Mənalı ömrün 70-ci baharı

On beş ildən artıq bir dövrdə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasına rəhbərlik edən, bacarıqlı təhsil təşkilatçısı, səmimi, qayğıkeş insan, prinsipial, möhkəm əqidəli vətəndaş, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi, kimya elmləri doktoru, professor Siyavuş Fərhad oğlu Qarayevin 70 illik yubileyi ərəfəsində onun həyat salnaməsini vərəqlədikcə mənəvi böyüklüyünün və keçdiyi şərəfli ömür yolunun bir daha şahidi olursan. Akademik Siyavuş Qarayev müasir dövrün tələblərinə cavab verən yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin hazırlanması ilə yanaşı, Azərbaycan təhs\ilinin başlıca məqsədi olan milli ənənələrə bağlı, ümumbəşəri dəyərlərə hörmətlə yanaşan, vətənini, dövlətini, millətini ürəkdən sevən və onları göz bəbəyi kimi qorumağı bacaran, vətənpərvər, hərtərəfli inkişaf etmiş, intellektual, fiziki cəhətdən kamil şəxsiyyət yetişdirilməsində, tərbiyə edilməsində yorulmadan çalışır.

1942-ci ildə Azərbaycanın Samux rayonunda anadan olmuş professor Siyavuş Qarayev 1964-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsini bitirmişdir. Sonra o, Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Olefinlər İnstitutunda mühəndis, sonra isə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda kiçik elmi işçi işləmişdir. 1967-ci ildə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası) əyani aspiranturasına daxil olan S.Qarayev 1970-ci ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş və taleyini ömürlük bu təhsil ocağı ilə bağlayaraq, qısa müddət ərzində kiçik elmi işçi vəzifəsindən elmi işlər üzrə prorektorun müavininə qədər yüksəlmişdir. 1981-ci ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Zərif Kimya Texnologiyası İnstitutunda doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edən S.Qarayev 1982-ci ildən hazırkı vaxta kimi üzvi kimya kafedrasının müdiri və bu kafedranın nəzdində fəaliyyət göstərən elmi-tədqiqat laboratoriyasının rəhbəridir.

Professor Siyavuş Qarayev pedaqoji və elmi fəaliyyətini təşkilati işlərlə uğurla uyğunlaşdıraraq, 1988-1997-ci illərdə kimya-texnologiya fakültəsinin dekanı olmuş, 1997-ci ilin iyun ayından isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasına rektor təyin olunmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə qısa müddət ərzində tədris prosesinin səviyyəsinin yüksəldilməsi, maddi-texniki bazanın təkmilləşdirilməsi və kadr tərkibinin möhkəmləndirilməsi həyata keçirilmişdir.

Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının rektoru, akademik Siyavuş Qarayevin zəhməti sayəsində təhsilin səviyyəsi beynəlxalq təcrübə əsasında xeyli yüksəlmiş, onun tədris-metodiki təminatı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılmışdır. O hesab edir ki, tədrisin müasir tələblər səviyyəsində qurulması ən əvvəl tələbkarlığın artırılmasından, daxili intizam qaydalarının və tapşırılan iş üçün məsuliyyət hissinin möhkəmləndirilməsindən asılıdır. Akademik Siyavuş Qarayevin qətiyyətli mövqeyi sayəsində Neft Akademiyasında möhkəm nizam-intizam sistemi yaradılmış, tədrisin təşkilinə tələbkarlıq son dərəcə artırılmışdır. Rektor xarici ölkələrin tədris müəssisələri ilə birgə layihələrin həyata keçirilməsinə, onlarla əməkdaşlığın genişləndirilməsinə xüsusi önəm verir. Bütün bunlar ADNA-da təhsilin Avropa standartları üzrə modernləşdirilməsi istiqamətində təcrübəmizi daha da zənginləşdirir, tələbələrin bilik səviyyəsini daha da artırır, Boloniya sisteminə qoşulma prosesini gücləndirir.

Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının 80 illik yubileyində iştirak edən ümummilli liderimiz Heydər Əliyev qazanılan uğurları yüksək qiymətləndirməklə yanaşı, bu uğurlarda əməyi olan rektor S.Qarayevin adını da xüsusi vurğulamışdı. Bəli, qazanılan uğurlar göz qabağında idi. Bu uğurun dövlət başçısı tərəfindən yüksək qiymətləndirilməsi yeni-yeni nailiyyətlərə sövq edirdi. Heydər Əliyevin verdiyi məsləhətlər, tövsiyələr professor S.Qarayevin gələcək fəaliyyətinin proqramına çevrildi.

"2009-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı"na müvafiq olaraq ADNA-da "Virtual Universitet", kredit sistemi əsasında tədris prosesini idarə etmək üçün isə - "Elektron Tədris Mərkəzi", tələbələr tərəfindən geniş istifadə edilən "Elektron Kitabxana" yaradılmışdır.

Son illər S.Qarayevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının xarici ölkələrin təhsil müəssisələri ilə əlaqələri daha da genişlənmişdir. Tədris müəssisələri ilə qarşılıqlı əməkdaşlığın faydasını nəzərə alan Neft Akademiyası Almaniyanın Zigen Universiteti, ABŞ-ın Corciya Dövlət Universiteti, Rumıniyanın Ployeşti Neft-Qaz Universiteti, Çinin Neft Universiteti, Rusiyanın Dövlət Neft və Qaz Universiteti, Sankt-Peterburq Dövlət Dağ İnstitutu, Türkiyənin İstanbul Texniki Universiteti və Ankara Orta Doğu Texniki Universiteti, Gürcüstan Texniki Universiteti, Avstriyanın Leoben şəhərindəki Montan Universiteti, Qazaxıstanın Mangistau "Bolaşak" İnstitutu, Kaspiy Dövlət Texnologiyalar və İnjinirinq Universiteti və Qazaxıstan-Britaniya Texniki Universiteti, Norveçin Elm və Texnologiya Universiteti ilə ikitərəfli əməkdaşlıq haqqında müqavilələr bağlamışdır.

ADNA-da Avropa standartları səviyyəsində tədrisin təşkili sahəsində qazanılan böyük uğurlar, TEMPUS proqramı çərçivəsində Avropa İttifaqının ali məktəbləri ilə əməkdaşlıq geniş miqyas almışdır. Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında Sofiya-Antipolis Universiteti (Nitsa, Fransa) və İtaliyanın Qenuya Universiteti ilə tərəfdaşlıq sahəsində ətraf mühit və neft sənayesi ixtisası üzrə Avropa İttifaqı standartları səviyyəsində magistratura yaradılması məhz akademik Siyavuş Qarayevin səyləri nəticəsində mümkün olmuşdur. Artıq neçə ildir ki, bu ixtisas üzrə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanır. Keçən illər ərzində bu ixtisas üzrə 115 nəfər magistraturanı başa çatdırıb, Neft Akademiyasının diplomunu almış və onlara bu diplomların Avropa standartlarına uyğun gəldiyini təsdiq edən Sofiya-Antipolis Universitetinin sertifikatları verilmişdir.

Təhsil ocağımızın 90 illik yubileyinə həsr olunmuş təntənəli iclasda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Neft Akademiyasının ölkəmizin həyatında böyük rol oynadığını xüsusi qeyd etməsi kollektivimizin düzgün yolda olduğunu göstərir və vətənimizin tərəqqisi naminə daha böyük səylə işləməyi öhdəmizə qoymaqla bizə ilham verir.

Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin yetişdirilməsini akademik Siyavuş Qarayev dövrün əsas vəzifəsi hesab edərək, tədrisin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına, müasir təfəkkürlü yeni insan kapitalının yetişdirilməsinə xüsusi fikir verir. Tələbələrin elmi yaradıcılığa marağını artırmaq və onların elmi tədqiqat işlərində iştirakını təmin etmək məqsədi ilə onun təşəbbüsü ilə hər il Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında tələbələrin elmi-texniki konfranslarının keçirilməsi ənənəyə çevrilmişdir. Yaradılmış şəraitdən istifadə edən gənclər müasir biliklərə, informasiya texnologiyalarına yiyələnir, xarici dilləri mükəmməl öyrənir, nüfuzlu neft şirkətlərində işlə təmin edilir və ali məktəbdə aldıqları biliyin dəyərini yüksək qiymətləndirirlər.

Neft Akademiyasının qarşısında duran ən mühüm məsələlərdən biri də elmi tədqiqat işlərinin tətbiqi istiqamətinin gücləndirilməsi və istedadlı tədqiqatçıların hazırlanması olduğunu nəzərə alan akademikin həyata keçirdiyi ciddi tədbirlər öz bəhrəsini verməkdədir.

Akademik Siyavuş Qarayev yüksək insani keyfiyyətləri, mədəni və elmi səviyyəsi ilə fərqlənir, əməkdaşlarla münasibətdə etik normaları gözləyir, azərbaycançılıq ideologiyasına birmənalı sədaqət mövqeyində dayanır. O, bütün şüurlu həyatının mənasını ulu öndərimiz Heydər Əliyevin qurub yaratdığı müstəqil Azərbaycanın möhkəmləndirilməsinə, onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin sivil dövlətçilik siyasətinə sədaqətlə xidmət etməkdə görür.

Çoxsaylı professor-müəllim, tədris-köməkçi heyəti və tələbə kontingenti ADNA-nın rektoru Siyavuş Qarayevin yetkin şəxsiyyətinə, yüksək insani keyfiyyətlərinə, zəngin dünyagörüşünə, prinsipial mövqeyinə və ədalətli tələbkarlığına böyük hörmətlə yanaşır. Onunla bir yerdə işləmək, təmasda olmaq hər kəs üçün böyük həyat məktəbidir.

S.Qarayev 570-ə yaxın elmi əsərin müəllifidir, 70-dən çox beynəlxalq və regional elmi konfrans və simpoziumlarda məruzə ilə çıxış etmişdir. Onun elmi rəhbərliyi ilə Azərbaycan, Rusiya, Asiya, Afrika və Latın Amerikası ölkələri üçün 23 elmlər namizədi və bir elmlər doktoru hazırlanmışdır. O, "Azərbaycan ali texniki məktəblərinin xəbərləri" jurnalının baş redaktoru, bir neçə elmi, ictimai-siyasi jurnal və qəzetlərin redaksiya heyətlərinin üzvüdür.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü olmaqla yanaşı o, Rusiya Təbii Elmlər Akademiyasının, Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının və Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının akademiki, Nyu-York Elmlər Akademiyasının, Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının və Azərbaycan Mühəndislik Akademiyasının həqiqi üzvü, Çin Neft Universitetinin fəxri professorudur.

Professor Siyavuş Qarayev zərif üzvi sintez sahəsində respublikamızda və onun hüdudlarından kənarda tanınmış tədqiqatçı alimdir. Onun gərgin əməyi sayəsində asetilenlərin hetoroatomlu törəmələri əsasında sintez edilmiş yeni üzvi maddələr neft sənayesində, materialların korroziyasına qarşı inhibitorların, flotoreagentlərin alınmasında, tibdə dərman preparatlarının alınma üsullarının işlənib hazırlanmasında və kənd təsərrüfatında bitkilərin stimulyatorların yaradılmasında tətbiq edilir. Üzvi kimyanın mühüm nailiyyətlərindən biri hesab edilən alkinlərin katalitik çevrilmələrində molekuldaxili tsiklləşmənin özünəməxsus yeni reaksiyanın kəşf edilməsi də professor Siyavuş Qarayevin adı ilə bağlıdır.

Professor Siyavuş Qarayevin elmi tədqiqat işlərində entosiklik doymamış həlqəvari sistemlərin sintezi probleminin eksperimental yolla əsaslandırılmış həlli prinsipləri xüsusi maraq kəsb edir.

Görkəmli alim Siyavuş Qarayev öz yetirmələri ilə birlikdə yazdığı və dünyada analoqu olmayan "Zərif üzvi sintez prinsipləri" dərs vəsaiti mürəkkəb üzvi molekulların alınması probleminə həsr edilmiş ən qiymətli tədqiqat əsəridir. Bir çox alimlər özlərindən sonra zəngin elmi irs qoyub gedirlər, ancaq yeni elmi istiqamətin müəllifi olmaq heç də hamıya nəsib olmur.

Akademik S.Qarayev bir sıra fəxri adlarla təltif olunmuş, Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyası ona "XX əsrin görkəmli mühəndisi" adını vermiş, Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyası qızıl medalla, Azərbaycanın "Bilik" Cəmiyyəti isə onu Y.Məmmədəliyev adına medalla təltif etmişlər. Regional akademik əməkdaşlıqda görkəmli nailiyyətlərinə görə Qara Dəniz Universitetləri Assosiasiyası akademik S.Qarayevi xatirə nişanı ilə təltif etmişdir. O, "Vektor" Beynəlxalq Elm Mərkəzi tərəfindən həyata keçirilən "Azərbaycanın 100 görkəmli alimi" layihəsinin qalibi olaraq, Azərbaycan elminin inkişafındakı xidmətlərinə görə beynəlxalq diploma layiq görülmüşdür. Avropa Biznes-Assambleyası və Avropa Rektorlar Klubu tərəfindən aparılan "XXI əsrin Lideri" beynəlxalq proqramı çərçivəsində S.Qarayev müasir cəmiyyətin intellektual inkişafındakı şəxsi nailiyyətlərinə görə Sokrat ordeni ilə təltif olunmuşdur.

Akademik Siyavuş Qarayevi yubileyi münasibətilə təbrik edir, ona möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, elmi, pedaqoji və təşkilati işlərində uğurlar arzulayırıq.

Vaqif QURBANOV,

ADNA-nın tədris işləri üzrə

prorektoru, professor

P.S. Yazı çapa hazırlanarkən Siyavuş müəllimin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi xəbərini eşitdik. Qəzetimizin kollektivi də bu yüksək təltif və yubileyi münasibətilə akademik Siyavuş Qarayevi təbrik edir.

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 20 aprel.- S.3.