Mən direktor olsam...

Məktəb direktoru təhsilin inkişafında aparıcı rol oynayan əsas simalardan biri, bəlkə də birincisidir. Tanınmış təhsil mütəxəssisləri də bizimlə söhbətlərində direktorun kim olmasının təhsilin inkişafında çox böyük əhəmiyyəti olduğunu dəfələrlə vurğulayıblar. Etiraf edək ki, Təhsil Nazirliyi də son illərdə bu məsələyə xüsusi önəm verir. Məktəb direktorlarının peşə və idarəetmə bacarıqlarının artırılması üçün mütəmadi olaraq təlimlər keçirilir. Bu təlimlərdə iştirakçılara müasir şəraitdə direktorluq üçün zəruri olan kompetensiyalar formalaşdırılır, peşəkarlığın artırılması məqsədi ilə namizədlərin mərhələli seçim turları keçirilir. Əslində direktor olmaq hər bir müəllimin arzusudur. Lakin yaxşı direktor olmaq üçün təkcə arzu kifayət deyil. Bunun üçün həm zəruri keyfiyyətlər, həm aydın fəaliyyət hədəfləri, həm də direktorluğa müasir baxış, təlim-tədris prosesinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün xüsusi yanaşma tələb olunur. Bəs, görəsən müəllimlərimiz necə düşünür? Onlar direktor olsalar məktəbdə daha çox hansı məsələlərə xüsusi diqqət yetirərlər? Müasir məktəbin inkişafı üçün nələri prioritet hesab edirlər? Bu məqsədlə paytaxtın bir neçə orta ümumtəhsil məktəbində olduq. Müəllimlərə “Siz direktor olsanız məktəbdə daha çox hansı işləri görərdiniz” sualı ilə müraciət etdik. Onların cavablarını oxucularımıza təqdim edirik.

Pedaqoji kollektivin potensialından

maksimum istifadə edərdim

Zümrüd HƏSƏNQULİYEVA,

Bakı şəhəri 55 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi

Mən direktor olsam, ilk öncə məktəbdə nizam-intizama xüsusi diqqət yetirərəm. İstər müəllimlərin, istərsə də şagirdlərin intizamı yüksək olmasa, heç bir uğur əldə etmək olmaz. Müasir gənclərdə məsuliyyət hissinin aşılanmasına çalışaram. Valideynlərlə sıx əlaqədə olmaqla bu məsələnin həllinə nail ola bilərəm. Valideynlərin uşaqlarına qarşı tələblərinin artmalı olduğunu düşünürəm.

Pedaqoji kollektivin potensialından maksimum istifadə edərəm. Fərqlənən, tədris prosesinə xüsusi can yandıran müəllimlərin stimullaşdırılması yolunda müəyyən addımlar ataram. Bu addımları atarkən obyektivliyi öndə tutaram. Bilik və bacarıq səviyyəsi aşağı olan müəllimlərin peşəkarlığının artırılması yönündə işlər apararam. Həmin müəllimləri müxtəlif treninq və məşğələlərə cəlb etməklə pedaqoji prosesdə yaxından və ürəkdən iştirak etməklərinə imkan yaradaram. Məncə, pis müəllim yoxdur. Tələbkar, çalışqan və tənbəl, öz üzərində çalışmayan müəllim var. Dövrümüzdə müəllim nüfuzunun aşağı düşdüyü fikrindəyəm. Bunun səbəblərindən birini də bəzi KİV nümayəndələrində görürəm. Onlar bəzən əhəmiyyətsiz məsələləri gündəmə gətirməklə müəllim nüfuzuna xələl gətirirlər. Bu baxımdan ümumi olmasa da, heç olmasa direktor olduğum məktəbdə müəllim nüfuzunun artmasına xüsusi diqqət yetirərəm. Bunun üçün müəllim, şagird və valideynlərin də potensialından istifadə etməklə bu problemin aradan qaldırılmasına çalışaram.

Bu gün məktəblərimizdə dərnək və fakültativ dərslərdən səmərəli istifadə edilmədiyini düşünürəm. Bunun obyektiv və subyektiv səbəbləri var. Sadaladıqlarımdan maksimum dərəcədə istifadə etməklə şagirdlərin akademik biliklərini və intellektual səviyyələrini artırmağa çalışaram. Bilirsiz, məktəb elə bir pedaqoji mühitdir ki, hansı məsələ ilə bağlı qərar verilirsə-verilsin, bu, tədricən həyata keçirilməlidir. Təcrübələr də göstərir ki, məktəbdə radikal qərarlar verib birdən-birə inqilab etmək olmaz. Bu baxımdan yuxarıda qeyd etdiyim məsələlərə həssaslıqla yanaşılmalı, görüləcək işlər tədricən olmalıdır.

Hər direktorun öz komandası olmalıdır

Fərqanə İSAYEVA,

Bakıdakı Elitar Gimnaziyanın

Azərbaycan dili-ədəbiyyat müəllimi

Belə bir deyim var. General olmaq arzusunda olmayan əsgər, əsgər deyil. Təbii ki, mən də məktəb direktoru olmaq istəyirəm. Bunun üçün direktorumuzun da xüsusi təşəbbüsü ilə Təhsil Naziliyinin təşkil etdiyi kurslarda iştirak etmişəm və bu kursları uğurla başa vurmuşam. Mən direktor olsam, hansı işləri görərəm sualına gəldikdə, deyə bilərəm ki, hər bir rəhbər işçinin özünün məsələyə müxtəlif baxışı, öndə tutduğu məsələlər olduğu üçün mənim də müxtəlif fikirlərim mövcuddur. Öncə pedaqoji kollektivdən başlayaq. Düşünürəm ki, hər bir direktorun öz komandası olmalıdır. Bura əsasən direktor müavinləri və məktəbin idarə olunmasında bilavasitə iştirak edən şəxslərin olması vacibdir. Bundan başqa, komandanın üzvlərinin peşəkar və çevik olması da düşünürəm ki, ən vacib amillərdəndir. Onlar arasında işlər də bərabər bölünməlidir. Birinə az, digərinə isə çox yük düşməyinin tərəfdarı deyiləm. Müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsini daim nəzarətdə saxlayaram və bu yöndə ciddi işlər apararam. Şagirdlərlə bağlı görülən işlərə gəldikdə isə düşündüyüm bir çox şeylər var. Məsələn, düşünürəm ki, şagirdlərin uğurlarını ölçən bir meyar olmalıdır. Fərqlənən şagirdlər mütləq stimullaşdırılmalıdır. Bundan başqa, uşaqlarda sosiallaşma bacarıqlarının formalaşdırılmasını ən mühüm məsələlərdən biri hesab edirəm. Bildiyiniz kimi, internet və telefondan aşırı dərəcədə istifadə şagirdlərdə sosiallaşma bacarıqlarını zəiflədir. Bu yöndə ciddi addımlar atardım. Rus bölmələrində oxuyan şagirdləri Azərbaycan filmlərini, ədəbiyyatını dərindən öyrənməyə sövq edərdim. Düşünürəm ki, bu çox vacib məsələdir. Bundan başqa, valideynlərlə ciddi işlər aparardım. Bildiyin kimi hazırda valideynlər övladları bir ibtidai sinifdə, bir də X-XI sinifdə olanda məktəblə əlaqə saxlayırlar. Arada böyük bir boşluq yaranır. Bu boşluğun aradan qaldırılması yönündə ciddi addımlar atar, valideynləri məktəblə daha sıx əlaqədə olmalarına çalışaram. Məktəbdə müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətində işlər görərəm.

Stabil və qərarlı bir

idarəetməyə üstünlük verərdim

Nuridə QARAYEVA,

Bakı şəhəri 13 nömrəli tam orta

məktəbin tədris işləri üzrə direktor müavini

Məktəb direktoru təlim-tədris prosesinin keyfiyyətinə təhsil lideri olaraq cavabdehdir və qarşılaşdığı bütün çətinliklərin öhdəsindən gələ bilməlidir. Hər bir məktəb rəhbəri qarşıya qoyduğu məqsədlərə çatması üçün həyata keçirilməli olduğu fəaliyyətlərin xəritəsini-strateji planını yaratmalıdır. Məsələn, növbəti 3 il üçün hansı fəaliyyətləri həyata keçirmək məqsədə uyğundur?

Mən direktor olsam, mülayim, stabil və qərarlı bir idarəetməyə üstünlük verərdim. Məncə, düzgün ünsiyyətqurma və qərar qəbul etmədə kollektivləşməni təmin etmə insanı mərkəzdə tutmaq kimi dəyərlər məktəb rəhbərini sevilən və hörmət edilən liderə çevirir. Buna görə də səmərəli məktəb rəhbəri tədris ocağında pozitiv atmosfer yaratmalıdır.

Eyni zamanda müəllim-şagird, müəllim-müəllim, müəllim-valideyn və hər birinin ictimaiyyətlə olan münasibətlərinin daha yüksək səviyyədə qurulması üçün metodiki, psixoloji işlərin aparılmasına önəm verərdim.

Təlim prosesində şagirdin və müəllimin özünə inam hissinin gücləndirilməsi çox önəmlidir. Aparılan tədqiqatlar içərisində bəlli olub ki, özünə güvənən, inanan şagird və müəllim daha çox uğur qazanır, özünü yetərli görməyən şagirdlər və müəllimlərin nailiyyətləri isə ildən-ilə daha aşağı düşür. Beləliklə, təlim-tərbiyənin lideri olan məktəb rəhbəri daima şagird və müəllimləri motivasiya etməli, onlarda özlərinə inam, etimad hissini gücləndirməlidir və stimul verməlidir. Kiçik hesab olunan nailiyyətlər belə dəyərləndirilməlidir.

Nisbətən zəif müəllimlərə kömək üçün məktəbdə mentorluq sistemi tətbiq edərdim. Belə ki, güclü müəllimlərin zəngin təcrübəsindən istifadə edərək zəif müəllimlərlə iş qurardım. Müəllimlərarası əməkdaşlığın yaradılması və təcrübə mübadiləsinin aparılmasını da təmin edərdim.

Eyni zamanda dərsdə mənimsəmə çətinliyi çəkən və ya yoldaşları qədər müvəffəqiyyətli olmayan şagirdlərə öz sinif yoldaşları tərəfindən kömək göstərilməsi işini qurardım. Məsələn, sinifdə 4-5 qrup yaradar, hər bir qrup 1 zəif oxuyan şagirdi öz öhdələrinə götürər və qoyulmuş vaxt ərzində (2 həftə, bir ay və s.) onlara köməklik göstərərlər. Bununla da qruplararası sağlam rəqabət gedər. Nəticədə ən yaxşı əməkdaşlıq edən qrup müvəffəqiyyət qazanar.

Məktəbdə valideynlərin idarəetmədə və məsləhətvermədə də iştirakı çox mühümdür. Valideyn, həmçinin məktəbin inkişafını qiymətləndirən komandada iştirakçı ola bilər. Valideynin məktəbə cəlb olunması, müəllimlərlə sıx əlaqə yaradılması şagirdlərin nailiyyətlərinin yüksəldilməsinə gətirib çıxarır. Effektiv valideyn cəlbetmə prosesi yaxşı planlaşdırılmış qarşılıqlı və davamlı olmalıdır. Ünsiyyət vasitəsi kimi sorğu məktubları, yerli KİV, valideyn kitabçası, evlərə baş çəkmə kimi vasitələr ola bilər. Valideynlər müəllimlərə və şagirdlərə kömək etmək üçün könüllü olaraq məktəb tədbirlərində yaxından iştirak edə bilərlər. Valideynlərin özlərinin təhsili və treninqi üçün seminarlar təşkil oluna bilər.

Neqativ hallara qarşı

mübarizəyə üstünlük verərəm

Amənə KƏRBALAYEVA,

Bakı şəhəri 201 nömrəli tam orta məktəbin tarix

müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin qalibi

Əvvəla qeyd etmək istəyirəm ki, mən Təhsil Nazirliyi tərəfindən təşkil olunan direktorların hazırlanması ilə bağlı treninqlərdə iştirak etmişəm. Belə deyək ki, direktor olmağa iddialıyam. Bildirmək istəyirəm ki, məktəb direktoru çox məsuliyyətli və çətin vəzifədir. Sualınıza cavab olaraq demək istəyirəm ki, hər bir şəxsin özünün idarəçilik prinsipləri, mövcud vəziyyətin daha da müsbət hal alması üçün planları var. Mən direktor olsam, ilk növbədə, rəhbərlik etdiyim məktəbdə baş verə biləcək neqativ hallara qarşı mübarizəyə üstünlük verərəm. Düşünürəm ki, müəllim-şagird arasında belə halların olması tədris və təlimə mənfi təsir edir. Müəllimlər arasında obyektivliyə, dürüstlüyə diqqət yetirərəm. Ayrı-seçkilik hallarına qətiyyən yol vermərəm. Bundan başqa, şagirdlərin akademik biliklərinin artırılması yolunda müxtəlif işlər görərəm. Onlara fənlərlə bağlı həftəliklər, aylıqlar keçirərəm. Tədrisdə uğur qazanan şagirdlərin stimullaşdırılmasına xüsusi fikir verərəm. Məncə bu çox vacib amillərdən biridir. İKT vasitələrindən istifadə etməklə şagirdlərin xarici ölkələrin məktəblərinin biri, hətta imkan olarsa bir neçəsi ilə təmas qurmasına şərait yaradaram. Bu yolla onlarda tədrisə marağı daha da artıqmaqla, beynəlxalq aləmlə ünsiyyət vərdişləri formalaşdıra bilərəm.

Bu gün məktəblərimizin ən böyük problemlərindən biri də valideyn-məktəb münasibətləridir. Düşünürəm ki, valideynləri məktəbə cəlb etmək, onlara yeni təlim üsullarının, kurikulumun mahiyyətini aşılamaq çox vacibdir. Artıq 8 ildir tətbiq olunmasına baxmayaraq bu gün hələ də valideynlər kurikulumun mahiyyətini dərk etmirlər. Bu hal tədris prosesinə mənfi təsir edir. Axı valideynlər tədris prosesinin bir hissəsidir.

Məktəbdə yaxşı bir mühit yaradaram

Firəddin EYVAZOV,

Bakı şəhəri 225 nömrəli tam

orta məktəbin tarix müəllimi

Mən məktəb direktoru olsam, öncə məktəbdə yaxşı bir mühit yaradaram. Elə bir mühit ki, burada müəllim və şagird yaradıcılığı öndə dursun. Müəllimlərin fikirlərini, yeni ideyalarını tətbiq etməyə çalışaram. Düşünürəm ki, məktəblərə daha çox müstəqillik vermək lazımdır. Bu, dünyanın bir çox ölkələrində mövcuddur. Təbii ki, ümumi standartlar nəzərə alınmaqla bu iş həyata keçirilməlidir. Özəl məktəblərin müəyyən qədər uğur qazanmasının da başlıca səbəblərindən birinin məktəblərin müstəqil olması ilə bağlı olduğu qənaətindəyəm. Şagirdlərin bilik və bacarığını, dünyagörüşlərinin artırılması istiqamətində mühüm addımlar ataram. Bilirsiniz, direktor daha çox tədris prosesinin içində olmalıdır. Müəllimin, şagirdin qarşılaşdığı problemi dərindən dərk etməli, bu problemlərin həllində bilavasitə iştirakçı olmalıdır. Müəllim-şagird-valideyn münasibətlərindən istifadə etməklə məktəbin idarə olunmasında, müəyyən qərarların verilməsində onların fikirlərindən yararlanmalıdır. Bundan başqa, direktor işlədiyi ərazidə sosial və yerli şəraiti mütləq nəzərə almalı, müxtəlif məsələlərdə güzəştə getməyi bacarmalıdır. Bu çox vacib amildir.

Şagirdlərin daha çox elmi-tədqiqat institutları ilə əlaqədə olmasını vacib amillərdən hesab edirəm. Fikrimcə, texniki fənlərlə bağlı müxtəlif laborator dərsləri burada keçirmək olar. Bundan başqa, şagirdləri ekskursiyalara aparmaqla onların dünyagörüşünü, sosiallaşma bacarıqlarını inkişaf etdirmək mümkündür. Bu gün hamımıza məlumdur ki, müasir gənclik kitab oxumaqdan, mütaliədən get-gedə uzaqlaşır. Bunun qarşısının alınması yönündə çox ciddi addımlar ataram. Sinifdənxaric oxu, dərnəklərdən istifadə etməklə, kitab aylıqları keçirməklə onlarda mütaliə vərdişlərinin formalaşmasına çalışaram. Məncə bu mümkündür.

Niyazi RƏHİMOV

Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 28 noyabr.- S.9.