Şəhid tələbə

1989-cu ilin ortalarında həyat yoldaşımla birlikdə Leninakandan hərbi xidmətdən Bakıya qayıtmışdıq. Beş ay idi ki, "Yeni fikir" qəzetində işləyirdim. Redaksiyada çox mehriban kollektivimiz vardı. Gülsəda, Təranə, Ülviyyə, Şərafət... Qızlarımızın ən çox deyib-güləni, nikbini Gülsəda ilə Təranə idi. Gülsədagil ailədə cəmi iki uşaqdı: özü, bir də qardaşı Azər. Azər İncəsənət İnstitutunun axırıncı kurs tələbəsi idi. Rejissor olacaqdı. Gülsəda qardaşı ilə fəxr edirdi, ondan ağızdolusu danışırdı. Söhbətinin əvvəli də Azər idi, axırı da...

O gecə bütün Azərbaycan oyaqdı... Atılan silahların səsi, gəmilərin vahimə yaradan fiti hələ Bakının mərkəzi küçələrini bilmirəm, hətta Əhmədlidə də açıq-aşkar eşidilirdi. Lap yaxınlıqdan ötən maşınlardan reproduktorlarla: "Hamınız evləri tərk edin, rus əsgərləri indicə evlərə doluşub hamınızı qıracaq"- deyənlər əhalini evlərini tərk etməyə təhrik edirdilər. O vaxtlar hamının evində olan divar radiosundan sübh tezdən eşitdiklərimiz ayağımızı yerə yapışdırdı: 70 il şəninə nəğmələr qoşduğumuz "xilaskar sovet ordusu" bu gecə -1990-cı il yanvarın 19-dan 20-sinə keçən gecə günahsız Azərbaycan vətəndaşlarını qanına qəltan edib...

O qanlı gecədən bir müddət sonra ilk dəfə işə gələndə bildim ki, adını şəhid olanların sırasında eşitdiyim Ələkbərov Azər Nəsib oğlu Gülsədanın yeganə qardaşı Azər imiş. Biz o gündən sonra daha əvvəlki Gülsədanı görə bilmədik. 20 yanvar gecəsi bizim Gülsədamızı əlimizdən çaldı. 20 yanvar gecəsi Gülsədanın gülüşünü, şən səsini, təbəssümünü oğurladı... Sonralar üç ilə yaxın bir yerdə işlədik.

Gülsədanın toyunda redaksiya kollektivi ayrıca stolda oturmuşduq. Çalğıçılar çalırdı, istəyənlər oynayırdı, söhbət edənlər astadan ürəklərini boşaldırdı. Nəsib müəllimin yeganə qızının, həm də yeganə övladının toyuna çox adam gəlmişdi. Amma gəlinin də, valideynlərinin də bir gözü giriş qapısında qalmışdı. Özlərini inandırmağa çalışırdılar ki, Azər canından çox istədiyi bacısının toyuna gəldi bəlkə...

O toyda hər şey lazımınca təşkil edilmişdi. Çatışmayan bircə gəlinin toya gəlməyən qardaşı idi: 20 yanvar gecəsindən qurtulub evlərinə dönə bilməyən Azər.

20 Yanvar faciəsində o gecənin qurbanı olmuş bir tələbə haqqında yazı hazırlamaq lazım olduğunu biləndə, istər-istəməz Azəri xatırladım, Gülsəda düşdü yadıma... Unutmadığım ev nömrələrini yığdım. Anası Sürəyya xala cavab verdi. Məni xatırladı, tanıdı. Düzü, Azərlə bağlı anadan nə isə soruşmağa ürəyim gəlmədi. Gülsədanın əl telefonunu istədim.

Elə bil dünən çıxmışıq "Yeni fikir"in yerləşdiyi İçərişəhərin qoşa qala qapısından çölə, Gülsəda "39"nömrəli avtobusla gedib mənzil başına, mən də metronun "Bakı Soveti" stansiyası ilə... Nə səsi dəyişib Gülsədanın, nə də səmimiyyəti. Elə telefondaca canımı dişimə tutub suallarımı verdim...

- Azər məndən iki yaş kiçikdi. Mən 1965-dənəm, Azər isə 9 avqust 1967-ci ildəndir.

- Başına dönüm Gülü, özünü toxtat... Biz bu yazıda 24 il əvvəlki Azəri bugünkü gənc nəslə tanıtmaq istəyirik.

- Bilirsən də instituta girmək nə deməkdir. Onun sevinci hamımızın sevinci idi. Azər birinci il qəbul imtahanlarından kəsilmiş, Respublika Kitabxana Kollektorunda fəhlə kimi işə başlamışdı. Onların direktoru erməni qadını idi. O qadın iş vaxtı Azərə qarşı kobudluq etmiş: "Sən fəhləsən də, mən səninlə istədiyim kimi rəftar edə bilərəm. Sən heç vaxt instituta girə bilməzsən" - demişdi. Azər ikinci ili imtahanlara o qədər ciddi hazırlaşdı ki, erməni direktora sübut etdi ki, fəhlə işləmək mənim alnıma yazılmayıb. Mən də instituta girib oxuya, ali təhsil ala bilərəm. Demək istəyirəm ki, Azər çox prinsipial, dediyini edən, verdiyi sözün üstündə duran oğlan idi.

- Azər hansı fakültədə oxuyurdu?

-Qardaşım İncəsənət İnstitutunun (indiki ADMİU) mədəni-maarif fakültəsində kütləvi səhnə rejissoru ixtisası üzrə təhsil alırdı.

...Axırıncı kursda oxuyurdu. Fevralda diplom işinin mövzusunu götürəcəkdi, mayda dövlət imtahanlarını verəcək, ali təhsilini başa vurub diplomunu alacaqdı. Yayda da teatr truppası ilə Almaniyaya getməli idilər. Rejissor işləyəcəyinə çox fərəhlənirdi.

Azər musiqini çox sevirdi. Bəhram Mansurovdan evdə tar dərsi alırdı.

İdmanın karate növü ilə məşğul olurdu.

Təbiətən çox sakit, tərbiyəli idi. Müəllimləri ona görə Azərin xətrini həddən artıq istəyirdilər.

Azərin eyni adda iki qız dostu vardı. Şəklini də gətirmişdi evə, həmişə o şəklə baxırdı. İndi Gənc Tamaşaçılarda aktrisadı o xanım. Azərin 7-si günü zəng vurmuşdu evimizə ki, "Azəri olar?". "Bilmirsiz ki, Azər rəhmətə gedib." - cümləsini eşidən kimi telefonun o biri başında qiyyə çəkməyi bir oldu. Bir saat keçməmiş bir də gördük həmin xanım durub gəlib bizə. Elə hey ağlayaraq deyirdi ki, mən niyə eşitməmişəm?!

Deyirlər 24 il bir igidin ömrüdür, amma anamın Azər yarası hələ qaysaq tutmayıb?! Atamı da oğlunun yoxluğu 2007-ci ildə Azərin ad günündə apardı bu dünyadan...

Özü bizi vaxtsız tərk etsə də, Azərin adı bu gün də evimizdə yaşayır. İki qızım və mən anamla bir evdə qalırıq. Qızlara nəsə lazım olanda anam, ya da mən deyirik ki, Azərin otağındadır, keç götür. Azərin adı bizim evdə indi də çəkilir, Azər indi də sağdır bizim üçün. Atam Nəsib Ağstafanın Köçəsgər kəndindən, anam Sürəyya isə Qərbi Azərbaycandandır.

Hər 20 yanvar gələndə baş götürüb qaçmaq istəyirəm bu dünyadan...

Öz ömrünü yaşaya bilmədi Azər... Yaşasaydı, kim bilir indi səsi haralardan gəlirdi, çox həvəslənirdi sevib- seçdiyi sənətlə məşğul olmağa. Hərdən fikirləşirəm ki, heç kim yoxdu yanımda. Eh...h! Azər sağ olsaydı deyirəm... Məni bu boyda dərdlə baş-başa buraxmayaydı, məni bu işıqlı dünyada tək-tənha, arxasız qoymayaydı?! Kiminsə bir problemi olanda tez qaçır bacı üstünə, qardaş üstünə... Bəs mən kimə üzümü tutum?

Qızlarım hər 20 yanvar gələndə üzünü görmədikləri, sağlığında "dayı" deyib çağırmadıqları Azərin məzarını ziyarətə gedirlər, bir gün əvvəldən Azərin adına stol açırlar, üstünü elə bəzəyirlər ki, sanki Azər bu saat qapını açıb içəri girəcək.

Azərin ad günlərində də təmtəraqlı süfrə düzəldirik. Matəm kimi yox, toy-nişan stolu kimi... Anam xeyir iş eləməyib axı Azərə... Ona görə yarasına bu yolla su səpməyə çalışırıq.

Bu matəm günündə bilirsən ürəyimdə hansı arzularım var? Qoy gənclərimizin həyatı heç vaxt yarıda qırılmasın. Onlar əmin-amanlıq, sülh şəraitində yaşasınlar, oxusunlar, təhsil alsınlar, vətən sevgisinə köklənsinlər. Amma şəhid olmasınlar. Şəhid bacısı da olmasınlar...

Ellada UMUDLU

Azərbaycan müəllimi.- 2014.- 17 yanvar.- S.7.