2009-cu il nə ilə yadda qalacaq?

 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamları ilə:

 

* 2009-cu il ölkəmizdə "Uşaq ili" elan edilib.

* "Ən yaxşı  ümumtəhsil  məktəbi"  müsabiqəsinin qalibi olmuş 50 məktəbin hər  birinə 10000 manat, "Ən    yaxşı    müəllim" müsabiqəsinin qalibi  olmuş  100  müəllimin hər birinə 5000 manat məbləğində birdəfəlik pul mükafatı verilib.

* 2009-cu  ildə   ölkəmizdə  elm və təhsilin inkişafındakı xidmətlərinə görə ümumilikdə 312 nəfər təhsil işçisi yüksək dövlət təltiflərinə, fəxri adlara və fərdi təqaüdlərə layiq görülüb.

* 2009-cu ildə musiqi sahəsində  xüsusi istedadı olan 11 yeniyetmə   və gəncin adı Azərbaycanın gənc   istedadlarının "Qızıl  kitabı"na yazılmaqla Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi təqaüdünə layiq görülüb.

* 24 aprel 2009-cu il  tarixdə "Bakı Dövlət  Universitetinin 90 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" sərəncam imzalanıb.

* 4 may 2009-cu il  tarixdə "Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə  elmin     inkişafı üzrə Milli Strategiyanın  həyata  keçirilməsi ilə bağlı Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında" sərəncam imzalanıb.

* 5 may 2009-cu  il  tarixdə "2009-2014-cü  illərdə Azərbaycanda şahmatın  inkişaf etdirilməsi Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi barədə" sərəncam imzalanıb.

* 22 may  2009-cu il tarixdə "2009-2013-cü  illərdə  Azərbaycan Respublikasının  ali  təhsil     sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramının  təsdiq edilməsi  haqqında" sərəncam imzalanıb.

* 23 iyun  2009-cu  il  tarixdə   "Qəza  vəziyyətində olan ümumtəhsil məktəb binalarının yenidən qurulması işinin davam etdirilməsi barədə" sərəncam imzalanıb.

* 5 sentyabr 2009-cu il tarixdə "Təhsil haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi  barədə fərman imzalanıb.

* 10 sentyabr 2009-cu il tarixdə "Texniki peşə təhsili müəssisələrinin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi ilə əlaqədar əlavə tədbirlər barədə" sərəncam imzalanıb.

*  10 sentyabr 2009-cu  il tarixdə "Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi ilə əlaqədar əlavə tədbirlər barədə" sərəncam imzalanıb.

*  24 sentyabr 2009-cu il tarixdə "2009-2010-cu tədris ilində Azərbaycan Respublikasının ali məktəblərinə daxil olmuş tələbələrə Prezident təqaüdünün verilməsi haqqında" sərəncam imzalanıb.

*  4 dekabr 2009-cu il tarixdə "Qəza vəziyyətində olan ümumtəhsil məktəblərinin yenidən qurulması ilə bağlı əlavə  tədbirlər haqqında" sərəncam imzalanıb.

 

Təhsilin iqtisadiyyatı

 

*  Təhsilə ayrılan büdcə 2003-cü illə müqayisədə 5 dəfədən çox artaraq 2008-ci ildə 1,1 milyard, 2009-cu ildə   isə 1,3 milyard manat təşkil edib.

*  Təhsil işçilərinin orta aylıq əməkhaqqı ilbəil  artaraq,  2008-ci ildəki  220 manatdan 2009-cu ildə 268,5 manata yüksəlib.

*  Son  5 ildə təhsil işçilərinin əməkhaqqı 5, tələbələrin təqaüdü 10 dəfə artıb.

*  Dövlət büdcəsinin tərkibində təhsilə ayrılan xərclər 2008-ci  ilə nisbətən 2009-cu ildə 238 milyon  manat  (21%) artıb.

 

Məktəb infrastrukturunun inkişafı

 

Son 5 ildə Azərbaycanda 450000 şagird yerlik 2 minədək yeni məktəb binası tikilərək istifadəyə verilib.

 

2009-cu ildə:

 

* 68 yeni məktəb binası və əlavə korpus tikilib.

* 28 məktəb əsaslı təmir olunub.

* 10 körpələr evi və uşaq bağçası əsaslı təmir edilib.

Son 10 ildə məktəb tikintisi sahəsində həyata  keçirilən proqramlar nəticəsində ikinövbəli   məktəblərin faizi  73,3-dən   49-a,  ikinci  növbədə təhsil alan şagirdlərin faizi isə 34-dən 23-ə enib.

15 sentyabr 2009-cu il tarixdə ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev əsaslı təmir olunmuş "Elitar" gimnaziyanın açılışında iştirak edib.

Məktəblərin infrastrukturunun  yeniləşdirilməsi sahəsində Heydər Əliyev  Fondunun müstəsna xidmətləri olub.

*  Son illərdə Fondun təşəbbüsü  ilə  300-ə  yaxın yeni məktəb, uşaq bağçası, uşaq evi, internat  məktəbi  binası  tikilib  istifadəyə verilib, əsaslı təmir və bərpa olunub, müasir avadanlıqlarla təchiz edilib

*  2009-cu ildə Fondun təşəbbüsü ilə 1600 şagird yerlik 6 yeni  məktəb binası inşa olunub.

 

Təhsilin informasiyalaşdırılması

 

*  2009-cu  ildə  Məlumat və Resurs Mərkəzi yaradılıb, 500 məktəb genişzolaqlı sürətli İnternetə qoşulub.

*  2009-cu ildə şagirdlərə 400   noutbuk hədiyyə edilib. 2010-cu ilin   sonunadək bu iş davam etdiriləcək və "İntel" şirkəti  tərəfindən 1000, Təhsil  Nazirliyi tərəfindən isə 3000 olmaqla  ümumilikdə 4000 şagirdə noutbuk veriləcək.

*  Bakı şəhərinin  20 məktəbində  "Elektron məktəb"  pilot layihəsinin tətbiqinə başlanıb.

*  4 ali təhsil müəssisəsi İKT avadanlığı ilə təmin edilib.

*  Məktəblərə verilmiş kompüterlər üçün 30 min lisenziyalı  proqram təminatı alınıb.

*  2009-cu il ərzində 20 000  nəfərdən artıq  pedaqoji  işçi İKT-nin təhsildə tətbiqi üzrə treninqlərdən keçirilib.

*  2009-cu  ildə "Xalq  kompüteri" layihəsinə başlanılıb, 5000-ə yaxın müəllim  kompüterlə təmin olunub.

 

Kadr təminatı

 

*  Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq olunmuş "2005-2009-cu illər üçün Azərbaycan  Respublikasının  ümumtəhsil  məktəbləri şəbəkəsində pedaqoji kadr təminatı üzrə inkişaf Proqramı" başa çatdırılıb, ümumilikdə 6179,  o  cümlədən 2009-cu  ildə 1308 nəfər müəllim stimullaşdırıcı tədbirlər tətbiq edilməklə respublikanın ehtiyacı olan ucqar kənd məktəblərinə göndərilib.

*  2009-2010-cu  dərs ilində müəllimlərin işə qəbulu elektron vasitələr     əsasında  iki   mərhələli   müsabiqə   mexanizmi   tətbiq  olunmaqla həyata  keçirilib. Bu mexanizmin növbəti dərs ilindən  bütün  ölkə  üzrə tətbiq olunması nəzərdə tutulub.

*  Görülən tədbirlər nəticəsində ölkə üzrə müəllimlərin sayı 173 mindən  170  minə enib.

*  2009-2010-cu dərs ilində ölkənin ümumtəhsil məktəblərində pedaqoji   kadr   təminatı vəziyyətinin monitorinqi aparılıb və bununla bağlı yeni  təkliflər hazırlanır.

 

İxtisasartırma təhsili

 

Modul-kredit sisteminə  əsaslanan ixtisasartırma  təhsilinin yeni mexanizmi hazırlanıb. Növbəti dərs  ili ərəfəsində eksperiment qaydasında ibtidai sinif müəllimlərinin  ixtisasının artırılması sahəsində  tətbiq ediləcəkdir:

*  "Azərbaycan Respublikasının təhsil sistemində  rəhbər   və   pedaqoji kadrların ixtisasartırmasına dair Əsasnamə" layihəsi hazırlanıb və hökumətə təqdim olunub.

*  "Azərbaycan Respublikasının təhsil sistemində rəhbər və pedaqoji kadrlar üçün ixtisasartırma proqramlarının  akkreditasiyasına dair Qaydalar" hazırlanıb.

*  "Məktəbəqədər və ümumtəhsil  müəssisələrinin  rəhbər   və  pedaqoji kadrlarının ixtisasartırmasının kurikulum çərçivəsi" layihəsi hazırlanıb.

*  "Rəhbər və pedaqoji  kadrların  ixtisasartırması üzrə kursların, treninqlərin keyfiyyətinin təmin edilməsi, monitorinqi və qiymətləndirilməsi haqqında təlimat" hazırlanıb.

 

Məktəbəqədər təhsil

 

*  Son  iki  ildə   ölkə üzrə  28 yeni  uşaq   bağçası   istifadəyə verilib, 30-u əsaslı təmir olunub.

*  2009-cu ildə 6 özəl məktəbəqədər təhsil müəssisəsi Təhsil Nazirliyinin  lisenziyası əsasında fəaliyyətə başlayıb.

*  Son  illərdə həmin müəssisələr 137 adda, 2009-cu ildə isə 37 adda təlim  vəsaitləri ilə təmin olunub.

*  Bakı şəhərində bağçalara cəlb olunmuş uşaqların sayı 4 min nəfər artıb, təhsilin bu pilləsi üzrə əhatə səviyyəsi 26 faizi ötüb.

 

Qiymətləndirmə sistemi

 

*  Təhsil tariximizdə ilk dəfə olaraq ötən dərs ilində ölkəmizin bütün ümumtəhsil məktəbləri və peşə  liseylərində orta təhsil  kursu üzrə buraxılış imtahanları mərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilib.

*  Nazirlər Kabinetinin 13 yanvar 2009-cu il tarixli qərarı ilə "Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil sistemində Qiymətləndirmə Konsepsiyası" təsdiq edilib.

*  Cari ilin aprel-may aylarında ölkəmizin 16 məktəbinin 15 yaşlı 4716  şagirdi əhatə olunmaqla PISA-2009-un (Beynəlxalq şagird qiymətləndirilməsi proqramı) əsas mərhələsi keçirilib.

*  Ölkəmiz IV və VIII sinif şagirdlərinin oxu, riyaziyyat və təbiət fənlərinin kurikulum üzrə beynəlxalq qiymətləndirilməsi - TIMSS və PIRLS proqramlarına qoşulub və 2010-cu ilin əvvəllərində bu  qiymətləndirmənin sınaq mərhələsinin aparılması nəzərdə tutulub.

 

Dərsliklərlə təminat

 

*  2009-2010-cu tədris ilinə respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin II və V-XI sinifləri üçün (təlim Azərbaycan və rus  dillərində) 87 adda 4 256 600 nüsxə dərslik və müəllim üçün metodik  vəsait çap olunub. Bu, II siniflər üçün kurikulum əsasında 40 adda  1 112 500  nüsxə dərslik və müəllim üçün  metodik vəsait, V-XI siniflər  üçün  isə 47 adda 3 144 100 nüsxə dərslik deməkdir.

*  2009-cu ildə təlim Azərbaycan dilində  olan məktəblərin X sinifləri üçün yeni "İnformatika" dərsliyi hazırlanaraq çap olunub.

*  2009-cu ildə Gürcüstandakı Azərbaycan məktəblərinə 43 adda 40 270 nüsxə dərslik, Heydər Əliyev Fondu ilə Təhsil  Nazirliyinin birgə əməkdaşlığı    sayəsində hazırlanan  80 adda 125 komplekt tədris plakatı göndərilib.

 

*  MDB ölkələrində, habelə Almaniya, Polşa, Macarıstan, Kanada, Böyük Britaniya, ABŞ-dakı təlim Azərbaycan dilində olan Bazar günü məktəblərinə dərsliklər, coğrafi xəritələr və digər tədris vəsaitləri göndərilib.

 

Beynəlxalq olimpiadalar

 

*  2009-cu ildə Almaniya, Yaponiya, Böyük Britaniya, Qazaxıstan və Serbiyada keçirilmiş  beynəlxalq və dünya fənn olimpiadalarında Azərbaycan məktəbliləri 1 qızıl, 5 gümüş, 9 bürünc medal qazanıb.

*  2009-cu ilin 3-10 dekabr tarixlərində  Bakı şəhərində Heydər Əliyev Fondu, İJSO (International Junior Science Olympiad) və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının dəstəyi ilə on beş yaşlı yeniyetmələr arasında fizika, kimya və biologiya fənləri üzrə keçirilmiş olimpiadada 49 ölkədən 600-dən çox şagird iştirak edib.

 

Kurikulum islahatı

 

*  Ötən dərs ilində  ümumtəhsil  məktəblərinin I siniflərində tədrisə  2006-cı ildə Azərbaycan    hökuməti  tərəfindən təsdiq olunmuş "Ümumi təhsilin Konsepsiyası (Milli Kurikulum)" əsasında hazırlanan fənn kurikulumları və müasir dərsliklərlə başlanıb, bu proses 2009-2010-cu dərs ilində II siniflərdə davam etdirilib.

*  Yeni kurikulumların tətbiqi ilə əlaqədar 2009-2010-cu dərs ilində I siniflərdə işləyən 9 minədək müəllim xüsusi proqram əsasında öyrədici təlim kurslarından keçirilib və nümunəvi tədris materialları ilə təmin edilib.

*   2009-2010-cu dərs ilindən Milli Kurikuluma müvafiq olaraq 3 pilot məktəbində (Bakı şəhəri Heydər Əliyev adına məktəb, akademik Zərifə Əliyeva adına məktəb, "Zəngi" liseyi) həndəsə və cəbrin inteqrativ proqramla  riyaziyyat fənni kimi tədrisi layihəsinə başlanılıb.

 

Xarici dillərin intensiv tədrisi layihələri

 

*  "British Council" ilə Bakı şəhərinin 7 pilot məktəbində xüsusi tədris planı və proqramı əsasında ingilis dilinin intensiv tədrisinə başlanılıb. Layihə çərçivəsində ingilis dilinin tədrisinə I siniflərdə 3 (1), II siniflərdə 6 (4) saat ayrılıb. Həmin siniflərdə işləyən 55 nəfər   müəllim Böyük Britaniyadan dəvət olunmuş beynəlxalq məsləhətçinin iştirakı ilə xüsusi treninqlərdən keçirilib. Bu siniflərdə Kembric Universitetinin dərslik komplektlərindən (dərslik, iş dəftəri, müəllim üçün vəsait) istifadə edilir.

*  Rusiyanın Azərbaycandakı səfirliyi ilə birlikdə 2009-2010-cu  dərs ilindən respublikanın 50 məktəbində (Bakı şəhərində 35, rayonlarda 15) rus dilinin  intensiv  tədrisi  layihəsinə  başlanması  üzrə  tədbirlər həyata keçirilir.

 

Məktəbdənkənar təhsil

 

*  2009-cu ildə Təhsil Nazirliyi sistemində fəaliyyət göstərən idman məktəblərinin yetirmələri 300-dən artıq olimpiya oyunları,  dünya, Avropa çempionatı və mötəbər turnirlərdə iştirak edərək yüksək nəticələr qazanıblar. Onlar beynəlxalq yarışlarda ümumilikdə 168 medal əldə ediblər (57 qızıl, 51 gümüş, 60 bürünc).

*  Onlardan Müşkiyev İlqar Gəray oğlu ("İlin ən yaxşı idmançısı") cüdo üzrə Türkiyədə (bürünc medal), Polşada (qızıl medal) və Ermənistanda (gümüş medal) keçirilən yarışlarda uğurla çıxış edib.

*  Məmmədzadə Günay Vüqar qızı ("İlin ən yaxşı şahmatçısı") şahmat üzrə İtaliyada keçirilmiş Avropa çempionatında iştirak edib, Türkiyədə 9-10 yaşlı qızlar arasında keçirilmiş dünya birinciliyində isə 11 mümkün xaldan 10,5 xal toplayaraq qızıl medala layiq görülüb.

 

Texniki peşə təhsili

 

*  Dövlət Proqramına uyğun olaraq İsmayıllı rayonunda Turizm və Otelçilik üzrə Peşə Tədris Mərkəzinin tikintisi aparılır.

*  Cari ildə 3 peşə təhsili müəssisəsi təmir olunub.

*   Müxtəlif peşələr üzrə ilk dəfə olaraq 8 adda dərslik hazırlanıb.

*   Təhsil Nazirliyi və "Azərsun Holdinq" arasında "Təhsil müəssisələri ilə  əməkdaşlıq" layihəsi çərçivəsində görüləcək işlərə dair niyyət protokolu imzalanıb.

*   Heydər Əliyev Fondu, YUNESKO və Təhsil Nazirliyinin  birgə  həyata     keçirdikləri "Peşə  təhsilinin  təkmilləşdirilməsi  layihəsi" çərçivəsində 2 ixtisas - turizm və İKT sahələri üzrə yeni kurikulumlar hazırlanıb.

 

Ali və orta ixtisas təhsili

 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 22 may 2009-cu il tarixdə imzaladığı "2009-2013-cü illərdə Azərbaycan  Respublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında" sərəncama əsasən Təhsil Nazirliyinin Fəaliyyət Planı hazırlanıb və hazırda həyata keçirilməkdədir.

*  Azərbaycan Respublikası  Nazirlər Kabinetinin 12 yanvar 2009-cu il tarixli qərarı ilə "Ali təhsilin bakalavr pilləsində ixtisasların (proqramların)   siyahısı" təsdiq edilib. Əvvəlki siyahıdakı 515 ixtisas əvəzinə (onların 386-sı üzrə kadr hazırlığı  həyata keçirilirdi) təsdiq olunmuş yeni siyahıda ixtisas   qrupları üzrə 149 ixtisas saxlanılıb.

*  Magistr ixtisaslarının (proqramlarının) dünya təcrübəsinə uyğun yeni siyahısının layihəsi hazırlanıb hökumətə təqdim olunub.

*  "2009-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının orta ixtisas təhsili sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı layihəsi", orta ixtisas təhsili üzrə ixtisasların (proqramların) yeni siyahısı hazırlanıb təsdiq üçün Nazirlər Kabinetinə təqdim olunub.

 

Beynəlxalq əməkdaşlıq

 

*  Bu gün Azərbaycandan kənarda öz hesabına və müxtəlif mübadilə proqramları çərçivəsində  10000-ə yaxın  tələbə təhsilini davam etdirir.

*  Hazırda dövlət xətti ilə 815 nəfər, "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində 446 nəfər azərbaycanlı gənc dünyanın müxtəlif nüfuzlu universitetlərində təhsil alır. Bu il isə 303 nəfər azərbaycanlı gənc Dövlər Proqramı çərçivəsində xarici ölkələrin ali məktəblərində təhsil almaq üçün göndərilib.

*  Azərbaycanın ali məktəblərində dünyanın 50-yə yaxın ölkəsindən gələn 6812 əcnəbi tələbə təhsil alır.

*  2009-cu ildə Təhsil Nazirliyinin əməkdaşları Almaniya, Yaponiya,  Malayziya, Sinqapur, İordaniya, Belçika, Cənubi Koreya, Çexiya, ABŞ, Hindistan, Rusiya Federasiyası, Fransa, İsveçrə, Litva, Hollandiya, Avstriya, Belorus, Monteneqro və digər ölkələrdə təlim səfərlərində olub, seminar, konfrans və simpoziumlarda iştirak edib, təcrübə mübadiləsi aparıblar.

 

Dünya Bankı ilə əməkdaşlıq

 

*  Ötən il Təhsil Nazirliyi ilə Dünya Bankı  arasında İkinci Kredit Sazişi     imzalanıb və hazırda komponentlər üzrə tədbirlər həyata keçirilməkdədir.

*  6 fevral 2009-cu il tarixdə Dünya Bankı ilə Təhsil Nazirliyi arasında "Ali təhsil layihəsi"nin hazırlanması üçün qrant sazişi imzalanıb.

*  1 oktyabr 2009-cu il tarixdə Azərbaycan hökuməti ilə  Dünya Bankı arasında "Dövlət investisiyaları üzrə kadr potensialının gücləndirilməsi layihəsinin həyata keçirilməsi" sazişi imzalanıb.

 

 

 Azərbaycan müəllimi.- 2009.- 31 dekabr.- S.1, 2.