Gəncə təhsili inkişaf yollarında

Son günlər ulu Nizami yurdu - Gəncəyə qədəm basan hər bir kəs bu qədim şəhərdə aparılan quruculuq-abadlıq işləri ilə yanaşı, təhsilin də sürətli inkişafından heyrətlənməyə bilmir - "Cəmiyyət genişdir, maarif isə onu işıqlandıran Günəşdir", - deyən ulu öndər Heydər Əliyevin təhsilimizə göstərdiyi diqqət və qayğı bu gün də siyasi varislik nümunəsi kimi davam etdirilir və onun inkişafı üçün əsaslı islahatlar həyata keçirilir. Bu gün təhsilin inkişafı üçün ölkəmizin hər yerində olduğu kimi, Azərbaycanın ikinci sənaye və mədəniyyət mərkəzi olan Gəncə şəhərində də ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər görülür. Hazırda Gəncə Şəhər Təhsil İdarəsinin tabeliyində 101 təhsil müəssisəsi vardır. Dərs ilinin əvvəlindən Gəncədə 44 orta, 1 əsas, 2 internat məktəb, 1 gimnaziya fəaliyyət göstərir. Bu müəssisələrdə təhsil alan 41548 şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 4773 müəllim məşğul olur. Eyni zamanda şəhərdəki 42 məktəbəqədər, 8 məktəbdənkənar tərbiyə müəssisəsində 1 uşaq evi, 1 filmoteka və 1 xüsusi təhsil ocağında 410 pedaqoji işçi çalışır. Bu il 1-ci sinfə 3490 şagird qəbul edilib, XI siniflərdə isə 3065 şagird təhsil alır. Bağçada tərbiyə alan uşaqların sayı 4215 nəfərdir.

Sakinlər ölkə Prezidentinin Gəncə təhsilinə qayğısını yüksək qiymətləndirirlər

Öncə onu qeyd edək ki, regionların sosial iqtisadi inkişafına böyük önəm verən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Gəncəyə, gəncəlilərə və Gəncə təhsilinə də yüksək diqqət və qayğı göstərir. Məhz bunun nəticəsidir ki, ölkə başçısı son 5 ildə 8 dəfə Nizami yurduna səfər etmiş və hər gedişi ilə də Gəncənin inkişafına xüsusi təkan vermişdir.

Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin yeni binasının açılışında isə Gəncə ilə birbaşa elektron bağlantısı zamanı Prezident İlham Əliyev demişdir: "...Bilirsiniz ki, mən sizin şəhərinizdə dəfələrlə olmuşam və onun inkişafı ilə bilavasitə məşğul oluram. çox şadam, çox qürur hissi ilə demək istəyirəm ki, Gəncə bu gün Azərbaycanda ən sürətlə inkişaf edən şəhərlərdən biridir. çox böyük quruculuq, abadlıq işləri aparılır, müasir infrastruktur yaradılır, yeni müəssisələr işə salınır. Eyni zamanda təhsil sahəsinə böyük diqqət göstərilir, məktəblər təmir olunur. Bir sözlə, Azərbaycanın ikinci şəhəri öz yüksəliş dövrünü yaşayır".

2007-2008-ci dərs ilinin yekunlarına nəzər saldıqda görürük ki, ötən il Gəncə Şəhər Təhsil İdarəsinin tabeliyində fəaliyyət göstərən təhsil müəssisələri üçün uğurlu olmuşdur. Həmin müddətdə məktəblərin maddi-texniki bazası xeyli möhkəmlənmişdir. Şəhər 6, 20 və 23 nömrəli məktəblər Prezidentin sərəncamına əsasən ayrılmış vəsait hesabına əsaslı təmir edilmiş, yeni parta, lövhə, müəllim masası və stulu ilə təmin olunmuşdur. Hacıkənd qəsəbəsində yerləşən 35 nömrəli əsas məktəbin köhnə binasının dam örtüyü təzələnmiş, 80 şagird yerlik əlavə tədris korpusu tikilmişdir. Prezidentin təhsil müəssisələrinin istilik təchizatının yaxşılaşdırılmasına dair müvafiq sərəncamına əsasən 17 məktəbdə yeni istilik sistemi quraşdırılmış, müstəqil qazanxanalar tikilmişdir.

Ötən dərs ilinin əvvəlində Azərbaycan Prezidentinin imzaladığı "Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi və ən yaxşı müəllim mükafatının təsis edilməsi haqqında" sərəncam təhsilin inkişafını və müəllim əməyini stimullaşdıran mühüm dövlət sənədi kimi Gəncənin təhsil işçilərini daha yaxşı işləməyə ruhlandırdı. Elə bunun nəticəsində respublika üzrə keçirilən "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsində iştirak edən şəhərin 15 müəllimi arasında 22 nömrəli məktəbin ibtidai sinif müəllimi Afaq Əliyeva "Ən yaxşı müəllim" adını qazanaraq Prezidentin 19 avqust 2008-ci il tarixli sərəncamı ilə 5000 manat pul mükafatı ilə mükafatlandırıldı.

Eləcə də şəhərin 4 nömrəli məktəbi "Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi" müsabiqəsində qalib adını qazanaraq Prezidentin müvafiq sərəncamına əsasən 10000 manat pul mükafatı ilə mükafatlandırılmışdır. Son beş ildə Prezidentin sərəncamı ilə Gəncə şəhər təhsil işçilərindən 12 nəfər "Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi" fəxri adına layiq görülmüş, 5 nəfər "Tərəqqi" medalı ilə təltif olunmuş və 5 nəfərə isə Təhsil Nazirliyinin "Azərbaycan Respublikasının qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı verilmişdir.

Son illərdə şəhər məktəblərinin 9 məzunu ali məktəblərə qəbul zamanı yüksək bal topladıqlarına görə Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Şəhər təhsil idarəsinin foyesində onları yetişdirən əməkdar müəllimlərlə yanaşı, həmin məzunların da şəkilləri şərəf lövhəsini bəzəyir. Bu isə həm müəllimləri, həm də şagirdləri onlardan nümunə götürməyə, daha yaxşı işləməyə, oxumağa səsləyir.

Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi

Bu bir danılmaz faktdır ki, Azərbaycan Prezidentinin elm və təhsilin davamlı inkişaf konsepsiyasının uğurla gerçəkləşməsində Heydər Əliyev Fondunun da xidmətləri böyükdür. Fondun təhsilin inkişafı, bu sahədə həllini gözləyən bir sıra problemlərin tez bir vaxtda aradan qaldırılması istiqamətindəki fəaliyyəti ictimaiyyət tərəfindən rəğbətlə qarşılanır.

İftixar hissi ilə qeyd etmək istəyirik ki, son beş ildə Gəncənin də tarixi-mədəni abidələrinin bərpası, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət obyektlərinin təmiri və təchizatı sahəsində aparılan işlər məhz Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın dəstəyi ilə mümkün olmuşdur.

Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Gəncə Şəhər Təhsil İdarəsinin tabeliyində olan məktəblərin 1-ci sinif şagirdlərinə 17 adda 3780 ədəd müxtəlif hədiyyə, 140 adda 19435 ədəd plakat-tədris vəsaiti, uşaq evinə 1 avtobus, məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə 24 adda 12680 ədəd tədris vəsaiti, xüsusi təhsil müəssisəsinə 1 avtobus, müxtəlif avadanlıqlar və dərs vəsaiti verilib.

Gəncə uşaq evi üçün həmçinin Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə 120 yerlik yeməkxana da tikilib istifadəyə verilmişdir. Uşaq evində böyümüş kimsəsiz uşaqlardan biri - Samir Qasımova ötən il Fondun təşəbbüsü ilə Daşkəsən şəhərində tam avadanlıqlarla təmin olunmuş üçotaqlı mənzil verilmiş və o, müvafiq işlə təmin olunmuşdur. Həmçinin uşaq evində böyümüş Ruslan Məmmədov da Fond tərəfindən ikiotaqlı mənzillə təmin olunmuşdur.

Əlbəttə, təhsil sahəsində aparılan məqsədli proqramların həyata keçirilməsində və digər sahələrdə qazanılmış uğurlarda ölkəmizin birinci xanımı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın əməyi xüsusi qeyd edilməlidir.

Əsas meyarlardan biri

Ötən dərs ilində ilk dəfə olaraq Gəncədə XI siniflərdə buraxılış imtahanları cavab kartı tətbiq edilməklə mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılmışdır. Bu tədbirə hazırlıq məqsədi ilə Təhsil Nazirliyi tərəfindən 3 dəfə sınaq test imtahanı keçirilmişdir. Şəhər təhsil idarəsində də 2 dəfə sınaq test imtahanı aparılmışdır ki, bu da şagirdlərin və valideynlərin imtahanlara hərtərəfli hazırlığına əlverişli şərait yaratmış, imtahanların nəticələri qənaətbəxş olmuşdur.

Mərkəzləşdirilmiş qaydada test imtahanlarında 6, 26 və 42 nömrəli məktəblər 100 faiz, 4 nömrəli məktəb 99 faiz, 14, 25, 32, 39 və 46 nömrəli məktəblər isə 98 faiz nəticə göstərmişdir. Şəhər üzrə bu göstərici 92,7 faiz təşkil etmişdir. Hazırda da mərkəzləşdirilmiş test sınaq imtahanlarına ciddi hazırlıq işləri görülür.

2008-ci ildə şəhərin orta ümumtəhsil məktəblərini 3039 şagird bitirib. Onlardan 2624 nəfəri ali məktəblərə qəbul olunmaq üçün sənəd verib. Qəbul imtahanlarının nəticələrinə əsasən 732 məzun tələbə adını qazanmışdır. Onlardan 384 nəfəri dövlət ali məktəblərinə qəbul olunmuşdur.

Şəhərin orta ümumtəhsil məktəbləri üzrə 2008-ci il məzunlarının 156 nəfəri 500-dən, o cümlədən 38 nəfəri 600-dən yuxarı bal toplamışdır. Abituriyentlərin qəbul imtahanlarında topladığı orta bal 218, 298 olmuşdur. Əvvəlki illərlə müqayisədə məzunların ali məktəblərə qəbul imtahanlarındakı nəticələri ötən il daha yüksək olmuşdur.

2008-ci il məzunlarının qəbul imtahanlarındakı nəticələrinin təhlili əsasında müəyyən edilmişdir ki, 26 nömrəli məktəb-lisey kompleksi, 4, 11, 29 və 32 nömrəli məktəblərin göstəriciləri şəhər üzrə orta göstəricidən xeyli yüksək olmuşdur. Bütün bunlar nəzərə alınaraq, həmin məktəblər Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası tərəfindən respublika üzrə yaxşı məktəblər sırasına daxil edilmişdir. Adları çəkilən məktəblərdən əlavə, daha 17 məktəbdə imtahan göstəriciləri şəhər üzrə orta göstəricidən xeyli yüksək olmuşdur. ümumiyyətlə, son illər Gəncə şəhər məktəbləri məzunlarının ali məktəblərə qəbul faizi getdikcə yüksəlmişdir. Əgər 2006-cı ildə məzunların 22,9 faizi ali məktəblərə qəbul olunmuşdusa, 2007-ci ildə bu rəqəm 26 faiz təşkil etmiş, 2008-ci ildə isə bu göstərici 29 faizə yüksəlmişdir.

Birgə yaradıcı işlərin nəticəsi

Təhsilə yeni münasibət, tələbkarlıq, hər bir işçinin konkret vəzifəsinin müəyyənləşdirilməsi Gəncədə təhsilin bütün sahələrində öz müsbət nəticələrini verməkdədir. Ən əvvəl tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, istedadlı şagirdlərlə aparılan işin səmərəli nəticəsini qeyd etmək lazımdır. Hazırda Gəncədə iki ali məktəbdə - Gəncə Dövlət Universitetində və Texnologiya Universitetində Olimpiadaya Hazırlıq Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Təhsil idarəsi ilə universitetlərin birgə yaradıcı işlərinin nəticəsində indi ümumtəhsil məktəblərində də fənn olimpiadalarına hazırlıq mərkəzləri və işçi qrupları yaradılmışdır. Məktəblilər müxtəlif fənlər üzrə ali məktəblərin professor-müəllim heyətinin də köməyindən, bilik və təcrübəsindən faydalanırlar. Bunun nəticəsidir ki, yola saldığımız tədris ilində məktəblilər respublika fənn olimpiadalarında uğurla çıxış etmişlər. Şəhərdəki 15 nömrəli orta məktəbin X sinif şagirdi Samirə Məmmədova Azərbaycan dili fənni üzrə 1-ci, 20 nömrəli məktəbin XI sinif şagirdi Elnur Şabanov Azərbaycan tarixi fənnindən 3-cü, 5 nömrəli məktəbin XI sinif şagirdi Aygün Məmmədova Azərbaycan dili fənnindən 4-cü yeri tutmuşdur. 25 nömrəli orta məktəbin şagirdi Tahirə Əmiraslanova ulu öndər Heydər Əliyevin 85 illik yubileyi ilə bağlı keçirilən inşa yazı müsabiqəsində 3-cü yerə layiq görülmüşdür

Kurikulum islahatı dərindən öyrənilir

Bildiyimiz kimi, milli təhsilimizin məzmununun yeniləşdirilməsi, müasir tələblərə cavab verməsi üçün ölkədə genişmiqyaslı yaradıcı iş aparılır. Bu sahədə Gəncə Şəhər Təhsil İdarəsinin ümumtəhsil məktəblərində apardığı iş bugünkü uğurları təmin etdiyi kimi, gələcək müvəffəqiyyətlərin də əsasını qoyur. Elə bu məqsədlə də Gəncənin ümumtəhsil məktəblərində kurikulum islahatı dərindən öyrənilir. Hələ sentyabr ayından başlayaraq I sinif müəllimləri üçün mütəmadi olaraq fənn kurikulumlarının tətbiqi ilə bağlı treninqlər, seminarlar təşkil edilir. Bu işlər Gəncə ŞTİ-nin Metodiki mərkəzi tərəfindən həyata keçirilir. Kurikulum islahatının səmərəli tətbiqi üçün Gəncə şəhərində 2 kurikulum mərkəzi təşkil olunmuşdur.

Seminarlar məqsəddən asılı olaraq fənn kurikulumunun məzmununu əhatə edən "Qiymətləndirmə", "Planlaşdırma", "Fəal təlim texnologiyaları" mövzularında keçirilir.

I siniflərdə təlimin keyfiyyət baxımından qiymətləndirilməsi üçün ən uğurlu variant dərslərin müşahidə edilməsidir. Buna görə də ötən ilin noyabr-dekabr aylarında I siniflərdə "Təlimin keyfiyyət baxımından qiymətləndirilməsi üçün monitorinq" keçirilmişdir. Dərslər müşahidə edilərkən təlimin təşkili bir çox parametrlər baxımından dəyərləndirilmiş, müəllimlərə lazımi tövsiyələr verilmişdir.

Eyni zamanda 2009-cu ilin yanvarında ümumtəhsil məktəblərində I siniflərdə işləyən qabaqcıl, müasir təlim texnologiyaları və İKT bacarıqlarına malik peşəkar müəllimlərin nümunəvi "açıq dərs"ləri keçirilmişdir. Dərslər mütəxəssislər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir.

Onu da qeyd edək ki, hazırda 204 nəfər müəllim fənn kurikulumları ilə bağlı xüsusi kurs keçərək sertifikat almışdır. Bu mühüm sahədə şəhərin 2, 4, 5, 28, 29, 39 nömrəli məktəblərində görülən işlər xüsusilə uğurludur.

İKT-dən səmərəli istifadə olunur

Hazırda Gəncə şəhərinin təhsil müəssisələrində şagirdlərin istifadəsi üçün 1061 kompüter, 30 proyektor, 30 noutbuk vardır. Məktəblərdə təhsil alan hər 30 şagirdə 1 kompüter düşür. Şəhərin 18 məktəbi birbaşa İnternet şəbəkəsinə qoşulmuşdur. Həmin təhsil ocaqlarında 114 informatika müəllimi çalışır. Onların hamısı Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Gəncə filialında təşkil olunmuş müvafiq ixtisasartırma kurslarından keçmişdir. Bu məktəblərdə 83 informatika laborantı, 83 informatika kabineti fəaliyyət göstərir.

Gəncə Şəhər Təhsil İdarəsinin müdiri Mahal Əliyevlə birlikdə baş çəkdiyimiz 4, 5, 6, 11, 14, 15, 21, 23, 27 və 39 nömrəli məktəblərdə İKT-dən daha səmərəli istifadənin şahidi olduq.

Burada şəhidlərin xatirəsi əziz tutulur

Gəncədə ötən dərs ili ərzində şagirdlərin hərtərəfli bilik əldə etmələrinə, onların vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunmalarına xidmət edən tədbirlərin həyata keçirilməsinə xüsusi diqqət yetirilmişdir.

Əbəs yerə deməyiblər ki, şəhidlik qəhrəmanlığın zirvəsidir. Gəncəlilər Dağlıq Qarabağ uğrunda döyüşlərdə həlak olan şəhidlərin xatirəsini həmişə əziz tuturlar. 1, 12, 18, 22, 24, 25, 27, 30, 34, 39, 41 və 44 nömrəli orta məktəblərdə şəhidlərin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün abidələr ucaldılmış, "Şəhidlər bulağı" yaradılmışdır. Bu da, əlbəttə, yetişən gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsinə böyük təsir göstərən amillərdəndir.

Qazanılan hər bir uğur sevindiricidir

Təhsil sahəsində olduğu kimi, idman sahəsində də Gəncə məktəbliləri istər respublika, istərsə də dünya və Avropa çempionatlarında layiqincə çıxış edərək uğurlar qazanmışlar. Gəncə şəhər 7 nömrəli məktəbin şagirdi Toğrul Əsgərov güləş üzrə 46 kiloqram çəki dərəcəsində Avropa çempionu adını qazanmışdır. 14 nömrəli orta məktəbin şagirdi ülviyyə Fətəliyeva şahmat üzrə 12 yaşadək qızlar arasında Avropa birinciliyində bürünc medala, 40 nömrəli orta məktəbin şagirdi Eldar Qurbanov isə taekvando üzrə Avropa çempionatının qızıl medalına layiq görülmüşlər.

"Pedaqoji ideyalar"

Bildiyimiz kimi, Təhsil Nazirliyi İnnovativ Müəllimlər Assosiasiyası Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi ilə birlikdə 2006-2007-ci dərs ilində "Pedaqoji ideyalar" festivalı keçirib. Festivalın yekun mərhələsində respublikanın 9 bölgəsindən 25 müəllimin dərsləri müasir fəal təlim metoduna uyğun və təqdirəlayiq bilinib. Müasir tələblərə tam uyğun olan 25 dərsin müəllifləri təhsil naziri, professor Misir Mərdanov və adıçəkilən mərkəzin rəhbərliyi tərəfindən imzalanmış diploma layiq görülüblər. Onlardan 7 nəfəri Gəncə şəhər məktəblərinin müəllimidir.

Diploma layiq görülən müəllimlərin dərsləri təfsilatı ilə Təhsil Nazirliyi, Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi tərəfindən nəşr edilmiş "Pedaqoji ideyalar, nümunəvi dərslər toplusu" kitabının I buraxılışında verilib. Adıçəkilən festivalın nəticələrini əks etdirən "Pedaqoji ideyalar" dərslər toplusu (II buraxılış, Bakı, 2008) adlı daha bir kitab nəşr edilib. Hər iki hal Gəncənin təhsil sisteminin gözəçarpan uğurlarıdır.

Son üç ilin mənzərəsi

Gəncədə təhsil sahəsində son üç ildə görülmüş işlərə nəzər salaraq qeyd edək ki, 2006-cı ildə şəhərin "Sevinc" qəsəbəsində 640 şagird yerlik yeni məktəb binası tikilib istifadəyə verilmişdir. Elə həmin il 37 nömrəli məktəb binası da əsaslı təmir edilmişdir.

2007-ci ildə 7, 2008-ci ildə isə 4 məktəb binası əsaslı təmir olunmuşdur. ötən il 21 nömrəli məktəb müasir tələblərə cavab verən yeni tədris binasına köçürülüb, 640 şagird yerlik bina müasir tədris avadanlıqları, kompüter və istilik sistemi ilə təchiz edilmiş, 21 nömrəli əsas məktəb yeni dərs ilindən orta məktəb kimi fəaliyyətə başlamışdır. Eyni zamanda Şah İsmayıl Xətai adına 13 nömrəli məktəb üçün 960 şagird yerlik yeni məktəb binasının inşasına başlanmışdır. Burada tikinti işləri hazırda uğurla davam etdirilir.

Ümumilikdə isə şəhərdə 17 məktəb əsaslı təmir olunmuş, onlar üçün fərdi qazanxana tikilmişdir. Son üç ildə Təhsil Nazirliyinin xətti ilə məktəblərə 6112 parta, 881 lövhə, 963 müəllim masası, 1594 müəllim oturacağı verilmişdir.

Şəhər təhsil idarəsinə ayrılmış vəsait hesabına isə 8 məktəbin, 5 uşaq bağçasının dam örtükləri təzələnmiş, xeyli miqdarda məktəb avadanlığı və inventar alınıb paylanmışdır.

***

Sonda onu deyək ki, yazımızda Gəncə təhsilinin qazandığı uğurları, yaşanan bəzi problemləri tam əhatə edə bilməsək də, təhsildə əldə olunan, qazanılan uğurlarda şəhər icra hakimiyyətinin göstərdiyi gündəlik diqqət və qayğını qeyd etməyə bilmirik. Şəhər rəhbərliyi məktəbin gündəlik tələbatına, onun enerji və digər kommunal ehtiyaclarının ödənilməsinə həssaslıqla yanaşır, daxili imkanlar hesabına lazımi köməklik göstərir.

Biz də Gəncə təhsilinin inkişaf etdirilməsində əməyi olan insanlara, bütün təhsil işçilərinə bu nəcib, səmərəli işlərində uğurlar diləyirik.

Ədalət DAŞDƏMİRLİ

Azərbaycan müəllimi.-2009.-13 mart.-S.4.