Cavanşirlər soyundan daha bir qəhrəman
Qanlı cəbhələr
boyunca...
İkinci
Dünya müharibəsi illərində sovetlər birliyinin tərkibində
olan Azərbaycan da bu qanlı müharibədə böyük
qurbanlar vermişdir. Müharibənin ilk günlərində
1941-ci ilin sonunda Azərbaycandan xalq qoşunu dəstələrində
187 min nəfər döyüşçü vardı ki,
onlardan 30 min nəfərdən çoxu qadınlar idi.
1941-1945-ci illərdə Azərbaycanda
Sovet Ordusu sıralarına 640 min nəfərədək səfərbər
edilib, cəbhəyə göndərilmişdi. Müharibənin ən ağır
illərində azərbaycanlı əsgər və zabitlər
od, alov püskürən cəbhələrdə, o cümlədən
Moskva, Leninqrad, Kiyev, Stalinqrad, Ukrayna, Belorusiya, Pribaltika
respublikaları uğrunda döyüşlərdə
vuruşmuş, işğal olunmuş yaşayış məntəqələrinin
azad edilməsində, Berlinin süqutunda yaxından iştirak
etmiş, bu yolda çoxları həyatını qurban
vermiş, əbədiyyətə qovuşmuşlar.
Azərbaycan
əsgərləri 1941-ci ilin payızında Leninqrad şəhərinin
müdafiəsi uğrunda döyüşlərdə ön cəbhədə
dayanmış, faşist ordusuna qarşı müqavimət
savaşında vuruşaraq əhalinin təhlükəsizliyini
qorumuşlar. Təyyarəçi Hüseynbala Əliyev
Leninqradı düşmənin hava hücumundan qoruyarkən 17
ölümcül yara alsa da, var-gücünü toplayıb təyyarəsini
yerə endirə bilmişdi. Moskva, Leninqrad və Stalinqrad ətrafındakı
bütün döyüşlərdə azərbaycanlılar
düşmənin çoxsaylı canlı qüvvə və
güclü hərbi texnikası ilə üz-üzə
dayanmış, faşist ordusuna qarşı irimiqyaslı və
dağıdıcı hərbi əməliyyatlarda yaxından
iştirak etmişdilər.
İkinci
dünya müharibəsi illərində belə qanlı
döyüşlərdə böyük qəhrəmanlıqlar
göstərən azərbaycanlılardan biri də Aslan Vəzirov
olub. Aslan Vəzirov Zaqafqaziya cəbhəsi Şimal Ordu qrupunun
5-ci Dağ Mina-Mühəndis briqadasının, 3-cü Ukrayna
cəbhəsinin 51-ci mühəndis-istehkam briqadasının,
2-ci Belorusiya cəbhəsində Baş Komandanlığın
1-ci qvardiya mühəndis-istehkam briqadasının komandiri
olmuşdur.
Vəzirov
Aslan Fərhad oğlu 13 dekabr 1910-cu ildə Bərdə
rayonunun Zümürxan kəndində mülkədar-ziyalı
ailəsində doğulub. Aslan Vəzirov dünyaya gələrkən
anası Ağca xanım vəfat etmiş, həyat
yoldaşının ölümünə dözə bilməyən
Fərhad bəy də dünyasını dəyişmişdir.
Fərhad bəy 1853-cü ildə Şuşada
doğulmuşdur. Aslan Vəzirov Qarabağ xanı İbrahim
xanın vəziri Seyyid Mirzə Əli Məhəmməd
Ağanın dördüncü qurşaq nəvəsidir. Soy
öz başlanğıcını İbrahimxəlil xan
Cavanşir və Mehdiqulu xan Cavanşirin baş vəziri
olmuş Mirzə Camal Cavanşir Qarabağidən
götürür. Ona qədər həmin soy Cavanşir
soyadını daşıyırdı. Vəzirovlar Cavanşir
elinin Hacılı camaatına mənsubdurlar. Bu soyadı həm
Mirzə Camal bəyin, həm onun qardaşlarının, həm
də əmisioğullarının törəmələri
daşıyırlar. Bu soy Azərbaycan xalqına yetərli
sayda sərkərdə, dövlət xadimi, ziyalı bəxş
edib. Onlardan bir neçə nəfər haqqında əvvəlki
yazılarımızda söz açmışıq.
Böyük bir soyun
davamçısı
“Vikipedia”nın
yazdığına görə, Rüstəm, Aslan və
bacıları valideynlərini itirdikdən sonra əmiləri
Zülfüqar bəy Vəzirovun himayəsində olmuşlar.
Aslan Vəzirovun böyük qardaşı Rüstəm bəy
II dünya müharibəsindən əvvəl Bərdədə
poçt rəisi işləmiş və müharibədə
itkin düşmüşdür.
Aslan Vəzirov
1927-ci ildə Bakı Zaqafqaziya Hərbi Hazırlıq Məktəbini
bitirib. 1928-30-cu illərdə Sankt-Peterburq (o vaxtkı Leninqrad)
və Moskva hərbi mühəndislik məktəblərində
oxumuşdur. 1941-ci ildə Hərbi-Mühəndislik
Akademiyasını bitirmiş və müharibə cəbhələrinə
göndərilmişdir. Zaqafqaziya cəbhəsi Şimal Ordu
qrupunun 5-ci Dağ Mina-Mühəndis briqadasının,
3-cü Ukrayna cəbhəsinin 51-ci mühəndis-istehkam
briqadasının, 2-ci Belorusiya cəbhəsində Baş
Komandanlığın 1-ci qvardiya mühəndis-istehkam
briqadasının komandiri olmuşdur. 1944-cü ilin mayında
qvardiya polkovniki Aslan Fərhad oğlu Vəzirov 2-ci Belarus cəbhəsinin
1-ci Qvardiya mühəndis-hücum briqadasının komandiri təyin
edilmiş, iyunun axırlarında isə Aslan Vəzirovun
şanlı istehkamçıları Mogilyovun azad edilməsi
uğrunda qəhrəmancasına vuruşmuşlar.
Briqadanın bu döyüşlərdə göstərdiyi
şücaətə və igidliyə görə ona “Mogilyov
briqadası” adı verilmişdir.
Qvardiya
polkovniki Aslan Vəzirov 70-ci Ordunun tərkibində (II Belarus cəbhəsi)
- sapyor briqadasının komandiri idi. 20 aprel 1945-ci ildə ordu
hissələrinin Oder çayını keçməsi əməliyyatına
rəhbərlik edirdi. Bu əməliyyat düşmənin
güclü atəşi altında üç gün davam etdi
və Aslan Vəzirovun böyük hərbi məharətini
sübut etdi. Həmin əməliyyata rəhbərliyə
görə ona 29 iyun 1945-ci ildə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı
adı verildi.
Odlu
savaşlardan geriyə qəhrəman kimi...
1947-ci ildə ordudan tərxis olunan Aslan Vəzirov
1948-ci ildən Kaunas, Voronej, Bakıda müxtəlif vəzifələrdə
çalışmışdır.
1965-ci ildən ömrünün sonuna qədər
Azərbaycan Respublika Müharibə Veteranları Komitəsinin
sədri olmuş Aslan Vəzirov
eyni zamanda Ümumittifaq Müharibə Veteranları Komitəsinin
Bakı şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Aslan
Vəzirov Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı da
seçilmişdir.
Veteran polkovnik Aslan Vəzirov Dneprodzerjinsk və
Mogilyov şəhərlərinin fəxri vətəndaşı
adına layiq görülmüş, 8 orden və
çoxsaylı medallarla təltif edilmişdir. Elmar Vəzirov
və Tamilla Vəzirova adlı övladları vardır.
Aslan Vəzirov 1987-ci ilin 18 mayında
Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
2009-cu il iyulun 1-də Mogilyovda Sovet
İttifaqı Qəhrəmanı Aslan Vəzirovun xatirəsinə
ucaldılan memorial kompleksin təntənəli
açılış mərasimi olmuşdur. Memorial kompleksin
yaradılmasının təşəbbüskarı və əsas
təşkilatçısı Mogilyovdakı “Azəri” ictimai
birliyi olmuşdur. Qəhrəmanın büstünün
müəllifi isə Belarus Rəssamlar İttifaqının
üzvü, heykəltəraş Kamil Kamaldır.
Xatırladaq ki, Belarusun Oşmyanı şəhərində
4 nəfər Sovet İttifaqı Qəhrəmanının
memorialı da qoyulmuşdur və həmin qəhrəmanlardan
biri ilk azərbaycanlı təyyarəçi Fərrux
Qayıbovdur. Vileyka şəhərində iki dəfə Sovet
İttifaqı Qəhrəmanı general Həzi Aslanovun abidəsi
ucaldılmışdır.
Azərbaycanlı
döyüşçülər Qəzənfər Əkbərov,
Cəmil Əhmədov, Aslan Vəzirov, Adil Quliyev, Məlik Məhərrəmov
və Nəcəfqulu Rəfiyev Sovet İttifaqı Qəhrəmanı
kimi yüksək ada məhz Belarusun azad edilməsi uğrunda
döyüşlərdə göstərdikləri igidliyə
görə layiq görülmüşdür.
“Azadlıq”ın
Araşdırmaçı Jurnalistlər Qrupu KİV-ə
Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə
çap edilir
Azadlıq.-
2013.- 13 iyul.- S.14.