Gülüşü yaşadan böyük sənətkar

Məşədi Ibadın əvəzsiz ifaçısı

Azərbaycan komediya aktyorluğunun parlaq simalarından biri də xalq artisti Əliağa Ağayev olub. Böyük sənətkar ömrünün ən məhsuldar dövrünü Milli Teatrımıza həsr etmişdir. Klassik aktyorluq ənənələrindən bəhrələnərək orijinal üslub yaradan aktyor hansı rolda çıxış etməsindən asılı olmayaraq, ona özünəməxsus şirinlik gətirirdi.

Əliağa Ağayev 22 mart 1913-cü ildə Bakıda doğulub. Erkən yaşlarından atasını itirib. 1930-cu ildə yeddinci sinifi bitirərək Paris Kommunası adına gəmi təmiri zavodu nəzdindəki sənət məktəbində oxuyub. Iki il sonra zavodun özündə gəmi çilingəri işləməyə başlayıb. Bəm və şirin zümzüməli səslə işdə də dodaqaltı oxuyan Əliağa zavodun dram dərnəyinə yazılıb.

Teatra 30-cu illərdə gəlmişdi. 25 il Gənc Tamaşaçılar Teatrında işləmişdi. Gənclik enerjisi ilə teatrın əksər tamaşalarında oynamışdı. Ilk rolu Mirzə Fətəli Axundzadənin “Hacı Qara” komediyasında Hacı Qaradır. Aktyor Gənc Tamaşaçılar Teatrında müasir dramaturqların əsərlərində, klassik milli və tərcümə əsərlərində koloritli silsilə rollar yaradıb. Onlarca tamaşada öz bənzərsiz rolları ilə yaddaşlara hakim olmuşdu. Əliağa Ağayev hansı rolda oynayırdısa, orada gülüş var idi. Komediya aktyorluğunun yeni nümunəsini gətirmişdi teatrımıza. Işləməyi çox sevirdi. Onunla tərəf-müqabil olanlar söyləyirdilər ki, heç vaxt məşqlərdən yorulmazdı. 1961-ci ildə Əliağa müəllim öz yaradıcı taleyini Akademik Milli Teatra bağladı. Bu teatrda ilk orijinal rolu Şıxəli Qurbanovun “Əcəb işə düşdük” komediyasında Abış Surxayeviç obrazıdır. Iyirmi iki il Akademik teatrda işləyən sənətkar bu səhnədə saysız rollarda çıxış edib.

Kinematoqrafçılarımız da bu möhtəşəm sənətkarı unutmamışdılar. Ilk dəfə T.Tağızadə 1955-ci ildə Əliağa Ağayevi “Görüş” filminə dəvət etdi. Ilk rolu olsa da, aktyor ekranda o qədər sərbəst hərəkət edib ki, heç tamaşaçı bu rolun debüt olduğunu hiss etmir. Əliağa Ağayev bu obrazı çox məharətlə yaradıb. Komediya janrının zəngin ənənələrindən məharətlə bəhrələnən aktyor obrazı özününküləşdirə bilib.

Sonra isə məşhur “O olmasın, bu olsun” filmi gəlir. Buradakı rolu ilə Əliağa Ağayev Azərbaycan kinoaktyorluğu aləmində özünə əbədi bir “heykəl” ucaldıb. “Günlərin birində bu filmin baş operatoru Ə.Atakişiyev işlədiyim Gənc Tamaşaçılar Teatrına gəldi”, - deyə sənətkar xatırlayırdı. “Həmin axşam ”Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük" tamaşasında Hacı Qəmbər rolunda çıxış edirdim, nökəri isə Əhməd Əhmədov oynayırdı. Elə həmin gün Əhməd Əhmədovu hambal roluna dəvət etdilər, məni isə bir neçə gün sonra studiyaya çağırdılar... Bir gün rejissor mənə dedi: “Əliağa, filmin taleyindən çox narahatam, ağlınca, film necə çıxacaq? Dedim ki, bu aktyorlar ki var, onlar sənin filminin uğurunun 50 faizini təmin ediblər. Qaldı qalan 50 faizə, onu da zaman göstərər”. Bəli, zaman göstərdi ki, film dünyanın 50-dən artıq ölkəsini gəzib, kinomuza şöhrət qazandırdı. Söz yox ki, filmin belə canlı alınmasında Məşədi Ibadın əvəzsiz ifaçısı Əliağa Ağayevin xidmətləri böyük olmuşdu.

Yalnız bir korifeyin yarada biləcəyi rollar

“Sehirli xalat” filmindəki Xan obrazı da Əliağa Ağayevin yaradıcılığında özünəməxsus yeri olan qəhrəmanlardandır. Xanın başına açılan oyunları elə gözəl yumorla tamaşaçıya çatdırır ki, onun komik rolların ən mahir ifaçısı olduğuna heç bir şübhə yeri qalmır.

Əliağa Ağayevin ən dəyərli kino qəhrəmanlarından biri də “Bizim Cəbiş müəllim” filmindəki roludur. “Evlənmək istəyirəm” filmində polis işçisinin rolu da maraqlı və yaddaqalandır. Kinematoqrafda onun rollarının özünəməxsus xüsusiyyətləri var. Bu, hər şeydən əvvəl, aktyorun ciddi obrazlara komik əhval gətirmək bacarığı ilə xarakterizə olunur. Bəzən lap kiçik epizodları belə filmin əsas qəhrəmanları səviyyəsinə qaldıra bilir. Elə, “Əhməd haradadır” filmindəki kassiri xatırlayın. Ekranda görünməsi ani bir məqamı əhatə etsə də, tamaşaçının yadından çıxmır. “Qanun naminə” filmindəki Məmmədxan rolu isə daha çox aktyor oyunundakı cizgilərlə yadda qalır.

Əlağa Ağayevin televiziya tamaşalarındakı rolları da öz komik cizgiləri ilə tamaşaçıların yaddaşına əbədi həkk olunub. Hansı tamaşada oynamasından asılı olmayaraq, tamaşaçı bilirdi ki, aktyor ona bir xoş ovqat bəxş edəcək. Onunla çəkilişlərdə iştirak edənlər o qədər gözəl xatirələr danışırlar ki, hiss edirsən sənətkar elə həyatda da insanlara sevinc bəxş etməkdən zövq alırmış.

Əliağa Ağayevin milli aktyor sənətimizin inkişafında çox layiqli yeri vardır. Hər dəfə bu filmlər, tamaşalar ekranda görünəndə tamaşaçı çöhrəsinə xəfif bir təbəssüm qonacaq və istər-istəməz onların yaradıcısı, böyük sənət fədaisi Əliağa Ağayevi yad edəcəyik.

Yada düşər xatirələr...

Əliağa Ağayevin qızı Gülçin Ağayevanın xatirələri:

“Atam 1961-ci ilə qədər burda aparıcı rollar oynayıb. Teatrda işləməyə başladığı ildə atamın oynadığı ”Hacı Qara” tamaşasına Mircəfər Bağırov da gəlib baxıb. Tamaşadan sonra Bağırov atamı yanına çağırtdırıb. Ortancıl əmim Mirzəağanı 1937-də tutub aparmışdılar, bəraət alandan sonra qayıdıb gəldi. Atam yəqin eləyir ki, onu da həbs edəcəklər, ona görə Mircəfər Bağırov onu çağırtdırıb. Amma sən demə, Bağırov atamı rolu gözəl ifa etdiyinə görə təbrik eləmək üçün çağırtdırıbmış. Deyib ki, çox bəyəndim, fəxri adının olub-olmamasını da soruşub. Bir müddətdən sonra atama “əməkdar artist” fəxri adı verdilər, sonra “xalq artisti” adı aldı. Gənc Tamaşaçılar Teatrında yeganə “xalq artisti” Əliağa Ağayev idi. Gənc Tamaşaçılar Teatrında çoxlu tamaşalarda oynamışdı. Heyf ki, o tamaşaların videoyazısı çəkilməyib. “Xalq artisti” adını qazandıqdan sonra, ona “SSRI xalq artisti” adı vermək istəyəndə dedilər ki, bunun üçün partiyaya üzv olmalısan. Amma atam dedi ki, mən partiyaya (Kommunist Partiyası) üzv olmaq fikrində deyiləm, o ad olmasa da onsuz da mən xalqın artistiyəm. Həqiqətən də belə idi. Onu hər yerdə bütün təbəqələrdən olan insanlar çox istəyirdilər. SSRI respublikalarında keçirilən bütün mötəbər tədbirlərin qapısı onun üzünə açıq idi. “Azdrama”ya getməsi isə Şıxəli Qurbanovla bağlıdı. 1960-cı ildə o, növbəti dəfə atamın tamaşasına baxandan sonra deyib ki, “Azdrama”nın səhnəsi Mirzəağa Əliyevsiz qalıb, məsləhətdir ki, sən o teatra keçəsən. Atam “Azdrama”ya gedəndə Cəbiş müəllim rolundan hamının yaxşı tanıdığı, Gənc Tamaşaçılar Teatrının ilk aktyorlarından biri Süleyman Ələsgərov dedi ki, “sən bu teatrın qapısına qıfıl vurub gedirsən, buranın tamaşaçıları bundan sonra ”Azdrama"ya gedəcəklər". Doğrudan da elə oldu. Atamın “Azdrama”da ilk tamaşası “Toy” komediyası idi. Hələ teatrın girişində adamların “Əliağa ”Azdrama”ya gəlib e” dediklərini eşitdim. Atam mənə tapşırmışdı ki, antraktda foyedə gəzişəndə tamaşaçıların söhbətinə qulaq verim, görüm tamaşa haqqında nə danışırlar. Onda da eşitdim bir neçə adam deyir ki, mən bu tamaşanın əvvəlki quruluşunu da görmüşəm, amma Əliağa daha qıvraq oynayır. Rəhmətə gedənə qədər “Azdrama”da bir-birindən fərqli rollar oynadı. Özü də tamaşaçılar gül-çicəyi daha çox ona bağışlayırdılar”...

Görkəmli aktyor, xalq artisti Əliağa Ağayev 3 noyabr 1983-cü ildə vəfat edib. Gülçin Ağayeva: “70 illik yubileyinə də, kinoda son işi olan ”Evlənmək istəyirəm" filminin premyerasına da ömrü çatmadı. Premyeranı qırxı çıxandan sonra keçirdilər. Orda onun ağlaya-ağlaya oxuduğu epizoda baxmaq lap ağırdı bizimçün...”.

“Azadlıq”ın Araşdırmaçı Jurnalistlər Qrupu

KIV-ə Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilir

Azadlıq.- 2012.- 18 yanvar.- S.14.