"Risk - uğurun əsasını
təşkil edən amillərdən biridir"
Bakı
Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin Beynəlxalq
əlaqələr və
ictimaiyyətlə
əlaqə sektorunun müdiri Arzu Tairquliyeva ilə müsahibə
- Arzu xanım, necə
oldu ki siz məhz təhsil sahəsində
çalışmağa başladınız?
- Təsadüfən,
amma mən inanıram ki, bütün təsadüflər əslində
zərurətdən doğur. Mən məhz burda işləməyi
planlaşdırmırdım, lakin həmişə bilirdim ki,
mənim işim dövlət sektoru ilə bağlı olacaq və
mütləq insanlarla iş üzrə sahəni əhatə
edəcək.
- Bəs harda təhsil
almısınız?
Bakalavr və magistr
pilləsini Azərbaycanda bitirmişəm - əvvəl
Bakı Dövlət Universitetinin regionşünasliq fakültəsini,
sonra isə Azərbaycan Dillər Universitetinin beynəlxalq əlaqələr
fakültəsini. Təhsilimi bitirdikdən sonra mən iki il
dövlət strukturlarından birində - ictimaiyyətlə əlaqələr
üzrə menecer vəzifəsində
çalışmışam.
Lakin bir müddətdən
sonra anladım ki, mənim daha çox biliklərə
ehtiyacım var, çünki işimdə peşəkar olmaq
istəyirdim, bunun üçün də biliklərimi
artırmağa ehtiyacım var idi. Bundan əlavə, mən təhsilimi
xaricdə davam etdirmək istəyirdim, bu isə yüksək
təhsillə yanaşı
dünyagörüşünün də artması deməkdir.
- Bu hansı biliklərdir?
- Tarixi və mədəni
irsin qorunması və inkişafı üçün
lazım olan biliklər. Bəzi tarixi və mədəniyyət
abidələrinə zərər gətirmədən,
onları qoruyub saxlamağa imkan verən məqamlar.
- Siz təhsil almaq
üçün niyə məhz Şotlandiyanı
seçdiniz?
- Mən məhz
Britaniyada təhsil almaq istəyirdim, çünki ingilis təhsil
sistemi dünyanın ən güclü təhsil sistemlərindən
biridir. Mən Londonda yerləşən bir
neçə universitetə və Qlazqo Universitetinə dəvət
almışdım. Baxmayaraq ki, London dünyanın ən
gözəl şəhərlərindən biridir, mən
başa düşürdüm ki, bir il ərzində
bu cür böyük meqapolisdə yaşaya bilməyəcəm.
Mən gözəl təbiəti olan, şəhərdən
uzaq olan bir yerə getmək istəyirdim.
Şotlandiya məni yalnız təbiəti
ilə deyil, həm də mədəniyyəti ilə cəlb
etdiyi üçün çox düşünmədən mən
İngiltərənin və həmçinin dünyanın ən
yaxşı universitetlərindən biri olan Qlazqo Universitetini
seçdim. Baxmayaraq ki, bizim tədris
aldığımız korpus Qlazqo şəhərindən iki
saatlıq məsafədə yerləşirdi. Orada təhsil almaq mənim
üçün mükəmməl biliklərə yiyələnmək,
həmçinin bu sehrli ölkənin təbiətinə, həyatına
səyahət etmək üçün fürsət oldu.
Və mən deyə bilərəm ki, şotlandlar mənim
avropalılar haqda mövcud olan stereotiplərimi
dağıtdılar. Ondan başlayaq ki, oradaki
kişilər çox nəzakətlidirlər, onlar feminizmin
qurbanına çevrilməyiblər. Onlar qadınlarla
gözəl davranmağı bacarırlar: həmişə
qapını açarlar və yaxud başqa bir şəkildə
öz diqqət və qayğılarını göstərərlər.
Bir sözlə, onlar bu cəhətdən bizim
kişilərə oxşayırlar.
Bundan əlavə, şotlandlar çox
istiqanlı, mehriban və qonaqpərvər millətdir. Mən, həqiqətən də, bu ölkəni
çox sevdim və ora yenidən dönməyi istərdim.
Lakin əlbəttə, vətənimdən
ayrı düşməyi heç bir zaman düşünməmişəm,
mən köklərimə çox bağlıyam. Və təhsil
prosesindən əldə etdiyim xoş təəssüratlara
baxmayaraq, ailəm və dostlarım, Bakı üçün
çox darıxırdım.
- Sizdən başqa universitetdə Azərbaycandan olan tələbələr
var idi?
- Əlbəttə. Prezident İlham
Əliyevin təşəbbüsü ilə həyata
keçən "Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə
təhsili üzrə Dövlət Proqramı" sayəsində
dünyanın ən nüfuzlu universitetlərində azərbaycanlı
tələbələrin sayı daim artır. Bu Proqrama əsasən, mənimlə birgə Qlazqoda
daha bir neçə azərbaycanlı təhsil alırdı.
- Demək olarmı ki, bu Dövlət Proqramı nəticəsində
xaricdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin
sayının artması ilə bütün dünya ölkəmiz
haqqında daha çox məlumatlanır?
- Şübhəsiz. Hətta, deyə bilərəm ki, dünya bizi
müsbət tərəfdən tanımağa başlayır,
çünki Dövlət Proqramı ilə xaricə təhsil
almağa göndərilənlər çox savadlı,
bacarıqlı və müasir gənclərdir. Bundan əlavə, onlar müəyyən şəxsi
və mənəvi keyfiyyətləri ilə seçilirlər
və bu azərbaycanlı tələbələrin imicinə ən
yaxşı şəkildə təsir edir.
- Siz qeyd etdiniz ki, xaricdə təhsil almaq insanın
dünyagörüşünə də təsir edir. Sizin
halda nə dəyişdi? Onların təhsil
sistemi sizi nə qədər və nə ilə təəccübləndirdi?
- İlk növbədə, məni
onların müəllimləri təəccübləndirdi. Onların tələbələrə münasibətini
"valideyn-övlad"münasibətləri ilə
müqayisə eləmək olar. Belə
ki, dərslərdəki ciddiyyət, hər bir kəsdən
kifayət qədər sərt tələbkarlıq universitet
xaricində inanılmaz səmimiyyətlə uyğunlaşır.
Müəllimlər kömək edir, istiqamətləndirir
və tələbələrdə güvən hissi
yaradır. Onlar düşünməyi öyrədir, hər bir tələbənin
təhsilə marağını artırmaq üçün əlindən
gələni edirlər. Bu isə çox
vacibdir. Şəxsən mən bizim
fakültənin dekanı, professor D.Klark və onun ailəsi ilə
o dərəcədə dostlaşdım ki, onlar məni hətta
ailə yığıncaqlarına və ad günlərinə
dəvət edirdilər. Onun ailəsi bu
günə kimi mənə və mənim ailəmə məktub
yazır (gülür). Onlar hətta Azərbaycana
gəlməyə hazırlaşırlar.
Ölkəmizə olan maraq həqiqətən də
artır, o cümlədən xaricdə təhsil alan tələbələrin hesabına.
- Sizin Şotlandiyaya getməmişdən əvvəl
ora ilə bağlı fikirləriniz ora getdikdən sonra yaranan
fikirlərinizlə üst-üstə düşdümü?
- Yox, tamamilə. Mən
britaniyalıların sərt olmaqları haqda mövcud olan
stereotiplərə inanırdım, amma şotlandların səmimiyyətinə,
xeyirxahlıqlarına, münasibətlərinə və həyat
tərzlərinə heyran oldum. Düzdür,
ilk zamanlar yağışlı hava mənim üçün
çox sıxıcı idi. Amma indi o
yağışlar üçün belə darıxıram.
- Yəqin ki, orada yeni dostlar əldə etdiniz?
- Bəli. Amma tək şotlandlarla deyil, başqa ölkələrdən
olan tələbələrlə də dostlaşdım:
Bolqarıstandan, Nepaldan, Pakistandan, Çindən, Avstraliyadan,
Braziliyadan olan tələbələrlə. Yəni,
mən onlarla ünsiyyət yaradaraq yalnız Şotlandiyanı
deyil, həmçinin digər ölkələri
tanıdım.
- Bakıya qayıtdıqdan sonra nə ilə məşğul
oldunuz?
- Qayıtdıqdan dərhal sonra mənə bu vəzifədə
çalışmaq təklifi gəldi, necə deyərlər,
heç özümə gəlməyə vaxt olmadı.
- Qızğın islahat prosesləri gedən sahədə
bu vəzifədə işə başlamaq sizdə qorxu hissi
yaratmadı ki?
-Belə hiss var idi. Amma risk - uğurun əsasını
təşkil edən amillərdən biridir.
- Əla. Bu
uğur nə deməkdir?
- İnsanın sevdiyi işlə məşğul
olmağı - uğurdur. Bir şəxs,
yadımda deyil kim, belə bir fikir səsləndirib:
"Səhər məmnuniyyətlə işə getmək,
axşam isə eyni məmnuniyyətlə evə qayıtmaq -
xoşbəxtlik deməkdir". Bu sözlərlə
tam razıyam.
- Uğur formulunuz var? Həyat dəyişdikcə
bu formul da dəyişə bilər?
- Formulu təşkil edən komponentlər dəyişə
bilər. Lakin mahiyyət birdir: məqsəd qoyaraq ona nail olmaq
üçün əlindən gələni etməlisən və
onda səndən asılı olmayan məqamlar özü
düzələcək. Nəticə hər
zaman göstərilən səylərdən
asılıdır.
- Bəs pozitiv yanaşma necə? Rol
oynayır? Məsələn, siz çox
pozitiv insansınız.
- Çox sağ olun. Siz
doğru düşünürsünüz, pozitiv yanaşma
çox vacibdir. Xüsusi ilə söhbət insanlarla
iş barədə gedirsə. İnsanların
münasibəti və problemlərin həll edilməsi hər
bir problemə və yaxud xahişə pozitiv yanaşmaqdan
asılıdır. Amma qeyd edim ki, bu hər
bir halda və hər hansı bir problem üçün də
keçərlidir (gülür).
- Sizin arzularınız və məqsədləriniz? Yoxsa onlar üst-üstə düşür?
- Həm o var, həm də o birisi və əksər
hallarda onlar üst-üstə düşür (gülümsəyir).
Hələ ki, bu, sevdiyim işlə məşğul
olmaq və valideynlərimə kömək etməkdir. Mən
Azərbaycanın ali təhsil
ocaqlarından birində dərs deməyi çox istərdim. Bizim ölkədə kişilər üçün
yaşamaq daha asandır, onların qayğısını həyat
yoldaşları çəkir (gülür). Onlar işdən sonra dincələ bilər, TV-yə
baxa bilər. Biz qadınlar isə evdə
də nə isə etməliyik. Amma elə
həyatın da gözəlliyi bundadır.
- Siz müasir Azərbaycan xanımının
tipajısınız. Siz karyera qurmaq məqsədindəsiniz?
Yoxsa ola bilər ki, ailə qurduqdan sonra bir
evdar xanım olasınız?
- Hələ ki, mən öz adamımı
tapmamışam. Mən bütün
vaxtımı karyerama və valideynlərimə həsr edirəm.
Amma ailə qurduqdan sonra iş və ailə arasında
balansı tapmaq istərdim. Belə ki, nə
işimi itirim, nə də ki, ailəmi diqqətsiz qoyum.
- Arzu xanım, təhsillə bağlı xəbərləri
bizimlə bölüşə bilərsiniz...
- Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən
təsdiq edilən "Azərbaycan Respublikasında təhsilin
inkişafi üzrə Dövlət Strategiyası"
hazırda təhsil sistemində baş verən islahatların
təməlini qoydu. Bəli, bizim sahədə bəzi
problemlər mövcuddur və biz onları kompleks şəklində,
bütün istiqamətlərdə həll etməyə
çalışırıq. Bəlkə
də ilk baxışdan bu yeniliklər elə də gözə
çarpmır, amma inanın ki, qısa müddətdən
sonra biz bu islahatların nəticələrinə şahid
olacağıq. Təhsilin şəxsiyyətyönümlü
məzmununun yaradılması strategiyanın əsas istiqamətlərindən
biri olacaq. Sadə dillə desək,
şagirdləri heç bir xüsusi qabiliyyəti və meyilləri
olmayan fənləri öyrənməyə məcbur etməyəcəklər,
əksinə onlara düşünməyi, öz
istedadlarını və tədqiqat bacarıqlarını
inkişaf etdirməyi öyrədəcəklər. Buna görə də tədris proqramları bu prinsipə
uyğun inkişaf edəcək.
- Çox gözəl. Bəs müəllimlər
üçün hansı xəbərləriniz var?
- Bəli, ilk növbədə, onlara saat
baxımından işləmək üçün daha
çox vaxt verildi. Əgər əvvəllər saatların
sayı 24 saat təşkil edirdisə və bu həddindən
əlavə tədris edilən saatlar ödənişsiz
qalırdısa, indi isə norma 36 saatdan
ibarətdir və bütün saatlar ödənişlidir. Müəllim əməyinin maliyyə
baxımından qiymətləndirilməsi üçün hər
birinin işinə diferensial şəkildə qiymətləndirmənin
aparılması haqqında məsələlər müzakirə
olunur. Yeri gəlmişkən, məktəb
idarəetməsinin yeni sistemində valideynlərə
mühüm rollardan biri həvalə olunacaqdır. Əlbəttə, biz valideynləri hər həftə
məktəbə gəlməyə məcbur edə bilmərik,
amma biz onlara məktəbin fəaliyyətində iştirak
etmək, öz təşəbbüslərini irəli
sürmək üçün onlara bir kart-blanş vermək
istərdik. Bu-tematik mühazirələr, məktəblilər
üçün ekskursiyaların və bayram tədbirlərinin
keçirilməsi və digər tədbirlər ola bilər. Bundan əlavə, məktəb
direktorları və bu vəzifədə çalışmaq
istəyən müəllimlər üçün təlim
kursları təşkil edilir. Hazırda tədbirlərdə
iştirak etmək istəyən namizədlər arasında
seçim aparılır.
- Məktəblərin maliyyə təminatı ilə
bağlı məsələlər həllini tapacaqmı?
- Bəli. Artıq 2013-cü ilin dekabr
ayından məktəb direktorlarını cari xərclər
üçün xüsusi plastik kartlarla təmin etmə
praktikası həyata keçirilir. Hər ay xərclər
üçün ayrılan maliyyə vəsaitlərinin məbləği
1000 nəfər şagird heyəti olan məktəblər
üçün 400 manat, 1000 nəfərdən 1300 nəfərədək
şagirdi olan məktəblər üçün 500 manat,
1300 nəfərdən artıq şagirdi olan məktəblər
üçün isə 600 manat təşkil edir. Vəsaitlər xüsusi olaraq direktorlar
üçün açılmış plastik kartlara köçürülür.
- Bu vəsaitlərin xərclənməsi ilə əlaqədar nəzarət
həyata keçirilirmi?
- Əlbəttə. Bundan əlavə, bu
praktika bütün növ "sinif fondu" və məktəb
xərcləri üçün vəsait
toplanışının aradan götürülməsini təmin
edəcək. Yeri gəlmişkən, valideynlərə bir
də xatırlatmaq istərdim ki, bu qaydalar pozulduğu halda
onlar istənilən vaxt Təhsil Nazirliyinin xüsusi
"Qaynar xətt"inə zəng edə bilərlər. Təhsil
naziri M.Cabbarovun qərarı qətidir: məktəblərdə
maliyyə vəsaitlərinin toplanmasına son qoymaq!
- Bu gün gündəmdə olan məsələlərdən
biri də məktəblərin qida məhsulları ilə təmin
olunması məsələsidir...
- Bəli. Siz haqlısız. Şagirdlərin sağlamlığı, təhsil
nailiyyətləri və ümumiyyətlə, gələcək
nəslin sağlamlığı qidalanmadan çox
asılıdır. Bu gün biz məktəblərin
qida məhsulları ilə təminatı məsələlərini
bir daha gözdən keçiririk. Həmçinin,
təhsil müəssisəsi ilə imzalanan müqaviləyə
əsasən məktəbləri qida məhsulları ilə
hüquqi və yaxud fiziki şəxslər təmin edəcək.
Qeyd edim ki, ilkin mərhələdə
layihə Bakıda yerləşən 320-dən artıq
dövlət təhsil müəssisələrini əhatə
edəcək. Operatorlar isə təhsil müəssisələrini
Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət
Komitəsinin 38 ¹-li (06.05. 2013-cü il
tarixli) qərarına əsasən təsdiq edilən "Təhsil
müəssisələrində təhsil və tərbiyə
alanların qidalanması üzrə dövlət
standartları"na cavab verən qida məhsulları ilə təmin
edəcək. Layihənin növbəti mərhələsində
bu prosesə bütün təhsil müəssisələrinin
də cəlb olunması nəzərdə tutulur. Məktəblərlə əməkdaşlıq
imkanını əldə etmək üçün operatorlar
pul vəsaitlərini məktəbin bank hesabına, şagirdlərin
sayına mütənasib olaraq köçürməlidirlər.
Bakı miqyasında bir il ərzində təhsil
müəssisələrinin hesabına firma-operatorlar tərəfindən
köçürülən vəsaitlər milyonlarla manat təşkil
edir. Bu vəsaitlər məktəb rəhbərliyi
tərəfindən məktəbin maliyyə
ehtiyaclarının təmin edilməsinə sərf ediləcək,
bu da, öz növbəsində, valideynlərdən pul vəsaitlərinin
toplanmasını istisna edir.
Xüsusilə qeyd etmək istərdim ki,
geniş yayılmış yanlış məlumatlara zidd olaraq,
dövlət təhsil müəssisələrində
qidalanmanı təmin etmək üçün heç bir vəsait
ayırmır. Bu proses təhsil
müəssisəsi ilə xidməti təmin edən
operatorlar arasında bağlanan müqaviləyə əsasən
tənzimlənir. Qidalanma xidmətinin keyfiyyət
ekspertizası Təhsil Nazirliyi,
Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə
Dövlət Komitəsi və yaxud digər dövlət
strukturları tərəfindən keçirilə bilər.
- Mən elə
başa düşürəm ki, təhsil sahəsində
islahatlar doğrudan da bütün istiqamətlərdə
aparılır. Bu ümidvericidir.
- Bəli, bu
yaxınlarda Təhsil Nazirliyi tərəfindən
Bakının orta məktəblərində cari tədris ilində
aparılacaq islahatların əsas istiqamətlərini
özündə əks etdirən bir sənəd nəşr
edilib. Biz hər zaman valideynlər tərəfindən gələn
təkliflərə və dialoqlara hazırıq. Bunun
üçün hər bir kəs
həlli vacib olan problemlər haqqında bizim 146 "Qaynar xətt"
nömrəsinə zəng vura bilər.
- Arzu xanım,
müsahibəyə görə sizə təşəkkür
edirik. Sizə bütün işlərinizdə uğurlar arzu
edirik!
Azərbaycan
müəllimi.- 2014.- 31 yanvar.- S.5.