Xalqımızın qürur və qeyrət simvolu

Heydər ƏLİYEV-90

Xalqımız üçün may ayının 10-u əlamətdar gündür. Həmin gün - biz azərbaycanlılar üçün artıq simvollaşıb, tarixləşib. Çünki zənaməmizin ən böyük şəxsiyyəti, Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi və dövlət xadimi, bütün xalqımızın dahi oğlu və böyük öndəri Heydər Əlirza oğlu Əliyev məhz 90 il öncə - mayın 10-da anadan olmuşdur. O böyük insan XX-XXI əsrlərin canlı əfsanəsi idi. Tarix dəfələrlə sübut etmişdir ki, ulu öndər böyük iradə və qətiyyət sahibi, təkrarsız şəxsiyyət olmaqla ən çətin vəziyyətdən belə çıxmaq üçün düzgün yol tapmağı bacarırdı. Ona görə də həmişə başladığı işi uğurla sona çatdırırdı.

Heydər Əliyevi zirvələrə qaldıran, ümummilli lider məqamına yüksəldən keyfiyyətlərdən birincisi onu xalqına bağlayan qırılmaz tellər idi. O, heç zaman özünün dediyi kimi, nə yüksək dövlət vəzifəsinin imkan verdiyi şəraitdə, nə də Naxçıvanda yaşadığı dövrdə xalqından uzaq düşmədi. Onunla birgə oldu, yaxşı günündə də, yaman günündə də. Azərbaycanlı olmağı ilə həmişə fəxr edən böyük öndərimiz bütün ömrünü xalqının rifahına, ölkəsinin tanınmasına, onun güclü dövlət olmasına sərf etdi. Bundan heç vaxt yorulub-usanmadı, bədxahların əməllərinə, böhtanlarına əhəmiyyət vermədi, xalqa xidməti hər şeydən uca tutdu. Güclü və yenilməz bir dövlət qurdu.

1969-cu ilin ortalarında Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçildi. O vaxta qədər Azərbaycan geridə qalmış aqrar respublika idi. Zəngin təbii sərvətləri olan xalq ehtiyac içində yaşayırdı. Odur ki, respublikanın yeni rəhbəri regionlara səfər edir, adamlarla görüşür, onların problemlərini, aqrar sahənin geridə qalmasının səbəblərini öyrənir, onu inkişaf etdirməyin yollarını araşdırırdı. Tezliklə respublikada çox böyük islahatlar həyata keçirilməyə başlandı. Qısa müddətdə hər şey dəyişdi. Hara baxırdınsa həyat qaynayırdı. Bir neçə ilə bölgələrdə insanların yaşayış şəraiti yaxşılaşdı, rayonların büdcələrinə xeyli vəsait toplandı. Və bu vəsaitlər rayonların inkişafına və sosial problemlərin həllinə yönəldildi. O illər uzaq tariximiz deyil. Həmin islahatları həyata keçirən insanların çoxu müasirlərimizdir. Azərbaycanın elə bir şəhəri, qəsəbəsi, kəndi yox idi ki, orada tikinti-quruculuq işləri aparılmasın, məktəblər, xəstəxanalar, yaşayış binaları tikilməsin.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin ölkəyə rəhbərliyinin birinci dövründə (1969-1982-ci illər) Azərbaycan Sovet İttifaqının ən qabaqcıl respublikalarından birinə çevrildi, kənd təsərrüfatı ilə yanaşı, sənaye də inkişaf etməyə başladı. Bakıdakı kondisioner zavodunu Yaponiyadan gəlmiş mütəxəssislər inşa edirdilər. Halbuki, bu zavod Ukraynanın Zaporojye şəhərində tikilməli imiş, lakin Heydər Əliyevin təkidi ilə həmin müəssisəni Azərbaycanda tikməli oldular. O dövrlərdə çox adam bunun əhəmiyyətini o qədər də dərk etmirdi. Ancaq zavodun tikilməsi, orada minlərlə insanın işləməsi və sonradan böyük istehsal sahəsinə çevrilməsi Azərbaycana şöhrət gətirdi. Azərbaycanın o dövrdə bütün şəhər və rayonlarında inkişaf geniş vüsət aldı.

Həmin dövrdə Azərbaycanda təhsil sahəsində də çox böyük uğurlar qazanıldı. Hər il yüzlərlə azərbaycanlı gənc başqa şəhərlərə oxumağa göndərildi. Azərbaycanda ali təhsil ocaqlarının sayı 12-dən 17-yə çatdırıldı.

Heydər Əliyev birinci dəfə Azərbaycanda rəhbər olduğu illərdə respublikamız hərtərəfli inkişaf etdi, tanındı. Hətta xarici ölkələrlə də əlaqələr quruldu. Azərbaycanda istehsal olunan məhsullar dünyanın onlarla ölkəsinə göndərilirdi.

Ulu öndərin nüfuzunu və təşkilatçılıq bacarığını nəzərə alıb 1982-ci ilin dekabrında onu SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin etdilər və Sov.İKP MK-nın Siyasi Bürosunun üzvü seçdilər. Tam cəsarətlə demək olar ki, SSRİ-də ən çox quruculuq işləri həmin dövrdə görüldü. Azərbaycanda İttifaq büdcəsi hesabına iri sənaye və emal müəssisələri tikildi. Azərbaycanın Xəzər sahilboyunda kurort zonasının yaradılmasına dair İttifaq əhəmiyyətli proqram qəbul edildi. Heydər Əliyev Sovetlər İttifaqında çox cəsarətli rəhbər kimi tanınırdı. 1986-cı ilin aprelində Çernobıl qəzasının baş verdiyi əraziyə SSRİ rəhbərliyindən ancaq Heydər Əliyev getmişdi və lazımi tədbirlərin görülməsinin də təşəbbüskarı o olmuşdu.

Sovet dövlətinin başçısı M.Qorbaçov bu qədər nüfuzlu, istedadlı dövlət xadimini öz yanında görmək istəmədi. Belə ədalətsiz münasibətə etiraz olaraq 1987-ci ilin oktyabrında Heydər Əliyev partiya və dövlət vəzifələrindən istefa verdi. Bu hadisədən düz 21 gün sonra M.Qorbaçovun məsləhətçisi erməni Aqanbekyan Fransada erməni icmasına Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi barədə Qorbaçovun razılıq verdiyini bildirdi. Ermənistandan qısa müddətdə (1988-ci ildə) 260 min soydaşımız didərgin salındı, hazırkı Ermənistanın 24,6 min kv.km ərazisindən azərbaycanlılar qovuldu, evləri talan edildi, 20 min nəfərdən çox soydaşımız öldürüldü və şikəst edildi, ardınca Sumqayıt faciəsi təşkil olundu, Dağlıq Qarabağdakı torpaqlarımız işğala məruz qaldı.

1990-cı ildə Heydər Əliyev Azərbaycandan uzaqda - Moskvada xüsusi nəzarət altında yaşayırdı. Ancaq 20 Yanvar faciəsinin ertəsi günü özünün və ailə üzvlərinin həyatını açıq təhlükə qarşısında qoyaraq Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gəlib sərt bəyanatla çıxış etməsi göstərdi ki, bu böyük şəxsiyyət üçün vətənindən, xalqından əziz heç nə yoxdur.

Həmin dövrdə hakimiyyətdə olanlar milli xəyanət yolunu tutmuşdular. Ölkənin həyati əhəmiyyətli məsələlərini bir tərəfə qoyub Heydər Əliyevə qarşı çirkin kampaniya aparırdılar. Lakin bütün bunlara baxmayaraq 20 Yanvar qırğınından sonra Azərbaycan xalqının ümidi ancaq Heydər Əliyevə qalmışdı.

Vaxtilə meydanlarda demokratiyadan, insan hüquq və azadlığından ağızdolusu danışan AXC-Müsavat cütlüyü siyasi hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra dövləti bolşevizm üsulları ilə idarə etməyə başladı. Belə bir şəraitdə cəmiyyətdə vətəndaş həmrəyliyi üçün zəruri olan ictimai razılıq sarsıldı, hakimiyyətin və əhalinin ayrı-ayrı qrupları arasında narazılıq və qarşıdurma gücləndi. Ölkəni xaos və anarxiya bürümüşdü.

Müstəqilliyimizin ilk illəri Azərbaycan üçün çox ağır keçdi. Vaxtı ilə Heydər Əliyevin qurub-yaratdıqlarını dövlət quruculuğunda və idarəçiliyində heç bir səriştəsi olmayanlar talan elədilər. Bu azmış kimi cəmiyyətin ayrı-ayrı zümrələrinə də münasibət dəyişdi. İkinci dünya müharibəsi veteranlarına az qala düşmən kimi baxırdılar. Vaxtı ilə respublikamızın inkişafı üçün böyük əmək sərf edən adlı-sanlı insanlar unuduldu. Hər şeyə, hər kəsə bolşevikcəsinə yanaşılırdı. Xalq aclıqla da imtahana çəkilmişdi. Daha insanlar cana doymuşdular. Geri çəkilməyə yer yox idi. Uçurumun bir addımlığında dayanmışdıq.

Belə bir şəraitdə Azərbaycan xalqı, onun qabaqcıl ziyalıları, elm, mədəniyyət xadimləri yaranmış böhranlı vəziyyətdən çıxış yolunu, ölkənin etibarlı gələcəyini dünya şöhrətli dövlət xadimi Heydər Əliyevin simasında görürdülər. Bu məqsədlə Azərbaycanın vətənpərvər ziyalıları və qədirbilən xalqımızın əksəriyyəti Heydər Əliyevə müraciət edərək ölkəni düşdüyü bəladan xilas etməsini xahiş etdilər.

1993-cü ilin iyunun 15-də Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışı Milli Qurtuluş Günü, xalqımızın nicat gününün başlanğıcı oldu. Təcrübəli siyasətçi və dövlət xadimi Heydər Əliyev öz nüfuzuna, bacarığına və xalqına arxalanıb insanları azərbaycançılıq, müstəqil dövlətçilik və demokratik ideyalar ətrafında birləşdirib yeni dövlət quruculuğuna başladı. Ulu öndərin həyata keçirdiyi uzaqgörən siyasət nəticəsində ölkədə ictimai-siyasi sabitlik yarandı, həyatın bütün sahələrini bürümüş tənəzzülə son qoyuldu.

Ölkədə müharibə gedirdi. Ordu yox idi. Belə bir vaxtda dövlətçiliyi, müstəqilliyi qoruyub saxlamaq üçün müharibəni dayandırmaq zəruri idi. 1994-cü il mayın 12-də Ermənistanla atəşkəs haqqında saziş imzalandı.

Mühüm məsələlərdən biri də ölkənin sərvətlərinin başlı-başına qalması, talanması idi. Digər tərəfdən, dənizin və yerin təkindəki sərvətlərdən səmərəli istifadə edilməli, xalqın sərvətinə çevrilməliydi ki, inkişafa, rifaha nail olunsun. Bunun üçün böyük öndər çox ciddi müqavimətləri sındıraraq "Əsrin müqaviləsi"ni reallaşdırdı. Əfsanə sayılan Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri layihələrinin tam reallığa çevrilməsi ümummilli liderimizin uzaqgörənliyinin, qətiyyətinin, zəkasının, müdrikliyinin və böyük siyasətinin nəticəsi idi.

Azərbaycanın düşmənləri ölkəmizin iqtisadiyyatına ciddi zərbələr vurmaq üçün dəridən-qabıqdan çıxdıqları bir vaxtda böyük siyasi xadim tarixi İpək yolunun bərpası məsələsini qaldırdı. Və sübut etdi ki, dünyada Şərqlə Qərbi birləşdirən ən səmərəli yol elə tarixi İpək yoludur. O, dünya dövlətlərini məntiqlə inandırdı. Onların elmi institutlarının on illərlə işləyib həll edə bilmədiyi problemlərin Heydər Əliyev Bakıda keçirilən bir beynəlxalq konfransda söylədiyi çıxışında elmi əsaslarla şərhini verdi.

Cəmiyyət və dövlət həyatının bütün sahələrində əsaslı islahatlar keçirildi. Keçmiş postsovet məkanında ilk dəfə Azərbaycanda dövlət başçısı Heydər Əliyevin göstərişi ilə torpaq islahatı aparıldı. Aqrar islahatın bu fazası ilə bərabər kolxoz və sovxozların şəxsi və fermer təsərrüfatlarına çevrilməsi kənd təsərrüfatına yeni həyat verdi. Az bir zaman içində bazar iqtisadiyyatına keçidin qanunvericilik bazası formalaşmağa, iqtisadi həyatımızda sahibkarlıq fəaliyyəti yaranmağa başladı.

1995-ci ildə müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası qəbul edildi. Bilavasitə ümummilli liderin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə hazırlanan bu sənəd Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının qorunması və təmin olunmasında yeni mərhələ açdı. Şərqdə ilk dəfə olaraq Azərbaycanda ölüm hökmü ləğv olundu.

Azərbaycan xalqının taleyi ilə aparılan pərdəarxası oyunlara, siyasi anarxiya və eksperimentlərə Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında son qoyulmuş, ölkədə cinayətkarlığın qarşısı tam alınmış, qanunsuz silahlı dəstələr ləğv olunmuşdu. Bunlar da bütövlükdə Azərbaycanda dövlət quruculuğu prosesinin uğurla aparılması üçün şərait yaratmışdı.

Azərbaycan dövlətçiliyinin mövcudluğuna böyük təhlükə olan 1994-cü il oktyabr və 1995-ci il mart dövlət çevrilişi cəhdlərinin qarşısı Heydər Əliyevin qətiyyəti sayəsində alınmış, dövlət müstəqilliyi qorunub saxlanmışdır.

2003-cü ildə böyük öndərin qurduğu Azərbaycan tərəqqiyə və inkişafa istiqamət götürüb irəliləyirdi. Böyük realist və praqmatik siyasətçi olan Heydər Əliyev isə insan üçün əbədi olmayan dünyanın təbii qanunlarına bələd idi. Elə bu səbəbdən də müstəqilliyinin ən məsul dövründə olan Azərbaycanı xoşbəxt gələcəyə aparacaq liderin kim olacağı sualı onu çox düşündürür və narahat edirdi. O bu məsələni həll etməli idi. Bu, Vətənə xidmətin ən ali nümunəsi idi və Heydər Əliyev bunu özünə müqəddəs borc bilirdi.

Heydər Əliyev o vaxtlar hökumətə uğurla rəhbərlik edən İlham Əliyevin üzərində dayandı və doğma xalqına müraciət ünvanlayaraq yazırdı: "O, yüksək intellektli, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və iqtisadiyyatını gözəl bilən, enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir... İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm".

Tarix bu böyük dahinin uzaqgörənliyini yenə təsdiqlədi. Bunun təsdiqi üçün elə də böyük bir vaxt lazım gəlmədi. Çünki İlham Əliyev millət atasının missiyasını davam etdirməyin sirrini çox gözəl bilirdi. Prezident İlham Əliyev qısa bir müddətdə uğurlara imza atdı və xalqının sonsuz rəğbət və hörmətini qazandı. O uğurlar böyük qələbələrin estafeti kimi bu gün də davam edir və xalqımızı xoşbəxt gələcəyə doğru aparır.

Azərbaycan Prezidenti, Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri, möhtərəm İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ölkəmiz böyük inkişaf yolundadır. Məhz onun liderliyi ilə ölkəmizdə görülmüş işlərin miqyası əminliklə söyləməyə əsas verir ki, ulu öndər Heydər Əliyevin yaratdığı və sarsılmaz təməl üzərində tərəqqi edən Azərbaycan Respublikası yaxın gələcəkdə ən qüdrətli dövlətə çevriləcəkdir.

Nə qədər Azərbaycan var, Azərbaycan xalqı var, Heydər Əliyev də olacaqdır!

Abuzər XƏLƏFOV,

Bakı Dövlət Universitetinin kitabxanaşünaslıq kafedrasının müdiri,

əməkdar elm xadimi, BMT yanında Beynəlxalq

İnformasiyalaşdırma Akademiyasının akademiki,

tarix elmləri doktoru, professor

Azərbaycan müəllimi.- 2013.- 26 aprel.- S.4.