Uşaqlar böyüyəndə hansı

sahələrdə çalışmaq istəyir?

Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü ərəfəsində Bakıdakı

240 nömrəli körpələr evi-uşaq bağçasından reportaj

"Əgər siz uşaqlarda dəcəllik hissini öldürsəniz, heç vaxt müdrik insan yetişdirə bilməzsiniz". Jan Jak Russonun bu fikrini çox bəyənirəm.

Uşaqlar Tanrının bizlərə bəxş etdiyi ən gözəl hədiyyədir. Yəqin ki, onlar olmasa, dünya gözəl rənglərindən məhrum olar. Uşaqları qorumaq, onların hüquqlarını müdafiə etmək hər birimizin borcudur.

İyun ayının ilk günü tarixə Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü (International Children's Day) kimi düşüb.

Bu günün önəmini nəzərə alaraq uşaqlarla müxtəlif mövzular ətrafında söhbət aparmaq üçün Xətai rayonunda yerləşən 240 nömrəli körpələr evi-uşaq bağçasına yollanırıq. Tərbiyəçilərlə birlikdə məktəbəhazırlıq qrupuna daxil oluruq. Uşaqlar hamısı sırayla oturacaqlarından ayağa qalxır. Salamlaşıb, hal-əhval tuturam. Özümü təqdim edirəm. Deyirəm ki, uşaqlar, bu gün mən sizinlə bir oyun oynamaq istəyirəm. Sual-cavab oyunu. Onları ətrafıma yığıram və söhbətə başlayırıq. Birinci oturan, çox gözəl gözləri olan qızdan adını soruşuram:

- Afina Ağayeva.

- Necə gözəl adın var, Afina. Mənə bir az özün barədə danışa bilərsən?

- Adımı anam qoyub. 6 yaşım var. 4 ildir bura gəlirəm.

- Nə öyrənmisən burada?

- Hərfləri, rəqəmləri öyrənmişəm. 40-a qədər saya bilirəm.

- 1 İyun nə günüdür?

- Uşaqları müdafiə günü. Bütün dünya qeyd edir. Biz də keçirdik. Oxuduq, oynadıq, şeir dedik.

- Bəs bilirsən bu gün niyə keçirilir?

Əvvəl bir az həyəcanlanır, dərindən nəfəs alır və sualımı cavablandırır:

- Uşaqlar tərbiyəli olsun, təzə şeyləri öyrənə bilsinlər deyə. Uşaqlar məktəbə getməli, yazmalı, oxumalıdır. Uşaqların müdafiə gününü ona görə keçirirlər ki, onların hamısı yaxşı olsun.

- Çox gözəl, qızım, bayaq tərbiyəçin dedi ki, liseyə qəbul olmusan. Nə soruşdular orada səndən?

- Toplamaq, çıxmaq soruşdular. Mən də hamısına cavab verdim.

- Bəs məktəbə gedəndə nə öyrənəcəksən, bilirsən?

- Ana dilini öyrənəcəyəm. Onu yaxşı bilsəm çoxlu nağıllar oxuyacağam.

- Sən böyüyəndə nə olmaq istəyirsən?

- Həkim, cərrah olmaq istəyirəm.

- Niyə həkim, bilirsən həkimlər nə edir?

- Xəstələrə baxırlar, insanları müalicə edirlər. Cərrahlar insanları əməliyyat edib həyatlarını qurtarırlar. Cərrah olmaq üçün instituta getmək lazımdır, orda da həkim olmağı öyrənmək lazımdır.

Afinaya təşəkkür edirəm, onun yanında şipşirin bir qız oturub. Ona yaxınlaşıram:

- Adın nədir?

- Leyli Məmmədova. 6 yaşım var. 3 ildir bu bağçaya gəlirəm.

Afinaya ünvanladığım sualları Leyliyə də verirəm. Maraqlı cavabları olur:

- Mən də rəqəmləri və hərfləri bilirəm (başlayır sait səsləri deməyə). Bağça müəllimi olmaq istəyirəm. Uşaqlara hərfləri, rəqəmləri öyrədəcəyəm. Uşaqlara deyəcəyəm ki, sakit durun. Uşaqlar yıxılsa, ona kömək edəcəm, əlindən tutacağam. Mən yıxılanda müəllimlər də mənə kömək edir. Yara olanda sarıyırlar.

1 iyun Uşaqların müdafiə günü idi. Dünən biz şeir dedik, rəqs etdik.

- Leyli, sən evdə ata-anandan hüquqlarını tələb edirsən?

- Bəli edirəm, dəftər, kitab, qələm, qələm qabı, çanta, karandaş istəyirəm onlardan. Hamısını alırlar mənim üçün, bağçaya göndərirlər.

İlk iki müsahibimdən sonra üçüncü müsahibim Xədicə gəlib qucağımda oturur.

Xədicə Məmmədli, 6 yaşı var. Həkim olmaq istəyir. Gerisini də o danışsın:

- Yazmağı bilirəm, hərfləri tanıyıram, 29-a qədər saya bilirəm (və 29-a qədər sayır). Mən də liseyə qəbul olmuşam. Orda mənə şəkillər göstərdilər, rəngləri soruşdular. Mən də adlarını dedim.

Göz həkimi olmaq istəyirəm. Gözləri müayinə edəcəyəm. Gözlər qızaranda dərman tökəcəyəm. Mən bağçada da dostlarımla həkim oyunu oynayıram.

Dünən uşaqların müdafiə günü idi. Pis adamlar uşaqlara əl vurmasınlar deyə keçiririk bu günü.

Bu şirin qızı öpürəm, sarışın bir qız var sırada. Onu çağırıram, qucağıma gəlir.

Aysu İmamverdiyeva, 6 yaşı var, o da liseyə qəbul olub. Amma Aysunun seçdiyi peşə bir az fərqlidir:

- Polis olmaq istəyirəm. Polislərdən xoşum gəlir. Pis adamları tuturlar. İlk dəfə Multifilmdə görmüşəm polisləri. Biz də uşaqların müdafiə gününü keçirdik, oynadıq. Polis olanda uşaqları incidənləri də tutacağam.

İndi də keçirəm sıranın ilk oğlanına, Zamiq Qurbanlı, 6 yaşı var, o da liseyə qəbul olub:

- Böyüyəndə təyyarəçi olmaq istəyirəm. Təyyarəçilər həm təyyarəni sürür, həm də uçurlar. Onlar insanları harasa aparır. Nənəm mənə nağıl danışanda orada həmişə təyyarə olur, ona görə də mən təyyarəçi olmaq istəyirəm.

Bayaqdan mənə göz vuran balaca dəcəl oğlana yaxınlaşıram, gedib qarşısında otururam. Şəmistan Paşayev, 5 yaşı var.

- Bağçada hərfləri, rəqəmləri öyrənmişəm. Müəllimlər bizə gözəl şeirlər, nağıllar öyrədirlər. Qəşəng oyunlar oynayırıq.

Mən polis olmaq istəyirəm. Çünki onlar oğruları tuturlar. Uşaqlar itəndə onları tapıb evlərinə gətirir, onları müdafiə edirlər.

Şəmistanın yanında sakitcə oturan, qulaq asan oğlandan adını soruşuram:

- Fərhad Yarməmmədov, 6 yaşım var. Mən böyüyəndə əsgər olacağam. Əsgərlər vətənimizi qoruyur, düşmənləri öldürürlər.

Bu arada müəllimlərlə birlikdə uşaqları sual-cavab edirik. Bəlli olur ki, uşaqlar həm rus, həm də ingilis dilində şeirlər bilirlər. Bizə də deyirlər.

Bu vaxt otağa eyni geyimdə olan uşaqlar gəlir. Soruşuram ki, onlar hansı qrupun uşaqlarıdır. Deyirlər ki, böyük qrupun, 5 yaşları var.

Onları da "oyun"umuza daxil edirik.

Deyirəm hansınız yaxşı danışa bilirsiniz? Bir qız qaça-qaça gəlir ki, mən danışa bilirəm. Mehri Orucova, 5 yaşı var. O da həkim olmaq istəyir, fikrini də belə əsaslandırır:

- Həkimlər uşaqlar xəstələnəndə iynə vurur, onlar da sağalır. Uşaqları müayinə etmək istəyirəm. Mənim anam da uşaq həkimidir.

- Mən xəstələnmişəm, sən məni necə müalicə edəcəksən?

- Əvvəl qəlb aparatımla (fonendoskopu nəzərdə tutur) yoxlayacağam ki, necə nəfəs alırsan. Sonra da vəziyyətə baxacağam da.

Bu arada tərbiyəçi fonendoskopu gətirir.

Mehri uşaqları və hətta məni də müayinə edir. Necə nəfəs alıb-vermək lazımdır onu göstərir. Məni müayinə edəndən sonra deyirlər ki, gəl oyun oynayaq. Mən də onların oyununa qoşuluram və fürsətdən istifadə edib Mehridən 1 iyun barədə soruşuram:

- Uşaqların bayram günü idi. Biz də burada oynadıq, şəkil çəkdirdik, çoxlu şeirlər dedik, əyləndik, kloun gətirdilər. Mən istəyirəm ki, bütün uşaqlar bağçaya gəlsin. Kimsə gəlməyəndə mən pis oluram.

Bu balaca qızı da öpürəm və görürəm ki, tərbiyəçi uşaqları ətrafına yığıb, stolun üzərinə şəkillər düzüb sual verir:

- Uşaqlar, ən xeyirli ev heyvanı hansıdır?

- İnək

- Niyə inək?

- Çünki o bizə süd verir.

Uşaqların "xor"u arasında diqqətim digər tərəfə yönəlir. Görürəm ki, Leyli ağlayır. Niyə ağladığını soruşuram:

- Mən günorta yatmaq istəmirəm , - deyir.

Hələ bir balaca oğlan da qaça-qaça, gözündə yaşla gəlir ki, hansısa uşaq onun maşınını alıb. Mənə şikayətlənən bu iki balacaya baxanda üzümdə təbəssüm yaranır. Axı nə vaxtsa mən də uşaq olmuşam.

Rüfanə GÜNƏŞ

Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 6 iyun.- S.16.