Dağlarının başı dumanlı Şuşa

Əsası Qarabağ xanı Pənahəli xan Cavanşir tərəfindən qoyulan Şuşanın başını 17 ildir ki, "dumanlar" alıb. 1992-ci il mayın 8-də erməni qəsbkarları tərəfindən işğal olunan Şuşanın hər qarış torpağı tarixi hadisələrin, memarlıq abidələrinin, görkəmli şəxsiyyətlərin, istedadlı insanların məskəni idi.

Dəniz səviyyəsindən 1400-1500 metr yüksəklikdə yerləşən, dağ-iqlim kurortu olan Şuşa şəhərinin bünövrəsini qarabağlı Pənahəli xan Cavanşir qoymuşdur. Pənahəli xanın ölümündən sonra Qarabağ xanlığı İbrahim Xəlil xanın (1763-1806) dövründə daha da güclənmiş və inkişaf etmişdir.

Şuşa qədim və orta əsrlərin şəhərsalma planı əsasında bina edilmişdir. Şəhər 17 məhəlləsi, sakinləri, adətləri, məşğuliyyətləri ilə tanınmışdır.

Şuşanın işğalına yol Meşəlidən, Kərkicahandan, Malıbəylidən, Quşçulardan, Xocalıdan keçdi. Şuşanın işğalı bütün Azərbaycan xalqının mənəviyyatına vurulmuş ağır bir zərbə oldu, onun sakinləri üçün bir dərd yarandı.

1992-ci ilin mayında Şuşa tarixdə görünməmiş faciəli hadisələrlə üzləşdi, işğal olundu, övladları yerindən-yurdundan didərgin düşdü, şəhidlər verdi.

Artıq 17 ildir ki, bu qədim və müqəddəs torpaq erməni işğalçıları tərəfindən zəbt edilib. Mədəniyyət və təhsil ocaqları - 8 muzey, 31 kitabxana, 17 klub, 8 mədəniyyət evi, 25 orta məktəb, 40 tibb müəssisəsi, 241 tarixi abidə dağıdılmış, viran edilmişdir.

Şuşanı "şərqin konservatoriyası" adlandırırlar. Bu şəhər Azərbaycanın bir sıra görkəmli müğənnilərinin, musiqiçilərinin, böyük bəstəkarlarının vətənidir. Cabbar Qaryağdı oğlu, Qurban Pirimov, Bülbül, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Rəşid Behbudov, Üzeyir Hacıbəyov, Niyazi, Fikrət Əmirov, Süleyman Ələsgərov əslən şuşalıdırlar. Tanınmış yazıçılar S.S.Axundov, Ə.Haqverdiyev, N.B.Vəzirov, Y.V.Çəmənzəminli, Q.B.Zakir, Natəvan, rəssam Toğrul Nərimanbəyov, heykəltəraş Cəlal Qaryağdı və başqaları bu şəhərdə doğulmuşlar.

Görkəmli alimlər Validə Tutayıq, Səttar Əsədov, Cəlal Allahverdiyev, Nazim Axundov, M.Rüstəmov, K.Abdulla, Ə.Əhmədov, A.Hacıyev və başqaları Azərbaycan elmində öz sözünü demiş şəxsiyyətlərdir.

Bu gün Şuşanın 2 texnikumu, 20-dən çox orta ümumtəhsil məktəbi, 10 uşaq musiqi məktəbi, bir neçə idman və yaradıcılıq mərkəzi öz fəaliyyətini Bakı şəhərində və başqa rayon və kəndlərdə davam etdirir.

Şuşanın maarifçilik ənənələri tarixən mövcud olub, həmişə bu şəhərin müəllimləri özlərinin peşəkarlığı, pedaqoji ustalıqları ilə seçiliblər. Şəhərin məktəblərində həmişə təlim-tərbiyə yüksək səviyyədə təşkil edilib. Şuşada elə ailə tapılmaz ki, orada böyüyən uşaqlar təhsilə, elmə, incəsənətə maraq göstərməsinlər. Ali məktəblərə qəbulda rayonlar içərisində ən yüksək göstəricilər Şuşa məktəblərinin olardı...

Şuşa təhsili bu gün həmin ənənələri davam etdirir. Paytaxtda fəaliyyət göstərən Şuşa Musiqi və Mədəni-Maarif texnikumlarında, ümumtəhsil məktəblərində çalışan müəllimlərimizə dövlət qayğısı həmişə hiss edilir. Musiqi Texnikumunun direktoru F.Əliyevin "Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi", Şuşa Musiqi Texnikumunun müəllimi Xəlil Əhmədovun, ümumtəhsil məktəbinin direktoru Firuzə Kazımovanın "Əməkdar müəllim" fəxri adlarına layiq görülməsi, bir sıra müəllimlərin "Qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanları ilə təltif edilməsi çoxsaylı müəllimlərimizə olan diqqət və hörmətin əlamətidir.

Şuşa məktəblərinin əksəriyyəti indi fəaliyyətlərini doğma torpağımızın azadlığı və quruculuq işlərinə həsr etmişlər. Azərbaycançılıq, vətənpərvərlik kimi yüksək hisslərin tərbiyəsinə hər bir təhsil müəssisəsində xüsusi yanaşma mövcuddur. Bu gün hər bir azərbaycanlı özünü şuşalı, qarabağlı bilməlidir ki, doğma torpaqlarımız bölünməz olsun. Hər kəs inanır ki, möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev cənablarının səyi, qətiyyəti və prinsipial mövqeyi nəticəsində Azərbaycanın ən ağrılı problemi olan Qarabağ münaqişəsi öz həllini tapacaq. Bu gün hər bir şuşalının qəlbində böyük ümid var ki, dövlətimizin yeritdiyi daxili və xarici siyasətin qüdrəti ilə torpaqlarımız azad olacaq, hər kəs öz doğma evində, məktəbində xoşbəxt həyatına davam edəcək.

Vüsalə FƏTƏLİYEVA

Azərbaycan müəllimi.-2009.-8 may..-S.6.