Azərbaycan-Almaniya təhsil əlaqələri genişlənir

 

Baden-Vürttenberq Torpağına səfər: tədbirlər, perspektivlər

 

Almaniya ilə ali təhsil sahəsində əməkdaşlığın təməli hələ sovet dövründə Zigen Universiteti ilə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası arasında Alman Akademik Mübadilə Xidməti (DAAD) təşkilatı xəttilə qoyulmuşdur. Sonralar Köln Tətbiqi Elmlər İnstitutu bu istiqamətdə fəaliyyəti davam etdirmişdir.

Azərbaycanın Avropa İttifaqı, o cümlədən Almaniya ilə təhsil sahəsində əməkdaşlığının əsas istiqamətlərindən biri TEMPUS layihələri ilə bağlıdır.

1995-ci ildən etibarən Azərbaycanda həyata keçirilən TEMPUS layihələri memarlıq, kənd təsərrüfatı və regional planlaşdırma, avropaşünaslıq və beynəlxalq münasibətlər, humanitar elmlər, turizm, universitetlərin idarəolunması, ətraf mühit elmləri, elektrotexnika və elektronika, bank işi, müəllimlərin ixtisasartırması və təkmilləşdirilməsi və sair sahələri əhatə edir.

Bu layihələr çərçivəsində AzTU, ADNA, SDU, AMİU, MPİ-də qeyd olunan yeni ixtisas və ixtisaslaşmalar üzrə bakalavr və magistr hazırlığı həyata keçirilir.

BDU, ADU, BSU, LDU, Azərbaycan Texnologiya Universiteti, ADİA, ADAU-da da TEMPUS proqramı çərçivəsində beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi və təhsilin keyfiyyəti ilə bağlı müxtəlif layihələr həyata keçirilir.

Azərbaycanla Almaniya arasında təhsil sahəsində əlaqələr DAAD - Alman Akademik Mübadilə Xidməti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində reallaşdırılır.

1997-ci ildən DAAD-ın Bakıda nümayəndəliyi fəaliyyətə başlamışdır. Bu fəaliyyətin nəticəsi olaraq görülmüş işləri aşağıdakı faktlar da bir daha təsdiq edir:

* DAAD tərəfindən hər il Azərbaycana təxminən 70 təqaüd proqramı ayrılır.

* 1998-ci ildən etibarən DAAD tərəfindən həyata keçirilən təqaüd proqramları çərçivəsində Azərbaycan gəncləri üçün 700-dək təqaüd ayrılmışdır.

* 16 iyun 2008-ci il tarixində DAAD ilə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi arasında Azərbaycan tələbələrinin Almaniyada təhsili üzrə təqaüd proqramı ilə bağlı saziş imzalanmışdır.

Son illər bu əlaqələrin genişləndirilməsi üçün şərait daha da yaxşılaşmış, qarşılıqlı əlaqə və görüşlər daha intensiv xarakter almışdır. Belə ki, bu ilin 30 mart-5 aprel tarixlərində Bonn şəhərində Azərbaycan və Almaniya arasında elmi-iqtisadi forum keçirilmiş, 1 oktyabr 2009-cu il tarixində Bakıda Almaniya universitetlərinin təhsil sərgisi təşkil olunmuş, 2-3 oktyabr 2009-cu il Azərbaycan-Almaniya ali təhsil günləri kimi tarixləşmişdir. Bu ilin aprelində Azərbaycan nümayəndə heyətinin Almaniyaya səfəri, oktyabrın əvvəlində isə Almaniya ali təhsil işçilərinin nümayəndə heyətinin Azərbaycana səfəri olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası təhsil işçiləri nümayəndə heyətinin növbəti səfəri 25-29 oktyabr günlərində reallaşdırılmışdır.

Nümayəndə heyətinin tərkibinə Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri, professor Misir Mərdanov, Təhsil Nazirliyinin Strateji təhlil, planlaşdırma və kadrların idarəolunması şöbəsinin müdiri Fərzəli Qədirov, Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Qulu Novruzov, Azərbaycan Aqrar Universitetinin rektoru, professor Mirdaməd Sadıqov, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Rüfət Qasımov, Azərbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin İqtisadi İslahatlar Elmi-Tədqiqat İnstitutunun direktoru, professor Vilayət Vəliyev daxil idilər.

Səfər zamanı Azərbaycan Respublikasının Almaniyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Pərviz Şahbazov, səfirliyin birinci katibi Almaz Məmmədov və Alman-Azərbaycan Forumunun prezidenti Otto Hauzer nümayəndə heyəti ilə birgə olmuşlar.

Səfərin əsas məqsədi bu ilin avqustunda Azərbaycanda rəsmi səfərdə olmuş Baden-Vürttenberq Torpağının baş nazirinin respublika Prezidenti İlham Əliyevlə görüşündən sonra Azərbaycan - Almaniya təhsil əlaqələrinin daha da genişləndirilməsi istiqamətində perspektivlərin müəyyənləşdirilməsindən ibarət idi.

Nümayəndə heyəti səfər çərçivəsində oktyabrın 26-27-də Bonn Universitetində "Azərbaycan iqtisadiyyatında keçid mərhələsi və təhsilin beynəlmiləlləşməsi (Boloniya prosesi)" mövzusunda keçirilən beynəlxalq simpoziumda iştirak etmişdir.

Simpoziumun açılış mərasimində Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri, professor Misir Mərdanov, Bonn Universitetinin Qida və Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun direktoru, professor Tomas Hekelei, Almaniyanın Şimali Reyn-Vestfalyen Elm, Tədqiqat və Texnologiyalar Nazirliyinin idarə rəisi Helmut Dokter, Alman Akademik Mübadilə Xidmətinin (DAAD) vitse-prezidenti, professor Maks Huber, Bonn Universitetinin prorektoru, professor J.Hagen çıxış etmişlər.

İki günlük konfransda Azərbaycan tərəfindən Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri, professor Misir Mərdanov "Azərbaycan Resrublikasında ali təhsil və Boloniya prosesi", Azərbaycan Respublikasının Almaniyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Pərviz Şahbazov "Almaniya-Azərbaycan əlaqələrinin inkişaf perspektivləri", İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin İqtisadi İslahatlar İnstitutunun direktoru, professor Vilayət Vəliyev "Azərbaycan iqtisadiyyatı: iqtisadi inkişaf mərhələləri üzrə", Azərbaycan Aqrar Universitetinin rektoru, professor Mirdaməd Sadıqov "Azərbaycan aqrar təhsil modeli və beynəlxalq təcrübə", Təhsil Nazirliyinin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Qulu Novruzov "Ali təhsil sahəsində Azərbaycan - Almaniya əməkdaşlığı", Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Rüfət Qasımov "Dünya maliyyə böhranı və Azərbaycanın iqtisadi strategiyası" mövzularında çıxış etmişlər.

Almaniya tərəfindən simpoziumda Bonn Universitetinin kənd təsərrüfatı fakültəsinin dekanı Karl Şelander, həmin universitetin iqtisadi və texnoloji dəyişikliklər fakültəsinin dekanı, professor Ulrix Hiemenz, professorlar Klaus Mohr, Rayner Mantey və başqalarının çıxışları dinlənilmişdir.

Alman-Azərbaycan Forumunun prezidenti Otto Hauzerin, Almaniyanın Azərbaycandakı sabiq səfiri, hazırda Bonn Universitetinin professoru vəzifəsində çalışan Klaus Qrevlixin ölkəmizin son illərdə iqtisadi inkişafı, ayrı-ayrı sahələrdə həyata keçirilməkdə olan dövlət proqramları, dünya maliyyə böhranından çıxış istiqamətində həyata keçirilən iqtisadi siyasətimiz barədə məlumatları iştirakçılar tərəfindən maraqla qarşılanmışdır.

Simpoziumun təşkilində Alman - Azərbaycan Forumunun üzvləri, Bonn Universitetinin professoru Əhəd Rəhmanzadə və Köln Tətbiqi Elmlər İnstitutunun professoru Rza Talebi Dəryaninin xüsusi əməyi olmuşdur.

Simpoziumun işində Azərbaycan diasporunun üzvləri, Almaniyada təhsil alan tələbələr və Almaniya universitetlərinin nümayəndələri də iştirak etmişlər.

Dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində belə beynəlxalq simpoziumların keçirilməsi Azərbaycan həqiqətlərinin, Prezident İlham Əliyevin son illərdə ölkəmizdə həyata keçirdiyi uğurlu sosial-iqtisadi siyasətinin nəticələrinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında böyük əhəmiyyəti var. Simpoziumun yekununda iştirakçılar tərəfindən, digər təkliflərlə yanaşı, ildə bir dəfə Almaniya və Azərbaycanda bu tipli tədbirlərin keçirilməsinin məqsədəuyğunluğu haqqında təkliflər irəli sürülmüşdür.

Baden-Vürttenberq Torpağında keçirilən görüşlərdə o da aydın olmuşdur ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu ilin avqustunda Torpağın baş naziri ilə görüşü zamanı müzakirə olunmuş məsələlər barəsində görüş iştirakçılarının geniş məlumatları var və almanlar yeni təkliflərin müzakirəsinə hazırdırlar.

Oktyabrın 27-də Ştutqart Şərabçılıq üzrə Təhsil və Elmi-Tədqiqat Mərkəzində Azərbaycan nümayəndə heyəti əvvəlcə mərkəzin maddi-texniki bazası, laboratoriyaları ilə tanış olmuş, sonra müəssisənin rəhbərliyi və Azərbaycan nümayəndə heyəti arasında müzakirələr aparılmışdır. Müzakirələr nəticəsində qərara alınmışdır ki, 2010-2011-ci dərs ilində Azərbaycandan 3 nəfər ali məktəb tələbəsi (Azərbaycan Aqrar Universiteti və Azərbaycan Texnologiya Universitetindən) 2 il müddətinə Təhsil və Elmi-Tədqiqat Mərkəzinə təhsil almağa göndərilsin. Bu məqsədlə cari dərs ilində həmin universitetlərdə ikinci kurs tələbələri arasından əla qiymətlərlə oxuyan və xarici dilə daha çox meyili olan iki nəfər seçilib, ilin sonunadək intensiv alman dili kursuna cəlb ediləcəkdir. O da müəyyənləşdirildi ki, Azərbaycan Aqrar Universitetinin mütəxəssisləri qısamüddətli ixtisasartırma üçün bu müəssisəyə ezam edilə bilərlər. Nəzərdə tutuldu ki, Ştutqart Mərkəzinin müəlimləri Azərbaycanın müvafiq ali məktəblərində mühazirələr oxusunlar. Danışıqlar zamanı hər iki məsələ ilə bağlı müvafiq müəssisələr arasında anlaşma memorandumunun hazırlanıb imzalanması nəzərdə tutulmuşdur.

Oktyabrın 28-də Baden-Vürttenberq Torpağının dövlət katibi H.Vikerlə hökumət evində rəsmi görüşdə dövlət katibi Torpağın baş nazirinin Azərbaycana səfərinin iki ölkə arasında əməkdaşlıq üçün geniş imkanlar açdığını, Azərbaycan Respublikasının təhsil nazirinin səfərinin bu istiqamətdə atılmış ilk əhəmiyyətli addım olduğunu bildirmişdir. Eyni zamanda bu əməkdaşlıqda təhsil sahəsində əlaqələrin xüsusi yer tutacağına ümid etdiyini, bununla əlaqədar Baden-Vürttenberq hökuməti səviyyəsində lazımi addımlar atmağa hazır olduqlarını demişdir. Dövlət katibi təhsilin ayrı-ayrı sahələrində bu Torpaqdan olan konkret tərəfdaşlarla - universitetlər, Elm və Təhsil Nazirliyi, eləcə də tədqiqat müəssisələri ilə birbaşa əlaqələrin qurulmasını təklif etmişdir. Əməkdaşlıq istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi və konkret nəticələrin əldə olunması üçün təhsil üzrə mütəxəssislərdən ibarət birgə ekspert qrupunun yaradılmasının məqsədəuyğunluğu vurğulanmışdır.

Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanov ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Baden-Vürttenberq Torpağı ilə daha sıx əlaqələrin qurulması ilə bağlı tapşırığına uyğun olaraq ali məktəblər və elmi-tədqiqat müəssisələri arasında birbaşa əməkdaşlıq, texniki peşə təhsili, Azərbaycanın təhsil müəssisələrində alman dilinin tədrisi, eləcə də xaricdə təhsil üzrə Dövlət Proqramı çərçivəsində Azərbaycan gənclərinin Baden-Vürttenberq Torpağındakı ali məktəblərdə təhsili sahəsində əməkdaşlığı prioritet istiqamətlər kimi dəyərləndirmiş, həmçinin dövlət katibinin birgə işçi qrupunun yaradılması təklifi ilə bağlı Torpağın təhsil ekspertlərini qəbul etməyə hazır olduğunu bildirmişdir.

Oktyabrın 28-də nümayəndə heyəti Ştutqart Ali Peşə Məktəbində olmuşdur. Məktəbin Baden-Vürttenberq Torpağı üzrə 9 filialı, 25 min tələbəsi vardır. Həmin məktəb 8600 müəssisə ilə əməkdaşlıq edir. Ali peşə məktəbinin tələbələri hər semestrin 3 ayını məktəbdə təhsil alır, digər 3 ayı isə müəssisələrdə işləyir, təhsil müddətində işlədikləri müəssisələrdə əməkhaqqı da alırlar. Məktəbin məzunlarına bakalavr ixtisas dərəcəsi verilir və onların 90 faizi işlədikləri müəssisələrdə daimi işlə təmin olunur.

Azərbaycan tərəfi Almaniya modeli əsasında Azərbaycanda peşə təlimi mərkəzinin yaradılması təklifi ilə çıxış etmiş və qərara alınmışdır ki, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin ekspertləri yaxın zamanda Ştutqart Ali Peşə Məktəbinə ezam olunsunlar. Konkret təkliflər hazırlansın və hər iki tərəfdən ekspert qrupları təşkil edilərək birgə layihə işlənsin.

Həmin gün nümayəndə heyətinin Baden-Vürttenberq Torpağı Elm və Təhsil Nazirliyində görüşü zamanı bu Torpaqla tələbə mübadiləsi, ali məktəblər, tətbiqi tədqiqatlar sahəsində tədqiqat institutları arasında müstəqil əməkdaşlıq əlaqələrinin yaradılması təklifləri irəli sürülmüşdür. Bununla əlaqədar iki nazirlik arasında müvafiq sənədin imzalanması məqsədəmüvafiq hesab edilmişdir.

Almaniyada ali təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı son illər nəzərəçarpacaq dərəcədə artmışdır. Belə ki, Dövlət Proqramı üzrə bu ölkənin ali məktəblərində oxumağa 2007-ci ildə 5 nəfər göndərilmişdisə, 2008-ci ildə bu rəqəm 21 nəfər olmuş, 2009-cu ildə isə 45-ə çatmışdır. Statistika təsdiq edir ki, Almaniya təqaüdçülərin sayına görə Böyük Britaniya və Türkiyədən sonra üçüncü yeri tutur.

Almaniyada təhsil almaq üçün ARDNŞ 2007-ci ildə 15, 2008-ci ildə isə 7 təqaüd (mühəndislik, iqtisadiyyat, informatika və hüquq sahələri üzrə) ayırmışdır.

DAAD-ın təqaüd proqramı üzrə 2008-ci ildə 72 nəfər soydaşımız bu ölkədə təhsil almağa göndərilmişdir.

Hazırda ümumilikdə Almaniyada 450-dən artıq azərbaycanlı tələbə oxuyur ki, bunların 70 nəfəri Dövlət Proqramı çərçivəsində təhsil alır.

Oktyabrın 28-də Baden-Vürttenberq Torpağının Eslingen şəhərində İxtisasartırma Təhsili Akademiyasında olan nümayəndə heyətinə müəssisənin fəaliyyət istiqamətləri barədə verilmiş məlumatdan aydın olmuşdur ki, burada hər dərs ilində 10 min nəfər müəllim ixtisasartırma təhsilindən keçir. öz növbəsində Azərbaycan tərəfi ixtisasartırma təhsili sahəsində ölkəmizdə tətbiq ediləcək yeni model barədə məlumat vermiş və əməkdaşlıq imkanları üzrə təkliflərini bildirmişdir. Akademiyanın rəhbərliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin ixtisasartırma təhsili ilə məşğul olan 2 nəfər əməkdaşının akademiyaya göndərilməsini və Almaniya təcrübəsinin daha geniş öyrənilməsini təklif etmişdir.

Azərbaycan nümayəndə heyətinin Almaniyaya səfərinin nəticələrinə əsasən iki ölkə arasında təhsil əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində aşağıdakı perspektivlər nəzərdə tutulmuşdur:

* Almaniyanın, o cümlədən Baden-Vürttenberq Torpağının nüfuzlu, həmçinin ingilisdilli təhsil proqramları təklif edən ali məktəblərinin adları xaricdə təhsil üzrə Dövlət Proqramı üçün təsdiq olunmuş prioritet xarici ali məktəblər sırasına daxil edilsin.

* Xaricdə təhsil üzrə Dövlət Proqramı çərçivəsində tibb, mühəndislik, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri, kənd təsərrüfatı, emal sənayesi, ekologiya kimi istiqamətlər üzrə kadr hazırlığında Almaniya ali məktəbləri prioritet olaraq müəyyən olunsun.

* Almaniyanın ali məktəblərində təhsil imkanlarından daha səmərəli istifadə etmək üçün Azərbaycanın orta və ali məktəblərində alman dilinin tədrisinin genişləndirilməsi təmin edilsin.

* Azərbaycan ali təhsil sisteminin Avropa məkanına inteqrasiyası və Boloniya prinsiplərinin tətbiqi çərçivəsində Almaniya ali məktəbləri ilə birgə layihələri həyata keçirilsin.

* Almaniya modeli əsasında Azərbaycanda texniki peşə təhsili mərkəzi yaradılsın.

* Azərbaycanda pedaqoji kadrların ixtisasının artırılması üzrə yeni modelin tətbiqi istiqamətində Almaniya təcrübəsi öyrənilsin.

* Avropa İttifaqının, eləcə də Almaniya universitetlərinin təhsil və elmi-tədqiqat proqramları çərçivəsində Almaniya ilə birgə layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətində tədbirlər görülsün.

 

 

Ş.MƏMMƏDOV

 

Azərbaycan müəllimi.-2009.-6 noyabr.-S.4.