Dünya xalqlarının yeni il ənənələri

Dünya xalqları növbəti Yeni il bayramına hazırlaşır. Bu bayram dünya xalqlarının ən başlıca və ən mühüm bayramı hesab olunur. Yeni il bayramı ilin sonuncu günündən növbəti təqvim ilinə keçid ilə əlaqədar keçirilən ən populyar bayramdır. Dünyanın müxtəlif xalqları üçün Yeni il bayramı ənənəvi bayram hesab olunur. Bu bayramın öz tarixi var. Bəzi fərziyyələrə görə, Yeni ili ilk dəfə qədim çinlilər qeyd ediblər. Digər mənbələrdə bu bayram qədim german və romalılarla bağlıdır. Başqa bir mənbəyə görə isə Yeni ili bayramla qarşılamaq ənənəsinin əsası eramızdan əvvəl üçüncü minillikdə Mesopotamiyada qoyulub. Bu bayramın yaranmasının azı 25 əsrlik tarixi var. Hər bir xalq yeni il üçün tarixi və ya mifik hadisə ilə bağlı öz tarixi günlərindən istifadə edib. Eramızdan əvvəl misirlilər hər bir sülalənin hakimiyyətə gəlməsini ilin başlanğıcı hesab ediblər. Romalılar 753-cü ildən bizim eraya qədər hesablama aparıblar. Yəhudilər isə dünyanın yaranma tarixi hesab etdikləri bizim eradan əvvəl 3761-ci ildən, İsgəndəriyyə xronologiyası isə eramızdan əvvəl 5493-cü ildən dünyanın yaranması tarixinə istinad ediblər. Demək olar ki, həmişə yeni il bayramları müxtəlif ritual və sehrli ayinlərlə və mərasimlərlə müşayiət edilib ki, onların da əks-sədası bu günə qədər gəlib. Yeni ilin başlanğıcının yanvarın 1-dən hesablanması eramızdan əvvəl 46-cı ildə Roma hökmdarı Yuliy Sezar tərəfindən təsis edilib. Romalılar bu günə Yanus allahının adını veriblər.

Şaxta baba haralıdır?

Yeni ilin əsas atributları Şaxta baba və Qar qızı hesab olunur. Şaxta babanın şəxsiyyəti uzun illər ərzində mübahisələr doğurub. Şaxta baba kimi tanınan şəxsin dünyanın müxtəlif ölkələrində fərqli adları var: Sant Nikolas, Nikolas of Mariya, Santa Klaus, Pere Noel, müqəddəs ata Kristmas və s. Yeni il bayramını uşaqların hətta öz doğma babalarından belə çox sevdikləri Şaxta babasız təsəvvür etmək mümkün deyil. Saç-saqqalı tamam ağ, başında qardan papaq olan bu mehriban qocanı dünyanın müxtəlif yerlərində müxtəlif cür adlandırsalar da, bu adlardan ən çox populyar olanı Santa-Klausdur. Yen il gecəsi bütün dünya uşaqları Şaxta babanı və onun hədiyyəsini gözləyirlər. Lakin Şaxta baba heç də bütün evlərə gedə bilmir. Uşaqların "Şaxta baba niyə gəlmədi" sualına isə böyüklər "Uşaqlar çoxdur, Şaxta baba isə təkdir, lakin o, gələcək" cavabını verməklə onları bir qədər sakitləşdirməyə çalışırlar. Lakin Şaxta baba haralıdır? Onun yeri hardadır? Bu suallar zaman-zaman uşaqları, eləcə də böyükləri də maraqlandırır. Əgər tədqiqatlara inansaq, hər bir xalqın öz Şaxta babası və onun da öz evi var. Lakin əsil Şaxta baba adına iddialı qismində Avropanın bir sıra şimal ölkələri çıxış ediblər. Rusiya, Norveç, Finlandiya, Danimarka, İslandiya və başqları. Bu mübahisəni həll etmək üçün "Röyter" xəbər agentliyi hələ 2005-ci ildə bütün Avropanın şimal dövlətlərinin Şaxta babalarına məktub göndərib. Onların arasında ən çeviki İslandiyadan olan Şaxta baba çıxıb. Ən tez cavab məktubunu o yazıb. İslandiyalılar əmindirlər ki, məhz onların ölkəsində ilk dəfə Yeni ili qarşılamaq ənənəsi yaranıb.

"Yeni ili necə qarşılarsan, elə də yola salarsan"

Müxtəlif ölkələrdə Yeni ilin qarşılanması qədim dövrlərdən qorunub bu günə çatmış ənənələrlə bağlıdır. Hələ qədim xalqlarda belə bir deyim - "yeni ili necə qarşılarsan, elə də yola salarsan" deyimi kök salıb. Bu gün də müxtəlif ölkələrdə uğur qazanmaq, bolluğa, rifaha nail olmaq üçün müxtəlif fəndlərə əl atırlar. ABŞ-da yeni ili təmtaraqla, gözəl və təntənəli qarşılayırlar. Hamı Şaxta babadan - Santa Klausdan hədiyyə gözləyir. Santa Klaus şimal marallarının çəkib gətirdiyi xizəkdə amerikalıların yeni il bayramına qatılır. Amerika hər il yeni ilə bayram hədiyyələri və bayram açıqcalarının sayına görə bütün rekordları aşır. Santa Klaus öz ağ saqqalı, qırmızı kürküylə 8 maral qoşulmuş arabasında milad gecəsi peyda olaraq sobaların borusundan evlərə daxil olur və sobanın yanından asılmış corabların içinə uşaqlar üçün hədiyyələr qoyur. Təxminən XVIII əsrin sonlarında Avstriyada insanlar arasında bir-birinə üzərində xoşbəxtlik, bayram kökələrini simvolizə edən yonca, qaban şəkilləri həkk olunmuş gil və saxsı fiqurlar, açıqcalar hədiyyə etmək ənənəsi yaranıb. Yeni il axşamı bayram süfrəsi müxtəlif yeməklərlə zəngin olmalıdır ki, qarşıdan gələn ildə yaxşı və zəngin yaşamaq mümkün olsun. Maraqlıdır ki, qədim dövrlərdən başlayaraq başlıca yemək kələmdə sosiska, qızardılmış donuz əti olmalıdır. Xoşbəxt olmaq üçün hökmən donuz burnu və ya bu heyvanın baş ətindən bir parça yemək tələb olunur. Yeni il ərəfəsində Avstriya paytaxtının küçə və meydanlarını bürüyən bazarlar fəaliyyətə başlayır. Ən böyük bazar isə paytaxt Vyananın Ratuş meydanında açılır. Yeni il bayramı Böyük Britaniyada çox möhtəşəm keçir. Yeni ildə ən çox sevinən uşaqlardır. Çünki bütün gecəni küçələrdə ticarətçilər maraqlı oyuncaqlar, maskalar, hava şarları satırlar. Yeni il axşamı ingilislər ənənəvi ağ pudinq yeyirlər. Lakin onlar bunu çox ehtiyatlı edirlər, çünki pudinqin içərisində çoxlu yemək üçün yararsız şeylər də olur. Odur ki, pudinq lotereya kimidir, kimə yaxşısı, kimə pisi düşür. Böyük Britaniyada bayram günü evdə ideal təmizlik və qayda-qanun hökm sürməlidir. Bayram ərəfəsində uşaqlar üçün müxtəlif səhnələşdirilmiş tədbirlər təşkil olunur. Təqdimatların əsasında isə köhnə ingilis nağılları durur. Populyarlığına görə birinci yerdə Şekspir komediyaları və xalq qəhrəmanı Robin Quda həsr olunmuş əsərlər durur. Londonda təşkil olunan mərasimlərdə müxtəlif nağıl qəhrəmanlarına rast gəlmək olar. Bayram axşamı Londonun köhnə məhəllələrində ticarətçilər əlindən tərpənmək mümkün deyil, onlar yeni ilə açıqcalar, tütəklər, fitçalan, hava şarları, müxtəlif maskalar satırlar. Yeni ilin gəlişi barədə ilk xəbəri İngiltərədə zəng səsləri verir. O, gecəyarısına bir qədər qalmış sakitcə səslənməyə başlayır, qüllə saatı kiçik ədyala büründüyündən o, öz səsini bütün qüvvəsi ilə nümayiş etdirə bilmir. Buna baxmayaraq, gecəyarısı zəng səsi sükutu pozur və hamı yeni ilə həsr olunmuş himni oxuyur. Bütün problemləri və ağrıları özü ilə aparan köhnə ilin xətrinə dəyməmək üçün britaniyalılar geridə qalan ilin son dəqiqələrində arxa qapıları açır və köhnə ili evin kandarından bayıra buraxırlar. Yeni ilin ilk saniyələrində isə onlar qüllə saatının zəng səsləri ilə evin ön giriş qapılarını təmtəraqla açır və yeni ili evlərinə buraxırlar. Bolqarıstanda Yeni ili ev şəraitində qarşılamaq ənənəsi mövcuddur. Bayram ərəfəsində ailənin kiçik üzvü yolka yanında dayanaraq qonaqları əyləndirir. Bunun əvəzində isə qonaqlardan hədiyyələr alır. Gecə saat 12-də evdə bütün işıqlar keçir və yeni il öpüşləri başlayır. Qonaqları təbrik edən ev sahibəsi sürprizli bayram piroqu kəsir. Bəxtinizə düşən paydakı pul əskinası sizə var-dövlət hədiyyə edəcək, kiçik qızılgül budağı isə sizə sevgi gətirəcək. Bolqarlar masa arxasında oturanlardan biri asqırarsa, buna sevinirlər. Onlara görə, bu uğur gətirir. Macarıstanda və Rumıniyada Yeni il ənənələri Bolqarıstandakına oxşardır. Lakin macarlar tütək və fitçalandan istifadə edərək həm də fit çalırlar. Hesab olunur ki, onlar bununla evdəki şər qüvvələri qovur, sevinc və firavanlığı çağırırlar. Yeni il bayramına hazırlaşan macarlar yeni il axşamının sehrli gücünə inanırlar. Hesab edirlər ki, noxud və lobya ruh və bədənin gücünü qoruyub saxlayır, alma gözəllik və sevgi bəxş edir, qoz bədbəxtlikdən, sarımsaq xəstəlikdən qoruyur, bal isə həyatı daha da şirin edir.

Almaniyada yeni il süfrəsinə balıq qoyulur, hesab

olunur ki, onların pulcuqları var-dövləti simvolizə edir

Almaniyada Yeni il ənənələri Avropanın digər ölkələrinin yeni il ənənələrinə oxşar olsa da, bir sıra fərqli xüsusiyyətləri də var. Almaniyada Yeni il ərəfəsini Silvestr adlandırırlar. Bu 335-ci il dekabrın 31-də vəfat etmiş keşişin adı ilə bağlıdır. Yeni il günü bir-birinə hədiyyə etmək dəbdədir. Berlin, Hamburq, Köln və ölkənin digər şəhərlərindən olan uşaqları Vaynaxtasman adlandırılan Şaxta baba və tamamilə ağ libasda olan qar qızı Kristkind öz hədiyyələri ilə təbrik edirlər. Vaynaxtasman tamamilə orijinal geyinir, onun belində kəmər kimi metal zəncir var və ondan nadinc uşaqları cəzalandırmaq üçün çubuq asılıb. Sözəbaxan uşaqlar üçün Şaxta babanın hədiyyə dolu torbası var. Qar qızının əlində hökmən müxtəlif şirniyyatlar, alma və qoz olan səbət var. Əgər hər hansı nadinc uşaq mahnı oxusa və ya şeir söyləsə, Kristkind ona alman Şaxta babasının hədiyyəsini təqdim edəcək. Almaniyada yeni il süfrəsinə balıq (karp və ya siyənək) yeməyi vermək qəbul olunub, hesab olunur ki, onların xalları pul sikkəsini xatırladır. Bu isə var-dövlət və maliyyə uğurlarını simvolizə edir. Bundan başqa, bayram süfrəsinə hökmən tərkibində qoz, alma, üzüm və kökə olan yemək qoyulur. Elə ki, saatın əqrəbləri gecəyarısını vurur və bayramın bütün rituallarına əməl olunur, almanlar bir nəfər kimi küçələrə axışaraq bayram yürüşünə qatılırlar, şənliklər keçirirlər, nəhəng atəşfəşanlıq edir və şampan içirlər. Berlində Yeni il bəlkə də təkcə Almaniyada deyil, bütün Avropada öz miqyasına görə ən möhtəşəm hesab olunur. Gecəyarısından başlayan şənliklər səhərə qədər davam edir. Bayram nəhəng atəşfəşanlıq, tanınmış müğənnilərin ifaları, ümumi sevinc və nəşə içində davam edir.

Keşişlə qarşılaşmaq pis əlamət hesab olunur

Yeni il axşamı İsveçrədə insanlar bir-birinə şam hədiyyə edirlər ki, bu da dostluğun və sevincin rəmzidir. Bayram axşamı isə ailə başçısı - ata zibil atmaq bəhanəsi ilə evdən çıxır və Yul Tomten (Şaxta baba) obrazında qayıdır və uşaqlara hədiyyələr paylayır. Niderland və Belçikada ənənəvi olaraq yeni il gecəsini falaçma gecəsi kimi qeyd edirlər. Yeni ilin ilk günündə Benilüks ölkələrinin sakinləri ev heyvanlarını müşahidə edirlər. Onların davranışına görə qarşıdan gələn ili proqnozlaşdırmaq olar. Bu gün uşaqlar valideynlərini təbrik etməlidirlər. Onlar bu məqsədlə əvvəlcədən nitq hazırlayır və onu rəngarəng lentlərlə bəzədilmiş xususi rəngli kağıza yazırlar. Yeni il axşamı onların evlərinə mərhəmətli mələk daxil olur. O, hər bir evə gəlir və uşaqların yastığı altına sovqat qoyur. İtaliyada yeni ili qarşılamağın çox fərqli ənənəsi mövcuddur. İtalyanlar gecəyarısı evin pəncərəsindən mebel nümunələri və bəzən də hətta irihəcmli mebel hissələrini küçələrə atırlar. Yeni ilin ilk günündə italyanlar evə bulaq suyu gətirir, ona zeytun budağı qoyurlar. Bu suyu qonşulara və dostlara hədiyyə etmək qəbul olunub. Əgər dan üzü açılana qədər evə yeni zeytunlu su gətirilərsə, o, növbəti ildə ev sahibinə xoşbəxtlik gətirəcək. Yeni ilin ilk gününü küçədə keşişlə qarşılaşmaq pis əlamət hesab olunur. Uşaq və ya xoşagəlimli yaşlı insanla qarşılaşmağa italyanlar sevinirlər, çünki bu onlara uğur gətirir. Rumıniyada ərsiz qadın adətən quyuya yaxınlaşır, şam yandırır və aşağı baxır. Şam işığının dərin su səthində buraxdığı təsvir onun gələcək ərinin simasını göstərir. Əgər kimsə gecəyarısı tək gəzməkdən qorxmursa, reyhan budağını götürür və onu yastığının altına qoyur. Yuxu onun gələcək nişanlısını göstərəcək. Yunanıstanda Yeni il axşamı xüsusi mərhəməti ilə seçilir. Uşaqlar öz ayaqqabılarını buxarının yanında qoyurlar və ümid edirlər ki, müqəddəs ruh onların ayaqqabılarını hədiyyələrlə dolduracaq. İspaniyada yeni il axşamı üzüm yemək qəbul olunub. Saatın əqrəbləri 12-yə yaxınlaşana qədər qarşıdan gələn ilin hər bir ayı üçün 12 üzüm meyvəsi yemək lazımdır. İspanlar yeni il gecəsi milli geyimlərdə küçə və meydanlarda mahnı oxuyur və rəqs edirlər. Meydanlarda isə jonqlyorlar çıxış edirlər. Gənclər od üzərindən atlanmaqla öz igidlik və bacarıqları üzrə yarışırlar. Finlər ötən ilin bütün ağrılarından xilas olmaq, xoşagəlməz halları özlərindən atmaq üçün hökmən hamama getməlidirlər. Masa arxasında ən azı 9 dəfə otururlar. Ən çox ev sahibi yeməlidir, onun boşqabı hər zaman dolu olmalıdır. Şotlandiyada yeni ili xüsusi məşəllərlə qarşılayırlar. Qətranlı çəllək yandırılır və küçədə diyirləndirilir. Bununla da şotlandlar köhnə ili "yandırır" və yeni ilin yoluna işıq salırlar. Yeni ilin ilk günü evə kim birinci gələcək, ev sahibinin rifahı ondan asılıdır. Hesab olunur ki, Yeni ilin gəlişindən sonra evə gələn ilk adam xoşbəxtlik və ya bədbəxtlik gətirir. Əgər evə hədiyyə ilə tündsaçlı kişi daxil olarsa, bu xoşbəxtlik əlamətidi. İrlandiyada yeni il ərəfəsində bütün evlərin qapıları taybatay açılır. İstənilən şəxs arzuladığı evə daxil ola və ən arzuolunan qonaq ola bilər. Onu süfrə arxasında ən hörmətli yerdə oturdacaqlar. "Bütün dünyada və bu evdə sülh olsun" sözləri ilə onu şəraba qonaq edəcəklər. Gecə 12-nin yarısında irlandlar mərkəzi meydana çıxır, mahnı oxuyur, rəqs edir və şənlənirlər.

Yaponlar yeni ili gülməklə qarşılayır

Yaponiyada Yeni il ən populyar bayramlardan hesab olunur. Yaponiyada Yeni il ərəfəsi "qızıl həyat" adlanır. Bu dövrdə bir çox idarələr, firmalar, hökumət təşkilatları, iri univermaqlar bağlanır. Hətta banklar belə, dekabrın 31-də gündüz 12-yə qədər işləyir və 3 gün dincəlirlər.

Yaponiyalı uşaqlar yeni ili yeni libasda qarşılayır, hesab edirlər ki, bu, onlara uğur və sağlamlıq gətirəcək. Yeni il axşamı uşaqlar yasdıqları altına öz arzularının təsviri olan şəkil qoyurlar, onda arzuya çatmaq olar. Rəngarəng bayram mərasimlərində şam ağacı üstünlük təşkil edir, hesab olunur ki, şam uzunömürlük və dözümlülük rəmzidir. Yeni ilin ilk günü səhər tezdən yaponlar günəşin çıxmasına tamaşa edirlər, onlar ilk günəş şüalarının saçması münasibətilə bir-birlərini təbrik edir və hədiyyələr təqdim edirlər. Evlərin fasadından küləş otu sərirlər ki, bu da onların inancına görə evi şər qüvvələrdən qoruyur. Yaponlar üçün ən başlıca faktor yeni ilin ilk saniyəsində gülməkdir, onda xoşbəxtlik bütün il boyu onları müşayiət edəcək. Yeni il "Şoqatsu" adlanır və yanvarın 1-dən 3-ə qədər qeyd olunur. Yeni ilin ilk günü səhər erkən yaponların çoxu özlərinə və qohumlarına dualar etmək üçün "Sinto" adlanan müqəddəs yerlərə və buddist məbədlərinə baş çəkirlər. Sonra insanlar evə qayıdır, süfrələrə müxtəlif yeməklər, içkilər düzürlər, birlikdə yeyib-içərək bayramı qeyd edirlər. Yeni ildə yeyilən ənənəvi yeməklərdən biri düyü piroqudur. Bu yeməyin özəl xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, o, uzunömürlülüyün simvolu hesab olunur. Yaponiyada bayram günü budda məbədlərindəki bürünc zənglər 108 dəfə çalınır. Bu rəqəm təsadüfi seçilməyib. Yaponlar hesab edirlər ki, hər bir zərbə insan həyatını məhv etməyə qadir olan 108 ziyanlı ehtirasdan birini qovur. Bununla da yaponlar Yeni ili təmiz ruhla qarşılayırlar.

Gənclərin bayramı

Qədim Çində Yeni il kasıbların yeganə bayramı hesab olunub. İstənilən şəxs istədiyi evin qapısını açar və istədiyi neməti götürə bilərdi. Müasir Çində isə yeni il fənərlər bayramıdır. Bu bayram ay təqvimi üzrə yeni ilin ilk 15-ci günü qeyd olunur. Yeni il gecəsi küçə və meydanlarda çoxsaylı kiçik fənərlər yandırılır, insanlar inanırlar ki, bu qığılcımlar onlardan qara qüvvələri qova bilər. Yeni il isə yanvar-fevral aylarında qədəm qoyur. Ona görə də o qışın bitməsi və yazın gəlişi ilə assosiasiya təşkil edir. Çinin bir çox sakinləri fənər işığı ilə soyuq və pis havanı yola salmaqla təbiətin oyanmasını qarşılayırlar. Fənərlərə müxtəlif forma verilər. Onları müxtəlif rəngarəng şəkillərlə bəzəyirlər. Çinlilər küçələrdə 12 heyvan şəklində fənər qoymağı sevirlər. Vyetnamda Yeni il ay-günəş təqvimi ilə "tet" adlanır. Bu ailə bayramı hesab olunur. Həmin gün bütün mübahisələr yaddan çıxır. Günahlar bağışlanır. Vyetnamlılar öz evlərini minatür mandarin ağacları ilə bəzəyirlər. Hər bir evdə dədə-babaların səcdəgah yeri var. Onların şərəfinə ehtiram göstərmək yeni ilin mühüm tərkib hissəsidir. Vyetnamda yeni il yanvarın 1-də qeyd olunur. O, "gənclərin bayramı" adlanır. Monqolustanda rəsmi olaraq yeni il yanvarın 1-i hesab olunur. Bayram günü mübahisə aparmaq, küsüşmək, dalaşmaq olmaz, bunlar böyuk günah hesab olunur.

Myanmada yeni il ilin ən qızmar dövründə qədəm qoyur, buna görə də yeni ilin gəlişi "su festivalı" ilə qeyd olunur. Həmin gün insanlar rastlaşdıqda bir-birinin üzərinə su səpirlər. Su ilə islatma ənənəsi yeni ildə özünəməxsus şəkildə xoşbəxtliyə nail olmaq arzusudur.

Kubada Yeni il ərəfəsində evdəki bütün qablar su ilə doldurulur, gecəyarısı isə qablardakı su pəncərədən bayıra atılır. Bununla da adanın bütün sakinləri yeni ilə su kimi aydın və işıqlı yol arzulayırlar. Saatın əqrəbləri 12 dəfə vurana qədər 12 üzüm giləsi udmaq lazımdır. O zaman mərhəmət, barışıq və sülh, əmin-amanlıq səni bütün 12 ay ərzində müşayiət edəcək.

Şaxta baba üzgüçülük libasında

Argentinada uzun tarixi olan ənənəyə görə, müəssisələrin qulluqçuları keçən ilin sonuncu iş günündə köhnə təqvimləri, lazımsız kağızları, blankları pəncərədən atırlar. Paytaxt Buenos-Ayresdə artıq günorta vaxtı bütün küçələr qalın kağız təbəqəsi ilə örtülür. Heç kim bilmir ki, bu adət nə vaxt yaranıb. Lakin xoşagəlməz hallar da baş verir. Bir dəfə yerli qəzetlərdən birinin əməkdaşları bütün arxiv materiallarını pəncərədən çölə atıblar.

Avstraliyada yeni ilin qarşılanması tam ekzotik xarakter daşıyır. Qar, yolka, maral və bayramın digər atributları olmadığından Şaxta baba üzgüçülük libasında, xüsusi bəzədilmiş halda gəlir. Onun əynində hökmən ağ saqqalı və qırmızı papaq olmalıdır. Yeni il axşamı hamı dəstə-dəstə açıq səma altında atəşfəşanlığa baxır. Bir-birini təbrik edirlər. Avstraliyada yeni ili qarşılamağın xarakterik cəhəti ondadır ki, yeni ilin ilk dəqiqələrindən insanlar yatmağa gedir. Bazar və bayramlara baxmayaraq avstraliyalılar səhər saat 4-5-də oyanır və axşam saat 10-dan gec olmayaraq yatırlar. Buna görə də yeni il gecəyarısı da istisnalıq təşkil etmir. 00:10-da avstraliyalılar artıq yataqdadırlar.

İndoneziyada yeni il özünəməxsusluğu ilə seçilir. Burada yeni il şənlikləri 10 gün davam edir. Bu günlər ərzində rənglənmiş düyüdən 2 metr hündürlüyündə sütun düzəldilir. Onlar allahlar üçün nəzərdə tutulub. Bayram başa çatdıqdan sonra düyü evlərə dağıdılır. Hindistanda yeni ilin qarşılanması çox gözəl mərasimlərlə yadda qalır. Ölkənin şimalında insanlar özlərini ağ, cəhrayı, qırmızı və bənovşəyi çiçəklərlə bəzəyirlər. Mərkəzi Hindistanda evlər narıncı bayraqlarla bəzədilir. Qərbdə isə evlərin damında kiçik işıqlar yandırılır. Hindistanda hədiyyələrin xüsusi təqdimolunma mərasimi var. Uşaqlar üçün hədiyyələr xüsusi nimçədə saxlanılır. Səhər tezdən uşaqların gözləri bağlanır və onları həmin nimçəyə tərəf aparırlar.

Fransızlar yeni il gecəsi yeyib-içməyə daha çox üstünlük verirlər

Fransada sevgi ilə dolu olan fransızlar yeni il gecəsi yeməyə və içməyə daha çox üstünlük verirlər. Şərab istehsalçıları ilin bayram tostunu çaxır çəlləyinin şərəfinə qaldırırlar ki, yeni ildə bol məhsul olsun. Gecə yarısı fransızlar şotlandlar kimi qətranlı çəlləyə od vuraraq onu küçədə diyirlədirlər. Beləliklə də onlar köhnə ili yandırır və yeni ilin yolunu işıqlandırırlar. Bir çox Fransa əyalətlərində köhnə bir qədim ənənəyə əməl olunmaqdadır. Yeni ildə ilk dəfə su dalınca bulağa gedən ev sahibəsi ora qoğal və ya bulka qoyur. Bu bayram payını ertəsi gün, o biri sahibə gütürür, əvəzində özü gətirdiyini bulaq başında qoyur. Qadınlar axşama qədər bir-birlərini bu cür qonaq edirlər. Fransada Şaxta baba Per Noel, yəni Noel ata adlanır. O, Yeni il gecəsi gəlir və evin balaca sakinlərinin başmağına hədiyyələr qoyur. Böyüklərsə bayram günü daha çox yeyib-içməyi sevirlər. Fransanın şərab ölkəsi olduğunu nəzərə alsaq, vəziyyəti təsəvvür etmək olar. Bu ölkədə bayramın ən maraqlı tərəfi hədiyyələrdir. Amma burada bir qədər diqqətli olmaq lazımdır. Hər hədiyyəni hər adama vermək olmaz. Məsələn, bu bayramda qadının öz ərindən başqa kimdənsə hədiyyə olaraq ətir qəbul etməsi yaxşı hal hesab olunmur.

Yeni ildə yeni adlar

Mikroneziyada yerli adanın sakinləri hər il yeni ilqabağı öz adlarını dəyişir. Onlar bunu özlərindən şər qüvvələri qovmaq məqsədilə edirlər. Bu belə baş verir:yanvarın 1-də yuxudan oyanan ailə üzvləri ağızlarını əlləri ilə tutaraq bir-birlərinə özlərinin yeni adlarını söyləyirlər. Bu zaman qohumlardan biri səs-küy salmaqla çalışır ki, şər qüvvələr onlara qulaq asa bilməsinlər. Əgər 2 həmqəbilə üzvü yolda hardasa rastlaşırsa, bu zaman yerdə oturmaqla, əllərini torpağa basmaqla bir-birinin qulağına özlərinin yeni adlarını söyləyirlər. Hər kəs adını özü seçir.

Yer üzündə ilk olaraq Yeni ili Fici arxipelaqının 160 adasının sakinləri qarşılayır. Heç yerdə İndoneziyanın Bali adasında olduğu qədər yeni il tez- tez qeyd olunmur. Məsələ ondadır ki, Balidə il 210 gün davam edir. Balililərin başlıca atributu müxtəlif rəngli düyüdür. Ondan 2 metr uzunluğunda lent kəsirlər.

Dünyanın hər yerində bütün insanlar Yeni ili eyni ümidlərlə - xoş möcüzələr, yeni uğurlar, xoşbəxtlik arzusuyla gözləyir və bayramı öz adət-ənənəsinə uyğun qarşılayır. Azərbaycanda isə dekabrın 31-i ikiqat bayramdır. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik günü və Yeni il bayramıdır.

Hazırladı: Oruc MUSTAFAYEV

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 28 dekabr.- S.12.