"Valideynlərim məni uşaqlıqdan

kitabla dost münasibətdə böyüdüb"

Avstraliyanın Melburn Universitetində magistr təhsili alan Adil Adilli ilə söhbət

Adil İqbal oğlu Adilli 1990-cı ildə Bakıda anadan olub. Bakıdakı 38 nömrəli tam orta məktəbdə oxuyub. 2005-ci ildə Bakı Türk Anadolu Liseyinə daxil olub. Burada 4 il təhsil aldıqdan sonra TCS (Türkiyə Cumhuriyyətləri Sınavı) imtahanı verərək arzuladığı və yeganə seçimi olan Türkiyənin Ankara şəhərində yerləşən Orta Doğu Texnik Universitetinin elektrik və elektronika mühəndisliyi fakültəsinə qəbul olub. Azərbaycanda "BestComp Group" və Türkiyədə "Petkim" şirkətlərində təcrübə keçib. Hazırda "Azərbaycan gənclərinin 2007-2015-ci illərdə xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində Avstraliyanın Melburn Universitetində mexatronika mühəndisliyi üzrə magistr təhsili alır.

- Orta məktəb illərində ən çox hansı fənlərə üstünlük verirdiniz?

- Orta məktəb illərində qazandığım uğurların əsası Bakı Türk Anadolu Liseyində qoyulub. Ən yaxşı, peşəkar müəllimlərin dərs keçdiyi bu liseydə olduqca keyfiyyətli bir təhsil mühiti əmələ gəlmişdir. Digər istedadlı şagirdlərlə 4 il bu mühitdə təhsil aldığıma görə özümü şanslı hesab edirəm. Məktəb illərində xüsusilə fizika və riyaziyyat elmlərinə maraq göstərmişəm. Bu elmlərə olan həvəsim daha çox müxtəlif dərin riyazi misallar və məsələlər üzərində çalışmağıma səbəb oldu. Məhz bunun nəticəsində də 2009-cu ildə Xəzər Universitetində keçirilən dəqiq elmlər üzrə olimpiadada I, Qafqaz Universitetində riyaziyyat və məntiq olimpiadasında II yerləri tutmuşam. İxtisas seçimimdə ən əsas dəstək mənim ailəm olub, onlar mənə güvənməklə bacarıqlarıma uyğun ixtisası seçməyimə dəstək olublar.

- Olimpiadaların həyatınızda rolunu necə qiymətləndirərdiniz?

- Əlbəttə ki, şagirdlərin gələcəyinin formalaşmasında müsabiqələrin və olimpiadaların rolu əvəzsizdir. Bu cür yarışlar insanı əsasən həm psixoloji, həm də elmi cəhətdən inkişaf etdirir. Psixoloji olaraq özünə inam, bir hədəf uğrunda çalışaraq ona nail olmaq, daim irəliləmək bacarığı formalaşır. Müxtəlif çətinliklərdə əsas hədəfi düşünərək problemlərin həllini asanlaşdırmaq qabiliyyəti yaranır. Elmi olaraq isə bilmədiyin bir şeyi axtarıb tapmaq bacarığını, daha dərin və kreativ düşünmə qabiliyyətini gücləndirir.

- Xaricdə təhsil almağa necə qərar verdiniz?

- Məndə xaricdə təhsil almaq arzusu IX sinifdən yarandı. Buna əsas səbəb isə oxuyacağım sahə üzrə dünya səviyyəli mütəxəssis olmaq istəyim olub. Məhz buna görə də "Azərbaycan gənclərinin 2007-2015-ci illərdə xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"na müraciət etməyə qərar verdim. Qeyd edim ki, Dövlət Proqramı çərçivəsində tələbələrin seçim prosesini çox yaxşı qiymətləndirirəm. 2014-2015-ci tədris ili üçün tələbə seçimlərində prosesin online sistemə keçməsini olduqca peşəkar bir qərar hesab edirəm, həm sənəd verən tələbələr, həm də Təhsil Nazirliyinin nümayəndələri vaxt faktorunda qazanmış oldular.

- Tələbə həyatınız necə keçir? Oxuduğunuz ali məktəb, seçdiyiniz ixtisas barədə məlumat verərdiniz?

- Hazırda Avstraliyanın Melburn Universitetində (University of Melbourne) təhsilimi davam etdirirəm. Universitetin əsası 1853-cü ildə qoyulub və hazırda Avstraliyanın bir nömrəli, "Times Higher Education"un tərtib etdiyi reytinq sıralamasına görə dünyanın ən yaxşı 34-cü universitetidir. Ali məktəbin 45 minə yaxın tələbəsi var və bunlardan 11 minə yaxını, yəni 26 faizi əcnəbidir. Bu isə olduqca yüksək bir rəqəmdir, ona görə əcnəbi tələbələrə qarşı heç bir ayrı-seçkilik yoxdur. Melburn Universiteti tələbələrinə dəyər verən və öz məzunları ilə dəyər qazanan, bütün dünyada elmin inkişafına töhfələr vermiş məşhur alimlər yetişdirmiş bir ali təhsil müəssisəsidir. İxtisasım isə mexatronika mühəndisliyidir. Mexatronika iki sözün birləşməsindən əmələ gəlib: "mexanika" və "elektronika". Ətrafımızda gördüyümüz hər hərəkət edən və elektriklə işləyən sistem əslində bir mexatronik sistemdir. Mexatronika deyiləndə, bəlkə də ən çox yada düşən robot texnikası olur. Hazırda dünyada bu sahənin mütəxəssislərinə ehtiyac günü-gündən artmaqdadır. Sənayedə təxmin edilən önəmli dəyişikliklər məhz mexatronik sistemlər vasitəsi ilə baş verir və bu proses davam edəcək. Bəlkə də bu səbəbə görə deyərdim ki, mexatronika sahəsi Azərbaycan üçün ən öndə gələn prioritetlərdən olmalıdır.

Hazırda bizə 4 fənn tədris olunur və bu dərslərin hər birindən imtahan verməliyik. İxtisasım mexatronika mühəndisliyi olduğu üçün dərslərin bir hissəsi olaraq layihələr hazırlayırıq. Layihələr adətən robotlar, müxtəlif proqramlar və ya qurğular düzəltməkdən ibarətdir. Bir semestr adətən tapşırıqları yerinə yetirməklə, layihələr hazırlamaqla və semestrin sonunda final imtahanları verməklə keçir.

- Xaricdə təhsilin hansı üstünlüklərini qeyd edə bilərsiniz?

- Xaricdə təhsil deyəndə, ən çox diqqətə fundamental bilik gəlir. Amma mən başqa faydalar barədə danışmaq istəyərdim. Bunlardan ən əsası, tələbənin təkbaşına, tanımadığı bir yerdə qarşılaşdığı müxtəlif növ çətinlikləri sərbəst şəkildə özünün həll etməsi bacarığıdır. Bu xarakteri özündə yaradan tələbə gələcək həyatda müxtəlif çətinliklərə qarşı daha yaxşı müqavimət göstərə bilir. Bundan heç də az əhəmiyyət kəsb etməyən başqa bir məqam da var. Bu da yeni bir ölkədə tələbənin qarşılaşdığı fərqli mədəniyyətləri təmsil edən insanlardır. Bildiyiniz kimi, hər insan öz dünyagörüşü etibarı ilə bir dünyadır. Yeni-yeni insanlarla ünsiyyətdə olan tələbə yeni dünya kəşf edir. Bu cür ünsiyyət, tanışlıq isə, öz növbəsində, tələbənin xarakterini, həyata baxış bucağını dəyişir.

- Müəllim-tələbə münasibətlərinə dair hansı maraqlı məqamları qeyd edə bilərdiniz?

- Universitetdə gördüyüm müəllim-tələbə münasibəti fərqlidir. Müəllimlər tələbələrlə olduqca səmimidirlər, bir müəllim-tələbə münasibətindən savayı dost-dost münasibəti daha çox özünü büruzə verir. Bundan əlavə, tələbələrin dərsi daha yaxşı mənimsəmələri üçün müəllimlərin əllərindən gələni etdiyini daima müşahidə etməkdəyəm.

- Universitetdə imtahan sessiyası necə təşkil olunur?

- Universitetdə imtahanlar adətən semestrin sonunda keçilən hər fənn üzrə olur. Və bir neçə fakültənin tələbələrini geniş bir zalda əyləşdirirlər, təxminən 3000 tələbə olur. Çox ciddi yoxlama rejimində eyni vaxtda imtahan başlayır. Tələbəyə 15 dəqiqə ərzində suallarla tanış olmaq və bəzi anlaşılmayan məsələləri aydınlaşdırmaq üçün müəllimlərə sual verməyə icazə verirlər. Bu vaxt ərzində yazmaq qadağandır, sadəcə oxumaq olar. Ondan sonra isə imtahan vaxtı başlayır.

- Xaricdə təhsil sizə nə verir?

- Bu çox gözəl bir duyğudur. Özəlliklə mənim sahəm kimi dinamik bir sahədə ən son texnologiyaları, təcrübələri və metodları öyrənmək və tətbiq etmək, onlardan istifadə etmək insana çox fərqli bir özgüvən verir.

- Gənclərimizin xaricdə təhsil almaq səylərinə necə baxırsınız?

-Fikrimcə, biz gənclərin Azərbaycanın inkişafı üçün edə biləcəyi ən böyük dəstək hər kəsin öz sahəsini ən mükəmməl şəkildə öyrənməsi olar. Hazırda bu sahələrin əksəriyyəti nüfuzlu universitetlərdə öyrədilir, ona görə bizim gənclərin borcudur ki, həmin universitetlərdə təhsil almaq imkanı qazansınlar. Və bunları etmək qədər də önəmli olan başqa bir məqam təhsil aldıqdan sonra Azərbaycana geri qayıtmaq və əl-ələ verərək ölkəmizi bir addım daha da qabağa aparmaqdır.

- Azərbaycandan çox uzaqda- Avstraliyada təhsil alırsınız. Bir qədər də yaşadığınız şəhər haqqında məlumat verərdiniz...

- Yaşadığım şəhər Melburn şəhəridir. Avstraliyanın Sidneydən sonra ikinci böyük şəhəridir. Ümumiyyətlə, Avstraliya şəhərlərinin görünüşü çox sistemlidir, horizontal olaraq şəhərin quruluşuna baxsanız onun necə sistemli bir şəhər olduğunu görmək mümkündür. Adaptasiya prosesi bir həftə davam etdi və olduqca asan keçdi. Şəhərin önəmli bir qismini əcnəbilər təşkil etdiyindən əcnəbilərə münasibət olduqca gözəldir. Burada milliyyətçilik görülməyəcək qədər azdır.

- Azərbaycan diasporası ilə əlaqələriniz. Tələbələrimizin təşkilatlanması nə səviyyədədir?

-Melburn şəhərində azərbaycanlıların sayı olduqca azdır. Buna baxmayaraq, biz burada Azərbaycan diasporası yaratdıq və tez-tez azərbaycanlı tələbələrlə görüşlər təşkil edirik. Ümid edirəm ki, bu təşkilatlanmanı daha da güclü bir vəziyyətə gətirəcəyik. Bir azərbaycanlı tələbə olaraq uzaq Avstraliyada ölkəmizi, mədəniyyətimizi layiqincə təmsil etməyə çalışırıq. Fərqli mədəniyyətlərin nümayəndələri ilə ünsiyyət saxlayarkən ölkəmizin nailiyyətləri barədə danışırıq. Bu müddət ərzində ölkəmizə qarşı çox müsbət fikirlərin əmələ gəlməsində vasitəçi olmuşam.

- Kitab oxuyursunuzmu? Mütaliənin faydasını nədə görürsünüz?

- Valideynlərim məni uşaqlıqdan kitabla dost münasibətdə böyüdüb, həyatımın bütün mərhələlərində kitab oxumağa çalışmışam. Mənim dünyagörüşümün önəmli bir qisimini məhz oxuduğum kitablar formalaşdırıb.

- Gələcək planlarınız ?

-Hazırda əsas məqsədim ixtisasımı daha da dərindən mənimsəməkdir. Gələcək planlarım isə Azərbaycana qayıdıb ölkəmizdə robot texnikası və İKT sahəsinin inkişafına yaxından töhfə verməkdir.

Oruc MUSTAFAYEV

Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 17 oktyabr.- S.7.