"Erasmus Mundus" proqramı çərçivəsində

xaricdə doktorantura təhsili alan

ilk iki azərbaycanlıdan biri

Müsahibimiz İspaniyanın Santiago de Compostela Universitetində təhsil almış və hazırda bu universitetdə elmi işçi kimi çalışan Şəhanə Hüseynovadır

Şəhanə Hüseynova 8 iyul 1985-ci ildə Babək rayon Kültəpə kəndində anadan olub. 2002 -2006-cı illərdə Naxçıvan Dövlət Universitetində təbiətşünaslıq fakültəsində kimya müəllimliyi ixtisası üzrə ali təhsil alıb. 2006-2008-ci illərdə həmin ali məktəbdə qeyri-üzvi kimya ixtisası üzrə magistraturada oxuyub. 2008-ci ildə eyni ixtisas üzrə Naxçıvan Dövlət Universitetinin doktoranturasına qəbul olub. Əmək fəaliyyətinə jurnalist kimi başlayıb, "Naxçıvanın səsi" radiosunda, "Şərq qapısı" və "Nuh yurdu" qəzetlərində müxbir işləyib. 2008-2012-ci illərdə NDU-da "Regionun İnkişafı Problemləri" elmi-tədqiqat laboratoriyasında elmi işçi olmaqla yanaşı, universitetin "Gənc Alimlər Şurası"nın sədr müavini kimi də elmi-ictimai fəaliyyət göstərib. 2012-ci ildə "Erasmus Mundus" proqramının maliyyələşdirdiyi "ALRAKIS" layihəsi üzrə Azərbaycandan 5 bakalavr, 2 magistr və 2 doktorant olmaq üzrə 9 tələbə seçilir. Layihənin doktorantura üzrə iki nəfər qalibindən biri Şəhanə Hüseynova olur. 2012-2014-cü illərdə doktorantura təhsilini İspaniyada Santiago de Compostela (USC) Universitetinin kimya fakültəsində davam etdirən həmyerlimiz hazırda universitetin kimya fakültəsinin nəzdindəki nanotexnologiya və maqnetizm laboratoriyasında (NANOMAG) elmi işçi kimi çalışır və "Metal klasterlərin sintezi və katalitik xassələrinin öyrənilməsi" mövzusunda araşdırma aparır. Türk, ingilis, ispan dillərini öyrənən, mükəmməl kompüter biliklərinə malik olan Ş.Hüseynova 8 elmi məqalə, 2 tezis, 120 publisistik məqalənin müəllifidir.

Azərbaycanda elmin, təhsilin inikişafı onun ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasında da öz real inikasını tapmaqdadır. Yüksək ixtisaslı gənc alim və mütəxəssislər hazırlanması, onların intellektual səviyyələrinin yüksəldilməsi üçün Naxçıvan Dövlət Universitetində də mühüm işlər görülür. Son iyirmi ildə NDU elmin, təhsilin tərəqqisinə göstərilən yüksək dövlət qayğısından bəhrələnərək müasir tipli bir universitet kimi formalaşıb, ölkənin qabaqcıl ali məktəblərindən birinə çevrilib. Dünya elm, təhsil sisteminə uğurla inteqrasiya edən bu ali məktəbdə son iyirmi ildə qazanılan əsas uğurlardan biri də tələbə mobilliyinə nail olmaqdır. Tələbə və doktorantlarımız dünya təhsil təcrübəsini mənimsəmək məqsədilə Rusiya, Gürcüstan, Türkiyə, Rumıniya, Çexiya, İspaniya kimi ölkələrdə təhsillərini uğurla davam etdirirlər. Həmyerlimiz Şəhanə Hüseynova isə "Erasmus Mundus" proqramı çərçivəsində xaricdə doktorantura təhsili alan ilk iki azərbaycanlıdan biridir.

Sosial şəbəkə vasitəsilə həmsöhbət olduğum Şəhanə qeyd etdi ki, xaricdə doktorantura təhsili almağında ilk növbədə muxtar respublikada intellektli, istedadlı gəncliyə hədsiz diqqət və qayğı ilə yanaşan, onlara hər zaman dəstək olan Ali Məclisin Sədri Vasif Talıbovun, sonra isə NDU-nun o zamankı rektoru, akademik İsa Həbibbəylinin əməyi danılmazdır. Çünki sözügedən layihədə Azərbaycanın çox az universiteti təmsil olunurdu və həmin təhsil ocaqlarından biri də sevindirici haldır ki, regionda olmasına baxmayaraq məhz Naxçıvan Dövlət Universiteti idi.

Doktorantura təhsilini uğurla başa vuran Şəhanə Hüseynova apardığı elmi-tədqiqat işi barədə də məlumat verdi: Nanotexnologiya ilə məşğul olan dunya alimlərinin son illər ən çox diqqət göstərdiyi sahələrdən biri də nanohissəciklərin və nanoklasterlərin sintezi, xassələrinin öyrənilməsi və tətbiqi sferası məsələləridir. Təəssüflər olsun ki, nanoklasterlərin öyrənilməsi yeni bir sahə olduğundan bununla çox az qrup məşğul olur. Bu qruplardan biri mənim də tərkibində olduğum, NANOMAG laboratoriyası nəzdində fəaliyyət göstərən qrupdur. Qrup rəhbəri professor Arturo Lopez Quintelanın rəhbərliyi ilə mövzumla bağlı araşdırma aparıram. Mövzunun ən əsas əhəmiyyət kəsb edən tərəflərindən biri odur ki, sintez olunan klasterlər bu gün kimyanın ən mühüm tətbiq sahələrindən bir olan kataliz sahəsində müstəsna yer tutur.

Qeyd edək ki, Şəhanə Hüseynovanın mövzu ilə bağlı "Cu-klasterlərinin elektrokimyəvi yolla sintezi və xassələrinin öyrənilməsi" adlı elmi məqaləsi (kimya elmləri doktoru, professor Yasin Babayevlə birlikdə) 2013-cü ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin "Xəbərlər" jurnalında dərc edilib. Məqalə Cu-klasterlərinin elektrokimyəvi üsulla sintezi, həmçinin alınmış klasterlərin xassələrinin öyrənilməsi məsələlərinə həsr olunub. O, 2009-cu ildə Bakıda keçirilən gənc alim və tələbələrin üçüncü beynəlxalq elmi konfransında iştirak edib. Həmyerlimizin 2014-cü ilin iyun ayında İspaniyanın Madrid şəhərində keçirilən 4-cü Beynəlxalq Kolloidlər konfransındakı çıxışı, "Kiçik ölçülü platin və mis klasterlərinin suda sintezi və xassələrinin öyrənilməsi" mövzusundakı tezisi (David Buceta ilə birlikdə, professor doktor Arturo Lopez Quintelanın rəhbərliyi ilə) kataliz prosesində müstəsna rol oynayan mis və platin klasterlərinin sintezinə həsr olduğundan böyük marağa səbəb olub. Bu barədə də Şəhanə bizə həvəslə məlumat verdi: Nanoklasterlərin suda sintezinin həyata keçirilməsi olduqca əhəmiyyətli və diqqət cəlb edən sahələrdən biri olmaqla yanaşı, eyni zamanda sintezi ən mürəkkəb mərhələlərindəndir. Əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bildiyimiz kimi su neytral və heç bir zərəri olmayan bir maddə, insan həyatının mühüm bir parçası olduğuna görə, suda klasterlərin sintezi bu klasterlərin tətbiq sahələrini insan orqanizmində müalicəsi müasir dövrümüzdə mümkünsüz kimi görünən xərçəng xəstəliyindən, kimyanın ən əhəmiyyətli sahələrindən olan hidrogen qazının sintezinə qədər genişləndirir. Buraya kimyanın ayrılmaz və mühüm əhəmiyyətli sahələrindən olan kataliz proseslərini də daxil etsək, nanoklasterlərin sintezinin əhəmiyyəti daha aydın olar.

Həmyerlimizin Santiago de Compostela Universitetinin NANOMAG laboratoriyasındakı qrup ilə birgə apardığı araşdırma nəticəsində ərsəyə gələn "Yüksək davamlılıq və katalitik aktivlik göstərən metal klasterlər: nukleativ nəticələr və böyümə teorisi" adlı məqaləsi isə 2015-ci ilin yanvar ayında Avropanın məşhur elmi jurnallarından biri olan "Journal of Colloid and Interface Science" jurnalında nəşr olunub. Məqalə çox yüksək stabilliyə və katalitik aktivliyə malik, nanoklasterlə Ag nanohissəciklərinin sintezi zamanı əldə edilmiş Ag (gümüş) nanoklasterlərin xarakterik xassələrinin öyrənilməsindən bəhs edir.

Tezliklə Vətəninə qayıdıb qazandığı bilikləri sevə-sevə öz xalqının övladlarına tədris, Azərbaycan kimya elminin inkişafına xidmət etmək arzusunda olduğunu bildirən Şəhanə bu gün elmi-tədqiqat yolu tutan gənc aspirant və doktorantlarımıza həqiqi bir alim kimi yetişmək üçün yorulmadan çalışmağı, mütaliə etməyi, elmə məsuliyyətlə yanaşmağı tövsiyə edir: Bütün tələbələrə, elmi-tədqiqat yolunu tutan gənclərimizə bu yolda uğurlar arzu edirəm. Xaricdə təhsil alan həmvətənlərimiz unutmasınlar ki, Vətənin gözü onlardadır. Dövlətimizin bizə göstərdiyi etimadı, bizim təhsilimiz üçün çəkilən zəhməti ancaq qayıdıb Vətənə, xalqa fədakarlıqla xidmət etməklə ödəmək olar.

Mehriban SULTAN,

filologiya üzrə fəlsəfə doktoru,

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin və

Naxçıvan Mətbuat Şurası idarə heyətinin üzvü

Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 25 aprel.- S.7.