İKT təhsil üçün effektiv vasitədir

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 iyun 2008-ci il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı"nın həyata keçirilməsi nəticəsində ölkədə ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təmin olunmasında müsbət dinamikaya nail olunmuş və informasiya-kommunikasiya texnologiyalarına əsaslanan Milli Təhsil Modelinin formalaşması istiqamətində müsbət nəticələr əldə edilmişdir.

Dövlət Proqramı çərçivəsində yaradılmış Məlumat və Resurs Mərkəzi Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə (ATŞ) "giriş və çıxış nöqtəsi" olmaqla yanaşı, həmçinin təhsilə aid informasiya resurslarının toplandığı və texniki təhlükəsizliyi qorunduğu yerdir. Eyni zamanda, Məlumat və Resurs Mərkəzində tətbiq olunan "Vebsens" xüsusi filtrasiya proqramı məktəblərə verilən İnternetin zərərli informasiyalardan təmizlənməsi kimi mühüm vəzifəni yerinə yetirir.

Hazırda təhsil müəssisələrinin kompüterləşməsinə də xüsusi diqqət verilir. 4522 ümumtəhsil məktəbinin 83 faizi, 110 texniki peşə təhsili müəssisəsinin 84 faizi və 56 dövlət orta ixtisas təhsili müəssisəsi kompüter avadanlığı ilə təmin olunmuşdur.

Dövlət Proqramı çərçivəsində təhsil müəssisələrinə 33700 ədəd stolüstü kompüter, 3000 ədəd noutbuk, 3000 ədəd proyektor verilmiş və təhsil müəssisələri "Mimio", "Promethean" və "Smart" şirkətlərinin istehsalı olan 300-ə yaxın interaktiv lövhə ilə təchiz edilmişdir.

Təhsil müəssisələrində yerləşən kompüter avadanlıqları 32000 lisenziyalı proqram (MS Windows, MS Word) və 15000 ədəd kompüter lisenziyalı antivirus paketi ilə təmin olunmuşdur.

Hazırda 1200 təhsil müəssisəsi Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə (ATŞ) qoşulmuşdur. Şəbəkə çərçivəsində məktəblərin genişzolaqlı İnternetə çıxışı təmin olunmuş, onlar arasında çoxnöqtəli (multipoint) videokonfransların keçirilmə imkanı yaradılmışdır.

Milli Təhsil Modelinin formalaşdırılması istiqamətində Dövlət Proqramı çərçivəsində 2008-ci ildən reallaşdırılmasına başlanmış "Elektron məktəb" pilot layihəsi də tətbiq edilməkdədir.

Dövlət Proqramına uyğun həyata keçirilən "1 şagird - 1 kompüter" layihəsi çərçivəsində 15 pilot məktəbin iki mindən çox şagirdinə netbuk və filtrasiya sistemini dəstəkləyən simsiz İnternet üçün USB tipli modem verilmişdir.

Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların distant təhsilinin inkişafı ilə əlaqədar Distant tədris mərkəzi və www.mesafedenmekteb.edu.az təhsil portalı yaradılmışdır.

"Elektron məktəb" layihəsinə qoşulmuş təhsil müəssisələrində qiymətləndirmə, məzmunun və tədris prosesinin idarə edilməsinə yönəlmiş Elektron Dərslər İdarəetmə Proqramı, İnteraktiv Dərslər və Məktəb İdarəetmə Proqram təminatı tətbiq edilir.

Dövlət Proqramı çərçivəsində elektron dərslərin hazırlanması prosesi başlanmışdır. Hazırda Milli Təhsil Portalında (www.edu.az) 6 fənn üzrə 80 dərs mövcuddur. Bunlara fizika, kimya, biologiya, ədəbiyyat, musiqi və riyaziyyat üçün hazırlanmış dərslər və əlavə tədris resursları daxildir.

Dövlət Proqramı çərçivəsində Intel SKOOOL elektron dərs platformasının Azərbaycan tədris sisteminə uyğunlaşdırılması (400 elektron dərs, www.skoool.az portalının adaptasiyası) həyata keçirilmiş və "Young Digital Planet" şirkətinin "Universal Kurikulum" platforması üzrə elektron dərslər (40 elektron dərs-müəllim versiyası, 40 elektron dərs-şagird versiyası) hazırlanmışdır.

Elektron təhsil texnologiyalarının tətbiqi üzrə interaktiv platforması olan Milli Təhsil Portalı (www.edu.az) yaradılmışdır.

Dövlət Proqramı çərçivəsində həyata keçirilən tədbirləri izləmək məqsədi ilə www.ict.edu.az İnternet saytı istifadəyə verilmişdir. Fləş texnologiyaları əsasında qurulan interaktiv "Məktəb xəritəsi" proqramı artıq Bakı şəhərində fəaliyyətə başlamış və şəhərin təhsil müəssisələri burada öz əksini tapmışdır.

Azərbaycan müəllimləri üçün korporativ üslublu @teacher.edu.az elektron poçt xidməti yaradılmışdır. Artıq qeydiyyatdan keçmiş müəllimlərin sayı 2000 nəfərə çatmışdır.

Şəbəkə üzərindən video texnologiyalarının tətbiqini genişləndirmək məqsədi ilə video.edu.az portalı da yaradılmışdır. Portala müxtəlif fənlərə aid dərslər yerləşdirilmişdir və bu iş davam etdirilməkdədir.

Təhsil sahəsinin idarə olunması və tənzimlənməsində vahid informasiya strukturunun yaradılması istiqamətində fəaliyyətlər həyata keçirilmişdir. Belə ki, Təhsil Nazirliyində sənədlərin idarə olunması məqsədi ilə "Elektron sənəd dövriyyəsi" və "Elektron imza" proqramları tətbiq olunmuşdur. Hazırda Təhsilin İdarəolunmasının Məlumat Sistemlərinin (TİMS) bazasının tam və ətraflı təsviri yaradılmış və Milli Təhsil Məlumat Bazası (MTMB) ilə məlumat mübadiləsi təmin olunmuşdur. Məktəb İdarəetmə Proqramı (MİP), GSM modul proqram təminatı, Milli Təhsil Göstəriciləri (MTG) proqramı istifadəyə verilmişdir.

Dövlət Proqramının tətbiqi müddətində ümumtəhsil məktəblərində 102623 nəfər müəllim informasiya və kommunikasiya texnologiyalarına dair xüsusi hazırlıq kurslarından keçmişdir ki, bu da pedaqoji kadrların 63%-ni təşkil edir. Həmçinin təhsil müəssisələrinin 12500 nəfər inzibati-idarəetmə heyəti və 1200 nəfər laborant İKT savadlılığı üzrə təlimlərdə iştirak etmişdir. Dövlət ali məktəblərinin 12367 professor-müəllim heyətindən 1270 nəfəri (10%), orta ixtisas təhsili müəssisələrinin 508 müəllimi İKT-yə dair təlimlərdən keçmişdir.

"Mədəd" və "Microsoft Azərbaycan" təşkilatlarının təşəbbüsü və maliyyə dəstəyi ilə "Həmkara dəstək" proqramı həyata keçirilir. Proqram çərçivəsində 831 müəllim xüsusi təlimdən keçmişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan pedaqoji heyətinin İKT sahəsində savadlılığının artması Microsoft korporasiyasının təşkilatçılığı ilə keçirilən innovativ müəllimlər müsabiqəsindəki beynəlxalq uğurları ilə sübut olunur. Belə ki, 2011 və 2012-ci illərdə müsabiqənin ölkə üzrə qalibləri Avropa forumunda da yaxşı nəticələr göstərərək qitəni ümumdünya forumunda təmsil etmək hüququ qazanmışlar.

Təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə görülən fəaliyyətlərin normativ-hüquqi bazasının yaradılması və təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə bir sıra vacib hüquqi sənədlər hazırlanmış və qəbul edilmişdir.

Yeni tədris ilində "2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində nəzərdə tutulmuş tədbirlər planı üzrə işlərin yekunlaşdırılması planlaşdırılır.

Yeni tədris ilində kadr potensialı hazırlığı istiqamətində 13890 inzibati-idarəetmə və pedaqoji heyətin İKT üzrə savadlılığının artırılmasına yönəldilmiş kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi, eyni zamanda Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən seçilmiş pilot məktəblərin 250 nəfər pedaqoji heyətinin təhsil portalından istifadə üzrə savadlılığının artırılması, 150 nəfər pedaqoji heyət üçün "1 şagird-1 kompüter", 531 nəfər pedaqoji heyət üçün "Həmkara dəstək", 200 nəfər pedaqoji heyət üçün "Fənlər üzrə elektron təhsil resurslarının hazırlanması" layihələrinin həyata keçirilməsi, rayon (şəhər) təhsil şöbələrinin, orta ümumtəhsil məktəblərinin seçilmiş 2000 nəfər texniki heyəti üçün Məlumat Toplama Mərkəzindən istifadə üzrə təlimlərin keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların distant təhsilinin icrasını təmin etmək məqsədilə İKT avadanlıqlarından və texniki vəsaitlərdən istifadəyə dair müəllimlər, şagirdlər və valideynlər üçün 250 ədəd metodik vəsait hazırlanmışdır.

2012-ci ilin sonunadək təhsil müəssisələrinə 1500 ədəd stolüstü kompüter, 400 ədəd noutbuk və 400 ədəd proyektor veriləcəkdir.

Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə qoşulmuş təhsil müəssisələrinin ümumi sayının 1700-ə çatdırılması nəzərdə tutulmuşdur.

"Elektron məktəb" layihəsi üzrə təhsil müəssisələrinin sayı 50-yə çatdırılacaqdır.

1 şagird - 1 kompüter" layihəsi üzrə 2012-ci ilin sonunadək məktəblərə əlavə 200 netbuk veriləcəkdir.

Distant tədris üzrə də fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik. Yeni tədris ilində bu layihəyə əlavə 30 şagird də cəlb olunacaqdır.

Əsas yeniliklərdən isə təhsil üçün video texnologiyalara daha artıq diqqət veriləcəyini, o cümlədən interaktiv Təhsil TV layihəsini qeyd edə bilərik. Həmçinin elektron tədris resurslarının da sayının artırılmasına diqqət yetiriləcəkdir.

Samir MƏMMƏDOV,

Təhsil Nazirliyi Təhsil Sisteminin

İnformasiyalaşdırılması İdarəsinin rəisi

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 14 sentyabr.- S.13.