Fizika dərsində yeni

təlim üsullarından istifadə

Uzun illərin təcrübəsi göstərir ki, müəllimin şagirdləri maraqlandıran tədris metodlarından istifadə etməsi dərsin səmərəliliyini artırması, təlimdə uğurlu nəticələr əldə etmək üçün mühüm şərtdir. Əlverişli təlim şəraitini yaratmaqla şagirdlərin potensial imkanlarını ortaya çıxarmaq, bilik və bacarıqlarını formalaşdırmaq mümkündür.

Tədris mühitinin psixoloji cəhətdən emosional olması, müəllim-şagird münasibətlərinin müasir tələblər səviyyəsində qurulması da təlimin keyfiyyətinə müsbət təsir edən amillərdəndir.

Yeni təlim metodlarından istifadə yolu ilə keçdiyim “açıq dərs”in icmalını oxuculara təqdim edirəm.

Fənn: Fizika

Sinif: VII

Mövzu: Ümumdünya cazibə qanunu

Standartlar: 2.1.1. Qravitasiya sahəsini xarakterizə edən kəmiyyətləri izah edir.

2.1.2. Qravitasiya sahəsinə aid məsələlər həll edir.

2.2.1. Təbiətdəki əlaqəli sistemlərdə qravitasiya qarşılıqlı təsirinin rolunu izah edir.

Təlim nəticələri:

- Qravitasiya sahəsinin mövcudluğuna aid müşahidələri təqdim edir.

- Qravitasiya sahəsini xarakterizə edən kəmiyyətlər arasındakı əlaqələri göstərir.

-Təbiətdəki əlaqəli sistemlərdə qravitasiya sahəsinin rolunu şərh edir.

İnteqrasiya:

Riyaziyyat - 1.2.5

Kimya - 1.2.1

İnformatika - 2.1.2

Həyat bilgisi - 1.1.1

Dərsin tipi: İnduktiv (yeni bilik verən) dərs.

İş forması: kollektiv, cütlərlə iş.

İş üsulu: müəllimin izahı, şifahi sorğu, beyin həmləsi, problemli situasiyanın yaradılması, müzakirə, modelləşdirmə, təqdimat.

Resurslar: dərslik, iş vərəqləri, marker, formativ jurnal, günəş sisteminin sxemi və maketi, günəş və planetlərin bəzi fiziki göstəriciləri cədvəli.

Dərsin gedişi: VI sinifdə keçilən bəzi mövzular, xüsusən də qarşılıqlı təsirlər təkrarlanır. Şagirdlərin qravitasiya qarşılıqlı təsiri “Günəş sistemi” mövzusunun tədrisi zamanı öyrəndikləri yada salınır:

- Zərrəciklərdən göy cisimlərinə qədər kütləyə malik bütün cisimlər arasında qravitasiya qarşılıqlı təsiri mövcuddur.

- Qravitasiya qarşılıqlı təsiri qravitasiya sahəsi vasitəsilə ötürülür.

- Qravitasiya qarşılıqlı təsiri cazibə xarakterlidir.

- Nəhəng kütləyə malik olan Günəş özünün ətrafına böyük sürətlə hərəkət edən kiçik kütləli cisimlər (planetləri, asteroidləri) cəzb edərək onları uzaqlaşmağa qoymur.

Motivasiya: Bu məqsədlə Günəş və onun ətrafında müxtəlif planetlərin orbitlərinin modeli nümayiş etdirilir. Günəş ətrafındakı orbitlərin hansı planetlərə aid olduğu şagirdlərdən soruşulur. Şagirdlər planetlərin adlarını uyğun orbitlərdə yazırlar.

Tədqiqat sualı: Nə üçün planetlər Günəş ətrafında dövr edir? Araşdırma aparılır. Cədvəldən istifadə edərək planetlərin ümumi kütləsi hesablanır.

Planetlərin ümumi kütləsi Günəşin kütləsi ilə müqayisə olunur. Yaradılmış 3 qrupun hər birinə aşağıdakı suallar verilir:

1. Planetlərin ümumi kütləsi nə qədərdir?

2. Bu kütlə Günəşin kütləsindən nə qədər fərqlənir?

3. Kütlələr arasında bu fərq olmasaydı nə baş verərdi?

Şagirdlərin irəli sürdükləri fərziyyələr ümumiləşdirilir, ən maraqlıları lövhədə qeyd olunur.

Ümumdünya cazibə qanununun riyazi ifadəsi, qravitasiya sahəsi haqqında məlumat verilir.

Öyrənilənlərin tətbiqi: Dərsin bu mərhələsində öncə şagirdlər öyrəndiklərini məsələ həllində tətbiq edirlər. Bu məqsədlə bir qrup mövzuya uyğun tapşırıqlar-məsələlər verilir. Öyrəndiklərinizi yoxlayın hissəsində isə evə test həlli tapşırılır. Şagirdlərə ümumdünya cazibə qanununa aid esse yazmaq təklif olunur.

Qiymətləndirmə: Qiymətləndirmə üçün aşağıdakı meyarlardan istifadə olunur:

- Təqdimetmə

- Əlaqələndirmə

- Şərhetmə

Bu meyarların hər biri üzrə qiymətləndirmə aparılır və sonda ümumiləşdirilərək yekun qiymət çıxarılır.

Tamilla ORUCOVA,

Bakı şəhəri 30 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi

Azərbaycan müəllimi.- 2015.- 24 oktyabr.- S.12.