Birincilərin ilk "açıq dərs"i

Paytaxtın Nərimanov rayonunda yeni açılmış yüksək texnologiyalı Bakı Modern məktəbində Dövlət Bayrağı Gününə həsr olunmuş maraqlı bir tədbir keçirilirdi. Tədbiri maraqlı edən əsas cəhət onun orijinal bir formada - "Açıq dərs" şəklində qurulması idi. Tədbir çərçivəsində məktəbin I "A" sinfində də "açıq dərs" keçirildi. Bu sinfə dərs deyən müəllim, "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin qalibi Sevinc Əliyevanın Azərbaycan dili fənnindən "Yy" hərfi mövzusunda apardığı dərs altıyaşlı körpələrin ilk "açıq dərs"i idi. Dərs Dövlət Bayrağı Günü ərəfəsinə düşdüyündən bir qədər bayramsayağı, rəngarəng və şən keçdi. "Açıq dərs"də Bakı Modern məktəbinin direktoru Gülarə Əfəndiyeva, təlim-tərbiyə işləri üzrə müavini Sevinc Bayramova, metodist və sinif müəllimləri iştirak edirdilər.

Bir neçə məzmun standartının yerinə yetirilməsini hədəfə almış dərsin əsas məqsədi şagirdlərə sözləri hecalara bölməyi və oxumağı, hərfin elementlərini, onu düzgün yazmağı, kiçikhəcmli mətni üzündən köçürməyi, müşahidə etdiklərinə əsasən hekayə qurub danışmağı, cümlənin bitmiş fikir bildirdiyini öyrətmək idi.

Kollektiv və fərdi iş formasında keçilən dərsdə müəllim müzakirə və əqli hücum üsullarından, kompüter, projektor, plastilin, "Sehirli Əlifba", dərslik, alternativ dərslik, vərəqlər, hərf kartları kimi çoxsaylı resurslardan istifadə etdi.

40 dəqiqəlik dərs zamanı müəllim sinfin təşkilindən, elektron jurnalın yazılmasından tutmuş qiymətləndirməyədək dərsin bütün mərhələlərini yaradıcı şəkildə qurmağın və aparmağın mümkünlüyünü nümayiş etdirdi.

Sinfin təşkili və jurnalın yazılmasından sonra şagirdlərdən 2-si Dövlət Bayrağı Günü münasibəti ilə şeirlər söyləməklə yoldaşlarını və dərsi dinləyənləri salamladı və ilk dəqiqələrdən şagirdlərdə yüksək əhvali-ruhiyyənin və marağın yaranmasına səbəb oldu.

Şagirdlərin mövzunu təxmini müəyyən edə bilməsi üçün müəllim dərsin motivasiya mərhələsini də məqsədəuyğun şəkildə qurdu. Öncə ekranda yaşıllığı əks etdirən slayd nümayiş olundu. Müəllim uşaqlardan ekranda nə gördüklərini soruşdu.

Sonra şagirdləri "Yy" hərfinin adını çəkməyə istiqamətləndirən suallar verdi, "Yallı" rəqsi səsləndirildi. Beləliklə, dərsin mövzusu şagirdlərdən alındı. Sonra müəllim səsin eşidilməsi və fərqləndirilməsi üzərində iş apardı, "yarpaq" və "gül" sözləri müqayisə olundu. Sehirli əlifbada "Y" səsi səsləndirildi.

Belə bir tədqiqat sualı qoyuldu: "Y" səsi necə səsdir və sözün hansı hissələrində işlənə bilir. 5 dəqiqə ərzində qoyulmuş sual üzərində tədqiqat aparıldı, tərkibində "Y" səsi olan sözlər söyləndi, şagirdlərin fikirləri dinlənildi. Bu qənaətə gəlindi ki, "Y" səsi avazlıdır, lakin heca yaradan səs deyil.

Sonrakı mərhələlərdə hərfin tanıdılması, yazılışın nümayişi, manipulyativ məşğələ, yazılışın öyrədilməsi üzərində iş aparıldı. Başqa bir mərhələdə hecalara ayırma üzrə iş aparan müəllim mövcud dərslikdə heca sxemi olmadığından "Bizim kitab-2012. Azərbaycan dili - 1" variantiv dərsliyindən istifadə etdi. Şəkillər adlandırıldı. "Y" hərfinin yeri müəyyən olundu, adlar hecalara ayrıldı, alternativ dərslikdəki hecalar, sözlər oxundu. Sonra lövhədə dərsliyin skayner formasından şagirdlər sözləri oxudular, alternativ dərsliyin süjetli şəkilləri üzrə iş aparıldı. Ev quşları, onların faydası, onlara qayğı haqqında danışıldı.

Şagirdlər müəllim tərəfindən hazırlanmış kiçik mətni dinləyib onunla bağlı öz fikirlərini bildirdilər, fikirlərə əlavələr olundu.

Şagirdlərin yorğunluğunu aradan qaldırmaq üçün dərsdə idman dəqiqələri verildi. Vaxtdan səmərəli istifadə edən müəllim idman dəqiqələri zamanı qiymətləndirmə apardı. Qiymətləndirmə inkişaf göstəriciləri və müşahidə əsasında aparıldı.

Dərsin ümumiləşdirmə və yaradıcı tətbiqetmə mərhələləri də səmərəli təşkil olundu. Şagirdlər smart lövhədə müxtəlif öyrədici tapşırıqlar yerinə yetirdilər.

Dərsdə şagirdlərin fərdi iş və kollektiv işi də məharətlə təşkil olundu. Fərdi iş zamanı şagirdlər verilmiş, qarışıq sözlər içərisində "Y" hərfini seçib haşiyəyə aldılar, kollektiv iş zamanı isə öyrədici tapşırıq olan bayraq şəklinin altında "y" hərfini yerinə yazdıqdan sonra bayrağa həsr olunmuş şeirlər söylədilər.

Müəllimin Dövlət bayrağımız, Bayraq Meydanı haqqındakı qısa məlumatından sonra şagirdlər xorla "Çırpınırdı Qara dəniz" şərqisini ifa etdilər. Beləliklə, maraqlı keçən dərs başa çatdı. Müəllim valideynlərə evdə uşaqlarına ev quşlarından seçib yapışdırmaq və ya şəkillərini çəkməklə təqdimat hazırlamağa kömək etmələri ilə bağlı qeyd ünvanladı.

"Y" hərfinin öyrədilməsi zamanı həm fəndaxili, həm də fənlərarası (musiqi, həyat bilgisi, texnologiya, həyati bacarıqlara əsaslanan təhsil, riyaziyyat, xarici dil) inteqrasiya aparıldı.

Müəllim hərfi öyrətməzdən əvvəl yeni səsi şagirdlərə hiss etdirməyə çalışdı, bununla da şagirdlərdə tez mənimsəmə, səsin eşidilib fərqləndirilməsi, axtarış zamanı Azərbaycan, rus, ingilis dillərində sözlər düşünüb demələri şagirdlərin fəallığına səbəb oldu. Hərfin öyrədilməsi prosesində manipulyativ məşğələlərin keçirilməsinin vacibliyini müəllim onunla izah etdi ki, bu zaman şagird müşayiət etdiyi hərfin yazılışını öz əlləri ilə modelləşdirir və düzgün formanı heç zaman unutmur.

Dərs zamanı istifadə olunan alternativ dərslikdə ev quşlarına qayğı mövzusunu şagirdlər maraqla qarşıladılar.

Bir sözlə, bu, körpələrin ilk "açıq dərs"i olsa da, onlar bu sınaqdan böyük məharətlə çıxdılar və dərsin sonunda biz onların ifa etdikləri şeirlərdən bayrağımızı necə sevdiklərinin şahidi olduq. Şagirdlərin "Bayraq bizim qürur mənbəyimizdir. Bayraq bizim duyğumuz, qanımız, canımız, Azərbaycanımızdır!" sözləri dərsin onların vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsinə böyük töhfə verdiyini nümayiş etdirirdi.

Yusif ƏLİYEV

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 14 dekabr.- S.5.