Görüşlərlə zəngin
səfər proqramı
Təhsil naziri Misir Mərdanovun başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Almaniyada səfərdə olub
Azərbaycan Respublikasının
this’ll naziri Misir Mərdanovun rəhbərlik etdiyi bir qrup təhsil
işçisindən ibarət nümayəndə heyəti
Alman Akademik Mübadilə Xidmətinin (DAAD) dəvəti ilə
bu il martın 30-dan aprelin 5-dək Almaniyada səfərdə
olub. Nümayəndə heyətinin tərkibinə Bakı
Dövlət Universitetinin rektoru, akademik Abel Məhərrəmov,
Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, akademik Əhliman Əmiraslanov,
Azərbaycan Texniki Universitetinin rektoru, professor Havar Məmmədov
və Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin rektoru,
professor Mirdamət Sadıxov, Təhsil Nazirliyinin Beynəlxalq əlaqələr
şöbəsinin müdiri Qulu Novruzov və şöbənin
əməkdaşı Azad Axundov daxil idi.
Almaniyanın təhsil sistemi ilə
yaxından
Onu da qeyd edək ki, "2007-2015-ci
illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə
təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində
azərbaycanlı gənclərin Almaniyada təhsili məhz
DAAD ilə əməkdaşlıq zəminində həyata
keçirilir. Hazırda Proqram çərçivəsində
Almaniya universitetlərində 26 azərbaycanlı gənc
müxtəlif təhsil pillələri və proqramları
üzrə təhsil alır. Bu il daha 36 nəfərin
Almaniyaya göndərilməsi nəzərdə tutulub.
Dövlət Proqramından əlavə, DAAD-ın təqaüdləri
hesabına da hər il 100-dək azərbaycanlı tələbə,
magistr və aspirant müxtəlif təhsil və tədqiqat
proqramları çərçivəsində Almaniyaya göndərilir.
Zəngin proqram üzrə həyata
keçirilmiş səfər zamanı nümayəndə heyətimiz
DAAD-nın Baş katibi cənab Kristian Bode ilə
görüşüb. Görüşdə təşkilatın
Şərqi Avropa və MDB üzrə şöbəsinin rəhbəri
Qriqor Berkhorn, Mərkəzi Asiya və Qafqaz sektorunun rəhbəri
Benedikt Briş, Almaniyanın Federal Təhsil və Tədqiqatlar
Nazirliyinin MDB sektorunun rəhbəri Maykl Şlixt və Azərbaycanın
Almaniya Federativ Respublikasındakı səfiri cənab Pərviz
Şahbazov da iştirak ediblər. Müzakirələr
zamanı Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi ilə
DAAD arasında həyata keçiriləcək gələcək
proqramlar haqqında ətraflı fikir mübadiləsi
aparılıb. İki ölkə arasında təhsil sahəsində
əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi
üçün bu ilin payızında Bakıda
üçgünlük konfransın keçirilməsi barədə
ilkin razılıq əldə olunub. Konfransın təşkilində
məqsəd DAAD-ın fəaliyyəti və bu təşkilatın
həyata keçirdiyi təhsil proqramları haqqında Azərbaycan
ictimaiyyətinin daha yaxından məlumatlandırılması,
alman universitetlərinin təhsil və elmi tədqiqatlar sahəsində
potensialı və təcrübəsi ilə yaxından
tanışlıq, Boloniya prosesi çərçivəsində
Azərbaycanda ali təhsil sahəsində həyata
keçirilən tədbirlərdə bu ölkənin təcrübəsindən
faydalanmaqdır.
Azərbaycan
tibb kadrları hazırlığında Almaniya universitetlərinə
önəm verir
Nümayəndə heyəti
səfər zamanı Almaniyanın Münster Universitetinin tibb
fakültəsində və bu fakültənin xəstəxanasında
olub. Burada keçirilən görüşlər zamanı Azərbaycanın
tibb sahəsində kadr hazırlığında Almaniyaya
xüsusi önəm verdiyi qeyd olunub. Eyni zamanda Azərbaycan tələbələrinin
Münster Universitetinin tibb fakültəsində təhsil almaq
imkanları barədə fikir mübadiləsi aparılıb. Müzakirələr
zamanı sözügedən fakültənin rəhbərliyi
tərəfindən təkcə diplomaqədərki deyil,
diplomdansonrakı hazırlıq, o cümlədən tibb sahəsində
çalışan mütəxəssislərin təkmilləşməsi
istiqamətində də əməkdaşlıq
imkanlarının olduğu bildirilib.
YUNESKO-nun ümumdünya konfransında
Azərbaycan Respublikasının təhsil
naziri Misir Mərdanov səfər zamanı YUNESKO-nun Almaniyada
keçirilən Davamlı İnkişaf Naminə Təhsil
üzrə ümumdünya konfransında iştirak edib.
Əsas məqsədi 2005-2014-cü
illər üzrə BMT-nin Davamlı İnkişaf Naminə Təhsil
Dekadası Proqramının məqsədlərinin YUNESKO-ya
üzv ölkələrdə həyata keçirilməsi ilə
bağlı məsələlərin, eləcə də bu
proqram çərçivəsində görüləcək
tədbirlərin müzakirəsi olan konfransda dünyanın
50 ölkəsinin təhsil nazirləri, nazir müavinləri,
eləcə də nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların
rəhbərləri iştirak ediblər.
Tədbirin
açılış mərasimində
iştirakçılara YUNESKO-nun Baş direktoru cənab
Koişiro Matsuuranın adından məruzə təqdim edilib
və Almaniyanın Təhsil və Tədqiqatlar üzrə
federal nazirinin davamlı inkişafda ali təhsilin rolu barədə
məruzəsi dinlənilib.
Konfransda əsasən
Davamlı İnkişaf Naminə Təhsil vasitəsi ilə
yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi,
özəl sektorun inkişafında təhsilin rolu, su mənbələrinin
mühafizəsi üzrə təhsil, təhsil vasitəsi ilə
dünyada iqlim dəyişiklikliyinə diqqətin
artırılması, YUNESKO-ya üzv ölkələrdə
Davamlı İnkişaf Naminə Təhsil sahəsində əməkdaşlığın
genişləndirilməsi, tədris planı və kurikulumlarda
Davamlı İnkişaf Naminə Təhsilin tətbiqi kimi məsələlər
müzakirə olunub.
Ümumdünya konfransının sonunda Davamlı
İnkişaf Naminə Təhsilin rolu ilə bağlı Bonn
Bəyannaməsi qəbul edilib.
Konfrans çərçivəsində
keçirilən və yüksək səviyyəli
qonaqların iştirak etdiyi iclas zamanı Azərbaycan
Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanovun Rusiya
Federasiyası və Latviyanın təhsil nazirləri, o
cümlədən YUNESKO-nun Baş direktorunun təhsil üzrə
müavini ilə görüşləri olub. Həmin
görüşlərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil
Nazirliyi ilə adıgedən ölkələr və YUNESKO
arasında təhsil sahəsində əməkdaşlığın
genişləndirilməsi məsələləri müzakirə
edilib.
30 min tələbəsi olan Axen Universitetində
Səfər
proqramına uyğun olaraq Azərbaycanın təhsil
işçilərindən ibarət nümayəndə heyətinin
növbəti görüşləri Axen şəhərində
olub. Burada fəaliyyət göstərən Axen Universitetinin rəhbərliyi,
o cümlədən həmin ali məktəbin rektoru, professor Ernest
Şmaxtenberqlə və burada təhsil alan 4 azərbaycanlı
tələbə ilə görüşlər keçirilib.
Məlumat üçün bildirək
ki, əsasən texniki və mühəndislik ixtisasları
üzrə ixtisaslaşmış bu universitetin 30 mindən
artıq tələbəsi var. Onlardan 5 minə yaxını
xarici tələbələrdir. Axen Universiteti Almaniyanın ən
nüfuzlu ali məktəblərindən sayılır. Burada
istehsal texnologiyası, enerji texnologiyası, lazer
texnologiyası, proses mühəndisliyi, tibbi texnologiya üzrə
sənaye və digər aidiyyəti sahələrin müəssisələri
ilə sıx əlaqədə yüksək səviyyədə
kadr hazırlığı həyata keçirilir. Universitetdə
hər il sənaye müəssisələri tərəfindən
maliyyələşdirilən təqribən 3000-ə yaxın
layihə üzərində iş aparılır.
Nümayəndə heyətimizin
Axen şəhərinin kənarında yerləşən
Yülix Elm Mərkəzinə ziyarəti də səfərin
ən maraqlı məqamlarından olub. Azərbaycandan olan təhsil
işçilərinə məlumat verilib ki, 4500-ə
yaxın əməkdaşı və 360 milyon avro illik büdcəsi
olan bu elmi mərkəzdə enerji və iqlim, ətraf
mühit, molekulyar nanoelektronika və tibb, xüsusilə də
beyin tədqiqatları üzrə elmi layihələr həyata
keçirilir.
Səfər zamanı təhsil
naziri və nümayəndə heyətinin digər üzvləri
Almaniyanın ən nüfuzlu ali məktəblərindən
sayılan Bonn Universitetinə də baş çəkiblər.
Ali məktəblə tanışlıqdan sonra onun rektoru,
professor Matiyas Uinigerin rəhbərlik etdiyi universitet nümayəndə
heyəti ilə göruş olub və səmərəli
müzakirələr aparılıb. Söhbət zamanı
rektor Matiyas Uiniger Boloniya prosesi çərçivəsində
Bonn Universitetində son bir neçə ildə
görülmüş işlər, aparılmış ciddi dəyişikliklər
haqqında geniş məlumat verib, öz təcrübələrini
Azərbaycan tərəfi ilə bölüşmək
üçün payızda Bakıda keçirilməsi nəzərdə
tutulan birgə konfransda iştirak etməyə hazır
olduqlarını bildirib. 30 minlik tələbə kontingenti
olan universitetlərində 138 ölkədən 5 min xarici tələbənin
təhsil aldığını deyən universitet rəhbəri
gələcəkdə onların sırasında çoxlu
sayda Azərbaycan tələbələrini də görmək
istədiklərini söyləyib.
Almaniyada
peşə təhsili
Səfər çərçivəsində
keçirilən ən maraqlı görüşlərdən
biri də Bonn şəhərində yerləşən
peşə məktəbində olub. öz peşə məktəbləri,
habelə Almaniyada peşə təhsili haqqında qonaqlara
geniş məlumat verən məktəbin direktoru bildirib ki,
Almaniyada gənclərin 60 faizə qədəri 10 il orta təhsil
aldıqdan sonra təhsillərini peşə məktəblərində
davam etdirirlər.
Almaniyada peşə təhsili müəssisələrlə
müqavilə əsasında təhsil və tam peşə təhsili
olmaqla iki növə ayrılır:
1. Müəssisələrlə
müqavilə əsasında təhsil
17, 18, 19 və ya 20
yaşlı gənclər orta məktəbi bitirdikdən sonra
müxtəlif müəssisələrlə peşə təlimi
üzrə müqavilə imzalayırlar. Bu müqaviləyə
uyğun olaraq tələbə peşə məktəbində
həftədə 2 dəfə dərsdə iştirak etməlidir.
Müəssisə peşə təliminin praktiki hissəsini,
məktəb isə nəzəri hissəsini təmin edir. Məsələn,
Lüdviq Erhard Peşə Kollecində 7 müxtəlif peşə
sahəsi üzrə təlim keçilir. Bunlar təlim
müddəti 3 il olan Sığorta biznesinin idarəedilməsi
üzrə köməkçi; təlim müddəti 2,5 il
olan Bank biznesinin idarəedilməsi üzrə köməkçi;
təlim müddətləri 3 il olan İctimai idarəetmə
üzrə köməkçi; İdarə işi üzrə
köməkçi; Vergi məsləhətçiləri
üçün idarəetmə sahəsində
çalişan köməkçi; Həkimlər
üçün köməkçi; Diş həkimləri
üçün köməkçisi peşələridir.
Birinci peşə üzrə ildə
3 aylıq, sonrakı 3 peşə üzrə ildə 2 dəfə
6 həftəlik, sonuncu 3 peşə üzrə isə həftədə
2 gün təlim nəzərdə tutulur. ümumilikdə, tələbə
təlim prosesinin 2 gününü məktəbdə, 3
gününü isə müəssisədə
keçirir.
Bununla belə, təlim
prosesinin müxtəlif formada təşkil edilməsi
imkanları da mövcuddur. O, konkret bir müəssisənin
arzusuna uyğun olaraq təşkil edilir. Belə ki, adətən
iri müəssisələr təlimin məktəblə birgə
həyata keçirilməsinə üstünlük verdikləri
halda, kiçik müəssisələr tələbələrin
həftədə yalnız 2 gün məktəbdə təhsil
almasına, qalan günlər isə müəssisədə təlim
keçməsinə üstünlük verirlər.
Ümumilikdə, təlim müddəti
3 ili əhatə edir və sonda yekun imtahanla bitir. Bəzi
hallarda konkret bir müəssisənin seçimindən
asılı olaraq imtahandan sonra məzuna daimi iş yeri təklif
edilə bilər. Bundan başqa, praktiki təlim zamanı fəal
olan tələbələr təhsil müddətlərini
azaltmaq imkanına da malikdir. Peşə məktəblərində
bu yolla təhsil alanlar bütövlükdə peşəyə
yiyələnənlərin 75 faizini təşkil edir.
2. Tam peşə təhsili
Tam peşə təhsili
məktəblərində təhsil alan tələbələr
hər hansı bir müəssisə ilə peşə təlimi
üzrə müqavilə imzalamırlar. Bu tələbələr
həftədə 5 gün məktəbə gəlir və
onların təlimi bütövlüklə məktəbdə
həyata keçirilir. İxtisas səviyyəsindən
asılı olaraq tələbələrə 1 ildən 3 ilə
qədər davam edən müxtəlif növ təhsil
kursları təklif olunur. Tam peşə təhsili məktəblərinin
aşağıdakı növləri vardır:
1. Tam (ilkin) peşə
təhsili məktəbi, A forması;
2. Tam (ilkin) peşə təhsili məktəbi,
B forması;
3. Tam (ali) peşə təhsili
məktəbi;
4. İxtisaslaşmış tam orta təhsil məktəbi;
5. İxtisaslaşmış akademik
orta təhsil məktəbi;
6. Xarici dil biliklərinə
malik olan və ticarət sahəsində çalışan
yardımçıların hazırlanması.
A formalı peşə məktəbində
həyata keçirilən 2-illik əyani kurslar natamam orta təhsil
almış (1-10-cu sinif) şagirdlər üçün nəzərdə
tutulmuşdur. Kursu bitirmiş tələbəyə
ixtisaslaşmış tam orta təhsilə daxil olmağa icazə
verən sertifikat verilir.
B formalı 1-illik kurs
ixtisaslaşmış tam orta təhsil almaq imkanı verən
sertifikata sahib, lakin təhsil göstəriciləri bir qədər
aşağı olan şagirdlər üçün nəzərdə
tutulmuşdur. Bu kursda tələbələrə ilkin peşə
bilikləri tədris edilir, lakin ümumtəhsil səviyyəsində
hər hansı bir ali dərəcə verilmir. Belə demək
olarsa, bu kurslar peşə təlimi keçməmiş, eləcə
də tam ali peşə təhsili məktəblərində təhsil
almaq üçün kifayət qədər səriştəsi
olmayan tələbələr üçün nəzərdə
tutulmuşdur.
Tam ali peşə təhsili məktəbinin
2-illik kursunda ixtisaslaşmış tam orta təhsilə daxil
olmağa icazə verən sertifikatda qiymətləri yüksək
olan şagirdlər təhsil ala bilərlər. 2-illik kursu
bitirdikdən və yekun imtahanı verdikdən sonra şagird
ixtisaslaşmış qısamüddətli ali təhsil almaq
imkanı verən şəhadətnamədə göstərilmiş
fənlərin yalnız nəzəri hissəsini öyrənmiş
olur. Müvafiq peşə üzrə staj və yaxud peşə
təlimi keçmiş tələbələrə
ixtisaslaşmış qısamüddətli ali təhsil almaq
imkanı verən tam sertifikat verilir və bu tələbələr
peşə kolleclərində ali təhsilə başlamaq
hüququ əldə etmiş olurlar.
İxtisaslaşmış tam orta təhsil
məktəblərində həyata keçirilən 1-illik
kursu keçmiş tələbələrə
ixtisaslaşmış qısa müddətli ali təhsil almaq
imkanı verən sertifikat verilir. Bununla belə, bu kursu
keçmiş tələbələr natamam orta təhsili
bitirmək haqqında şəhadətnaməyə malik
olmaqla yanaşı, həm də peşə təhsili
keçmiş olurlar.
Natamam orta təhsili bitirmək
haqqında sertifikatda yaxşı nəticələrə malik
olan tələbələr ali təhsil almaq imkanı verən
ümumi sertifikat almaq məqsədi ilə təhsillərini
davam etdirə bilərlər. Bu təhsildə əsas diqqət
biznes ixtisasına yönəldilir. Bu sertifikatı
almış tələbələr universitetlərə qəbul
oluna bilərlər.
Köln
Tətbiqi Elmlər Universitetində
Avropanın ən sıx ali məktəblər
şəbəkəsi olan yerlərindən biri Almaniyanın
Şimali Reyn-Vestfaliya əyalətidir. Burada 60 dövlət və
özəl universitet yerləşir. 2300 proqram
reallaşdırılan həmin universitetlərdə 450.000-dən
çox tələbə təhsil alır. Əyalətin qədim
və iri şəhərlərindən biri Kölndir. Əsası
eramızdan əvvəl 18-12-ci illərdə qoyulmuş bu
şəhərdə indi 1 milyondan çox əhali
yaşayır. Şəhərin ərazisi 40.500 hektardır.
Kölndə 8 universitet fəaliyyət göstərir. Onlarda
75 min tələbə oxuyur. Burada fəaliyyət göstərən
Köln Tətbiqi Elmlər Universiteti nəinki Almaniyanın,
eləcə də Avropanın ən nüfuzlu universitetlərindən
biridir. Almaniyanın tətbiqi elmlər sahəsində 7
universitetini birləşdirən şəbəkəyə
daxil olan Köln Tətbiqi Elmlər Universitetinin 11 fakültəsində
16 mindən çox tələbə təhsil alır. Onlardan
2000-i xarici tələbədir. 65 kursun 36-sı bakalavr, 29-u
magistr pillələrini əhatə edir.
Universitet müasir təchizata, texniki avadanlıqla təmin
olunmuş laboratoriyalara malikdir. Nəzəriyyə ilə təcrübə
arasında sıx əlaqə mövcuddur. Burada fərdi məsləhətlər,
test kursları, açıq günlər, hazırlıq dərsləri
(məsələn, riyaziyyatdan), yeni tələbələrə
tyutorluq məsləhəti, hamilik dəstəyi və s. kimi
xidmətlər göstərilir. Universitetin akademik personalı
677 nəfərdir ki, onlardan da 402-si professordur. 2008-ci ildə
büdcəsi 139 milyon avro təşkil edən bu ali məktəbin
pul gəlirlərinin 12,4 milyon avrosunu ödənişdən,
10,6 milyon avrosunu isə əlavə xidmətlərdən gələn
gəlirlər təşkil etmişdir.
Köln Tətbiqi Elmlər
Universiteti sıx beynəlxalq əlaqələrə malikdir. Universitet
dünyanın 24 ölkəsində (o cümlədən Azərbaycan,
Braziliya, Kanada, Finlandiya, Fransa, Niderland, Polşa, Rusiya, ABŞ
və b.) 59 tərəfdaş universitetlə əməkdaşlıq
əlaqələri saxlayır. Tələbə mübadiləsi
proqramlarında (Avropa Birliyinin 120 tərəfdaşlıq
proqramında) yaxından iştirak edir.
Nümayəndə heyətimiz səfər
zamanı bu universitetdə olaraq onun rəhbərliyi ilə
görüşüb.
Köln Tətbiqi Elmlər Universiteti Azərbaycan ilə
Almaniya arasında xüsusi yeri olan bir universitetdir. Belə ki,
universitetin mühəndislik elmləri üzrə professoru,
soydaşımız Rza Talibi Dəryaninin də xüsusi səyləri
nəticəsində 2000-ci ildən bəri Avropa Birliyinin
TEMPUS Proqramı çərçivəsində bu ali məktəbin
tərəfdaş olduğu 4 layihə həyata keçirilib.
Bu layihələr Azərbaycan Texniki Universiteti, Azərbaycan
Dövlət Neft Akademiyası, Sumqayıt Dövlət
Universiteti və Mingəçevir Politexnik İnstitutunda
Elektrotexnika sahəsində bakalavr və magistr təhsilinin təkmilləşdirilməsini
əhatə edir.
"Elektrotexnika sahəsi
üçün müasir təhsil" adlanan, 2,5 il davam edən
və həcmi 263.206 avro dəyərində olan birinci layihənin
həyata keçirilməsi nəticəsində Azərbaycan
Texniki Universitetində 3 yeni laboratoriya yaradılmış, 15
seminar keçirilmiş, 3 ixtisas üzrə 65 tələbə
hazırlanmışdır.
"Azərbaycan ali məktəblərində
müasir mühəndis təhsili" adlanan və dəyəri
296.750 avro olan ikinci layihənin həyata keçirilməsi nəticəsində
Azərbaycan tərəfdaş ali məktəblərində 8
laboratoriya yaradılmış, 70 seminar təşkil
edilmişdir. 4 universitetdə (AzTU, ADNA, SDU, MPİ) 9 ixtisas
üzrə 178 tələbə hazırlanmışdır.
"Azərbaycanda enerji menecmenti üçün magistr
təhsili" adlı üçüncü layihə çərçivəsində
5 laboratoriya yaradılmış, 20 seminar keçirilmiş, 20
magistr hazırlanmışdır.
Hazırda davam edən "Azərbaycanda neft və kimya
sənayesi üçün enerji menecmenti magistr təhsili"
layihəsi (ADNA, SDU) üzrə 4 laboratoriya yaradılmış,
6 seminar keçirilmişdir.
Texniki istiqamətlər
üzrə mütəxəssislər hazırlayan bu ali məktəbin
sənaye və istehsalat müəssisələri ilə
çox sıx əməkdaşlığı müzakirələr
zamanı nümayəndə heyətinin üzvlərini
xüsusilə cəlb edib.
Görüş zamanı Köln Tətbiqi
Elmlər Universitetinin rəhbərliyi həm Avropa Birliyinin
proqramları, həm universitetlərarası ikitərəfli əməkdaşlıq,
həm də Azərbaycan gənclərinin xaricdə təhsili
üzrə Dövlət Proqramı çərçivəsində
Azərbaycanda texniki ixtisaslar üzrə kadr
hazırlığı səviyyəsinin yüksəldilməsinə
və azərbaycanlı tələbələrin bu ali məktəbdə
təhsil almasına hazır olduqlarını bildirib.
Köln şəhərində daha bir görüş isə
Köln Universitetinin tibb fakültəsində olub. Universitetin
Anatomiya İnstitutunda keçirilən bu görüşdə
Dövlət Proqramı çərçivəsində bu
fakültədə təhsil alan 2 tələbəmiz də
iştirak edib. Görüşdə gələcəkdə
daha artıq sayda tələbələrimizin bu fakültədə
tibb ixtisası üzrə müxtəlif proqramlarda təhsil
alması, Azərbaycan Tibb Universiteti ilə əməkdaşlığı
çərçivəsində mütəxəssislərimizin
bu fakültədə staj keçməsi ilə bağlı
faydalı müzakirələr aparılıb.
Qarşılıqlı
faydalı səfər iki ölkə arasında təhsil sahəsində
əməkdaşlığın geniş perspektivləri
olduğunu aşkara çıxarıb.
Yusif ƏLİYEV
Azərbaycan müəllimi.-2009.-10 aprel.-S.3.