Ən yaxşı müəllimin dərs nümunəsi

VI SİNİF

AZƏRBAYCAN DİLİ FƏNNİ

Müasir dərsə verilən tələblərə görə şagirdlər dərs prosesində fəal, yaradıcı olmalı, başqa dərslər zamanı aldıqları bilik və bacarıqlarını inteqrasiya yolu ilə bir-biri ilə əlaqələndirməyi bacarmalı, təhlillər etməli, tədqiqat aparmalı, nəticə çıxarmağı bacarmalı və bu yolla da idraki qabiliyyətlərini ortaya qoymalıdırlar.

Müasir dərs prosesində müəllim sadəcə nəzarətçi, istiqamətləndirici və əlaqələndirici rolunu oynayır. İstər müəllim, istərsə də şagirdlər dərsdə müasir təlim metodlarından, İKT-dən, internet resurslarından məqsədyönlü istifadə etməklə, qarşıya qoyduqları məqsədi reallaşdıra bilərlər.

Mövzu: "Əlif Hacıyev".

Standartlar:

2.2.1, 3.1.2, 2.1.1, 1.1.2, 1.2.4.

Təlim nəticələri ( məqsədlər):

1. Verilmiş mətndəki qəhrəmanın həyatı haqqında bəzi məqamları şagirdlərə yada salmaq şəklində xatırlatmaq.

2. Mətnin məzmununa uyğun olaraq başqa milli qəhrəmanlar, Xocalı soyqırımı haqqında məlumat vermək.

3. Mətndə yeni sözlərin mənasını izahlı lüğətlə müqayisə edib, mətn daxilində həmin sözlərin yerində işlənib-işlənmədiyinə aydınlıq gətirmək.

4. Şagirdlər milli qəhrəmanlar haqqında, Xocalı soyqırımı ilə bağlı bildiklərini tezisvari şəkildə ifadə edir.

5. Diskussiya zamanı onlar qohum-əqrabalarının bu faciənin qurbanlarından olması, böyüklərdən eşitdiklərini nəql edirlər.

İnteqrasiya: Ədəbiyyat, Azərbaycan tarixi, coğrafiya.

Təlim forması: Əqli hücum, kollektiv iş, qruplarla iş.

Təlim üsulu: Əqli hücum, proqnozlaşdırılmış oxu, müzakirə.

Resurs: Dərslik, Xocalıya aid film, slaydlar, Əlif Hacıyev haqqında film, kompüter və s.

Dərsin gedişi: Salamlaşmaq, təmizliyə nəzər salmaq.

Ev tapşırığının yoxlanılması: müəllim bir neçə şagirddən ev tapşırığını soruşur və onlar icra etdikləri tapşırığı təqdim edirlər.

Müəllim yeni dərsin mövzu və məqsədini izah edir.

Motivasiya: Xocalıya aid faktik materialları nümayiş etdirmək. Qanlı Yanvar hadisələrindən fraqmentlərə baxmaq. Şagirdlərin yaddaşlarını yoxlamaq məqsədi ilə bu hadisələrin nə zaman baş verdiyini soruşmaq. Sonra isə işğal olunmuş rayonlar haqqında şagirdlərdən cavab almaq.

Tədqiqat sualı: Qarabağ müharibəsi haqqında nə bilirsiniz? Qəhrəmanlar nəyə görə vuruşmuşlar və biz onlardan nəyi öyrənməliyik?

Tədqiqatın aparılması:

Əvvəlcə beyin həmləsi tətbiq olunur. Qəhrəmanların arasında Əlif Hacıyevin adı çəkilərsə, BİBO cədvəli çəkilir.

Sinif 3 qrupa bölünür. Qruplar mövzuya uyğun olaraq "Xocalı", "Qarabağ", "Azərbaycan" adlandırılır. Müəllim şagirdlərə istiqamət vermək məqsədiylə mətni hissələrə bölərək oxumağı tapşırır. Hər qrup bir hissəni oxuyur (standart 2.2.1).

Mətndə tanış olmayan sözlərin mənasını müəyyənləşdirmək şagirdlərə tapşırılır (standart 2.1.1).

Mətnin oxunması: dərslikdə verilmiş "Əlif Hacıyev" mətni hissələrə bölünərək şagirdlər tərəfindən oxunur. Hər hissənin sonunda Əlif Hacıyevin göstərdiyi qəhrəmanlıq əyani surətdə şagirdlərə slaydlarda qısa fraqmentlərlə təqdim olunur.

Oxu zamanı mətndə tanış olmayan "ekstremist", "terrorçu", "dispetçer", "soyqırım" kimi sözlər şagirdlər tərəfindən müəyyənləşdirilir.

Siniflə iş: şagirdlərə mətndə onlara tanış olmayan bu sözlərin mənasının araşdırılması tapşırılır.

Şagirdlər araşdırma apararaq müəyyənləşdirirlər ki, ekstremist - siyasətdə ifrat tədbirlər tərəfdarı, terrorçu- fərdi terror tərəfdarı və iştirakçısı, dispetçer-nəqliyyatın hərəkətini, yaxud müəssisənin işinin gedişini bir mərkəzi məntəqədən idarə edən işçi, soyqırımı- bir xalqın günahsız yerə qətlə yetirilməsi anlamında işlədilən sözlərdir.

Bütün bunlardan sonra şagirdlərlə müstəqil iş təşkil olunur.

1. "Xocalı" qrupuna Əlif Hacıyevin doğulub boya-başa çatdığı Xocalı və orada yerləşən strateji əhəmiyyətli yerləri təhlil etmək tapşırılır.

2. "Qarabağ" qrupuna Qarabağda ermənilərin törətdiyi vəhşilikləri, orada yaşayan azərbaycanlıların başlarına gətirilən müsibətləri araşdırmaq tapşırılır.

3. "Azərbaycan" qrupuna isə 1992-ci il 26 fevralda baş verən hadisələri araşdırmaq tapşırılır.

Sonra şagirdlər mətndə göy rəngdə verilmiş əvəzliklərin hansı nitq hissəsini əvəz etdiyini və məna etibarı ilə nəyə xidmət etdiyini müəyyənləşdirirlər.

Qruplar bir neçə dəqiqədən sonra hazırladıqları cavabların təqdimatını edirlər.

Müəllim sinfə müzakirə üçün suallar verir:

- Əlif Hacıyev və onun qəhrəmanlığı haqqında nə bilirsiniz?

- O, nəyə görə Minskdən vətənə qayıtdı?

- Əlif Hacıyevi ermənilər nəyə görə həbs etdilər?

- Sonra ermənilər niyə Əlifin başına mükafat təyin etdilər?

- Əlif Hacıyevin son döyüş yeri harada oldu?

Bütün bu suallar ətrafında sorğular aparılır və nəticələr çıxarılır (standart 1.1.2).

Nəticə və ümumiləşdirmə: Müəllim əsas vurğunu tədqiqat sualına yönəltməlidir (Qəhrəmanlar nəyə görə vuruşmuşlar və biz onlardan nəyi öyrənməliyik).

1. Müasir dövrümüzdə Azərbaycan dövlətinin onlara münasibəti necədir? Nəticədə belə qənaətə gəlinir ki, vətən uğrunda canından keçən qəhrəmanlarımız unudulmur, onlar göstərdiyi qəhrəmanlıqlara görə dövlətimiz tərəfindən yüksək bir ada - Milli Qəhrəman adına layiq görülürlər.

2. Biz də vətənimizə Əlif Hacıyev, Mübariz İbrahimov kimi oğullar olmaq istəyirik.

Yaradıcı tətbiqetmə: həm mətnlə, həm də Xocalı soyqırımı ilə bağlı kiçik bir esse yazmaq, "genosid" sözünün izahını araşdırmaq. Xocalıdan başqa düşmən əlində olan rayonlarımız haqqında məlumat toplamaq.

Qiymətləndirmə tərtib olunmuş xüsusi cədvəl üzərində aparılır. Qiymətləndirmə zamanı aşağıdakı bacarıqlar əsas götürülür.

- Mətni oxuyub ümumiləşdirmə çıxara bilməsi.

- Mətndə tanış olmayan sözlərin izahını lüğət vasitəsi ilə müəyyənləşdirmək bacarığının olması.

- Dinlədiyi və oxuduğu mətndən faktları ümumiləşdirmək bacarığının olması.

- Yazdığı mətndə fikrini ardıcıllıqla ifadə etməsi.

Xuraman HÜMMƏTOVA,

Bakı şəhər Heydər Əliyev adına liseyin

Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi,"Ən yaxşı

müəllim" müsabiqəsinin (2011) qalibi

Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 20 iyun.- S.11