Tələbə və müəllimlər dünya şöhrətli

səyyah, antropoloq alim Tur Heyerdala

həsr olunan mühazirələri dinləyiblər

Qərb Universitetində Tur Heyerdalın 100 illiyinə həsr olunan silsilə tədbirlərə start verilib.

Məlumat üçün bildirək ki, tanınmış norveçli səyyah, etnoqraf və alim-antropoloq Tur Heyerdalın həyat və fəaliyyətinin bir qismi də məhz Azərbaycanla bağlıdır. Tur Heyerdal dəfələrlə Qobustana və Azərbaycanın digər məkanlarına ekspedisiyalar təşkil etməklə özünün son "Odinin axtarışı ilə" adlı kitabında vikinqlərin köklərinin məhz Azərbaycanda axtarılmasının lazım gəldiyini maraqlı və kifayət qədər inandırıcı faktlarla əsaslandırıb. O bildirib ki, "Azərbaycanın hələ kifayət qədər öyrənilməmiş mədəniyyət və incəsənəti Mesopotamiyanınkından qədimdir". Məşhur səyyah bu fikri qədim qaya təsvirlərinə əsaslanaraq söyləmiş, həmin təsvirlərlə qədim Skandinaviya xalqlarının və ingilislərin mədəniyyəti arasında uyğun cəhətlər olduğunu görüb.

Azərbaycana bir neçə dəfə gələn tanınmış antropoloq Qərb Universitetinin də qonağı olub. Universitetdə təşkil olunan görüşdən sonra adıçəkilən ali təhsil ocağı ilə səyyah arasında səmimi münasibət qurulmuş və hazırda bu əlaqələr onun ailə üzvləri və Tur Heyerdal muzeyinin təşkilatçıları ilə davam etdirilir.

2014-cü ildə Tur Heyerdalın 100 illiyinin qeyd olunması ilə bağlı Qərb Universitetində silsilə tədbirlərin keçirilməsi planlaşdırılıb. Bu tədbirlər çərçivəsində fevralın 25-də Qərb Universitetində tələbə və müəllimlər dünya şöhrətli səyyah, məşhur alim, tədqiqatçı, yazıçı və antropoloq alim Tur Heyerdala həsr olunan mühazirələri dinləyiblər.

İlk olaraq "Tur Heyerdalın Odin axtarışları: Azərbaycan və Skandinaviya arasında qədim əlaqələr" kitabının redaktorlarından biri Krister Daatland "Tur Heyerdal və Azərbaycan" mövzusunda mühazirə oxuyub. Qeyd olunub ki, Tur Heyerdal 1914-cü il oktyabrın 6-da Norveçin cənubunda kiçik Lavrik şəhərciyində anadan olub. İlk ekspedisiyası 1937-38-ci illərdə Polineziyaya, Fatu-Hiva adasına olub. O, 1947-ci ildə Sakit okeanı "Kon-Tiki" adlı salda keçib. Məhz bu səyahət ona sonralar dünya şöhrəti gətirib. T.Heyerdal təkcə cəsur dənizçi, antropoloq alim kimi deyil, həm də bir sıra kitabların və cəsarətli ideyaların müəllifi kimi dünya tarixində iz qoyub. Bildirilib ki, məşhur səyyahın həyat və fəaliyyətinin bir qismi də Azərbaycanla bağlıdır. 4 dəfə Azərbaycanda olan (1982-2000) Tur Heyerdal ölkəmizin müxtəlif məkanlarına etdiyi ekspedisiyalarından sonra qeyd edirdi ki, qədim azərbaycanlıların Xəzər dənizində və Rusiyadakı çaylarda üzməsini əks etdirən petroqliflərin min il sonra vikinqlərin əcdadlarının Norveçin fiordlarında tapılmış petroqliflərilə eyni olması sadəcə bir təsadüf olmaya bilər. Skandinaviyada iki növ fərqli qayıq petroqlifləri var və onların hər ikisinə Norveçdə tez-tez rast gəlmək olur. Bunlardan biri Qobustandakı petroqliflərə çox bənzəyir. Bu, sadə oraq formasında bir xətdir ki, bu da qayığın gövdəsini təşkil edir, onun üstündə çəkilmiş şaquli xətlər isə qayıqdakı insanların və yuxarı qaldırılmış avarların təsviridir.

Krister Daatland daha sonra tələbə və müəllimlərə Tur Heyerdalın yazdığı kitablardan, həyata keçirdiyi layihələrdən bəhs edib, bu məşhur alimin Azərbaycana bağlılığından ətraflı söz açıb. 4 dəfə Azərbaycanda olan dünyaca tanınan səyyahın son üç gəlişinin ümummilli lider Heydər Əliyevin dəvəti ilə gerçəkləşdiyini xüsusi vurğulayıb.

Digər mühazirəçi "Azerbaijan İnternational" jurnalının redaktoru, tədqiqatçı Betti Bleyer də tanınmış alimin fəaliyyəti və yaradıcılığı haqqında danışaraq 1999-cu ildə Qərb Universitetinin Elmi Şurasının tədqiqat işləri, xüsusilə də Polineziya adaları ilə bağlı araşdırmaları ilə dünya irsinə verdiyi töhfələrinə görə Tur Heyerdala fəxri professor adı verildiyini bildirib. Fəxri adın təqdimatı zamanı Tur Heyerdalın Qobustanda və Şəkidə Azərbaycanın qədim tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı apardığı tədqiqat işləri yüksək qiymətləndirilmiş və onun dünyanın 66 dilinə tərcümə edilmiş "Kon-Tiki" adlı ilk kitabının əhəmiyyəti xüsusi qeyd olunub. Onun bu kitabında əks olunan və digər həyata keçirdiyi ekspedisiyalar 1951-ci ildə "Ən yaxşı sənədli film" nominasiyası üzrə "Oskar" mükafatına layiq görülüb. Tur Heyerdal 2002-ci ildə vəfat edib. Tur Heyerdalın gənclərə bir örnək olduğunu deyən xanım Betti Bleyer bu dünya şöhrətli alimin həyat və fəaliyyətinin digər məqamlarına da geniş toxunub. O, çıxışının sonunda belə bir yüksək səviyyədə tədbir təşkil etdiklərinə görə Qərb Universitetinin rəhbərliyinə, müəllim və tələbə heyətinə özünün və digər həmkarının adından təşəkkürünü bildirib.

Sonda qonaqlar tələbələri maraqlandıran sualları cavablandırıblar.

Samirə KƏRİMOVA

Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 28 fevral.- S.8.