Şir evdən getdi”nin baş qəhrəmanı
bir ailəyə faciə yaşadıb
Rejissor və aktyor filmin kadrarxası məqamları barədə nələr danışdı?
Modern.az saytının “Kadrarxası” layihəsi “Şir evdən getdi” filmi ilə davam edir. Müsahiblər rejissor Akif Rüstəmov və aktyor Elxan Cəfərov uzun illər uşaqların böyük maraqla izlədiyi filmin ərsəyə gəlməsi zamanı yaşanan çətinliklər, maraqlı hadisələrdən söhbət açıblar. “Şir evdən getdi” filmi yazıçı Yuri Yakovlevin eyniadlı nağıl-povesti əsasında ekranlaşdırılıb. Filmdə uşaq dünyası, onun saflığı, körpələrin heyvanlarla dostluğu əks olunub. 1977-ci ildə ekranlaşdırılan əsər böyük tamaşaçı marağına səbəb olub.
Filmin quruluşçu rejissoru Rasim İsmayılov, rejissorlar
Akif Rüstəmov, Ramiz
Əliyev, quruluşçu operatorları Rasim İsmayılov,
Şərif Şərifov, quruluşçu
rəssam Firəngiz Qurbanova, heyvan təlimçiləri Lev
Bərbərov və Nina Bərbərova (Kinqin sahibləri), T. Filatova, A. Qorin, filmin direktoru İnessa
Safronova, bəstəkar Tofiq
Quliyev, mahnıların mətninin müəllifi
Yuri Yakovlev və Alla Axundova, mahnıları ifa
edənlər isə Flora Kərimova və
Mirzə Babayevdir.
Rollarda Yuri Senkeviç,
Sergey Yurski, Elxan Cəfərov, Vsevolod
Abdulov, Şükufə Yusupova,
İnarə Quliyeva, Lidiya Povetkina, Almaz Əhmədova, Səfurə İbrahimova, Yaşar Nuri, Süsən Məcidova, İbrahim Ləmbəranski, Cəmilə Muradasilova, Fazil Salayev, Nadir Əsgərov,
Ələsgər Məmmədoğlu, Kamil
Məhərrəmov, Əli Haqverdiyev,
Tanilə Əhmədova,
“Kinq 2" (şir), ”Rada" (fil) və
başqaları çəkilib.
3 məşhur uşaq
“Şir evdən getdi”
filmində oynayan baş
rol ifaçıları 3 uşaqdan
Elxan Cəfərov hazırda məşhur
aktyor, rejissordur. İbrahim Ləmbəranski Əliş Ləmbəransikinin
nəvəsidir, Baş Prokurorluğun
Ağır Cinayətlərə Dair İşlər üzrə İstintaq İdarəsinin
mühüm işlər üzrə böyük müstəntiqidir. O, 2011-ci ildən etibarən, Quba hadisələri başda
olmaqla bir çox siyasi motivli olaylarda dövlət
ittihamçısı kimi məşhurlaşıb.
Digər uşaq isə Cəmilə Muradasilova görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyevin nəvəsidir.
“Aya 100 rubl qazanırdım”
Elxan Cəfərov: “5 yaşından etibarən
Azərbaycan kinostudiyasına müntəzəm gəlib-getdiyimdən
ora mənim üçün
doğma bir məkana çevirildi. 8 yaşında ilk
dəfə Eldar Quliyevin
”Sevinc buxtası" filmində susatan oğlanı canlandırdım. Rasim İsmayılov
həmin filmdə quruluşçu operator idi. Elə oldu ki, həmin filmdə
oynadığım kiçik epizodla Rasim müəllimin
xoşuna gəldim və bu
səbəbdən də bir il sonra məni “Şir evdən getdi” filminin sınaq çəkilişlərinə
dəvət etdi. Uğurla
həyata keçirilən sınaq çəkilişlərindən
sonra mən bu filmdə
çəkilmək üçün təsdiq
olundum".
Şir obrazını canlandıran Senkeviç o vaxt Moskvanın
tanınmış, istedadlı aktyorlarından idi.
Amma Elçin Cəfərov
azyaşlı olduğundan bunun
fərqinə varmayıb: “Senkeviç çox rahat tərəf-müqabili
idi. Mən o vaxt anlamırdım, amma indi başa
düşürəm ki, öz
yaşına görə çox
istedadlı idi. Bütün
aktyorlar, çəkiliş qrupunun üzvləri bir-birilə çox mehriban, bir növ ailə kimi idik”.
Çəkilişləri
6 ay davam edən iki hissəli filmdə uşaqlara
qonarar da verilib. O vaxtın normativlərinə uyğun olaraq Elxan Cəfərov aya 100 rubl qazanıb.
“Vsevolod Abdulov qəzaya düşdü”
Akif Rüstəmov: “O vaxt
eyni zamanda SSRİ Dövlət Televizya
və Radio Komitəsinin sifarişi
ilə il ərazində ən azı 2-3 film çəkilirdi. ”Şir
evdən getdi" filmi
də Moskva tərəfindən sifariş edilən filmlərdən idi.
Obrazları
canlandıranlar əsasən M.F.Axundov
adına Azərbaycan Dövlət Opera və
Balet Teatrının balet
artistləri və Bakı şəhəri Nərimanov rayonu 83 saylı uşaq
bağçasının uşaqları idi.
83 saylı uşaq bağçası ilə
müqavilə bağlandı və bunun əsasında
da çəkilişləri etdik.
Amma baş rollarda çəkilən uşaqlar
sınaq çəkilişləri əsasında müəyyən
edildi.
Elxan Cəfərov, İbrahim Ləmbəranski, Cəmilə Muradasilova birmənalı olaraq
filmə təsdiq olundu.
Qayda belədir ki, uşaq filmə çəkilirsə, 15
yaşında olsa belə, müqavilə onun valideynlərilə bağlanırdı. Burda da bütün
valideynlərlə müqavilə bağlandı. Təxminən
onlara aylıq olaraq
100 rubl verildi.
Moskvanın sifarişi olduğundan rus aktyorların çəkilməsi təbii idi. Şir roluna
dəvət alan Senkeviçlə
yanaşı, 3 nəfər də sınaq çəkilişinə
çağırıldı. Mən “Mosfilm”də idim. Senkeviç Teatr Institutunu yenicə bitirmişdi, həmin gün
başqa film üçün sınağa
çağrılmışdı. Söhbətləşdik, onun üzündə rola uyğunluq hiss etdim deyə, axtardığımız aktyor olduğunu anladım
və filmə dəvət etdim. O da razılıq verdi. Digər
3 nəfər isə Aleksandr Abdulov, Vsevolod Abdulov, bir də Toqonko
teatrından Medvedyev idi.
4 nəfər sınaqdan çıxarılsa da,
2 nəfərin üstündə dayandılar: Vsevolod
və Senkeviç. Filmə isə Senkeviç təsdiq olundu.
Vsevolod baş rolda olmasa da,
Zooparkın baxıcısı roluna
çəkildi. Ovçu rolunda
oynayan Sergey Yurski də görkəmli aktyor
idi. Onu Leninqraddan dəvət etmişdik".
Rejissor söhbət əsnasında V. Abdulovun çəkilişdən sonra başına gələn avtomobil
qəzasını xatırlayır: “Vsevolod
Abdulovla bağlı xoşagəlməz
hadisə də yaşandı. O, Moskvada teatrda işlədiyindən Bakıda
qalmırdı, çəkilişdən-çəkilişə
gəlib-gedirdi. Bir dəfə bildirdi ki, öz
”Jiquli"si ilə gəlmək
istəyir. Gəldi, çəkilişlər oldu,
amma qayıdanda qəzaya düşdü.
Xəsarət aldığından xəstəxanaya yerləşdirildi.
Amma bir tərəfdən
bəxtimiz onda gətirdi ki,
Vsevolodun 2-3 günlük
çəkilişi qalmışdı. Işləri təxirə
salmamaq üçün
onu dublyorla əvəz
etdik. O vaxt radio-televiziyada çalışan Davud müəllim vardı.
Oxşarlıqları çox idi deyə, Vsvolodun yerinə onu
çəkdik. Kameranı elə qurmuşduq
ki, heç dublyor olduğu hiss olunmadı".
“Şir mənim üçün pişik kimi bir şey idi”
Elxan Cəfərov deyir ki, uşaq olduğundan
heyvanların təhlükəsi haqqında düşünmür,
heç nədən çəkinmirmiş:
“Uşaq olduğumdan heyvanlardan qorxmurdum. Şir mənim üçün
pişik kimi bir şey idi.
Onun vəhşi heyvan
olduğunu ağlım dərk etmirdi. Yəni, düşünmürdüm
ki, o mənə hücum edə bilər, parçalaya
bilər.
Amma bir məsələni
deyim ki, məni
şirdən gizlədirdilər. Çəkiliş vaxtı mənim
şirlə çox əlaqəm
olmadı. Qısa, həm də cəmi bir
kadrda şirlə birgə səhnəmiz var. O da ki,
yolun kənarında
yanğınsöndürən maşını gözlədiyimiz
yerdir. Başqa heç bir kadrda şirlə birgə
olmamışıq. Fillə isə ümumiyyətlə
görüşmədim.
İndinin özündə
mən pişiyi, şiri,
ümumiyyətlə heyvanların hamısını sevirəm.
Mənim üçün balaca
pişik dünyanın ən gözəl
heyvanıdır".
Ailə faciəsinə səbəb olan “Kinq 2"
Akif Rüstəmov: “Şir
və fillə çəkilişdən əvvəl məşq
edirdik. Xüsusi
küçələr axtarıb tapırdıq, bəzən
küçələrdə hərəkəti
dayandırırdıq. Təbii ki, polislər
bizə köməklik edirdi. Çəkiliş
müddətində heyvanlarla bağlı
hər hansı təhlükə baş
verməsə də, şir hərdən
”dəcəllik" edirdi. Bəzən
verilən tapşırıqları yerinə yetirmirdi
deyə, çəkilişləri təxirə salası olurduq. Bəzən verilən
tapşırıqları yerinə yetirməyəndə sahibi məsləhət görürdü
ki, çəkilişi saxlayaq.
Onu da deyim
ki, “Kinq 2" həm
də ”Dədə Qorqud" filmində
çəkilib. Yadımdadır bir gün şir meydandan qaçdı. Həmin vaxt
çəkilişlər kinostudiyanın həyətində olduğundan onu tutmaq çox da çətin olmadı.
Bu
filmdə də Bərbərovlar ailəsi, onların assistentləri
hamısı bizimlə birlikdə çəkiliş
meydanında olurdu. Çünki
şir Bərbərovlarla bir
evi paylaşdığından onların
sözlərinə qulaq asırdı. Həmin
dövrdə mətbuatda bu haqda çox
yazıldı, şirlə bir evdə
yaşamağın təhlükəli olduğu deyildi, amma ailə öz məqamından
dönmədi, nəticədə də isə fəlakət
yaşandı".
Bərbərovlar ailəsinə
məxsus olan şirin
maraqlı, həm də faciəli tarixçəsi var. Belə ki, ailə
başçısı Lev Bərbərov heyvan həvəskarı olduğu
üçün evində müxtəlif vaxtlarda 2 şir
saxlayıb: “Kinq 1" və ”Kinq 2". Bu filmdəki “Kinq 2" idi.
Ailə gəzintiyə
çıxan zaman zooparkda
xəstə vəziyyətdə olan şiri görüb və
onu öz evlərində
saxlamaq üçün
icazə istəyib. Razılıqdan sonra şiri evinə aparan Bərbərovlar
onun sağalması üçün
əlindən gələni edib. Adı mətbuatda
tez-tez hallanan şir ailə ilə birlikdə “İtalyanların Rusiyada qeyri-adi sərgüzəştləri”
adlı filmə dəvət olunub. Kinq xüsusi təyyarə
ilə Sankt-Peterburqa aparılıb. “Kinoulduz” dövlət himayəsində olduğundan onun üçün kombinatdan
hər gün ət gətirilib. Hər şeyin qaydasında getdiyi bir vaxtda
günlərin bir günü
şirin baxıcısı Saşa çəkiliş (“İtalyanların Rusiyada qeyri-adi sərgüzəştləri”)
aparılan məktəbin böyük pəncərələri
alma bağına açılan idman zalında “Kinq”lə futbol
oynayırmış. Saşa bir anlıq şiri tək
qoyub, özünə çay
süzməyə gedib. Bağdan
keçən Valentin Markov
adlı bir nəfər pəncərədən
“Kinq”ə baxmağa başlayıb. O, şiri müxtəlif hərəkətlərlə
qıcıqlandırıb. Şir adamla oynamaq məqsədilə
onun üstünə atılıb. Markovu gözləyən qız isə şirin onu parçalamaq istədiyini düşünərək
kömək çağırıb. Hadisəyə müdaxilə
edən polis “Kinq”i güllələyərək öldürüb.
Bərbərovlar baş verənlərdən
sarsılsa da, onlara hədiyyə
edilən şir balası ilə təskinlik
tapıblar. Ona “Kinq
2" adını verərək, özlərilə birgə
evdə saxlayıblar. Bu şir
də məşhurlaşmağa başlayıb. Beləcə
”Şir evdən getdi"
filminə dəvət alıb. Lakin 1978-ci
ildə Lev Bərbərovun ölümü ilə Nina
Bərbərovaya şiri saxlamaq
çətin olub. Günlərin bir günü şir özünü pis aparmağa
başlayıb, qəfil Ninaya hücum edib. Oğlu 14 yaşlı Roma
anasına hücum edən şirin
xaltasından dartmağa başlayıb.
Başından yaralanaraq şirin
əlindən qaçan Nina
hamamda gizlənib. Amma
bu ərəfədə “Kinq
2" Romanı artıq parçalamışdı və nəticədə
oğlan hadisə yerindəcə vəfat
edib. Milis idarəsi
evlə üzbəüz olduğundan
qonşuların çağırışıyla gələn
polislər özlərini tez
çatdıraraq, şiri güllələyərək
öldürüb.
Rejissor bunu şirin
vəhşilyi ilə əlaqələndirir, deyir
ki, nə qədər əhilləşdirilsə
də, o vəhşi heyvan
idi: “Əhilləşdirilməsinə baxmayaraq, vəhşiliyi gəldi və sahibinə
hücum etdi.
Onların evi Bakıda Fəvvarələr
meydanı tərəfdədir. Romanın anası Nina xanım indi də
yaşayır və o vaxt
oğlunu xilas edə
bilmədiyi üçün hələ də
vicdan əzabı çəkir”.
Balaca aktyorun qiymətləri...
Ekranda təsvir olunan məktəb
sən demə Elxan Cəfərovun oxuduğu orta məktəb
olub. Orda çəkilən
sinif otağı da elə
rejissor-aktyorun təhsil aldığı sinif imiş.
Elxan Cəfərov: “Məktəb mənim oxuduğum, təhsil aldığım və bitirdiyim 54 saylı orta məktəbdir.
Sinif də mən təhsil
aldığım sinifdir. Həmin vaxt 4-cü sinif şagirdi idim. Amma ümumiyyətlə 4-cü sinfi oxuya bilmədim, 5-ci sinfin yarısı olanda
yenidən məkətəbə getdim. Həmin
aralıqda təxminən 5 filmə çəkildim. Yuri Senkeviçlə birlikdə ”Afrika" səhnəsinin çəkilişi
üçün dekorasiyalar
quruldu. Həmin dəniz səhnəsi dəqiq
yadımda deyil, amma
Bakı kəndlərindən birində lentə
alınmışdı. Rüstəmgilin evi
“Azərbaycanfilm”in pavilyonu idi.
Elə uşaq vaxtı çəkildiyim filmlərdən
sonra bilirdim ki, taleyimi Azərbaycan
kinostudiyası ilə bağlayacam. Çəkiliş
vaxtlarında məktəb tərəfindən mənə
müəyyən güzəştlər olurdu.
Özüm də
çalışırdım ki,
buraxdığım dərsləri oxuyub
çatdırım. Qiymətlərim
filmə çəkilməzdən əvvəl “5" idi, filmə çəkiləndə ”4"ə
düşdü. Filmlərdən sonra çalışdım əksəriyyəti
“4" - ”5" oldu. Beləcə filmlərə
çəkilə-çəkilə oxumağı bitirdim.
Kiçik yaşımda filmə baxanda
çox əsəbiləşirdim, heç özümü bəyənmirdim.
Amma təsadüfən bir
neçə gün əvvəl
kanalların birində filmi izləyəndə
içimdə bir qürur
hissi yarandı. Təbii ki,
uşaq vaxtı belə böyük
aktyorlarla eyni filmdə
rol aldığımın fərqində deyildim. Amma indi çox sevinirəm ki, belə bir filmə
çəkilmişəm".
“Rada” adlı fil Moskva Sirkindən gətirilib
Akif Rüstəmov: “Çəkilişlər
əsasən Zooparkda, Bakı
bulvarında, Dövlət Sirkində, Respublika
stadionu tərəfdəki uşaq
dəmiryolunda, Cəfər Cabbarlı adına kinostudiyanın
pavilyonunda, əsasən yay
fəslində aparılıb. Rüstəmgilin evi pavilyonda idi. Natura çəkilişlərinin
hamısı da Bakıda
reallaşdırılıb. Heyvanların toplu
şəkildə getməsi indiki sirkin foyesində, final səhnələri
isə aeroportda ekranlaşdırlıb.
Zooparkda,
heyvanlarla olan səhnələrdə heç
bir problem olmadı. Uşaqlar çox sərbəst şəkildə verilən
tapşırıqları icra
edirdilər. Filmi izləyərkən
də bu, aydın hiss olunur. Onlarda çəkinmək, qorxu qətiyyən yox idi, əksinə, böyük həvəs göstərirdilər.
Zooparkda
çəkiliş etmək
üçün arenda
pulu ödənilmişdi. Kino çəkilişi olduğu üçün
təbii ki, böyük məbləğ
deyildi".
Sən demə
filmdə rol alan fil o vaxtın
kinoulduzu imiş və “Rada” adlı həmin heyvan çəkiliş üçün Moskva
Dövlət Sirkindən
gətirilibmiş: “Fili
Moskvdan gətizdirmişdik.
Moskvada Dövlət Sirkinin
fili idi. Çox sakit,
yatımlı və sözəbaxan idi. Həm
də o vaxt məşhur
idi. Bir çox filmlərə də çəkilmişdi.
Onun Bakıya gətirilməsinə heç də az vəsait
xərclənməmişdi. Cəmi 3 gün
müddətinə gətirildi. Onunla
bağlı səhnələr çəkildi və geri aparıldı. Fillə bağlı bütün səhnələr real
idi. Yolu keçərkən,
istər uşaqların yanında olarkən özünü
çox sakit
aparırdı. Hətta İbrahim
Ləmbəranskinin (Muradik) onunla yanaşı kadrı da
var idi, qətiyyən
heç bir problem olmadı”.
“DYP bizi saxladı”
Akif Rüstəmov:
“Yanğınsöndürənləri Fazil
Salayev, Nadir Əsgərov,
Ələsgər Məmmədoğlu oynayırdı. Deməli
maraqlı bir hadisə danışım:
yanğınsöndürən maşınların gəlişini
Bakı-Sumqayıt yolunda çəkirdik.
Elə oldu ki,
maşın çəkiliş üçün
hərəkətin əks istiqamətində gəlməli idi. Start verildi,
maşın əks istiqmətdə hərəkətə
başladı. Bu vaxt bir qara maşın
dayandı. İçindən
”QAİ"nin
o vaxtkı rəisi, rəhmətlik Fətulla
Hüseynov düşdü.
Təsadüfən bu yoldan
keçib işə gedirdi.
“Saxla!” deyib
qışqırdı. “Siz neynirsiz burda” soruşanda ona kino çəkdiyimizi bildirdik.
Dedi “çəkin, bir
söz demirəm. Axı belə olmaz, avtomobillərin hərəkətinə mane olursuz”. Bir az keçəndən sonra yumşaldı “Çəkin, ”QAİ" də sizə kömək etsin ki, çətinliyiniz
olmasın" deyərək yoluna davam etdi".
Azadlıq.-
2014.- 17 noyabr.- S.14.