Donuz qripindən necə qorunmalı?

Meksikada başlayan donuz qripi (A/H1N1) epidemiyası tez bir zamanda dünyanın başqa ölkələrinə də yayılmaqda davam edir. Rusiya və Türkiyə məktəblərində baş verənlərin analoji olaraq təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün ölkəmizdə aidiyyəti orqanlar tərəfindən bununla bağlı müvafiq tədbirlər həyata keçirilməyə başlanılıb. Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin məktubu əsasında ötən həftənin şənbə və bazar günlərində A/H1N1 virusunun yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə dezinfeksiya işləri aparılıb. Paytaxtın 325 orta ümumtəhsil məktəbində profilaktik tədbirlər həyata keçirilib. Profilaktik tədbirlərin davamlı olaraq respublikanın bölgələrində fəaliyyət göstərən orta ümumtəhsil məktəblərində, həmçinin məktəbəqədər təhsil müəssisələrində aparılması nəzərdə tutulur. Artıq respublikanın bir neçə bölgəsində də ümumtəhsil məktəblərində dezinfeksiya işləri başa çatıb.

Dezinfeksiya işləri təkcə donuz qripi ilə bağlı deyil, həm də soyuq aylarda qrip və tənəffüs yollarının xəstəliklərinin artma təhlükəsinin qarşısını almaq üçün həyata keçirilir.

A/H1N1 virusunun əlamətləri

Yüksək hərarət, öskürək, boğazda ağrı, zökəm, baş və əzələ ağrıları, halsızlıq

A/H1N1 virusundan necə qorunmalı?

Yüksək hərarəti, öskürəyi olan şəxslərlə təmasdan çəkinmək, əlləri tez-tez sabunla yumaq, sabun və su olmadıqda onları spirtli tamponla silmək, asqırdıqda, öskürdükdə ağızı salfet və ya dəsmalla örtmək, gözlərə, buruna, ağıza toxunmamağa çalışmaq, sağlam həyat tərzi keçirmək, o cümlədən normal yuxu rejiminə riayət etmək, vitaminlərlə zəngin qida qəbuluna fikir vermək, fiziki aktivliyi artırmaq, xəstələnərkən evdə qalmaq və həkimə müraciət etmək

Onu da qeyd edək ki, bu yaxınlarda Azərbaycana donuz qripinə qarşı vaksinlər gətiriləcək.

Bəs görəsən uzun müddət dünyanı səksəkədə saxlayan donuz qripi adı ilə tanınan A/H1N1 virusunun əlamətləri nədir? Bu virus özünü hansı formada göstərir? Ondan necə qorunmaq olar? İnsanlar bu təhlükə ilə üzləşməmək üçün nə kimi qaydalara riayət etməlidirlər? ümumiyyətlə, məktəbəqədər təhsil və orta ümumtəhsil məktəblərində, ali təhsil ocaqlarında donuz qripi epidemiyasının yayılmasının qarşısının alınması üçün nələrə diqqət artırılmalı və nəzarət gücləndirilməlidir?

Bu və ya digər suallara aydınlıq gətirmək üçün Səhiyyə Nazirliyinin Respublika Taun Əleyhinə Stansiyasının direktor müavini, tibb elmləri namizədi Şair Qurbanova müraciət etdik.

Şair həkim bildirdi ki, insanların A/H1N1 virusu (donuz qripi) ilə yoluxması adi qriplə eynidir. A/H1N1 tipli qrip yüksək patogenli virus ştamının törətdiyi kəskin infeksion xəstəlikdir. Virus asanlıqla insandan insana hava, damcı, bir də kontakt yolu ilə keçir. Hava, damcı yolu ilə yoluxma insanlar asqırdıqda, öskürdükdə baş verir. Ona görə də belə xəstələrlə ünsiyyət zamanı müəyyən bir məsafə saxlamaq, yaxud da danışdıqda maska taxmaq lazımdır. Xəstəliyin yoluxma yollarından biri də kontaktdır. Belə ki, xəstə insanlar asqırdıqda və ya öskürdükdə əlləri ilə ağızlarını, burunlarını tuturlar. Həmin vaxt çoxlu sayda viruslar insanın əllərinə düşür. İnsanlar bir-birinə əl verib görüşəndə xəstəlik digərinə keçə bilər. Ona görə də çalışmaq lazımdır ki, xəstələr və eyni zamanda sağlam insanlar tez-tez əllərini sabunla və ya hər hansı dezinfeksiyaedici məhlulla yusunlar. Xəstəliyin ilkin əlamətləri yüksək hərarət, öskürmə, boğazda ağrı, zökəm, baş və əzələ ağrıları, halsızlıqdır. Qeyd olunduğu kimi, bu xəstəlik zamanı insanın hərarəti yüksək - 38 dərəcədən və ondan yuxarı olur. A/ H1 N1 virusu ilə yoluxmuş şəxslər əsasən xəstəliyin başlandığı ilk 7 gün ərzində potensial yoluxdurucu hesab edilməlidir. ümumiyyətlə, virus orqanizmə düşəndən təxminən 7-8 gündən sonra həmin xəstəliyin əlamətləri aşkara çıxır.

İnsan özünü xəstə hiss edirsə, yəni temperaturu varsa, əgər kollektivdədirsə, birinci növbədə, oradan aralanmalıdır. Həkim söhbət əsnasında onu da əlavə etdi ki, xəstəliyin ilkin əlamətləri müşahidə edildikdə təcili evə həkim çağırmaq, çoxlu miqdarda maye qəbul etmək, maska taxmaq, əlləri tez-tez sabunla yumaq lazımdır. Profilaktiki tədbirlər kimi kəskin respirator xəstəlikləri (hərarət, öskürək, zökəm) və qripin digər əlamətləri olan şəxslərlə yaxın ünsiyyətdən qorunmaq, əlləri hər zaman təmiz saxlamaq vacibdir. Mütləq evdə qalmaq, işə və ya təhsil müəssisəsinə getməkdən, kütlə ilə təmasdan çəkinmək, insanlarla yaxın ünsiyyətdə olmamaq üçün ailə üzvlərinə və yaxınlara xəstəliklə bağlı məlumat verilməlidir.

A/H1N1 virusundan qorunmaq üçün yüksək hərarəti, öskürəyi olan şəxslərlə təmasdan çəkinmək, əlləri tez-tez sabunla yumaq, sabun və su olmadıqda onları spirtli tamponla silmək , asqırdıqda , öskürdükdə ağızı salfet və ya dəsmalla örtmək, gözlərə, buruna, ağıza toxunmamağa çalışmaq, sağlam həyat tərzi keçirmək, o cümlədən normal yuxu rejiminə riayət etmək, vitaminlərlə zəngin qida qəbuluna fikir vermək, fiziki aktivliyi artırmaq, xəstələnərkən evdə qalmaq və həkimə müraciət etmək vacibdir.

Ümumiyyətlə, məktəbyaşlı uşaqlar, yeniyetmə və gənclər arasında bu xəstəlikdən qorunma barədə maarifləndirmə işlərinin aparılmasına ciddi fikir verilməlidir. Valideynlər övladlarına qarşı diqqətli olmalıdırlar. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində, həmçinin orta ümumtəhsil məktəblərində uşaqların daha çox toxunduğu əşyalar, ləvazimatlar, onların məşğul olduqları qrup, məşğələ, sinif otaqları tez-tez dezinfeksiya olunmalıdır. Həmçinin otaqların havası mütəmadi olaraq dəyişdirilməlidir. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində, orta ümumtəhsil məktəblərində tibbi nəzarət gücləndirilməlidir. Həmin təhsil müəssisələrində çalışan həkimlər işini uşaqların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olan müəllim və tərbiyəçilərlə əlaqəli qurmalıdır. Mütəmadi olaraq uşaq və yeniyetmələrin səhhəti ilə maraqlanmalı, xəstəliyin ilkin əlaməti müşahidə olunarsa, təcili olaraq bununla bağlı ciddi tədbirlər həyata keçirməlidirlər. Birinci növbədə, belə xəstə dərhal kollektivdən təcrid olunmalı, evdə isə sağlam insanlardan ayrılaraq ayrıca otaqda yerləşdirilməlidir.

Bütün bunlara ciddi fikir verməyin vacibliyini diqqətə çatdıran Şair Qurbanov söylədi ki, ilk növbədə, insan özü-özünü qorumalıdır. Həkim ümumiyyətlə, bu xəstəliyin o qədər də insan üçün qorxulu olmadığını, lakin çoxlu sayda insanları eyni zamanda xəstələndirə bildiyini dedi. Onu da xüsusi vurğuladı ki, xəstəlik vaxtında aşkarlanarsa və dərhal həkimə müraciət olunarsa, onun müalicəsi tam sağalma ilə nəticələnə bilər.

Əgər sağlamlığımızı qorumaq, səhhətimizlə bağlı hər hansı bir təhlükənin yaranmasını istəmiriksə, həkimin dediyi kimi, ilk növbədə, özümüz-özümüzü qorumalıyıq.

Samirə KƏRİMOVA

Azərbaycan müəllimi.-2009.-6 noyabr.-S.7.