Musiqi fənninin tədrisi zamanı

şagirdlərin milli-mənəvi tərbiyəsi

Müasir dövrdə şagirdlərin XXI əsrin tələb etdiyi kompetensiyalara malik olması tədris prosesinin maraqlı təşkilindən, şagirdlərin motivasiyasının, idrak fəallığının dərs boyu saxlanması və artırılmasından, istifadə olunacaq iş üsulları və formalarının düzgün seçilməsindən, şagirdlərə verilən tapşırıqların cəlbedici, əyləncə xarakterli, tənqidi, məntiqi, yaradıcı təfəkkürü inkişaf etdirəcək məzmunda hazırlanmasından, öyrənənlərin müstəqil, yaradıcı fəaliyyətinin təmin olunmasından və s. asılıdır. Dərs dediyim şagirdlərin hamısı musiqi fənnini çox sevir, milli musiqi xəzinəmizin öyrənilməsi, təbliğ olunması üçün səy göstərir, sinifdənxaric və məktəbdənkənar tədbirlərdə böyük həvəslə iştirak edirlər. Uşaqlar proqramda olan bütün mövzuları sevə-sevə öyrənir, həm canlı, həm də İKT-dən, müxtəlif kompüter proqramlarından istifadə edərək özləri səhnəciklər qurur, bəstəkarların həyat və yaradıcılığından, müxtəlif musiqi janrlarına aid olan əsərlərindən bəhs edən təqdimatlarla, referatlarla həm dərsdə mövzuya uyğun şəkildə, həm də məktəbimizdə keçirilən musiqi fənn aylığında və başqa sinifdənxaric, məktəbdənkənar tədbirlərdə çıxış edirlər.

Şagirdlərin ən çox sevdiyi mövzulardan biri milli-mənəvi dəyərlərimizdən olan, Azərbaycanın birinci xanımı, UNESCO-nun və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın xüsusi diqqət yetirdiyi muğamlarımızla bağlıdır. Hamı yaxşı bilir ki, Bakı kəndlərində muğam sənətinin incəliklərini anlayan, onu dərindən sevərək təbliğ edən Hacıbaba Hüseynov, Əlibaba Məmmədov, Ağaxan Abdullayev və başqaları kimi böyük sənətkarlar həmişə olmuş, vardır və onların davamçıları yetişməkdədir. Biz fürsət düşdükcə muğamı anlayan və dəyərini bilən, muğamsevər el sənətkarları ilə məktəblilərin görüşlərini təşkil edir, gənclərimizə milli mənəvi xüsusiyyətlərin, muğam sənətinə sevgi hisslərinin aşılanması məqsədilə müxtəlif tədbirlər təşkil edirik. Məktəbimizin rəhbərliyi müəllimlərin keçirdiyi hər bir tədbiri dəstəkləyir, onların əməyini layiqincə qiymətləndirir.

Azərbaycan ədəbiyyatının, bütövlükdə XX əsr poetik fikrinin görkəmli nümayəndəsi, çoxşaxəli fəaliyyəti ilə nəinki respublikamızda, hətta ölkəmizin hüdudlarından kənarda da tanınan mütəfəkkir şair Bəxtiyar Vahabzadənin 90 illik yubileyi ilə bağlı noyabr ayında böyük bir tədbir keçirməyi nəzərdə tutmuşuq. Tədbirdən əvvəl B. Vahabzadənin “Muğam” poeması əsasında hazırladığımız ədəbi-bədii kompozisiyanı dərsdə təqdim edəcəyik. Şagirdlər böyük həvəslə poemanı əzbər öyrənir, musiqi sədaları altında məharətlə ifa edirlər.

Daş ürəklərdə yanıb daşları sındırdı Muğam,

Haqqa düşmən olanı haqqa tapındırdı Muğam!

Nə güman eyləmisən ondakı tilsimləri sən

Kürü ahıyla qurutdu, salı yandırdı Muğam!

Milli musiqi alətlərimizin, milli musiqimizin ölçüyəgəlməz dəyərini uşaqların anlaması üçün mövzulara uyğun şəkildə müntəzəm olaraq rollu oyunlar, musiqi ilə müşayiət olunan poeziya dəqiqələri keçiririk:

Zurna haray çəkir, vurur nağara

Gah “Koroğlu” çalır, gah “tərəkəmə”.

Sən ey cavan oğlan, bu havalara

“Köhnəlibdir”,-deyə, gəl dodaq büzmə!

Bir anlıq səbr elə, qulaq as ona,

Bir bax nağaranın guppultusuna!

O düşmən üstünə gedən qəhrəman

Bizim babaların ayaq səsidir,

O çoşqun “cəngilər”, əllərdə yanan

Misri qılınc seli, el nərəsidir!

Xalqımızın yaradıcılıq dünyasından qopan musiqimizin insanları ümumbəşəri hisslərə, sadəliyə, mərdanəliyə, mübarizliyə, ədəb-ərkana səslədiyini müxtəlif məqamlarda, müxtəlif vasitələrlə, nümunələrlə qeyd etməyimiz, göstərməyimiz şagirdlərin milli-mənəvi ruhda, vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə edilməsində böyük rol oynayır. Ölməz Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operasından uvertüranı, “Cəngi”ni, “Heyratı” zərbi muğamını, həmin muğamın musiqisinə E. Mirzəbəylinin yazdığı “Azadlıq marşı”nı və s. dönə-dönə dinləməyin, milli musiqimizin incilərindən olan yallının sədaları altında rəqs etməyin şagirdlərin tərbiyəsində oynadığı rolu saymaqla qurtarmaq olmur. Dərs prosesində şagirdlər təkcə xalq musiqi nümunələrindən (muğam, xalq mahnısı, rəqslərdən və s.) deyil, həmcinin klassik musiqi əsərlərindən (opera, operetta və s.) istifadə etməklə yaradıcı ev tapşırıqları hazırlayır, dərs zamanı təqdim edir və özləri də İnternetdə yerləşdirirlər.

Şagirdlərin çox hissəsi musiqi nəzəriyyəsinin, bəzi terminlərin mənimsənilməsində çətinlik çəkir. Onların terminləri anlaması və düzgün yazmağı öyrənməsi üçün dərs prosesində müntəzəm olaraq müxtəlif krossvord, rebus nümunələrindən istifadə edirəm. Dərsin müxtəlif mərhələlərində, ümumiləşdirici dərslərdə hər hansı mövzuya, tədris vahidinə, illik materiallara aid müxtəlif çətinlik səviyyəsinə uyğun krossvordları fərdi, qrup, kollektiv şəkildə hazırlayırıq. Şagirdlər arasında vaxtaşırı həm musiqi bacarıqları, həm də krossvord tərtibetmə və həlletmə bacarıqlarının yoxlanılması və mükəmməlləşdirilməsi məqsədilə şagirdlərarası, siniflərarası yarışlar keçiririk. Bu istiqamətdə işlərimiz az deyil. Bütün bunları (hazırladığımız krossvordları, testləri, musiqili səhnəcikləri və s.) disklərə yazaraq aidiyyəti yerlərə təqdim etməyi düşünürük ki, arzulayan hər bir müəllimin bu materiallardan istifadə etmə imkanı olsun. Həmkarlarımla birgə vaxtaşırı toplaşır, təcrübə mübadiləsi aparırıq. “İnnovativ musiqi müəllimləri” qrupu yaratmışıq. Musiqi fənninin tədrisi zamanı qarşıya çıxan problemlər, onların həlli, İKT-dən istifadənin yolları haqqında vaxtaşırı diskussiyalar, müzakirələr keçiririk.

Müntəzəm olaraq dərsdə müxtəlif musiqi alətlərindən (tar, kamança, nağara, saz, fortepiano və s.) həm əyani vəsait, həm də musiqi təhsilli şagirdlərin çıxışları kimi istifadə edirik. Şagirdlərin hər biri musiqi fənnini həvəslə öyrənir və müxtəlif səviyyəli tədbirlərdə, yarıslarda və müsabiqələrdə çıxış edirlər. Məsələn, şagirdimiz Ceyran Kərimli məşhur uşaq pop qrupu “Can bala”nın üzvlərindən biri kimi dəfələrlə qardaş Türkiyədə hər il keçirilən “23 Nisan Çocuk festivalı”nda müvəffəqiyyətlə iştirak etmiş, müxtəlif diplomlarla təltif olunmuş və laureat adına layiq görülmüşdür.

Musiqi müəllimi olaraq gənclərimizin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunması üçün peşə bacarıqlarımı təkmilləşdirmək məqsədilə öz üzərimdə müntəzəm işləməyi peşə borcu bilirəm. Müasir qloballaşma dövründə elmi-texniki tərəqqinin sürətli inkişafı real həyatda yüksək nailiyyətlərə, mütərəqqi dəyişikliklərə yol açdığı kimi bu prosesin tarixi-mədəni irsə, əxlaqi-mənəvi dəyərlərə müəyyən təhlükə meyilləri də özünü qabarıq göstərir. Gənclərin milli-mənəvi dəyərlər əsasında, milli ruhda tərbiyə olunması məsələsi hər zaman ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən əsas vəzifələrdən biri kimi irəli sürülmüşdür. Dövlət başçısı bu məsələdən bəhs edərkən dediyi kimi, gənclərimiz milli ruhda tərbiyə olunmalıdır, milli dəyərlərimizi yaxşı bilməlidir. Ulu öndərin layiqli davamçısı, Prezident İlham Əliyevin dediyi sözlər də fənnindən asılı olmayaraq hər bir müəllimin başlıca məqsədlərindən biri olmalıdır: “Biz öz milli-mənəvi dəyərlərimizə sadiqik, bu dəyərləri qoruyuruq, saxlayırıq, ənənələri yaşadırıq və bizim gücümüz də bundadır”.

Arzu AXUNDOVA,

Bakı şəhəri 183 nömrəli tam

orta məktəbin musiqi müəllimi

Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 7 noyabr.- S.14.