Kurikulum standartları ilə hazırlanmış dərsliklər

Təhsil sistemindəki dəyişikliklər bütün sahələrdə olduğu kimi dərsliklərin hazırlanmasında da özünü göstərir. Kurikulum sisteminə keçidlə əlaqədar olaraq dərsliklər də bu sistemin tələblərinə cavab verməlidir. Buna görə də yeni dərsliklərə tələbat yarandı. Qısa müddət ərzində yeni dərsliklər hazırlanıb şagirdlərin istifadəsinə verildi. Dərsliklərin hazırlanması ilə paralel olaraq, bu dərsliklərlə işləmək üçün respublikamızın hər yerində müəllimlər kurslardan keçərək yeni təlim metodları ilə tanış oldular, bu sahədə öz biliklərini artırdılar. Çünki nailiyyətlər əldə etmək üçün bu, vacib şərtlərdən biridir. Bu işdən sonra müəllimləri maraqlandıran məsələlərdən biri dərsliklərin hansı səviyyədə olacağı idi. Nəhayət ki, yeni dərs ili başlandı və dərsliklər məktəblərə paylandı. Bir riyaziyyat müəllimi kimi dərsliklərin səviyyəsi mənim üçün də çox maraqlı idi. Bunun üçün də dərsliklə bağlı fikirlərimi bölüşmək qərarına gəldim.

Haqqında danışacağımız V sinif riyaziyyat dərsliyi olacaqdır. Dərsliyin ilk səhifəsindən görünür ki, əvvəlkilərdən tam fərqli bir dərslikdir. Həm dizayn baxımından, həm də içərisindəki materiallara görə. Dərsliyin ilk səhifəsindən şagirdlər bu fəsildə hansı mövzuları öyrənəcəklərini bilirlər. Bəzi mövzular onlara aşağı sinifdən tanış gəlir. Müəllim BİBÖ üsulundan istifadə edərək dərsi hansı aspektdə quracağını təyin edə, verilmiş çalışmaların bir çoxu üzərində motivasiya qura bilər. Məsələn, səhifə 7-də № 1, səhifə 8-də № 3, səhifə 9-da № 1, № 6, № 7 və s. Çünki bu çalışmaları şagirdlər müxtəlif üsullarla həll edəcəklər. Onlar bu çalışmaları ayrı-ayrı qruplarda həll etdikdən sonra qrup rəhbərlərinin vasitəsilə təqdim edəcəklər. Təqdimatdan sonrakı müzakirə mərhələsində şagirdlər özləri hansı üsulun daha səmərəli olduğunu təyin edəcəklər.

Dərslikdə məntiqi çalışmalara üstünlük verilmişdir. Əvvəlki dərsliklərdə belə çalışmalara rast gəlmirdik. Bu tip çalışmaların həlli şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün inkişafında böyük rol oynayır.

Müasir təhsilin əsas tələblərindən biri həyati bilik və bacarıq verməkdir. Bu məqsədlə də dərslikdə bir çox çalışmalara rast gəlirik. Mövqeli və mövqesiz say sistemləri haqqında məlumat tam yenidir. Bu mövzunun köməkliyi ilə şagirdlər geyimlərin üzərində tez-tez rast gəldikləri XL, XXL və s. yazılarını asanlıqla oxuya biləcəklər. Etiraf edək ki, bir çoxlarımız da bu yazıları oxumaqda çətinlik çəkirdik.

Çoxrəqəmli ədədlər haqqında olan məlumatlar genişləndirilmişdir. Buradan şagirdlər daha böyük natural ədədləri - trilyon (12 sıfır), kvadrilyon (15 sıfır), kvintilyon (18 sıfır), sekstilyon (21 sıfır), sentilyon (24 sıfır), oksilyon (28 sıfır) və s. tanıyırlar. Gooqle-un mənası şagirdlər tərəfindən xüsusi maraqla qarşılanır. Gooqle vahidin yanında 100 sıfırı olan ədədin adından - Gooqol sözündən götürülmüşdür. Bu ədəd adı məlum olan ən böyük ədəd hesab edilir. Gooqle kompaniyasının əsası 1995-ci ildə qoyulmuşdur. Fənlərarası inteqrasiyaya da geniş yer verilmişdir. Səhifə 13-də 1 nömrəli çalışma riyaziyyat və coğrafiya fənləri arasında inteqrasiya yaradır. Bu çalışmada şagirdlər bəzi dövlətlərin ərazisi və əhalisinin sayı ilə tanış olurlar. Səhifə 14-də 4 nömrəli çalışmada riyaziyyat və astronomiya fənni arasında inteqrasiyanı görürük. Burada da şagirdlər planetlərdən Günəşə qədər məsafəni öyrənə bilirlər. Günəşə ən yaxın və ən uzaq planeti tanıyırlar.

Dərslikdə verilmiş məsələlər şagirdlərə yaxın mövzular əsasında tərtib olunmuşdur. Bəzi məsələlərin həllindən şagirdlər gündəlik həyatlarında da yararlana bilərlər. Məsələn, səhifə 72-də bir məsələ şagirdlərə pudinqin hazırlanma reseptini verir. Bu, qızlar üçün daha lazımlı ola bilər. Kəsrlər üzərində əməllərin modelləşdirmə üsulu ilə izahı mövzunun asan dərk edilməsinə xidmət edir. Statistik məlumatlar müntəzəm olaraq şagirdlərə çatdırılır. Bu mövzulara aid məsələlər də tərtib olunmuşdur. Bu da V məzmun xəttinə uyğun çalışmalardır. Riyaziyyat fənninin 5 məzmun xəttinin hər birinə aid çalışmalar dərslikdə öz yerini almışdır.

Fikrimi yekunlaşdırıb qeyd edə bilərəm ki, dərslik şagirdlərdə kreativ düşüncə tərzini formalaşdırmağa, onların fəaliyyət formasını genişləndirməyə xidmət edəcəkdir. Bir müəllim kimi dərsliyin səviyyəsi məni qane edir. Bəzi təkliflərimi vermək istərdim:

Fəndən asılı olmayaraq bütün dərslərdə vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə ön planda olmalıdır. Bu dərsliklərdə də öz əksini tapmalıdır. Məsələlərin birində dövlət büdcəmizin qonşu dövlətlərin büdcəsi ilə müqayisəsi verilmişdir. Bu müqayisə bizə qürur verir. Bu tipli çalışmalara geniş yer verilməlidir. İşğal altında olan rayonlarımızın ərazisi, əhalisi, işğal nəticəsində dəyən maddi ziyanın məbləği ilə bağlı, respublikamızda olan çaylar, şəlalələr, dağlar, istirahət zonaları haqqında bir çox məsələlər tərtib etmək olardı. Beləliklə, şagirdlərə Azərbaycanı həm yaxından tanıtdırar, həm də sevdirmiş olarıq.

Bilirik ki, fəslin sonunda şagirdlərin summativ qiymətləndirilməsi aparılır. Bunu nəzərə alaraq hər fəslin sonunda test tapşırıqlarının verilməsi məqsədəuyğun olardı. Belə ki, şagirdlər qiymətləndirməyə hazır olardılar.

Bəzi tapşırıqların qarşısında "Uzunmüddətli tapşırıq" sözü yazılmışdır. Bu söz tapşırığın bir neçə günə həll olunacağı təsəvvürü yarada bilər. Əslində isə belə deyildir. Yaxşı olardı ki, bu söz alternativ sözlə əvəz olunsun. Dərsliyin ilk səhifəsində perspektiv planlaşdırma verilsə, bu, müəllimlərimizin işini bir az yüngülləşdirər. Sonda bir riyaziyyat müəllimi kimi müəlliflərə öz təşəkkürümü bildirirəm.

Akif ŞİRİNOV,

Bakıdakı 49 nömrəli "İntellekt"

məktəb-liseyin riyaziyyat müəllimi

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 5 oktyabr.- S.11.