Tanınmış imzalar

Görkəmli sənətkar

(Süleyman Rəhimovun anadan olmasının 60 illiyi münasibəti ilə)

Azərbaycan sovet ədəbiyyatının ən görkəmli yazıçılarından və istedadlı nasirlərindən olan Süleyman Rəhimov 60 illik ömrünün yarısını mədəniyyətimizin tərəqqisi və inkişafı yolunda mübarizəyə həsr etmişdir.

Onun çoxşaxəli, geniş miqyaslı, dərin məzmunlu, uzun ömürlü əsərləri Azərbaycan xalqını tanımaq, bu xalqın keçmişini öyrənmək, Sovet hakimiyyəti illərində qazanılmış nailiyyətləri ilə tanış olmaq üçün bütöv təsəvvür verir. "Şamo"nun vərəqləri Sarı Baba dağlarından söhbət salır, "Saçlı"nın səhifələri dağ döşündəki qəsəbədən hekayət danışır, "Ağbulaq dağları"nın səhifələri Turşsuya gedən yolları xatırladır, "Aynalı"nın səsi Arazın şırıltısı ilə həmahəng axır, "Mehman"ın cümlələri çox əsaslı və möhkəm olan sovet qanunlarının əsasını sarsıtmağa çalışan Kamilov və Murtuzov dəstəsinin bəd əməllərini, xəbis niyyətlərini ifşa etmək üçün sərrast güllə kimi hədəfə dəyir, "Ata və oğul"un kəlmələri Rüstəmlə Qəhrəmanın tərcümeyi-halını, buradakı nisgil və fərəhi, intizar və görüşü, məhəbbət və hörməti ilıq yaz günəşinin hərarəti ilə isidir, məktəb həyatından canlı lövhələr verir. "Medalyon", "Qardaş qəbri", "Torpağın səsi" Böyük Vətən mübaribəsi illərində xalqımızın göstərdiyi qəhrəmanlıq və fədakarlıqlardan, verdiyimiz qurbanlardan söz açır...

Əli VƏLİYEV,

"Azərbaycan müəllimi", 31 mart 1960-cı il, № 26

İyirmi gün İngiltərədə

Bu ilin fevral ayında məşhur ingilis alimi Con Bernalın dəvəti ilə İngiltərəyə getdim. Orada Con Bernalla görüşdüm. 20 gün burada qalıb, professor Con Bernalın elmi fəaliyyəti, laboratoriya sistemi və onun əldə etdiyi elmi nəticələrlə yaxından tanış oldum.

Professor Con Bernalın ilk elmi əsəri dünyada məşhur olanda mən və mənim kimi gənc sovet alimləri hələ anadan olmamışdı...

Sement kimyası sahəsində aparılan elmi və laboratoriya işi ilə çox maraqlanan Con Bernalla bir neçə dəfə görüşdüm. O, xidmət etdiyimiz elmi sahənin bir çox məsələlərinin birlikdə həll olunmasını lazım bilirdi.

20 gün ərzində İngiltərənin bir çox şəhərlərində, o cümlədən Britaniya muzeyində və s. yerlərdə oldum. SSRİ-yə və onun qabaqcıl elm xadimlərinə rəğbət bəsləyən mütərəqqi fikirli adamlarla görüşümüz səmimiyyət şəraitində keçdi.

Professor Con Bernalın rəhbərlik etdiyi kollektivlə də tanış oldum. Buranın iş xüsusiyyəti təxminən bizdəki aspiranturanı xatırladır. C.Bernalın zəngin laboratoriyasına baxdım, burada aparılan elmi və təcrübi işləri ilə tanış oldum.

SSRİ-dən gəlmiş bir qonaq kimi məni hər yerdə səmimiyyətlə qarşıladılar. Məşhur ingilis alimi Fred Qlas və onun arvadı Lesli Qlasser məni mehmanxanadan öz evlərinə aparıb bir həftə qonaq saxladılar. Dostcasına təşkil olunan bir nahar məclisində oldum. Burada iştirak edən riyaziyyatçı professor keçən illərdə Moskvada olduğu zaman Azərbaycanın görkəmli kompozitoru Qara Qarayevin "Yeddi gözəl" baletinə tamaşa etmişdi...

...Orada qaldığım müddətdə London şəhəri ilə tanış oldum. Burada küçələr darısqal olsa da səliqəli və təmizdir, lakin çoxmərtəbəli binaların sayı olduqca azdır. Şəhərdə metroların vəziyyəti o qədər də xoşa gələn deyildir.

Bir neçə kəlmə də şəhərin iqlimindən danışmaq istərdim. Burada qış mülayim keçir. Londonda fevral ayında əhalinin çoxu pencəklə gəzir. Qış aylarında demək olar ki, qar yağmır. Havalar dumanlı və çiskinli olur...

Xudu MƏMMƏDOV,

geologiya-mineralogiya elmləri namizədi,

"Azərbaycan müəllimi", 26 may 1960-cı il, № 42

Mirzə İsmayıl Qasir

... Mən Mirzə İsmayıl Qasir yaradıcılığı ilə XIX əsr Azərbaycan poeziyasını tədqiq edən vaxtda Respublika Əlyazmalar İnstitutunda araşdırmalar apararkən tanış olmuşdum. Bu maraqlı şairin əsərlərinin nəşr olunmamağına həmişə təəssüf edirdim. Bir neçə il bundan əvvəl "Hər budaqdan bir yarpaq" adlı kitabı tərtib edərkən M.İ.Qasirin də beş şeirini həmin topluya daxil etmişdim.

Mirzə İsmayıl Qasir maraqlı və hadisələr dolu bir həyat yolu keçmişdir. 1805-ci ildə Ağdaş rayonunun Ləki kəndində anadan olmuşsa da ilk təhsilini Şamaxıda almış, sonra Əhərdə yaşayan bacısıgilə gedib orada məktəbə davam etmiş, daha sonra Təbrizdə oxumuş, doğma ana dili ilə yanaşı fars, ərəb və hətta o zaman üçün qəribə görünsə də rus dilini belə öyrənməyə nail olmuşdur...

...1850-ci ildə Mirzə Sadıq bəy Mehmandarovun dəvətilə Lənkərana gəlmişdir... M.İ.Qasir Lənkəranda məktəbdarlıqla məşğul olmuş, məktəb açmış, uzun illər dərs demiş, ictimai həyatda yaxından iştirak etmiş, əsas yaradıcılığı da burada inkişaf etmişdir...

Qasir zəmanəsinin mühüm şəxsiyyətləri, görkəmli şairləri, o zaman "məliküş-şüəra" adlandırılan Seyid Əzim Şirvani və başqaları ilə əlaqə saxlamış, tanış olmuş, yazışmışdır.

Maraqlıdır ki, Qasir öz dövründə məhz ictimai satira ədəbi məktəbinə mənsub olan şairlərlə daha çox yaxınlaşmış, Seyid Əzimin, Navahılı Mirzə Baxış Nadimin, Gəncədə Mirzə Mehdi Nağı, Cənubi Azərbaycanda Mirzə Mehdi Şükuhi kimi şairlərin satirik əsərləri ruhunda yazıb-yaratmış, XIX əsrdə Azərbaycanda, xüsusilə Lənkəran, Bakı və Şamaxı hadisələrini, bütün mənfilikləri, qeyri-bərabəri - "allah bölgüsünü", maarifə, mədəni inkişafa, xalqın gözünün açılmasına mane olan xanları, bəyləri, ruhaniləri amansızlıqla ifşa etmişdir...

Əzizə CƏFƏRZADƏ,

professor,

"Azərbaycan müəllimi", 27 yanvar 1989-cu il, № 8

Məktəb yollarında

(poemadan parça)

Sentyabr... aram-aram açılar səhər,

Narıncı bir rəngə girir sonsuz üfüqlər.

Dağ yerinin sübh ayazı buz kimi sınır,

Doğan günün nəfəsilə hava isinir.

Sentyabr... dərs ilinin birinci günü,

İşıqlı kənd məktəbinə bir uşaq gedir.

Al şəfəqlər bürümüşdür gülər üzünü,

O, zərif bir göyərçin tək uçaraq gedir.

O öz təzə paltarına yetirir nəzər

Bir yerindən sökülməmiş, cırılmamış ki,

Baxır görsün üstündəmi bütün düymələr

Bircəciyi boşalmamış, qırılmamış ki?

...Bir fərəhlə, iftixarla söyləyirəm mən,

Bu gün böyük vətənimin hər güşəsindən

Milyon-milyon belə azad, bəxtiyar uşaq,

Gedir məktəb yollarilə addımlayaraq...

Qabil İMAMVERDİYEV,

"Azərbaycan müəllimi", 2 avqust 1956-cı il, № 31

Kimyanı sevək və sevdirək

Əsrimiz kimya əsridir. İndi kimya məişətimizə möhkəm daxil olub. Kimya hər sahədə adamlara gərək olur. Kimya "möcüzələr" yaradır. Elə buna görədir ki, kimya fənninin səmərəli tədrisi ümumtəhsil məktəbləri qarşısında bir nömrəli problem kimi durur. Pedaqoji kollektivlərdə çalışan qabaqcıl kimya müəllimləri dərsə verilən müasir tələblərə ciddi əməl edir, şagirdlərdə fəal həyat mövqeyi formalaşdırır, onları müstəqil həyata hazırlaşdırırlar.

30 ildən çoxdur ki, kimyadan dərs deyirəm. Təsəvvür edirsinizmi, bu illər ərzində dərs dediyim siniflərin qapılarını öz mənzilimin qapısı kimi neçə dəfə açıb-örtmüş, neçə dəfə siniflərə daxil olmuş, nə qədər şagirdə kimyadan yeni bilik və məlumat vermişəm. 30 ildən artıq bir müddətdə mənim dərs dediyim şagirdlərdən nə qədər oğlan və qız istehsalatda ad-san qazanmış, institutlarda ali təhsil almış, elm aləminə qədəm qoymuş, elmi axtarışları ilə elimizi, obamızı sevindirmişdir...

Məhər QULİYEV,

Tovuz rayonundakı Yusif Sadıqov adına Bozalqanlı kənd orta məktəbinin kimya müəllimi,

Sosialist Əməyi Qəhrəmanı,

"Azərbaycan müəllimi", 18 sentyabr 1981-ci il, № 75

Gündəlik proqramımız

...Qeyd etməliyəm ki, 80-ci illərdə ali məktəblərimizin tələbələr ordusu sabitləşmişdir. Ehtiyat mənbələri hesabına ali təhsil sisteminin iqtisadiyyatı və mədəniyyəti artacaq və inkişaf edəcəkdir. Bu o deməkdir ki, göstərilən dövrdə ali məktəbimiz təkmilləşəcək, onun tədris prosesi optimal şəraitdə aparılacaqdır.

İndi respublikamızda 17 ali təhsil ocağı fəaliyyət göstərir.

Onlardan biri və ən gənci Azərbaycan Texnoloji İnstitutudur ki, o da bu ildən sərbəst fəaliyyət göstərir. Sov.İKP MK-nın və SSRİ Nazirlər Sovetinin respublikamızda üzümçülük təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi üçün olan qərarı əsasında yaradılan bu institut yeyinti və yüngül sənaye ixtisasları sahəsində mütəxəssislər hazırlayacaqdır.

XI beşilliyin əzəmətli tikintilərini yüksək ixtisaslı kadırlarla təchiz etmək problemi əvvəlinci beşilliklərdə olduğu kimi yenə kəskin formada qoyulmuşdur. Lakin vəzifə ali məktəb işinin keyfiyyətinin artırılmasıdır...

Q.H.ƏLİYEV,

Azərbaycan SSR ali və orta ixtisas təhsili naziri,

"Azərbaycan müəllimi", 18 mart 1981-ci il, № 22

Məktəbə ən yaxşı hədiyyə

Bir neçə ildir ki, bizim zavod Keşlədəki 157 nömrəli orta məktəbə hamilik edir. Bakı elektromexanika zavodunun fəhlələri, mühəndis-texniki işçiləri bu hamiliyi məktəbin təmirinə kömək etmək, bəzən də mühəndis-texniki işçilərin vasitəsilə fənn dərnəklərinə kömək göstərmək və s. vasitələrlə həyata keçirirdilər. Lakin çox böyük sənaye müəssisəsi olan zavodumuzun məktəbə bu köməyi kifayətləndirici deyildi. Çünki bu cüzi kömək şagirdlərin politexniki təlimini həyata keçirmək, onları əməli fəaliyyətə, islehsalata yaxınlaşdırmaq üçün qarşıda duran çox böyük vəzifələrə cavab vermirdi.

Bu nəinki məktəb müəllimlərini, həm də zavodumuzun kollektivini çox düşündürürdü. Bu məsələni biz keçən il zavod fəhlələri, mühəndis-texniki işçiləri ilə müzakirə etdik.

...Bu böyük dövlət əhəmiyyəti olan məsələnin bütün zavod kollektivi tərəfindən sevinclə qarşılanması çox fərəhli idi. Hamı məktəbə ən gözəl bir hədiyyə vermək, məktəbdə zəngin tədris emalatxanası yaratmaq zəruriyyətindən danışırdı...

...Biz məktəb üçün lazım olan maşın, dəzgah və avadınlığı tapdıq.

Həm də zavodun işinə zərər vurmadan, öz daxili imkanımız hesabına tapdıq.

İndi üzərində "Tədris emalatxanası" sözləri yazılmış geniş və işıqlı bir sinifdə bu maşın və cihazlar qoyulmuşdur. Adam qapıdan içəri girdikdə özünü doğrudan da kiçik, təmiz və səliqəli bir zavodda hiss edir...

N.NƏSRULLAYEV,

Bakı elektromexanika zavodunun direktoru,

"Azərbaycan müəllimi", 1 sentyabr 1955-ci il, № 35

Şagirdlərin həyata hazırlanmasında

məktəb və ailənin rolu

...Məktəblərdə politexniki təlimin həyata keçirilməsi nəticəsində orta məktəb şagirdləri texnika və kənd təsərrüfatı sahəsində bir çox faydalı bilik, bacarıq və vərdişlər alırlar. Bu da uşaqlara düzgün sənət seçməkdə, öz həyat yolunu müəyyənləşdirməkdə kömək edir.

Halbuki, məktəblərdə politexniki təlimin tətbiqinə qədər olan dövrdə uşaqlar orta məktəbi bitirirdilər, ancaq istehsalın müəyyən sahələri üçün onlarda lazımi bilik və bacarıq olmurdu. Bu ondan irəli gəlirdi ki, şagirdlər ancaq dərsliklərdə olan nəzəri bilikləri mənimsəyirdilər. Alınan biliklərin həyatda tətbiqi üçün lazımi zəmin yox idi. Məsələn, 4-5 il fizika dərsi keçmiş olan 10-cu sinif şagirdi evdə elektrik lampası söndükdə onu düzəltməyi bacarmırdı. İşığın olmamasının səbəbini izah etməkdə aciz qalırdı... Məktəblərimizdə politexniki təlimin həyata keçirilməsi sayəsində uşaqların inkişafındakı bu cür birtərəfliyə son qoyulur...

Əkbər BAYRAMOV,

V.İ.Lenin adına APİ-nin müəllimi.

"Azərbaycan müəllimi", 25 yanvar 1959-cu il, № 8

Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 7 mart.- S.3.