Şahidlər o gecənin dəhşətlərini belə xatırlayırlar

Eyşan İsgəndərov: - O gecə və sonrakı günlərdə başımız, doğrudan da nələr çəkmədi?! Bakı qan dənizində üzdü, qocaya, qadına, uşağa, hətta gözləri görməyənə də aman vermədilər. Təcili tibbi yardım maşınındakı, hətta öz mənzillərində yaralananlara yardım edən həkimləri belə güllələdilər. Küçələrə, dalanlara, həyətlərə, mənzillərə girib, sıravi vətəndaşları öldürdülər. Bilirdik ki, ölüm bir addımlığımızdadır.

Həmin gecə mən üç güllə yarası aldım. Xeyli müddət vurulduğum yerdə qaldım, çoxlu qan itirdim. Nəhayət, gecə saat iki radələrində məni Respublika Klinik Xəstəxanasına çatdırdılar. İlk yardım göstərib, sonra ayağımda əməliyyat apardılar. İki aya yaxın müalicə olundum.

Yenə də əgər millətimin, dövlətimin, Vətənimin sabahına təhlükə yaranarsa, müstəqil dövlətin sıravi vətəndaşı, "Azadlıq uğrunda mübariz" kimi yenə də ön cəbhədə olacağam.

Namiq Əhmədov: - 1990-cı ilin 20 Yanvar hadisələri müasir tariximizin ən faciəli, eyni zamanda xalqımızın qəhrəmanlıq əzmini bütün dünyaya nümayiş etdirən səhifəsidir.

O illərdə mən Azərbaycan Respublikasının Ali Sovetinin (Milli Məclisin) İşlər İdarəsində sektor müdiri vəzifəsində işləyirdim. İşdən sonra iki nəfər əməkdaşımızla - Əhməd Cəfərov və Ədalət Əzizovla birlikdə Prezident Aparatının qarşısına gəldik. Buraya çoxlu adamlar toplaşmışdı, mitinq gedirdi. Elə oradaca qərara gəldik ki, harada işləməyimizdən asılı olmayaraq, bu gecə xalqımızla həmrəyliyimizi göstərməliyik. Yoldaşlarımla məsləhətləşəndən sonra Sabunçu dairəsindəki barrikadanı seçdik və razılaşdıq ki, saat 21.00-da Əzizbəyov metrosunun qarşısında görüşək. Görüşdük və adamlarla dolu yük maşınına minib Sabunçu dairəsinə gəldik. Burada 300 nəfərə yaxın insan toplaşmışdı.

Hava limanına gedən yollar ağır yük maşınları ilə bağlanmışdı. Həmin gecə hava çox soyuq idi. Bir neçə yerdə tonqallar qalanmışdı. Tonqalların ətrafına yığışmış insanların başı bu günlərdə baş verən hadisələrin müzakirəsinə qarışmışdı. Biz də onlara qoşulduq. Saat 22 radələrində Zabrat qəsəbəsindən gələn yolda 400 nəfərə yaxın əlisilahlı piyada əsgərlər göründü. Xalqımızın mərd oğulları heç bir şeydən çəkinmədən dərhal onların qarşısını aldılar, bir addım belə irəliləməsinə imkan vermədilər. Biz əsgərlərin komandiri ilə danışığa başladıq. Məlum oldu ki, bunlar Bakıda xidmət çəkən rus və erməni əsgərləridir.

Onların komandiri bizə bildirdi ki, əmr almışıq və nəyin bahasına olursa-olsun şəhərə daxil olmalıyıq. Dediklərinə məhəl qoymadıq, qarşılarını canlı sədlə kəsdik.

Düşünmüşdük ki, vaxtı ilə sıralarında xidmət etdiyimiz ordu bizə atəş açmayacaq. Beləliklə, saat 23.00-da şəhər tərəfdən bizə doğru "Jiquli" markalı maşın yaxınlaşdı və iki nəfər milis əməkdaşı çıxıb bildirdi ki, dağılışın, biz məlumat almışıq - şəhərdə fövqəladə vəziyyət elan olunub, ordu şəhərə girəcək. Milislər gedəndən yarım saat sonra birdən-birə hardansa on beş nəfərə qədər desant avtomatı ilə silahlanmış xüsusi təyinatlı dəstə maşınla meydanın düz ortasında peyda oldu. Onlar dövrə vurub silahları bizim üstümüzə tuşladılar. Ətrafa göz gəzdirməyə başladılar. Hiss olunurdu ki, silahlılar bizim də silahlı olmağımızdan şübhələnib, bizdən bərk ehtiyat edirlər. Biz isə heç bir şeydən qorxmadan onları mühasirəyə aldıq. Zabit vəziyyəti belə görüb, əsgərlərə maşına minməyi əmr etdi. Onlar maşına minib aradan çıxdılar.

Bu hadisələrdən xeyli sonra mən başa düşdüm ki, həmin əsgərlər xüsusi kəşfiyyat dəstəsi olub, bizdə silah olub-olmamasını öyrənmək üçün göndərilib. Gecə yarısı ordu qəfildən hücuma keçdi. Hamımız özümüzü itirmişdik, göydən üstümüzə od yağırdı, işıq saçan güllələr başımıza yağırdı. Ölən və yaralananlar var idi. Meydan vahimə içində idi. Aramsız atəş səsləri, tankların tırıltısı, yaralıların fəryadı bizi dəhşətə gətirmişdi. Qaçıb canını qurtarmaq istəyənlər də arxadan vurulurdu.

Birdən yanımda qaçan oğlan yaralandı və yerə yıxıldı. Mən dərhal geri dönüb, ona kömək etmək istədim. Kürəyindən yaralanmışdı. Mən əyildim ki, yaralını götürüb, yoldan qırağa çəkim. Çünki arxadan silahlı piyadalar və onların arxasınca tanklar gəlirdi. Elə həmin anda gözlərimdən qığılcım çıxdı, elə bil dünya-aləm başıma fırlandı və huşumu itirdim. Qoşunlar bizi təpikləyə-təpikləyə üstümüzdən keçiblər (bunu mənə sonralar yoldaşlarım danışdılar). Sən demə, mən əyiləndə arxada bir əsgər əlindəki avtomatla var gücü ilə mənim başıma zərbə endirib. Qoşun keçəndən sonra yoldaşlarım məni qucaqlarına götürüb, yaxınlıqdakı Sabunçu xəstəxanasına çatdırıblar. Növbətçi həkim mənə iynə vurduqdan sonra xəstəxanada qalmağı məsləhət görmədiyindən yoldaşlarım məni çox çətinliklə (gizli yollarla, çünki qoşun keçəndən sonra hər 100 metrdən bir komendant postları qoyulmuşdu) səhər saat altıda səkkizinci kilometrdəki evimə çatdırıblar.

Evdə mənim səhhətim pisləşir, təcili yardım maşını çağırılır və Əhmədli qəsəbəsindəki əsəb-sinir cərrahiyyə xəstəxanasına aparılıram.

Həkimlər baş nahiyəmi rentgen müayinəsindən keçirdikdən sonra məlum olur ki, mən qapalı kəllə-beyin travması, beyin silkələnməsi və onurğa zədəsi almışam.

Bunların nəticəsi olaraq 2-ci qrup əlil olmuşam. Amma Azərbaycanımın azadlığı və müstəqilliyi uğrunda əlil olmağımla fəxr edirəm.

20 Yanvar faciəsinin ilk illərində hadisələrə tam siyasi-hüquqi qiymət verilməmiş, əksinə, əlillərə qarşı pis münasibət bəslənmişdi.

Yalnız ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin tapşırığı ilə Azərbaycan parlamentində 1994-cü ilin martında geniş müzakirələrdən sonra 20 Yanvar faciəsinə hüquqi və siyasi qiymət verildi. Bu, çox mühüm bir sənəd idi.

Hazırda möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev cənabları da atasının siyasi kursunu davam etdirməklə şəhid ailələrinin və əlillərin sosial qayğıları ilə yaxından maraqlanır, onlara hər cür qayğı göstərir.

Sultan Əzimzadə: - "20 Yanvar" Cəmiyyətinin sədri

- Mən o gecə Biləcəri istiqamətindən şəhərə gedən yolda, Tbilisi prospektində, "Şamaxinka" deyilən yerlə üzbəüz "İskra" (indiki "Alov") hərbi zavodunun həndəvərində keçirilən piketdə idim. Orada danışılırdı ki, azadlıq hərəkatımızı boğmaq məqsədilə Bakıya qoşun yeridiləcək.

Saat 23.30-da Salyan kazarması tərəfdən keçmiş tramvay xətti olan küçəynən bizə tərəf bir tank gəldi. Biz piketçilər tankın qarşısına çıxdıq. Tank əvvəlcə dayandı, əli silahlı əsgərlər rus dilində bizə "dağılışın" əmri verdilər. Bir neçə dəqiqə sonra tank yerindəcə fırlanıb geriyə döndü... Birdən tankdakı əsgərlərdən biri bizim başımızın üstündən qarşı tərəfdəki binanı pulemyot atəşinə tutdu.

Yarım saatdan sonra, yəni gecə 12 tamamda rus ordusu Biləcəri istiqamətindən şəhərə doğru hərəkətə keçdi. Toplu-tüfəngli bir ordunun qarşısına biz sinəmizi sipər etməyə çalışarkən, onlar üstümüzə boğucu qaz "şaşka"ları tulladılar. Qazdan boğulan insan kütləsi geri çəkiləndə bu dəfə gözləmədiyimiz istiqamətdən atəşə tutulduq. Piketçilərdən ölən və yaralananlar oldu. Mən yaralananlardan birini təhlükəsiz yerə çəkib geri dönmək istədikdə qarın nahiyəmdə dəhşətli ağrı hiss etdim. Şahidlərin dediyinə görə, mən elə yaralanan kimi huşumu itirib yerə yıxılmışam.

...Gözümü açanda xəstəxanada idim. İki güllə yarası almışdım. Həkimlər güllənin birini çıxara bildilər, ikinci güllə 22 ildir ki, canımdadır. O gecə əbədi olaraq sağlamlığımı itirib, 2-ci qrup əlilliyə məhkum olsam da, xalqımın, vətənimin azadlığı, müstəqilliyi uğrunda işğalçı bir ordunun qarşısına çıxdığıma görə peşman deyiləm.

Aradan keçən bu 22 ildə o gecə qurduğumuz 15-ə qədər barrikadanı, o gecənin günahsız qurbanlarını bir an da olsun unuda bilməmişəm. Bu günün gənclərinə bircə tövsiyəm var. Qanla yazılmış tariximizi, o cümlədən 20 Yanvar faciəsini unutmayın, unutmayın...

Hazırladı: Ellada UMUDLU

Azərbaycan müəllimi.- 2012.- 20 yanvar.- S.4.