Vətənpərvərlik mövzusunda interaktiv dərs

Ümumi təhsilin məqsədi dövlət və cəmiyyətimiz üçün vətəndaş formalaşdırmaqdır. Yeni təlim metodları müəllimə şagirdlərlə daha səmərəli işləməyə, onların intellektual potensialını aşkara çıxarmağa imkan verir. İnteraktiv dərsin təşkilində əsas məqsəd mövzunu hərtərəfli, geniş şərh etmək və yeri gəldikcə fənlərarası əlaqəyə nail olmaqdır. Şagirdlərdə müstəqil düşünmək, sərbəst rəy söyləmək, təhlil etmək və müasir həyatla əlaqələndirmək qabiliyyətini formalaşdırmaq interaktiv dərsin əsas tələblərindəndir. Mən də digər həmkarlarım kimi, son illər təcrübəmdə interaktiv dərslərin təşkilinə xüsusi fikir verirəm. VII sinifdə ədəbiyyat fənnindən vətənpərvərlik mövzusunda keçdiyim dərs nümunəsini bu baxımdan gənc həmkarlarım üçün maraqlı olacağını nəzərə alıb təqdim edirəm.

Mövzu: M.Arazın "Ayağa dur, Azərbaycan" şeirinin təhlili.

Standartlar: 1.1.3; 2.1.2; 3.1.2.

Məqsəd: Şagirdlərə şeiri təhlil etmək, nəticə çıxarmaq bacarığı aşılamaq, onlarda vətəndaşlıq hisslərini yüksəltmək.

İnteqrasiya: Azərbaycan dili, ədəbiyyat, tarix, coğrafiya, insan və cəmiyyət.

İş forması: fərdi, yarımqrup

Üsul: "Beyin həmləsi", təqdimat, müsahibə

Resurslar: Ədəbiyyat dərsliyi, M.Arazın seçilmiş əsərləri, portreti, iş vərəqləri, krossvordlar, testlər, qiymətləndirmə vərəqi, kompüter, proyektor.

I. Dərsin gedişi.

1. Motivasiya.

M.Arazın "Məndən ötdü..." şeirindən kiçik bir parça söyləyir və əlavə edirəm ki, sevimli şairimiz M.Arazın təbirincə, əsl vətəndaş xalqını odlu məhəbbətlə sevməli və dövlətin müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparmalıdır. Siz necə fikirləşirsiniz? Əsl vətəndaş nə etməlidir? Kimlər əsl vətəndaşlıq nümunəsidir?

Tədqiqat sualı: Əsl vətəndaş necə olmalıdır?

Şagirdlərin cavabları göstərir ki, onlar vətən və xalq yolunda xidmətləri olan insanları əsl vətəndaşlıq nümunəsi hesab edirlər. Cavablar belədir: "Mən müstəqil dövlətimizin qurucusu və memarı ulu öndərimiz Heydər Əliyevi əsl vətəndaşlıq nümunəsi sanıram", "Mənim fikrimcə, əsl vətəndaş Milli Qəhrəmanımız Mübariz İbrahimov kimi olmalıdır", "Düşünürəm ki, xarici ölkələrdə 8 dəfə bayrağımızı dalğalandıran, dəfələrlə himnimizi səsləndirən, idmanın kik-boksinq növü üzrə səkkizqat dünya çempionu Araz Musayev əsl vətəndaşlıq nümunəsidir". Proyektorla 1992-1993-cü illərin siyasi hadisələrindən hazırladığım fraqmentə baxıldıqdan sonra şagirdlərə müraciət edirəm ki, "Əsl vətəndaş necə olmalıdır" sualına daha ətraflı cavab tapmaq üçün bizim qarşımızda mötəbər bir mənbə, gözəl bir vasitə vardır. Bu, mayası vətənpərvərliklə yoğrulmuş Məmməd Arazın "Ayağa dur, Azərbaycan!" şeiridir. Biz bu gün bu şeirin təhlili üzərində işləyəcək və müasir dünyamızla əlaqələndirəcəyik.

II. Tədqiqatın aparılması.

Tədqiqat aparmaq üçün şagirdlər qruplara bölünür və qruplar "Qarabağ", "Təbriz" və "Vətən" adlandırılır.

İş vərəqlərini qruplara paylayıram. Suallar proyektorla da işıqlandırılır.

İş vərəqi 1.

"Qarabağ" qrupu:

1) "Ayağa dur, Azərbaycan!" şeirinin məzmununu yazın.

2) Əgər M.Araz yaşasaydı, tale sizi onunla görüşdürsəydi, siz ona hansı şeirini söyləyər və nəyi müjdə verərdiniz?

3) "Mən vahid Azərbaycan haqqında nəyi düşünürəm?" mövzusunda esse yazın.

İş vərəqi 2.

"Təbriz" qrupu:

1) "Ayağa dur, Azərbaycan!" şeirinin ideya və dil xüsusiyyətlərini araşdırın.

2) Əgər sizə "Necəsiniz, problemləriniz varmı" sualı ilə müraciət edilsəydi, siz onda necə cavab verərdiniz?

3) Vətənpərvərlik mövzusunda yazılmış şeirlərdən bir parça söyləyin.

İş vərəqi 3.

"Vətən" qrupu:

1) "Ayağa dur, Azərbaycan!" şeirinin müasir əhəmiyyəti haqqında danışın.

2) Şəhidlər xiyabanında uyuyan şəhidlərə sözünüz?

3) 1992-1993-cü illərdə erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunmuş vətən torpaqlarını xəritədə göstərin.

III. Məlumat mübadiləsi.

Verilmiş vaxt tamam olduqdan sonra ayrı-ayrı qruplar öz işlərini təqdim edirlər. Yeni informasiya mübadiləsi baş verir.

IV. Məlumatın müzakirəsi və təşkili.

Bu mərhələdə digər qruplar da sualların cavablarına əlavələr edir, yanlış cavabları araya gətirir və düzgün variantları qeyd edirlər.

V. Ümumiləşdirmə.

Qrupların təqdimatlarından sonra dərsi belə ümumiləşdirirəm. Beləliklə, qrupların təqdimatlarını dinlədikdən sonra hesab edirəm ki, "Qarabağ" və "Vətən" qruplarının araşdırmaları dəqiq, təqdimatları isə rabitəli, obrazlı və emosionaldır. "Təbriz" qrupunun araşdırmalarından bəzi məqamlara aydınlıq gətirmək istəyirəm. Yaxşı olardı ki, şeirin məzmunundan nümunələr söyləməklə əsərin ideyasını açaydınız. Bu qrup əsərin dil xüsusiyyətlərini də araşdırarkən bəzi yanlışlıqlara yol vermişdir. Şeirdə yanlış olaraq "nər oğlu nər" vulqar söz kimi qeyd olunmuşdur. Əslində isə nər sözü igid mənasında işlənmişdir. Qeyd etməliydiniz ki, M.Araz yaradıcılığının sevilməsinin bir sirri də şairin xalqla xalqın dilində, vətənlə vətənin dilində danışmasıdır. "Nə yatmısan?" deyir. Demir "Nə üçün yatmısan?". Şair vətənlə danışanda demir "səndən ayrı biz hər şeyi bölə bilərik". Deyir ki, "bölə billik" və s. bu kimi qaranlıq məqamlara aydınlıq gətirəndən sonra nəticə çıxarıram.

Şagirdlərə müraciətlə deyirəm ki, sizin cavablarınız təsdiq edir ki, siz tədqiqat sualını düzgün araşdırıb doğru nəticə çıxarmısınız. Sizin meyarınıza görə, əsl vətəndaş dövlət müstəqilliyi uğrunda, işğal olunmuş vətən torpaqları uğrunda mübarizə aparmalıdır.

X.R.Ulutürkün təbiri ilə desək:

Vətəndaş olmasa boş şeydir vətən,

Beş günlük, on günlük güney qarıdır.

Vətən məfhumunun arxasındakı

Vətənin layiqli övladlarıdır.

İnanırıq ki, siz Vətənin layiqli övladları olacaqsınız.

VI. Yaradıcı tətbiqetmə.

Şagirdlər krossvord və testlər üzərində işləyirlər. Slaydda Azərbaycan Respublikasının xəritəsində Azərbaycanın sərhədlərini göstərirlər.

VII. Qiymətləndirmə.

Qrupların çıxışlarını dinlədikdən sonra şagirdlərlə birgə qiymətləndirmə cədvəlində meyarlar üzrə qiymətləndirmə aparılır.

Ev tapşırığı: "Təki sən yaşa, Vətən" mövzusunda inşa yazmaq.

Dərsi şagirdlərin ifasında Əhməd Cavadın "Çırpınırdı, Qara dəniz" mahnısı ilə bitiririk.

Gülnaz TALIBOVA,

Masallı rayonu, F.Şükürov adına Lürən kənd tam orta məktəbinin

Azərbaycan dilivə ədəbiyyat müəllimi

Azərbaycan müəllimi.- 2013.- 1 noyabr.- S.9.