Yeni təlim strategiyası, yeni dərslik və dərs vəsaitləri

2008-ci ildən başlayaraq ümumtəhsil məktəblərinin ibtidai siniflərində tətbiq olunan yeni təlim forma və üsulları artıq 2012-2013-cü dərs ilindən V siniflərdə də tətbiq olunmağa başlanmışdır. Bu məqsədlə ölkəmizin bütün bölgələrində V siniflərdə dərs deyəcək müəllimlər 10 günlük təlimlərdən keçərək yeni təlim metod və üsullarına yiyələnməklə bu sahədə öz biliklərini artırmış oldular. Bununla bərabər, müəllimlərimizi düşündürən vacib məqamlardan biri də yeni təlim strategiyasına əsaslanan dərsliklərin necə tərtib olunacağı idi.

Qısa bir müddət ərzində V sinif üzrə bütün dərsliklər hazrlanaraq müəllim və şagirdlərə çatdırıldı.

Yeni dərsliklərlə əlaqədar olaraq Olsonnun bir fikrini qeyd etmək istərdim: "Müəllimlər və kurikulumu yaradanlar fənnin məzmununu nəzərəçarpacaq dərəcədə azaltmalı, şagirdlərə fikirləşmələri üçün şərait yaratmalıdırlar". Bu baxımdan yeni hazırlanmış dərsliklərlə keçmiş dərsliklər arasında çox fərqlər vardır. Keçmiş dərsliklərdə nəzəri materiallara çox yer verilirdi, lakin yeni dərsliklərdə bu, nəzərəçarpacaq dərəcədə azaldılmışdır.

Yeni dərsliklər dərsliyə verilən tələblərə demək olar ki, tam cavab verir. Yəni, düzgünlük, təlim standartlarına uyğunluq, faktların dəqiqliyi, mübahisəli faktların olmaması, əyanilik, müasirlik, tamlıq, ardıcıllıq, dizayn, yaş səviyyəsinə uyğunluq və s.

Material baxımından da V sinif üzrə riyaziyyat dərsliyində təlim standartları gözlənilməklə bərabər, əvvəlki dərsliyə nisbətən əlavələr edilmişdir. Məsələn, I fəslə say sistemləri, II fəslə sadə və mürəkkəb ədədlər, kəsrlərin ixtisarı, müəyyən bölünmə əlamətləri, V fəslə ədədlər cütü (koordinat cütü). VI fəsil isə tamamilə yeni fəsildir. Ən xoşagələn cəhət, fikrimcə, VII fəslin ayrılıqda verilməsidir. Əvvəllər də dərslikdə həyatla bağlı çalışma və tapşırıqlara rast gəlirdik, lakin onların bir bölmə daxilində verilməsi şagirdlərdə riyaziyyata marağı daha da artırmış olur.

Dərslikdə verilən tapşırıqlar dizayn, eləcə də düşündürücülük və məntiqə əsaslanma baxımından əvvəlki dərsliklə müqayisədə fərqlənir. Məsələn, 42-ci səhifədəki qruplarla işə aid olan 6-cı tapşırıqda şagirdlər qrup şəklində mühakimə yürütməyə, verilmiş aralıqda 4-ə və 6-ya bölünən ədədləri, eyni zamanda bu ədədlərin hər ikisinə bölünən ədədlər tapıb əvvəlcə sxemdəki yerinə, sonra onları çoxluq şəklində, ən nəhayət, Venn diaqramında yerinə yazmaqla həll etmiş olurlar.

Kəsrlər üzərində əməllərə aid tapşırıqların əksəriyyəti diaqramlar, sxemlər, cədvəllər vasitəsi ilə verilmişdir. Səhifə 72-də 3-cü tapşırıqdakı "pudinq" sözünü digər bir milli sözlə (şirniyyat) əvəzlənməsi məqsədəuyğun olardı.

Əvvəlki dərslikdən fərqli olaraq yeni dərslikdə qavrama qabiliyyətləri müxtəlif olan şagirdlər üçün həm minimum, həm də maksimum səviyyədə materiallar verilmişdir ki, bu da müəllimlərin işini az da olsa asanlaşdırır.

Müəllim üçün vəsaitdə isə yeni təlim strategiyasına uyğun olaraq iş formaları, onları necə yerinə yetirmələri, İnternetdən istifadə üçün göstərişlər, qiymətləndirməyə, işçi vərəqlərinin hazırlanmasına dair göstərişlər, müxtəlif lazımi İnternet ünvanları, qiymətləndirmə meyarları verilmişdir.

Hər bir fəslin əvvəlində fəsil üzrə standartlara uyğun planlaşdırma cədvəli verilmişdir. Eyni zamanda dərs vəsaitində gündəlik planlaşdırmaya dair göstərişlər də vardır. Bu bir tərəfdən müəllimlərin işini yüngülləşdirsə də, digər tərəfdən araşdırma işlərini məhdudlaşdırır. Yaxşı olardı ki, V sinfin digər fənlərində olduğu kimi, riyaziyyat üzrə vəsaitdə də perspektiv planlaşdırma verilsin.

Yeni təlim metod və üsulları ilə riyaziyyat və eləcə də digər fənləri tədris etməkdən ötrü müəllimə yüksək bilik, bacarıq, müasir təlim üsullarına dərindən yiyələnmək, dərsliyə yaradıcı baxış, İKT-dən istifadə bacarığı, ofis proqramlarını bilməsi, təqdimatlar hazırlamağı bacarması lazımdır.

Müasir dövrdə müəllim nəinki öz fənnini, eləcə də digər fənlərdən minimum səviyyədə anlayışlı olmalıdır. Çünki perspektiv və gündəlik planlaşdırmada qeyd olunan fəndaxili və fənlərarası inteqrasiyanı təmin etmək üçün hökmən inteqrasiya olunan fənn haqqında ən azı həmin fənnin standartlarını müəllimlər bilməlidir. Bunun üçünsə hər bir fənn müəllimi digər fənn müəllimləri ilə sıx əməkdaşlıq etməlidir.

Bu yolda bütün müəllimlərimizə müvəffəqiyyətlər arzulayaraq bir riyaziyyat müəllimi və valideyn kimi müəlliflərə öz təşəkkürümü bildirirəm.

Ehtibar ALIYEV,

Qazax şəhəri 5 nömrəli tam

orta məktəbin riyaziyyat-informatika

müəllimi

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 23 noyabr.- S.6.