkili prosesində müxtəlif vasitələrdən istifadə etmək olar. Bunlardan biri də xalqımızın mənəvi sərvəti olan şifahi xalq ədəbiyyatından istifadədir. Yetişən nəslin tərbiyəsinin əsas məhvəri sayılan xalq qaynaqlarımız, nağıllarımız, dastanlarımız, bayatılarımız, atalar sözlərimiz, tapmacalarımız, laylalarımız xalqımızın tarixən qoruyub saxladığı ən gözəl, ən qiymətli mənəvi sərvəti olan adət-ənənələrimizin mənbəyidir. Bəli, adət-ənənələr, milli özünəməxsus spesifik xüsusiyyətlər öz dolğun ifadəsini məhz şifahi xalq ədəbiyyatında tapmışdır.

Mən öz pedaqoji fəaliyyətimdə şagirdlərimin milli adət-ənənələr ruhunda tərbiyəsi məsələlərini həmişə diqqət mərkəzində saxlayıram. Bu məqsədlə həm təlim prosesində, həm də sinifdənxaric tədbirlərdə bir sıra vasitələrdən istifadə edirəm.

İlk növbədə, "Nənələrin söz boxçası", "Nənələrin nağılları", "Şirinim şəkərimsən", "Nənələrin dünyası" adlı tədbirlər keçirirəm. Bu tədbirlərə ağbirçək nənələr dəvət olunur, debatlar təşkil edilir. Bundan əlavə, "Dədə Qorqud", "Məlikməmməd" kimi cizgi filmlərinə baxış təşkil edirəm. Xalqımızın əziz bayramı olan Novruza hazırlıq günlərində isə bu sahədə daha geniş iş aparmaq imkanı olur. Məlumdur ki, xalqımızın bir sıra qədim adət-ənənələri məhz bu milli bayramla bağlıdır. Bu məqsədlə bayrama xüsusi hazırlıq aparılır. Bayram ssenarisinə milli geyimdə xalq rəqsləri, mahnıları, uşaqların ifasında "Kosa-kosa", "Tənbəl qardaş" xalq dramları, "Bahar qız"ın ifasında bayatı və tapmacalar salınır. Uşaqlar "Cik-cik xanım", "Tıq-tıq xanım" nağılları üzrə səhnəciklər ifa edirlər. Bütün bunlar isə Azərbaycan xalqının məişəti, geyimi, adət-ənənələri, həyat tərzi, xarakterik xüsusiyyətləri haqqında uşaqların bilik və təsəvvürlərinin genişlənməsinə böyük təsir göstərir.

Göründüyü kimi, təlim prosesində şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrindən istifadə edərək, xalqımızın milli xüsusiyyətləri, adət-ənənələri və s. haqqında uşaqların bilik və təsəvvürlərinin genişləndirilməsi sayəsində milli hisslərin formalaşdırılmasına əlverişli şərait yaratmaq olar. Bu proses hisslərlə yanaşı, milli təfəkkürün inkişafına da müsbət təsir göstərərək, mənəviyyatca təmiz və zəngin, milli ruhlu, hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyətin formalaşdırılmasına zəmin yaradır.

Şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrindən başqa, digər vasitələrdən də istifadə edirəm. Vətənə məhəbbət hissinin formalaşması uşaq ətraf aləmi görməyə, dərk etməyə, qiymətləndirməyə başladığı vaxtdan başlayır. Doğma respublikaya virtual səyahətlər bu işi sürətləndirir. Bu məqsədlə kompüter disklərindən istifadə edərək uşaqları işğal olunmuş torpaqlarla tanış edirəm, onlara erməni quldurlarının vəhşilikləri və bu torpaq uğrunda həlak olmuş igidlərin qəhrəmanlıqlarından söz açıram. Şagirdlərdə dostluq, humanizm, bir-birinə arxa olmaq hissləri də tərbiyə olunmalıdır. Bu hisslər həqiqi hərbi vətənpərvərliyin məzmununu təşkil edir. Bu məqsədlə uşaqları vaxtaşırı Şəhidlər xiyabanına, ulu öndər Heydər Əliyevin abidəsi önünə aparır, tökülən günahsız qanlar haqqında, Heydər babanın dövlətimiz, xalqımız üçün gördüyü misilsiz işlər haqqında onlara məlumat verirəm. Keçirilən hər bir tədbirdən sonra onlara esse yazmaq, rəsm çəkmək və bu kimi digər tapşırıqlar verirəm. Bu zaman əsas məqsədim tədbirin şagirdlərin tərbiyəsinə, mənəviyyatına təsirini öyrənməkdən ibarətdir. Məlumdur ki, uşaqlar gördüklərini, eşitdiklərini öz əl işlərində həvəslə ifadə edirlər. Uşaqlar təlim prosesində rollu oyunlarda da bunları əks etdirirlər.

Yuxarıda qeyd edilən təlim-tərbiyə işləri kiçikyaşlı məktəblilərdə milli hisslərin - öz millətinə, mədəniyyətinə, adət-ənənələrinə dərin hörmət, milli ləyaqət, milli qürur və iftixar hisslərinin formalaşmasına müsbət təsir edir. Şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrindən istifadə müəllimə uşaqların qəlbinə, mənəviyyatına nüfuz etmək, onlarda milli hissləri oyatmaq, beləliklə də onları milli ruhda tərbiyə etmək imkanı verir.

Rəna İSMAYILOVA

Azərbaycan müəllimi.- 2011.- 23 sentyabr.- S.13.