Azərbaycan ordusu işğal olunmuş torpaqları hər an azad etməyə qadirdir

Azərbaycan ordusu işğal olunmuş torpaqları hər an azad etməyə qadirdir

ATƏT-in Minsk qrupunun Cənubi Qafqazda sülh və təhlükəsizliyə ciddi təhdid olan Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətindəki səyləri uzun illərdir ki, rəsmi Yerevanın qeyri-konstruktiv, pozucu mövqeyi üzündən nəticəsiz qalır. Atəşkəs rejimini nəzərdə tutan Bişkek müqaviləsinin imzalanmasından ötən 16 ildə həmsədr dövlətlərin fəal vasitəçiliyi ilə aparılan gərgin danışıqlar prosesi bir neçə dəfə problemin real həllinə yaxınlaşsa da, Ermənistan rəhbərliyinin aşkar siyasi cığallığı və siyasi qətiyyətsizliyi üzündən sülhə gəlmək mümkün olmayıb. Danışıqlar prosesinin daha aktiv və həlledici mərhələyə qədəm qoyduğu son iki ilin yekununda isə eyni proses, demək olar, təkrarlanır: müzakirə masasındakı yenilənmiş Madrid prinsipləri ilə bağlı həlledici qərarlar vermək ərəfəsində təcavüzkar dövlətin rəhbərliyi müxtəlif bəhanə və əsassız iddialarla müəyyən əvvəlki razılaşmalardan da geri çəkilməyə çalışır.

Yerevanın qeyri-konstruktiv mövqe nümayişi ilə prosesi süni surətdə uzatmaq istəyi kifayət qədər üzdə olsa da, rəsmi Bakı prosesin müəyyən vaxtadək davam etdirilməsinə razılıq verməklə, Ermənistanı hüquqi, iqtisadi və hərbi-siyasi baxımdan tamamilə təcrid vəziyyətinə salmaq niyyətindədir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin münaqişənin həlli istiqamətində yeritdiyi siyasətin əsas mahiyyəti də məhz Ermənistanın mövqeyinin hüquqi baxımdan əsassızlığını sübuta yetirmək, təcavüzkar ölkəni Cənubi Qafqazdakı dinamik inkişaf prosesindən təcrid etmək, ən nəhayət, Azərbaycanın iqtisadi-hərbi qüdrətini artırmaqla qarşı tərəfin mövqeyinə təsir göstərməkdən ibarətdir.Bu üç mərhələnin yekununda münaqişənin hərb yolu ilə həlli variantı da istisna edilmir. Dövlət başçısı, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin aprelin 23-də Müdafiə Nazirliyində keçirdiyi geniş müşavirədə də danışıqlar prosesinin son durumu, habelə ordu quruculuğu məsələləri geniş müzakirə olunub, qarşıda duran vəzifələrdən söz açılıb. Prezident İlham Əliyev münaqişənin həllində beynəlxalq hüquq normalarına söykənməklə əsas götürdüyü prinsipləri sonadək müdafə etmək əzmində olduğunu bir daha bəyan edib.

"Azərbaycan" qəzetinin Milli Məclisin deputatlarının, politoloqların, hərbi ekspertlərin, nüfuzlu ziyalıların iştirakı ilə təşkil etdiyi "dəyirmi masa"da regiondakı son durum - danışıqlar prosesinin hazırkı vəziyyəti və gələcək inkişaf istiqamətləri, habelə ordu quruculuğu ilə bağlı məsələlər müzakirə olundu. "Dəyirmi masa"da Milli Məclisin deputatı, Yeni Azərbaycan Partiyası icra katibinin müavini Mübariz Qurbanlı, Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin sədr müavini professor Bəxtiyar Əliyev, Milli Məclisin Təhlükəsizlik və müdafiə komitəsinin sədr müavini Aydın Mirzəzadə, Milli Məclisin deputatı, Böyük Quruluş Partiyasının başqanı Fazil Mustafa, Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı, "Dağlıq Qarabağ Azərbaycanlılarının İcması" İctimai Birliyi İdarə Heyətinin üzvü Eyvaz Hüseynov, sabiq müdafiə naziri, istefada olan general-mayor Dadaş Rzayev, şəhid, Milli Qəhrəman atası professor İzzət Rüstəmov, politoloqlar Rasim Musabəyov və Mübariz Əhmədoğlu iştirak edirdilər.

Azərbaycan" qəzetinin baş redaktoru, Milli Məclisin deputatı Bəxtiyar Sadıqov "dəyirmi masa"nı açıq elan edərək dedi:

- Azərbaycan ikinci dəfə dövlət müstəqilliyi qazandıqdan sonra çox böyük problemlərlə üzləşdi. Bu problemlərin mahiyyəti ondan ibarət idi ki, Azərbaycanı müstəqil dövlət kimi görmək istəməyən, onun zəngin təbii sərvətlərindən bəhrələnməyə çalışan müəyyən qüvvələr ölkəmizin əleyhinə fəal iş aparırdılar. Həmin qüvvələr o dövrdə Azərbaycana kifayət qədər səriştəli və təcrübəli şəxslərin rəhbərlik etməməsindən, eyni zamanda ölkənin Silahlı Qüvvələrinin olmamasından istifadə edərək məkrli məqsədlərini həyata keçirməyə çalışırdılar. Lakin 1993-cü ilin iyununda xalqın arzu və istəyi ilə yenidən ölkə rəhbərliyinə qayıdan ulu öndər Heydər Əliyevin qeyri-adi, çoxcəhətli fəaliyyəti sayəsində dövlətçiliyə qarşı yönəlmiş cinayətkar qəsdlərin qarşısı alındı, ölkədə sabitlik yarandı, zəruri islahatlar aparıldı. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi dönməz və əbədi xarakter aldı. Respublikamız bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinin bərqərar olması sahəsində qarşıda duran vəzifələri uğurla yerinə yetirərək müstəqil, demokratik dövlət quruculuğu prosesinə başladı.

Ötən illər ərzində müstəqil Azərbaycan qarşıda duran bir çox ciddi problemlərin həllinə nail olub. Respublikamız iqtisadi sahədə keçid dövrünü uğurla başa çatdıraraq inkişafının keyfiyyətcə yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Azərbaycan özünün enerji, nəqliyyat və ərzaq təhlükəsizliyini təmin edib, dünya birliyinin bərabərhüquqlu üzvünə çevrilib. Azərbaycan son bir neçə ildə ümumi daxili məhsulun artım tempinə görə dünya dövlətlərinin siyahısına rəhbərlik edir. Ölkəmizin müəyyən obyektiv səbəblərdən indiyə qədər həllinə nail olmadığı yeganə problem isə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. Təəssüf ki, münaqişənin sülh yolu ilə həlli istiqamətində ATƏT-in Minsk qrupunun səyləri uzun illər ərzində heç bir nəticə verməyib. Azərbaycan münaqişənin sülh yolu ilə həllinə tərəfdar olduğu üçün bu vaxta kimi kifayət qədər güzəştlərə gedib. Azərbaycan iqtidarı respublikamızın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün 16 ildir ki, sülh danışıqlarını davam etdirir. Ölkə rəhbərliyi dəfələrlə bəyan edib ki, Dağlıq Qarabağa ölkəmizin sərhədləri çərçivəsində ən yüksək muxtariyyət statusu verməyə hazırdır. Buna baxmayaraq təcavüzkarlıq siyasətindən əl çəkməyən Ermənistan danışıqlar prosesində qeyri-konstruktiv mövqe nümayiş etdirir, bu gün razılaşdırılmış prinsiplərdən sabah imtina edir, müxtəlif bəhanələrlə mövcud "status-kvo"nu qoruyub saxlamağa, danışıqları uzatmağa çalışır. Etiraf etmək lazımdır ki, təcavüzkarı belə destruktiv mövqedən çıxış etməyə şirnikləndirən başlıca səbəblərdən biri də məhz danışıqlarda vasitəçilik edən ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin siyasi prinsipsizliyi, qətiyyətsizliyi, münaqişənin həllinə hamılıqla qəbul olunmuş beynəlxalq hüquq normalarından yanaşmamasıdır.

İşğalçı ölkənin belə mövqeyinə rəğmən, ATƏT-in Minsk qrupuna həmsədrlik edən dövlətlər nəinki Ermənistana təzyiq göstərmir, hətta onu üzləşdiyi ağır sosial-iqtisadi vəziyyətdən, çətin durumdan xilas etməyə çalışırlar. Yaranmış şəraitdə Ermənistanın sülh danışıqlarını yenə də qeyri-müəyyən müddətə uzatmaq cəhdləri rəsmi Bakını daha qətiyyətli addımlar barədə düşünməyə sövq edir. Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyev də son aylarda xalqımızın məsələ ilə bağlı prinsipial mövqeyini bir daha ifadə edərək danışıqları imitasiya xatirinə aparmaq niyyətində olmadığını deyib.

Azərbaycanın son illərdə danışıqlar prosesində psixoloji-siyasi üstünlüyünü təmin edən başlıca amillərdən biri də iqtisadi inkişafa paralel şəkildə ordu quruculuğu yönümündə atılan qətiyyətli addımlardır. Aprelin 23-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Müdafiə Nazirliyində ordu quruculuğu məsələlərinə həsr olunmuş müşavirə ölkəmizin hərbi qüdrətini bir daha təsdiqlədi. Həmin müşavirədə xalqımızın qətiyyətli mövqeyini aşkar şəkildə ortaya qoyan Prezident İlham Əliyev sülh danışıqlarının nəticə verməyəcəyi təqdirdə, respublikamızın ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün sərt və qətiyyətli addımlar atmaq məcburiyyətində qalacağı ilə bağlı həm cəmiyyətə, həm də dünyaya sərt mesaj verdi.

Həmin müşavirənin gedişi bir daha göstərdi ki, respublikamızda ordu quruculuğuna dair bütün mühüm tədbirlər ardıcıl surətdə, inkişaf etmiş dövlətlərin təcrübəsi nəzərə alınmaqla həyata keçirilir. Dövlət başçısı İlham Əliyev ilk gündən bəyan etmişdir ki, ordunun möhkəm, qüdrətli olması üçün iqtisadiyyatın güclü olması vacib şərtdir. Bu reallığa nəzərən ölkə rəhbərliyi iqtisadiyyatın inkişafına adekvat olaraq ordu quruculuğu istiqamətində də səmərəli addımlar atır. Təkcə bir faktı demək lazımdır ki, son illərdə respublikanın hərbi büdcəsi on dəfədən çox artaraq bütövlükdə işğalçı Ermənistanın dövlət büdcəsinə çatmışdır. 2 milyard dollarlıq dövlət büdcəsi olan Azərbaycan ordusu bu gün regionda NATO standartları səviyyəsində inkişaf edən nizami, peşəkar və çevik quruma çevrilmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan Silahlı Qüvvələri yüksək döyüş hazırlığına malik və peşəkar, hərbi-texniki vərdişlərə dərindən yiyələnmiş savadlı, vətənpərvər kadrlardan ibarətdir.

Möhtərəm Prezidentimiz, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyev müşavirədəki dərin məzmunlu çıxışında ordu quruculuğu məsələsinin Azərbaycan üçün prioritet olduğunu bir daha bəyan etdi: "Biz elə etməliyik ki, hərbi imkanlarımızı maksimum dərəcədə gücləndirək...EÇünki Azərbaycan müharibə şəraitindədir. Müharibə bitməyib, müharibənin birinci mərhələsi başa çatıbdır. Biz elə etməliyik ki, istənilən anda torpaqlarımızı hərbi yolla azad edə bilək".

Müdafiə naziri, general-polkovnik Səfər Əbiyevin müşavirədəki məruzəsi də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin ildən-ilə daha da gücləndiyini, düşmənə hər an layiqli cavab vermək, torpaqlarımızı işğaldan azad etmək imkanının olduğunu təsdiqləyir. Nazirin də vurğuladığı kimi, dövlətin xüsusi qayğısı nəticəsində Azərbaycanın Silahlı Qüvvələri durmadan inkişaf edir, onun beynəlxalq əlaqələri genişlənir və nüfuzu artır. Regiondakı mürəkkəb hərbi-siyasi vəziyyət Azərbaycan Respublikası üçün öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq və işğal olunmuş əraziləri azad etmək məqsədilə Silahlı Qüvvələrin döyüş imkanlarını artırmağı zəruri edir. Müdafiə nazirinin məruzəsi Azərbaycan ordusunun peşəkarlıq səviyyəsinin də kifayət qədər yüksəldiyini göstərir: "Yaxın zamanlarda tank əleyhinə raket sistemlərinin alınması nəticəsində düşmənin zirehli texnikasına zərərvurma imkanları qat-qat artırılmışdır. Yeni silah sistemlərinin alınması və quraşdırılması nəticəsində Silahlı Qüvvələrimiz Ermənistanın bütün ərazisində yerləşən hədəfləri məhv etməyə qadirdir. Cənab Prezident, Sizə məruzə edirəm ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan ərazisində hansı yerdə olmasına baxmayaraq, hər bir hədəfi məhv etməyə imkanı vardır".

Azərbaycan münaqişənin sülh yolu ilə həllinə tərəfdardır və bu istiqamətdə imkanların tükənmədiyi qənaətindədir. Lakin eyni zamanda dünya ictimaiyyəti bilməlidir ki, respublikamız Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyi ilə uzun müddət barışmaq niyyətində deyildir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı beynəlxalq təşkilatların qəbul etdiyi qərar və qətnamələr, habelə ATƏT-in Minsk qrupunun uğursuz vasitəçilik missiyası Azərbaycana öz torpaqlarını istənilən vaxt işğaldan azad etmək üçün hüquqi-siyasi və mənəvi əsaslar yaradır. Ölkə başçısı Azərbaycanın ərazi itkisi ilə barışmayacağını hər zaman qətiyyətlə bildirir və münaqişənin həllində məhz beynəlxalq hüquq normalarına istinad edir. "Nə 5 ildən sonra, nə 10 ildən sonra, nə 15 ildən sonra, nə də 100 ildən sonra Dağlıq Qarabağ Azərbaycandan ayrılmayacaqdır! Mən nə qədər Prezidentəm, buna yol verməyəcəyəm", - deyə ölkə başçısı hələ bir neçə il əvvəl Azərbaycandan hələ də güzəşt umanlara sərt mesaj ünvanlayıb! Bütün bunlar isə əminliklə deməyə əsas verir ki, Azərbaycan iqtidarı indiyə qədər olduğu kimi, münaqişənin həllində bundan sonra da prinsipial mövqe tutacaq və milli mənafelərin qorunması üçün ardıcıl diplomatik səylər göstərəcəkdir.

Bugünkü "dəyirmi masa"nın keçirilməsində məqsəd də yaranmış situasiyada Azərbaycan xalqının və ziyalılarının üzərinə hansı vəzifə düşdüyünü müəyyənləşdirməkdir.

Aydın MİRZƏZADƏ:

- Ordu hər bir dövlətin mühüm atributu, təhlükəsizlik sisteminin əsasıdır. Hazırda dünyada Kosta-Rika istisna olmaqla, ordusu olmayan ikinci bir dövlət yoxdur. Hər bir dövlət öz ordusunun inkişafı üçün əzmlə çalışır, bu istiqamətdə bütün zəruri tədbirləri həyata keçirir. Azərbaycan da dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra ordu quruculuğu prosesini daim diqqət mərkəzində saxlayıb. 1993-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyevin xalqın istəyi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra respublikamızda ordu quruculuğu prosesi ardıcıl və sistemli şəkildə həyata keçirilib.

Bu siyasəti son illərdə inamla davam etdirən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də Silahlı Qüvvələrimizin həm kəmiyyət, həm də keyfiyyətcə komplektləşməsinə, daha da güclənməsinə çalışır. Bir neçə gün əvvəl möhtərəm Prezidentimiz, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin Müdafiə Nazirliyində keçirdiyi müşavirə də ordu quruculuğu məsələlərinin dövlətin daimi diqqət mərkəzində olduğunu bir daha təsdiqlədi. Möhtərəm Prezidentimiz çıxışında bir daha ölkəmizin ərazi bütövlüynün bərpa edilməsində, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində ordunun üzərinə mühüm vəzifələr düşdüyünü bildirdi. Eyni zamanda, Azərbaycanın uzun müddət nəticəsiz qalacaq danışıqlarda iştirak etmək niyyətində olmadığını vurğuladı.

Etiraf etməliyik ki, sülh danışıqlarının nəticəsiz qalması münaqişənin hər an hərb yolu ilə həlli variantını vacib məsələ kimi gündəmə gətirir. Ordu quruculuğuna həsr olunmuş müşavirədə həm Ali Baş Komandanın dərin məzmunlu nitqində, həm müdafiə nazirinin məruzəsində ordunun hərbi əməliyyatlara hazırlıq səviyyəsi ciddi surətdə təhlil edildi. Eyni zamanda, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanın qarşıya qoyduğu vəzifələri yerinə yetirməyə, ölkəmizin ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə hazır olduğu bildirildi.

Azərbaycan münaqişənin hərb yolu ilə həllini əsas vasitə hesab etməsə də, buna təhrik olunur. Bununla belə, Azərbaycan məsələnin hərb yolu ilə həlli variantına da tam hazırdır. Son illərdə respublikamızda həm dövlət, həm də ordu quruculuğu sahəsində böyük işlər görülüb, güclü və qüdrətli dövlət modeli yaradılıb. Azərbaycan beynəlxalq aləmdə böyük nüfuz sahibi olan dövlətlər sırasındadır. Ölkə iqtisadiyyatında aparılan islahatlar Azərbaycanın iqtisadi qüdrətinin güclənməsinə, əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasına, maddi rifah halının yüksəlməsinə, habelə dövlət quruculuğu prosesi üçün ciddi iqtisadi əsasların yaranmasına səbəb olub.

Ordu quruculuğu məsələsi də daim diqqət mərkəzində olduğu üçün Silahlı Qüvvələrin NATO standartları əsasında formalaşdırılması, müasir hərbi texnika və silahlarla təchiz edilməsi, strateji, taktiki hazırlığının yüksəldilməsi istiqamətində də mühüm tədbirlər həyata keçirilib. Nəticədə bu gün Azərbaycan ordusunun ən mürəkkəb hərbi əməliyyatlara hazır olduğu aşkar görünür. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri texniki təchizat, professional hazırlıq, mənəvi ruh yüksəkliyi və digər parametrlər baxımından Ermənistan ordusundan qat-qat üstündür. Bunu son dövrlərdə işğalçı ölkənin mediası, ictimai xadimləri, müdafiə naziri və generalları da açıq etiraf edir.

Bütün parametrlər baxımından işğalçı dövlətin ordusundan üstün olan Azərbaycan Silahlı Qüvvələri, müdafiə nazirinin məruzəsində də bildirildiyi kimi, Ermənistan ərazisində bütün hədəfləri vurmaq, habelə düşmənin zəbt etdiyi ərazilərimizdəki mövqelərini sıradan çıxarmaq iqtidarındadır. Şübhəsiz, müharibə böyük maliyyə vəsaiti tələb edən prosesdir. Yüksək maddi-texniki və mənəvi təminat olmadan hərbi əməliyyatlarda ciddi uğurlar qazanmaq mümkün deyildir. Yəni iqtisadi imkanlar olmadan hərbə əl atmaq yalnız qısa müddət üçün effekt verə bilər. Lakin Azərbaycan iqtisadiyyatının qısa zamanda müharibə şəraitinə hazır vəziyyətə gətirilməsinin mümkünlüyü, ordumuzun, Silahlı Qüvvələrimizin təchizatı üçün hərbi-sənaye kompleksinin yaradılması deməyə əsas verir ki, əgər müharibə başlanarsa, ölkəmiz qarşısına qoyduğu ali məqsədi uğurla həyata keçirmək əzmindədir.

Xüsusi vurğulamaq istərdim ki, son illərdə diplomatik sahədə həyata keçirilən tədbirlər də Azərbaycanın ədalətli mövqeyinin daha güclü müdafiəsinə gətirib çıxarıb. Beynəlxalq aləm bu gün Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır. Böyük dövlətlərin xarici işlər nazirlikləri illik hesabatlarında işğal edilmiş əraziləri Azərbaycan mərkəzi hökumətinin nəzarətindən kənarda qalan zonalar kimi təqdim edirlər. Beynəlxalq təşkilatların müvafiq sənədlərində Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi faktı birmənalı əksini tapıb. ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyəti də onu göstərir ki, Azərbaycanın yürütdüyü diplomatiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsini beynəlxalq siyasətin akutal məsələlərindən birinə çevirib. Azərbaycan kimi ərazi problemi olan bir sıra digər dövlətlər də var. Lakin onların heç biri öz milli problemini regional kontekstdən kənara çıxara bilməyib.

Hesab edirəm ki, Azərbaycanın münaqişənin hərbi yolla həllinə dair bəyanatlarının obyektiv zərurətdən, çıxılmazlıqdan irəli gəldiyi beynəlxalq ictimaiyyətə tamamilə aydındır. Dünya ictimaiyyəti Azərbaycanın işğal altında olan torpaqlarını azad etmək üçün bu variantdan istifadə edə biləcəyini daim nəzərə alır. Ən əsası, bu gün dövlətlə, ilk növbədə dövlət başçısı ilə cəmiyyət arasında sıx bağlılıq var. Prezident İlham Əliyevin apardığı siyasət cəmiyyətdə mütləq əksəriyyət tərəfindən dəstəklənir, habelə orduya inam ildən-ilə artır. Yəni Azərbaycan çıxılmazlıq şəraitində müharibə variantına əl atarsa, bu qərar cəmiyyət tərəfindən də lazımi dəstək alacaq! Bu isə Azərbaycan ordusunun qarşıya qoyduğu vəzifəni yerinə yetirməsi üçün vacib şərtlərdən biridir!

Rasim MUSABƏYOV:

- Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərb yolu ilə həlli Azərbaycanın bir dövlət kimi vəzifəsi və borcudur. Eyni zamanda, respublikamız elə bir geosiyasi məkanda yerləşir ki, sözügedən münaqişə tezliklə həllini tapsa belə, ölkəmizin etibarlı təhlükəsizliyi üçün güclü ordunun mövcudluğu vacib şərtdir. Bunu birmənalı şəkildə qəbul etmək, ordu quruculuğu sahəsində işləri bundan sonra da davam etdirmək lazımdır. Kifayət qədər geniş imkanları olan Azərbaycanın üzləşdiyi ərazi problemini həll etməsi üçün ordunun davamlı şəkildə möhkəmləndirilməsi zəruridir və bu iş hər bir halda ardıcıl xarakter daşımalıdır.

Bu gün Azərbaycan ordusunun imkanları var ki, artilleriya və hərbi hava qüvvələri ilə ermənilərin işğal olunmuş ərazilərimizdəki müdafiə xəttini darmadağın etsin. Ermənilərin birinci müdafiə xəttinin arxası, demək olar ki, yoxdur. Yəni ilk müdafiə xəttinin darmadağın edilməsi ilə böyük bir ərazinin ermənilərdən təmizlənməsinə şərait yaranacaq. Bu mənada, biz ordunun daha da möhkəmlənməsini, dövlət başçısının Silahlı Qüvvələrə diqqət və qayğısını, ermənilərin işğal olunmuş ərazilərimizdən hərb yolu ilə çıxarılması niyyətini təbii olaraq dəstəkləyirik. Eyni zamanda hesab edirəm ki, müharibəyə başlamamışdan əvvəl ciddi düşünüb-daşınmalı, regiondakı vəziyyəti təhlil etməli, soyuqqanlı qərarlar qəbul etməliyik.

Mübariz QURBANLI:

- İkinci dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra gələcəkdə müharibələrin baş verməməsi üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı deyilən qurum təsis olundu. Və bütün dünyada sülhün, sabitliyin, təhlükəsizliyin qorunması həmin qurumun Təhlükəsizlik Şurasına həvalə edildi. İkinci dünya müharibəsində baş verən itkilər bəşəriyyətdə belə bir fikir yaratmışdı ki, gələcəkdə müharibələr olmaz. Yəni insanlar müharibələrin ağır nəticələr verdiyini görərək böyük müharibələrə yol verməzlər. Açığı, belə bir eyforiya, sülh hərəkatı özünü doğrultmadı. Biz bu dəhşətli müharibədən sonra da dünyada çoxsaylı məhəlli müharibələrin şahidi olmuşuq. Məhəlli müharibələrdəki insan ölümü, maddi-mənəvi itkilər heç də az olmayıb.

Hazırda beynəlxalq hüquq normaları yalnız bir halda müharibəyə bəraət qazandırır: yalnız işğala, təcavüzə məruz qalan dövlət və xalq özünümüdafiə məqsədi ilə müharibəyə başlaya bilər! Azərbaycan da beynəlxalq hüquq norma və prinsiplərinə, habelə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinə görə, öz ərazilərini hərbi yolla azad etmək hüququnu özündə saxlayır. Möhtərəm Prezidentimiz Müdafiə Nazirliyində keçirilən müşavirədə Azərbaycanın üzləşdiyi problemlər, o cümlədən Dağlıq Qarabağ məsələsi ilə əlaqədar geniş fikirlər söyləyib, cəmiyyətə, həmçinin beynəlxalq təşkilatlara Azərbaycanın mövqeyini bir daha çatdırıb. Həmin müşavirədə bir fikir də aydın şəkildə ifadə olunub ki, Azərbaycan ordusu hərbi yolla ərazilərimizi işğaldan azad etmək iqtidarındadır. Amma burada bir nüansı da qeyd etmək lazımdır ki, cənab İlham Əliyev yenə də Azərbaycanın məsələnin sülh yolu ilə həll edilməsinə tərəfdar olduğunu vurğulayıb.

Bugünkü reallıq nədən ibarətdir? Əgər hazırda Ermənistanla Azərbaycan hərb meydanında təkbətək, üzbəüz qalarsa, təbii ki, Azərbaycanın hərbi, iqtisadi cəhətdən, habelə canlı qüvvə baxımından üstünlüyü bizə öz ərazilərimizi tez bir zamanda düşməndən azad etmək imkanı yaradır. Biz bütün parametrlərə, bütün göstəricilərə görə Ermənistandan qat-qat üstünük. Amma başqa tərəfdən yanaşdıqda, Qafqaz bölgəsinin beynəlxalq miqyasda böyük güc mərkəzlərinin diqqətində olduğunu, regionun, bir növ, dartışma meydanına çevrildiyini yaddan çıxarmamalıyıq. Və belə olan vəziyyətdə ikinci Qarabağ müharibəsi başlayarsa, xarici qüvvələrin buna biganə qalacağına, prosesə müdaxilə etməyəcəyinə heç kim zəmanət verə bilməz. Yəni bizdən əvvəl praktikada bu cür hadisələr baş verib. Xüsusilə Gürcüstanın öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmək istiqamətində atdığı addımların nəticəsi göz qabağındadır. Əslində, Gürcüstan dövləti öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün hərbi yola əl atmışdı. Amma nəticədə nəinki itirdiyi əraziləri geri ala bildi, hətta hüquqi baxımdan öz tərkibində olanlar ərazilərin də itirilməsi ilə nəticələnən bir prosesə cəlb edildi. Qərb dövlətləri, Amerika Birləşmiş Ştatları ilkin mərhələdə buna müəyyən qıcıq göstərsələr də, sonradan vəziyyəti sükutla qarşıladılar. Ona görə də hərbi əməliyyatlar başlayacağı təqdirdə Ermənistanın bu və ya digər xarici qüvvələr tərəfindən himayə olunacağını proqnozlaşdırmaq mümkündür. Açıq deməliyik ki, bizim xarici siyasətimiz, diplomatiyamız da bu ehtimalı daim göz altında saxlayır.

Hər hansı dövlətlə müharibə yalnız hərb müstəvisində aparılmır, eyni zamanda, iqtisadi, siyasi, ideoloji sahələri də əhatə edir. Azərbaycanın da iqtisadi yolla rəqibi, düşməni sülhə məcbur etmək imkanları kifayət qədər böyükdür. Yəni biz iqtisadi gücümüzü durmadan artırmaqla Ermənistanı beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanan tənzimləmə variantına məcbur etməliyik. Müəyyən dövlətlər Ermənistan-Türkiyə sərhədlərinin açılması yönümündə addımlar atmağa çalışsalar da, Azərbaycanın uğurlu diplomatiyası nəticəsində bu cəhdlər bir nəticə vermədi. Bu fakt göstərir ki, biz diplomatik sahədə istədiyimizə nail olduğumuz kimi, digər sahələrdə də nail ola bilirik. Bu baxımdan düşünürəm ki, Azərbaycan danışıqlar prosesini davam etdirməli, proseslərə nisbətən təmkinli yanaşmalıdır. Biz bu gün böyük səbirlə Azərbaycanın Ermənistan üzərində siyasi, iqtisadi və diplomatik üstünlüyünün labüd nəticəsini gözləməliyik. Təbii ki, bunun üçün ən vacib addımlardan biri də ordunun davamlı şəkildə gücləndirilməsi, ərazilərimizin işğaldan azad edilməsi prosesinə hazırlığın davam etdirilməsidir. Rəsmi Bakının danışıqlar prosesində sonadək təmkinlə iştirakı ona həm də hərb yolunun seçilməsi üçün əsaslı arqumentlər verə bilər. Yəni danışıqlar prosesi sonadək nəticə verməsə, rəsmi Bakı hərb yolunun qaçılmazlığını beynəlxalq ictimaiyyətə əsaslandırmaq imkanı qazanacaq. Və aşkar görünür ki, bu istiqamətdə müəyyən addımlar da atılır. Söhbət hadisələrin bu cür cərəyan edəcəyi təqdirdə, Ermənistanı himayə etməsi gözlənilən bəzi dövlətlərin qarşısına əsaslı arqumentlərin qoyulmasından gedir. Yəni hərbi əməliyyatlara başlamamışdan qabaq bəzi dövlətlərin Ermənistana yardım etməyəcəyinə əmin olmalıyıq. Yalnız bu zaman BMT-nin, ATƏT-in, Avropa Şurasının, digər beynəlxalq qurumların sənədlərinə istinad edərək hərbi əməliyyata başlaya bilərik. Məsələnin mahiyyəti bundan ibarətdir və hesab edirəm ki, səbirlə prosesin sonunu gözləməliyik.

Eyvaz HÜSEYNOV:

- Müharibə həqiqətən də ağır itkilərə səbəb olan qanlı və üzücü prosesdir. Heç kim istəməz ki müharibə olsun, qan tökülsün. Xüsusən də müharibənin canlı şahidi olan insanlar yaxşı bilirlər ki, hərbi əməliyyatlar hansı faciələrə gətirib çıxarır. Lakin Ermənistanın qeyri-konstruktiv davranışları Azərbaycanı müzakirə olunan məsələ üzərində ciddi düşünməyə vadar edir. Hamıya yaxşı məlumdur ki, ermənilər iki əsrə yaxın müddətdə Azərbaycan torpaqlarını hissə-hissə ələ keçirib, habelə xalqımıza qarşı soyqırımı, terror, deportasiya siyasətinə əl atıblar. Başqa dövlətlərin himayəsinə sığınaraq bizim tarixi torpaqlarımız hesabına özlərinə dövlət yaradıblar. Ötən əsrin sonlarına doğru bədnam qonşularımız yenidən Azərbaycana qarşı ərazi iddiası qaldırıb, 200 mindən çox azərbaycanlını tarixi torpaqlarından deportasiya ediblər. 1988-ci ildən Azərbaycan ərazilərinin işğalı prosesinə başlanılıb, müəyyən dövlətlərin köməyi ilə 20 faiz ərazimiz işğal edilib, bir milyondan artıq vətəndaşımız doğma torpaqlarında məcburi köçkünə çevrilib. Bədnam qonşularımız son 16 ildə aparılan sülh danışıqlarında da qeyri-konstruktiv mövqe nümayiş etdirərək daim vaxt udmağa, mövcud vəziyyəti qoruyub saxlamağa çalışıblar. Açıq demək lazımdır ki, Ermənistanın təklif olunan sülh variantları ilə razılaşmaması bu dövlətin işğalçılıq niyyətindən xoşluqla geri çəkilmək niyyətində olmadığını göstərir.

Şübhəsiz, səbrin də bir ölçüsü, hüdudu var. Ermənilərin son davranışları xalqımızın səbir kasasını lap daşdırıb. Onlar açıq-aşkar danışıqları pozmaq yolu tutaraq sülhə gəlmək istəmirlər. Azərbaycan məsələnin sülh yolu ilə həllinə çalışdığı halda əks tərəfdən qeyri-səmimi davranışların şahidi oluruq. Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icması dəfələrlə bəyan edib ki, ədalətli sülh sazişi imzalanandan sonra biz ermənilərlə birgə yaşamağa hazırıq. Amma erməni tərəfi bu təklifləri, güzəştləri dəyərləndirə bilmir. Çünki müəyyən dövlətlər də erməniləri açıq-aşkar himayə edir, onları şirnikləndirmək yolu tuturlar.

Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyev Müdafiə Nazirliyində keçirilən müşavirədə haqlı olaraq vurğuladı ki, Azərbaycan ermənilərlə danışıqlar prosesinin daha 10-15 il uzanması ilə barışa bilməz! Yəni dövlət başçısı da hansısa mərhələdə güc tətbiq etməklə işğalçının yerində oturdulacağına açıq işarə edib.

Müharibə variantına keçmiş təcrübəni nəzərə almaqla yanaşmaq vacibdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, I Qarabağ müharibəsi dövründə ermənilər torpaqlarımızı başqa dövlətlərin dəstəyi ilə işğal ediblər. Yəni işğal faktı erməni ordusunun "rəşadəti" sayəsində mümkün olmayıb! Bunu təkcə Azərbaycan ictimaiyyəti deyil, dünya ictimaiyyəti də çox yaxşı bilir! Ermənilər bu məsələ üzərində uzun müddət çalışıblar, iş aparıblar, təşkilatlanıblar, başqa dövlətlərin dəstəyini əldə ediblər. Bu hadisələr Azərbaycan dövlətçiliyinin hələ möhkəmlənmədiyi, daxildə ciddi problemlərin mövcudluğu, nizami ordunun olmadığı bir dövrdə torpaqlarımızın işğalı ilə nəticələnib.

Şəxsən mən 1988-ci ildən Qarabağ hadisələrinin birbaşa içində olmuşam. Həmin dövrdə Xocavənd özünümüdafiə batalyonu yaratdıq və bütün camaatımızı ətrafımıza topladıq. Dağlıq Qarabağ azərbaycanlıları üçün müharibə 1992-ci ildən başlamayıb, 1988-ci ildən biz açıq hərbi qarşıdurmada olmuşuq. Hər gün ermənilərlə döyüşmüşük, özünümüdafiə dəstələri yaratmışıq. Mübarizə aparmışıq, o dövrkü ölkə rəhbərliyinə kömək üçün dəfələrlə müraciət etmişik. Ancaq təəssüf ki, bizim bu müraciətlərimizə bir cavab verən olmayıb! Belə bir vəziyyətdə Azərbaycanın qeyrətli oğulları, döyüşçüləri düşmənə nə qədər müqavimət göstərsələr də, güclərin qeyri-bərabərliyi üzündən torpaqları qoruyub saxlaya bilməyiblər. Eyni zamanda, torpaqlarımızın işğalına həm də daxildəki müəyyən xəyanətkar qüvvələrin əməlləri zəmin yaradıb. Sirr deyildir ki, həmin dövrdə ayrı-ayrı insanlar silahlı dəstə yaradaraq xalqın deyil, özlərinin cılız hakimiyyət maraqlarını gerçəkləşdirməyə çalışırdılar. Nəticədə müxtəlif şəxslərə tabe olan hərbi batalyonlar öz bildikləri kimi hərəkət edirdilər. Hər batalyonun başında duran şəxs prezident olmaq iddiasına düşürdü. Ermənistanda 1990-cı ildən 1997-ci ilə kimi bir prezident olduğu halda, Azərbaycanda 1988-ci ildən 1992-ci ilə qədər 5 dövlət başçısı olub. Dövlət rəhbərliyi həmin dövrlərdə bizə heç bir yardım ayırmırdı. Əlacsız qalmışdıq. Bir faktı vurğulayım ki, 1991-ci il noyabrın 16-da xocavəndlilərin arzusu ilə mən özünümüdafiə batalyonunun komandiri kimi Naxçıvana Heydər Əliyevlə görüşə getdim. Bütün problemləri danışdım, çətinlikləri söylədim, dəyərli məsləhətlər, tövsiyələr aldım. Yəni biz xocavəndlilər, qarabağlılar Bakıdan, dövlətdən əlimizi üzmüşdük, nicatımızı hələ 1990-1991-ci ildən Heydər Əliyevə bağlamışdıq.

Açıq deyirəm, müharibənin gedişində biz təkcə ermənilərlə deyil, həm də daxildəki təxribatçılarla döyüşmüşük. Bütün bunlar da müvəqqəti məğlubiyyətimizin əsas səbəbləridir. Əgər bizim 1993-cü ildə olan hərbi qüvvəmizin heç olmasa 30-40 faizi cəbhə bölgəsinə yönəldilsəydi, biz nəinki Qaradağı, digər ərazilərimizi də ala bilərdik. Çünki insanlarda özünümüdafiə ruhu son dərəcə yüksək idi. Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndi 4 ay mühasirədə qalıb, gecə-gündüz ermənilərlə ardıcıl şəkildə vuruşub. Axırıncı patron qurtarana kimi kənd düşmənə müqavimət göstərib, 77 nəfər şəhid verib.

Bəzən belə fikirlər ortaya atılır ki, müharibə olsa, biz qələbə qazana biləcəyikmi? Fikrimcə, belə tərəddüdlərə heç bir əsas yoxdur! Azərbaycan ordusunun 1993-cü ilin sonu, 1994-cü ilin yazında Horadiz istiqamətində gedən uğurlu döyüş əməliyyatlarında necə vuruşduğunu xatırlatmaq istərdim. 1994-cü ilin aprel ayında Ağdamın Güllücə istiqamətində ermənilərin hücumlarının qarşısının alınması, onların ən böyük qüvvələrinin məhv edilməsi bizim uğurlarımız idi. Həmin dövrdə Bakıdan və ölkəmizin müxtəlif yerlərindən hətta 12-14 yaşlarında yeniyetmələr döyüş bölgəsinə gəlirdilər. Biz onları geri qaytarırdıq, sabah görürdük yenidən qayıtdılar. Biz həmin insanlarıq, heç nə dəyişməyib! Bir neçə gün ərzində təbliğat aparıb xalqı hərbi əməliyyatlara hazırlamaq mümkündür! Müharibənin başlanmasına və torpaqlarımızın azad edilməsinə istənilən vaxt hazır olmalıyıq! Erməniyə qalsa, sülh danışıqları daha 50 il uzanacaq və nəticəsiz qalacaq! Biz bu vəziyyətə necə səbir edək, nə qədər dözək? Bizim işğala məruz qalmağımız, beynəlxalq təşkilatların qətnamələri, 1 milyondan artıq insanın məcburi köçkün vəziyyətində yaşaması müharibəyə başlamaq üçün yetərli əsas deyilmi?

Azərbaycan ordusu yaranan gündən atəşkəsə kimi gərgin döyüşlərin içində olmuşam, bu gün də ordunun içindəyəm. Hər gün Silahlı Qüvvələrimizin, əsgər və zabitlərimizin yanındayam. Qarabağ müharibəsi veteranıyam, Qarabağ müharibəsi əliliyəm, şəhid ailəsiyəm, məcburi köçkünəm. Eyni zamanda qarabağlıyam, ərazim, torpağım işğal altındadır. Mən bütün qarabağlıların fikrini ifadə edib deyirəm ki, bugünkü Azərbaycan 20 il bundan əvvəlki zəif, problemlərin içində sıxılan dövlət deyil! Yəni bizim heç vaxt belə qüdrətli dövlətimiz olmayıb! Bizim şansımız var ki, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin ətrafında daha sıx birləşərək birdəfəlik bu məsələni həll edək, düşmənin cavabını verək, torpaqlarımızı azad edək! Azərbaycan ordusu da 10 il bundan qabaqkı ordu deyil, Azərbaycan ordusu 5 il bundan qabaqkı ordu da deyil. Azərbaycan ordusu heç dünənki ordu da deyil. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri hər gün inkişaf edir, güclənir və torpaqlarımızı işğaldan azad etməyə tam hazırdır. Bu il fevral ayının 17-də Qaradağlının işğalı ilə bağlı Xocavənd şəhidlərinin xatirəsinə həsr olunmuş tədbir keçirilirdi. Orada iki oğlu şəhid olmuş Sevil Əzizova çıxış edərək dedi ki, mən üçüncü oğlumu da şəhid verməyə hazıram, təki torpaqlarımız azad olunsun. Bu gün bu fikri bütün şəhid ailələri, müharibə veteranları, xocavəndlilər, bütün azərbaycanlılar bölüşür.

Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev Müdafiə Nazirliyində keçirilən müşavirədə bildirdi ki, müharibənin birinci mərhələsi başa çatıb, müharibə hələ tam yekunlaşmayıb. Yəni müharibə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunanda başa çatacaq. İnanırıq ki, bizim ordumuz da bu vəzifəni istənilən an şərəflə yerinə yetirmək əzmindədir. Tam əminliklə deyirəm, Xocavənd batalyonu yenə də ön sırada olacaq, Silahlı Qüvvələrimizin tərkibində tarixi torpaqlarımızı işğaldan azad edəcək, Ali Baş Komandanımıza "Qələbə" raportunu Xocavənddə, Ağdamda, Şuşada - Qarabağımızda verəcək!

Bəxtiyar ƏLİYEV:

- "Azərbaycan" qəzetinin keçirdiyi "dəyirmi masa" olduqca aktual bir məsələyə həsr olunub. Müzakirə edilən məsələ ətrafında səslənən fikirlər bir çox mətləblərə aydınlıq gətirir. Azərbaycan ordusu işğal edilmiş torpaqları həqiqətən də hər zaman düşməndən azad etməyə qadirdir! Düşmənlə səngərdə olan əsgər və zabitlərimiz bu gün torpaqlarımızı işğaldan azad etmək üçün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin əmrini gözləyirlər.

Burada haqlı olaraq belə fikir səsləndi ki, ötən əsrin 80-ci illərinin sonu, 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycan torpaqlarını işğal etmək üçün əvvəlcədən ssenari hazırlanmışdı. O vaxtkı Moskva rəhbərliyində təmsil olunan şəxslər Azərbaycan daxilində əhalini ruhdan salmaq, qruplaşmalar və çəkişmələr yaratmaq, xalqın nüfuzlu oğullarını gözdən salmaq üçün kampaniya aparmışdılar. Bu çirkin kampaniyanın kökündə Azərbaycan xalqının milli ruhunu sarsıtmaq, parçalamaq və ən nəhayət, öz çirkin əməllərini nəyin bahasına olursa-olsun həyata keçirmək niyyəti dayanırdı.

Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının istəyi ilə 1993-cü ildə siyasi hakimiyyətə qayıtdı və xalqın sarsıdılmış ruhunu özünə qaytardı, dövləti yox olmaq təhlükəsindən xilas etdi! Ən mürəkkəb və həlledici məqamlarda dəqiq qərarlar qəbul etməyi bacaran uzaqgörən xalqımız 1993-cü ilin iyun ayında üzləşdiyi təhlükəni dəf etmək üçün müdrik və qətiyyətli mövqe tutdu. Qədirbilən xalqımız ölkənin vətəndaş qarşıdurmasından, siyasi, sosial-iqtisadi və mənəvi-psixoloji böhrandan, ümumiyyətlə, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini itirməsi təhlükəsindən xilas yolunu yalnız Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıtmasında görürdü. Ulu öndər Heydər Əliyev xalqın bu inamını doğruldaraq Azərbaycanı davamlı inkişaf yoluna çıxardı.

Müstəqil Azərbaycan ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında qısa müddətdə nəinki dağılmış iqtisadiyyatını bərpa etdi, eyni zamanda dünyada nüfuzlu dövlətə çevrildi. Ulu öndər ilk vaxtlar xarici ölkələrə səfərləri zamanı özü ilə Azərbaycanın xəritəsini də aparırdı. Səfər etdiyi ölkələrdə Azərbaycanın yerləşdiyi coğrafi məkanı, eyni zamanda onun ayrılmaz tərkib hissəsi olan Dağlıq Qarabağı həmin ölkələrin ictimaiyyətinə göstərirdi. Münaqişədə Azərbaycanın tutduğu ədalətli mövqeyi dünya ictimaiyyətinin diqqətinə əsaslandırılmış şəkildə çatdırırdı. Bu siyasi strategiyanın yeni mərhələdə uğurla davam etdirilməsi böyük nəticələrin əldə olunmasına gətirib çıxarıb. Azərbaycan bu gün dünyada iqtisadi, siyasi və hərbi cəhətdən yerləşdiyi regionun ən qüdrətli dövləti kimi qəbul edilir. Ordu quruculuğu sahəsində aparılan ardıcıl islahatlar nəticəsində Azərbaycan ordusu daha da qüdrətlənmişdir. Bu gün işğalçı Ermənistan ordusundan fərqli olaraq, Azərbaycan ordusunda fərarilik hallarına rast gəlmək qeyri-mümkündür. Gənclərimiz böyük həvəslə ordu sıralarında xidmət keçirlər. Bu faktın özü də insanların orduya münasibətini əks etdirir.

Azərbaycan iqtisadiyyatı güclənib, xalqın azad, firavan yaşaması üçün modern dövlət qurulub. Bütün bunlar ulu öndər Heydər Əliyevin yürütdüyü siyasətin Prezident İlham Əliyev tərəfindən daha da inkişaf etdirilməsinin, müasir Azərbaycan dövləti modelinin gerçəkləşməsinin məntiqi nəticəsidir. Bu gün Azərbaycan bütövlükdə regionda qüdrətli dövlətə çevrilib. Bu da xalqın və ordunun mənəvi-psixoloji ruhunun yüksək səviyyədə olmasına xidmət edən güclü amildir. Azərbaycan iqtisadiyyatı hazırda sürətlə inkişaf edir. Eyni zamanda, bu iqtisadi inkişafın nəticəsi olaraq güclü ordu qurulur. Azərbaycan ordusunun əsgər və zabit heyəti milli ruhda, dövlətçilik ruhunda hazırlanır. Seçicilərlə keçirdiyimiz mütəmadi görüşlərdə bir daha şahidi oluruq ki, xalq və ordu torpaqlarımızın işğaldan tezliklə azad edilməsi məsələsində yekdil mövqedədir. İndi hamı cəbhə üçün çalışmalı, tarixi ədalətsizliyə son qoymaq üçün əlindən gələni etməlidir. Söhbət ondan gedir ki, bu ədalətsizlik təkcə Azərbaycana qarşı deyil, bütün insanlığa yönəlib. XXI əsrdə müharibələrə yol açan, insanların həyatına qəsd edən, onların firavan yaşayışını pozan, bizi təhlükə altına alan dağıdıcı meyillərə qarşı ciddi mübarizə aparılmalıdır. Azərbaycanın apardığı haqq işi yalnız ölkəmizə qarşı ədalətsizliyin aradan qaldırılmasına istiqamətlənməyib. Bu, bütövlükdə Avropada sülh və təhlükəsizlik, habelə xalqların əmin-amanlıq şəraitində yaşaması üçün zəruri olan məsələdir. Bu missiyanı da Azərbaycan xalqı üzərinə götürüb və onun siyasi iradəsini Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyev bu günlərdə Müdafiə Nazirliyində keçirdiyi görüşdə bir daha ifadə etmişdir. Ölkə başçısının Azərbaycanın münaqişə ilə bağlı tutduğu prinsipial mövqeyi bir daha diqqətə çatdırması nəinki Azərbaycan xalqı, ordusu tərəfindən, bütün sülhpərvər insanlar, dövlətlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Burada söhbət heç də müharibəyə çağırışdan getmir. Sadəcə olaraq Ermənistan tərəfindən aparılan işğalçı siyasətin, separatizmin insanlığa, bəşəriyyətə qarşı təhlükəsinə diqqət yönəldilir. Necə olur ki, ABŞ və digər dövlətlər terrorizmə qarşı koalisiya şəklində mübarizə aparırlar, amma Cənubi Qafqazda separatizmə rəvac verən, narkotiklərin tranzit məkanına, terrorçuların bazasına çevrilən nəzarətsiz ərazidə antiterror əməliyyatının keçirilməsini narahatlıqla qarşılayırlar?

Hazırda Ermənistan daxilində də problemə münasibət tamamilə dəyişib. Heç kəs övladını işğalçı orduda xidmət etməyə göndərmək istəmir! Ermənistan iqtisadiyyatı hazırda olduqca aşağı səviyyədədir və bir qrup cinayətkar qüvvə siyasi hakimiyyəti ələ alaraq xalqı böyük təhlükələrə sürükləyir. Artıq erməni xalqı bunu aydın şəkildə başa düşür. Təəssüflər olsun ki, bir sıra ölkələrin, o cümlədən ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin məsələyə lazımi qədər diqqət ayırmaması nəticəsində problemin həlli istiqamətində aparılan danışıqlar konkret nəticə verməyib. Halbuki "dəyirmi masa"da səslənən fikirlərdən də aydın olur ki, sülh danışıqları üçün hələ limit tükənməyib.

O ki qaldı indiki şəraitdə atacağımız addımlara, Azərbaycan xalqının, dövlətinin suveren hüququdur ki, istənilən anda torpaqlarını işğaldan azad etsin. Beynəlxalq hüquq normalarına, ölkə Konstitusiyasına uyğun olaraq, Dağlıq Qarabağda yaşayan əhalini düşdüyü vəziyyətdən xilas etmək üçün bütün imkanlardan istifadə etmək hüququmuz vardır. Təxmini hesablamalara görə, Dağlıq Qarabağda 60-70 min civarında əhali yaşayır və onlar daim qorxu içərisindədirlər. Separatçı rejimin rəhbərləri bu insanların yaşadıqları ərazidən kənara çıxmasına imkan vermirlər. Məlumat var ki, Dağlıq Qarabağda yaşayan yerli əhalidən rejimə etiraz edənlərə qarşı terror əməliyyatları həyata keçirilir. Bütün bunlar Azərbaycan hökumətinə, xalqına, ordusuna əsas verir ki, orada yaşayan həmvətəndaşlarının təhlükəsizliyini təmin etsin.

Etnik təmizləmə nəticəsində tarixi torpaqlarından zorla çıxarılmış vətəndaşlarımızın geri qayıtmalarını təmin etmək üçün kifayət qədər imkanlarımız var. Azərbaycan dövlətinin bu məqsədləri həyata keçirmək üçün iqtisadi, siyasi, eləcə də hərbi gücü yetərincədir. Eyni zamanda, bu məsələdə Azərbaycan xalqının yekdil iradəsi var. Bu gün siyasi baxışlarından, tutduğu vəzifədən, mövqeyindən asılı olmayaraq hamının bir fikri var - bölgədə sülh, əmin-amanlıq bərqərar olunmalı, separatizmə son qoyulmalıdır. Ali Baş Komandanın atacağı addımdan asılı olaraq hər bir vətəndaşımız üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirməyə hazırdır. Azərbaycan xalqı "hər şey cəbhə üçün, hər şey vətən üçün" deyərək bölgədə sülhün, əmin-amanlığın təmin olunmasında orduya hər bir cəhətdən yardım etməyə hazırdır.

Mübariz ƏHMƏDOĞLU:

- Bu gün Ermənistan mətbuatının müqayisəli təhlili bu ölkədəki vəziyyət barədə kifayət qədər dolğun təəssürat yaradır. Hesab edirəm ki, Azərbaycanın təmkinli mövqeyi Ermənistanın Azərbaycana hücumunu yaxınlaşdıran faktordur. Yəni Ermənistanda iqtidarın, eləcə də müxalifətin belə bir mövqeyi var: "Azərbaycan müharibəyə hazır olduğu gün Ermənistana hücum edəcəkdir. Əgər Azərbaycan tərəfi indiyədək Ermənistana hücum etməyibsə, deməli, müharibəyə də hazır deyil. Bunun üçün Azərbaycan tərəfi ilə istədiyimiz kimi rəftar edə bilərik". Ölkənin daxilində gedən proseslərə diqqət yetirdikdə cəmiyyətin düşdüyü vəziyyəti dərin təhlil etmək mümkündür. Ermənistanda bugünkü demoqrafik vəziyyət təkcə orduya problem yaratmır. Erməni ekspertlərin fikrincə, yaxın beş-altı ildə demoqrafik durum erməni millətinin öz-özünü yaratmasına imkan verməyəcək. 2004-cü il statistikasına əsasən, Ermənistanda orta məktəbi bitirən 48 min 500 şagirddən yalnız 24 mini oğlan idisə, cari ilin məlumatına görə, bu rəqəm 19 min 300 nəfər təşkil edib. Bu fakt Ermənistan ordusunun insan potensialı baxımından getdikcə azaldığına işarədir. Əldə edilən məlumata əsasən, bu gənclərin çoxunda ciddi sümük əyrilikləri, ciyər xəstəlikləri vardır. Ermənistan cəmiyyəti ilə bağlı problemlər təkcə bununla bitmir. Gənclər bu və digər formada ordudan yayınmağa çalışırlar. Mənim istinad etdiyim faktlar yalnız rəsmi mənbələrə əsaslanır.

Ermənistanın müdafiə naziri S.Ohanyan etiraf etdi ki, 18 yaşına çatmış bütün gənclərin orduya getməsi məcburi olsa da, 48 faiz erməni gənc ordudan yayınır. Erməni çağırışçıları arasında mənəvi problemlər həddən artıq çoxdur. Əsgərlərlə zabitlər arasında problemlər ciddi şəkil alıb. Zabitlərin öz aralarında belə problemlər getdikcə dərinləşir. Bu gün S.Ohanyanı ölkəsində ən varlı insan hesab edirlər. Uzun illər müdafiə nazirinin müavini, "Daşnaksütyun" partiyasının liderlərindən olan, Ermənistan parlamentinin təhlükəsizlik komitəsinə sədrlik edən A.Aqabekyanın varidatı Ermənistan hüdudlarından da kənara çıxır. Ermənistanda keçmiş döyüşçülərin vəziyyəti isə olduqca acınacaqlıdır. Bu da çox ciddi psixoloji faktordur. Hətta ən qatı ermənipərəst ekspertlər də etiraf edirlər ki, texniki və digər parametrlərinə görə Azərbaycan ordusu Ermənistan ordusundan dəfələrlə üstündür. Hesab edirəm ki, ciddi mənəvi-psixoloji durumda olan Ermənistan ordusu Azərbaycan ordusu qarşısında son dərəcə zəifdir. Bu da Azərbaycana qarşıya qoyduğu ali məqsədləri uğurla gerçəkləşdirməyə imkan verir.

Fazil MUSTAFA:

- Hesab edirəm ki, müharibə ilə bağlı məsələdə artıq ritorikadan hərəkətə keçmək vaxtıdır! Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin Müdafiə Nazirliyində keçirdiyi müşavirədə işğalçı Ermənistan dövlətinə ünvanlanmış mesajlar bu baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edir. Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin hazırkı durumunda, beynəlxalq arenada Azərbaycana qarşı mövqelərin açıq şəkildə mənfi istiqamətə yönəldiyi bir vaxtda ölkə rəhbərinin prinsipial mövqeyi onu göstərir ki, Azərbaycan həqiqətən də münaqişənin həlli üçün real addımlar atmaq niyyətindədir. Bu faktın özü Ermənistana kifayət qədər ciddi mesajdır!

Ümumiyyətlə, müharibə ilə bağlı hər zaman üç komponentə xüsusi diqqət yetirilir: birincisi, mükəmməl ordu quruculuğu, ikincisi, daxili mobillik məsələsi, üçüncüsü, xarici dəstək. Azərbaycanın bu gün ən zəif yeri xarici dəstəkdir. Bunu açıq etiraf etmək lazımdır. Türkiyədən savayı Azərbaycana konkret dəstək verən - ən azından sərhədləri bağlamaqla, beynəlxalq arenada ölkəmizin mövqeyini gündəmə gətirməklə və digər başqa məsələlərlə bağlı ardıcıl dəstək verən ikinci dövlət yoxdur! Təbii ki, mənəvi dəstək verən - müəyyən mənada addımlar atan, sözlər, bəyanatlar verən ölkələr var.

Ermənistan isə bu gün beynəlxalq güclər tərəfindən daha çox dəstəklənir. Beynəlxalq hüquq Azərbaycanın tərəfində olsa da, beynəlxalq güclər bizim tərəfimizdə deyil! Bu baxımdan yuxarıda qeyd etdiyim iki məsələ üzərində işlərimizi qurmalıyıq. Yəni güclü ordu ilə cəmiyyət arasında münasibətləri o səviyyədə mükəmməlləşdirmək lazımdır ki, onlar bir-birinə dəstək verən orqanizmə çevrilsinlər. Ordu təkcə dövlətin əlində güc vasitəsi deyil, həm də cəmiyyətin inamını qazanmış bir təsir mexanizmi kimi daha da gücləndirilməlidir. Ordunun gücləndirilməsi istiqamətində böyük uğurların əldə edilməsi bu baxımdan qiymətləndirilməlidir.

İkincisi, ən vacib məsələ daxili mobilizasiya məsələsidir. "Perspektiv müharibə zamanında cəmiyyətdə birlik olacaqmı" sualı düşündürücüdür. Hesab edirəm ki, "birlik olacaqmı" sualına cəmiyyət üzvlərinin cavab verməsi bir qədər çətindir. Məsələ "bu birlik olmalıdır" formasında qoyulmalıdır! Cəmiyyətdə birliyin olması üçün biz hansı hazırlıq prosesini keçirik? Müharibə təkcə ordu ilə aparılmır. Orduya müəyyən dəstək verən mülki komponentlər - arxa cəbhədə ciddi dəstək, psixoloji dəstək olmadan bu addımların atılması çətinlik yarada bilər. Orduda əsgərin, zabitin sığorta məsələsi, sosial təminatlarının olması ciddi psixoloji faktordur. Digər tərəfdən, cəmiyyətdə birliyin yaradılması üçün iki anlayış da önə çıxır. Patriotizm və təhlükəsizlik anlayışı. Patriotizm anlayışı müharibə başlayan vaxt, istər-istəməz, cəmiyyətdə yaranır. Bu prosesə qoşulan insanlarda birlik məsələsi problemə çevrilmir. Amma ikinci - təhlükəsizlik sindromu ilə bağlı yaranan birlik müəyyən çətinliklər yaradır. Müharibəni istəməyən, ordudan yayınan, müəyyən proseslərdə aktivlik göstəricisi olmayan adamlar bilirlər ki, müharibə uduzularsa, mülkləri əllərindən çıxacaq, ailələri dağılacaq, qaçqın vəziyyətinə düşəcəklər. Bu sindromu yaşayan insanlar birləşmək məcburiyyətində qalırlar.

Hesab edirəm ki, müharibə məsələsində geniş dialoqun yaradılmasına ehtiyac var. İstər müxalifət, istər iqtidar, istərsə də keçmiş hərbçilər olsun, onların dialoquna ehtiyac var. Çox vaxt deyirlər ki, Ermənistan əhalisi getdikcə azalaraq 2 milyon səviyyəsinə enib. Ermənistan bir dövlət olaraq qarşımızda dayanmır! Ermənistan faktiki olaraq beynəlxalq güclərin platsdarmı rolunda çıxış edir. Orada əhalinin azalması əslində bizim ziyanımızadır. Ona görə ki, bu dövlət sivil mahiyyətini tamam itirir, hərbləşmiş zolağa çevrilir, oradakı əhalinin yerini hansısa ölkənin yüz minlərlə ordusu doldurur. Ermənistanın sivil dövlətə, müəyyən insani topluma çevrilməsi üçün təbliğat imkanlarını genişləndirməliyik.

Hesab edirəm ki, müharibə həm patriotizm, həm də təhlükəsizlik amili ilə bağlı insanları birləşdirəcəkdir. Bunun üçün dialoq mühitinə başlamalıyıq. Bütün cəmiyyət üzvləri arasında pafossuz dialoq aparılmalıdır. Bu dialoq başlanarsa, hesab edirəm ki, cəmiyyət daha rasional bir yol tapacaq.

Dadaş RZAYEV:

- Ordu quruculuğu hər bir dövlətdə çox vacib və aktual məsələdir. Azərbaycan da ordu quruculuğu prosesində dünyanın ən güclü ordularının müasir təcrübəsindən istifadə edir. Biz ordunu təkcə NATO standartları əsasında inkişaf etdirmirik, digər ölkələrin də uğurlu təcrübəsini öyrənib tətbiq edirik. Dünyadakı bütün qabaqcıl ordular elm əsasında qurulur və inkişaf edir. Çünki elm olmasa, texnika, silah-sursat və taktika da olmaz! Bizim ordunun elmi əsaslarla inkişafı və yaranması 1994-cü ildən başlanmışdır. Hazırda Azərbaycan hərbi məktəblərində bilikli mütəxəssislər hazırlanır. Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbdə yüksək səviyyəli zabitlər yetişdirilir. Bizim zabitlərin çoxu qabaqcıl ölkələrin akademiyalarında, Türkiyədə, ABŞ-da, İngiltərədə, Almaniyada və Rusiyada təhsil alır. Bu zabitlərimiz sonra gəlib əsgərlərimizə bildiklərini öyrədirlər. Bunun əsasında da bizim ordu günü-gündən möhkəmlənir, inkişaf edir.

Ordunun səviyyəsi məsələsinə gəldikdə, Ermənistan ordusu ilə Azərbaycan ordusu müqayisə edilə bilməz. Çünki bizim günü-gündən inkişaf edən ordumuz var. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, əgər müharibə başlanarsa, Rusiya Ermənistana yardım etməkdən çəkinəcək. Ermənistan tərəfi həm də müharibə başladıqdan sonra Dağlıq Qarabağda ermənilərin qalmayacağından qorxur.

Bizim ordunun hazırkı durumu həm təşkilati, həm də maddi-texniki baza cəhətdən o qədər güclüdür ki, istənilən vaxt Ali Baş Komandanın əmrinə hazırdır! Çünki bizim ən müasir silahlarımız var. Azərbaycanın hərbi-sənaye potensialı çox güclüdür və ordunu təmin edir! Hərbi hava hücumundan müdafiə baxımından bizdə olan müasir sistemlər Azərbaycan səmasından uçan istənilən hədəfi məhv etməyə qadirdir.

Rabitə orduya istənilən məlumatları çatdırmaq üçün ən vacib vasitədir. Hazırda bununla bağlı ölkəmizə ən müasir rabitə qurğuları gəlir və gəlməkdə davam edəcəkdir. Bunlar deməyə əsas verir ki, Ali Baş Komandan əmr edərsə, ordumuz müharibəyə, savaşa tam hazırdır!

İzzət RÜSTƏMOV:

- Öncə qeyd edim ki, belə bir "dəyirmi masa"nın keçirilməsi olduqca əhəmiyyətli və təqdirəlayiqdir. Məndən əvvəl çıxış edənlər həqiqətən çox qiymətli fikirlər söylədilər. Bu çıxışları dinləyərkən müharibə illəri gözümün qarşısına gəldi. Mən özüm birbaşa döyüşməsəm də, döyüş əməliyyatları gedən zonalarda çox olmuşam. Başımın üstündən "qrad" mərmiləri uçub, yanımda top mərmisi partlayıb. Hesab edirəm ki, biz müharibədə uduzmamışıq! Bu müharibə bizi, bir növ, imtahana çəkdi. Eyni zamanda, atəşkəs dövründə Azərbaycanın dövlətçiliyi, ordusu formalaşmağa başladı.

Biz bu gün Azərbaycan dövlətində və ordusunda baş verən keyfiyyət dəyişikliklərinə diqqət yetirməliyik. Müharibə dövründə mən vedrənin içində döyüşçülərimizə qumbara aparırdım. Amma gəlin görək indi vəziyyət necədir? Bu gün biz tamamilə başqa, güclü, modern Azərbaycan ordusundan söz açırıq. Prezidentin sədrliyi ilə Müdafiə Nazirliyində keçirilən müşavirədə bu məsələlərə ətraflı toxunuldu. Cəmiyyətimiz bir daha öz ordusunun hansı qüdrətə sahib olduğunu gördü. Mən qətiyyətlə deyirəm və inanıram ki, Azərbaycan ordusu həqiqətən qarşısında dayanan vəzifəni layiqincə icra etməyə qadirdir!

Təbii ki, nizami ordunun özünün daxilində ciddi nizam olmalıdır. Azərbaycanda həyata keçirilən ordu quruculuğunun nəticələri onu deməyə əsas verir ki, Silahlı Qüvvələrimiz daxilində nizam-intizam ürəkaçandır. Hazırda sülh danışıqları davam edir. Amma biz onu görürük ki, Azərbaycanla "oyun" oynamaq istəyirlər. Biz sülh danışıqlarını davam etdirəcəyik. Amma bu danışıqların da bir həddi var! Ermənistan cidd-cəhdlə mövcud status-kvonu saxlamaq istəyir. Çünki torpaqlarımız, qızıl yataqlarımız, qiymətli ağaclarla zəngin meşələrimiz düşmənin əlindədir. Ermənistanın sülh danışıqlarını davam etdirməsi ilə bağlı siyasəti imitasiyadan başqa bir şey deyil. Məlum olduğu kimi, vasitəçilər tərəfindən Madrid prinsipləri formalaşdırıldı. Amma nəticəsi nə oldu? Ona görə hazırda söhbət ondan gedir ki, müharibə bir zərurət kimi ortaya çıxa bilər. Bu mənada burada səslənən fikirlərlə tam razıyam ki, Azərbaycan cəmiyyəti müharibəyə hazır olmalıdır.

Burada səslənən bəzi fikirlərlə bağlı düşüncələrimi bölüşmək istəyirəm. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində müharibə təzə başlayanda sevindik ki, hərbi hissələrimiz yaranır. Lakin sonradan özbaşınalıq başladı, batalyon yaradanlar hakimiyyəti ələ almaq, hətta Azərbaycanı parçalamaq istədilər. Nə yaxşı ki, o zaman ulu öndər Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdı. Bu gün Azərbaycanda hər kəs Heydər Əliyevin azərbaycançılıq ideologiyası ilə silahlanmalıdır. Hər bir vətəndaş bilməlidir ki, Azərbaycan bizim hamımızın vətənidir. Burada hərbi xidmət məsələsindən söz açıldı. Mənim qardaşımın 5 oğlu müharibədə iştirak edib. Mənim oğullarımdan biri isə Daxili İşlər Nazirliyində işləyə-işləyə döyüşlərdə iştirak edirdi. Yəni bu torpağın övladı olan hər kəs bilməlidir ki, gec-tez müharibə zərurəti ortaya çıxacaq! Çox təəssüf ki, bu gün övladını hərbi qulluqdan yayındırmağa çalışan valideynlər də var! Hətta müəyyən pis vərdişlərə aludə olan cavanlarımız da var! Gərək hər yerdə - orta və ali məktəblərdə təlim-tərbiyə işini gücləndirək.

Sonra bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, bu cür görüşlərin keçirilməsi, fikir mübadiləsinin aparılması olduqca qiymətlidir.

Dadaş RZAYEV:

- "Dəyirmi masa"da Milli Məclisin deputatlarının iştirak etməsini nəzərə alaraq, bir məsələni diqqətə çatdırmaq istəyirəm. Məncə, vətənpərvərlik məsələsi ilə bağlı qanun qəbul olunmalıdır. Yəni vətənpərvərlik həyatın bütün sferalarında olmalıdır. Orta məktəblərdə hərbi dərslərə diqqət artırılmalıdır. Universitetlərdə hərbi dərslər keçilməlidir.

Mübariz QURBANLI:

- Bu, həqiqətən də çox aktual məsələdir. Azərbaycanda hərbi vətənpərvərlik tərbiyəsi istiqamətində geniş işlərin aparılmasına həqiqətən böyük ehtiyac var. Xatırlayırsınızsa, Azərbaycan Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri akademik Ramiz Mehdiyevin Azərbaycanda televiziyalarla bağlı məqaləsində də bu məsələ ciddi şəkildə qaldırılıb, təkliflər verilib. Son dövrlər Azərbaycan televiziyalarında hərbi vətənpərvərliklə, ordu quruculuğu və zabitlərin həyatı ilə bağlı verilişlərin sayı çoxalıb. Amma hesab edirəm ki, bu, indiki şəraitdə tam yetərli deyil. Bu işi daha da gücləndirmək lazımdır! Bir məsələ də var, indi mətbuatın xeyli hissəsi dövlət tərəfindən idarə olunmur. Onlar sərbəst şəkildə fəaliyyət göstərir. Azad medianın bu məsələyə diqqət cəlb etməsi isə qanunla yox, vətənpərvərlik hissinin artırılması ilə mümkündür. Bu istiqamətdə deputatların üzərinə düşən vəzifə ondan ibarətdir ki, biz bu məsələni daim gündəmdə saxlayaq.

Aydın MİRZƏZADƏ:

- Bu "dəyirmi masa"da deyilən fikirlər ümumən belə bir təəssürat yaradır ki, bu gün Azərbaycan dövləti, ordusu respublikamızın ərazi bütövlüyünü bərpa etmək qüdrətindədir. Ara-sıra fikirlər səsləndi ki, əgər müharibə baş verərsə, onda Azərbaycan dövləti bəzi faktorları nəzərə alacaqmı? Hər bir məsələ dəqiqliklə öyrənildikdən sonra bu barədə qərar qəbul ediləcəkdir! Cənab Prezidentin Müdafiə Nazirliyindəki çıxışının hər bir sətrinin arxasında görülən böyük işlərin və aparılan tədqiqatların yekunu durur. Qarabağ Azərbaycanın tarixi torpağıdır. Ermənistan bu ərazini işğal edib. Ona görə biz bu torpağı işğaldan azad etməkdə daha qətiyyətliyik, nəinki Ermənistan həmin bu ərazini işğalda saxlamaqda.

Bəxtiyar ƏLİYEV:

- Azərbaycan sivil dövlətdir. Təbii ki, demokratiyanın təşəkkül tapdığı sivil cəmiyyətdə militarizmə meyillilik hiss olunmamalıdır. Bu gün hərbi vətənpərvərlik sahəsində böyük işlər görülür. Könüllü Hərbi Vətənpərvərlik Cəmiyyəti fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda məktəblər arasında hərbi oyunların keçirilməsi son dövrlərdə daha da intensivləşib. Amma bu təşəbbüs həm də aşağıdan yuxarıya gəlməlidir. Biz elə təbliğat aparmalıyıq ki, insanlar öz daxillərində buna tələbat hiss etsinlər. Hər kəs ailədən başlayaraq elə tərbiyə olunmalıdır ki, yüksək hərbi vətənpərvərlik hissini həmişə öz daxilində hiss etsin.

Sülhün tərəfdarı olmaq sülhü qorumağı bacarmaq deməkdir. Bunun üçün də güclü ordu lazımdır. Bildiyiniz kimi, müharibə başlayanda bütün xəstəxanalar orduya xidmət edir. Azərbaycanda bütün bölgələrdə yeni xəstəxanalar, diaqnostika mərkəzləri tikilir. Bu gün çəkilən yeni yollar müharibə başlayacağı təqdirdə ağır texnikanın operativ hərəkətinə imkan verəcək. Bütün bunlar göstərir ki, müharibə başlayacağı təqdirdə Azərbaycan hərtərəfli şəkildə buna hazır olacaq.

Bu gün qaçqın və məcburi köçkünlər üçün yeni binalar tikilir. Dövlətimiz çalışır ki, onlar öz doğma torpaqlarına qayıdana qədər yaxşı şəraiti olan mənzillərdə yaşasınlar. Bütün bunlar respublikamızın sosial-iqtisadi inkişafının nəticəsidir. Azərbaycan Cənubi Qafqazın yox, regionun güclü dövlətidir. Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılması ilə bağlı proseslər göstərdi ki, superdövlətlər də respublikamızla hesablaşmağa məcburdurlar. Bütün bunlar bizə imkan verir ki, torpaqlarımızı işğaldan azad edək.

Rasim MUSABƏYOV:

- Biz hər an hazır olmalıyıq ki, məqam yetişəndə ondan istifadə edərək torpaqlarımızı işğaldan azad edək! Müharibəyə başlamaq və qurtarmaq bir siyasətdir. Bu, soyuqqanlılıq və hər bir işi dəqiq ölçüb-biçməyi tələb edir. Vətənpərvərlikdən danışdıqda isə, məncə, ilk növbədə hərbçilər cəmiyyətin orduya diqqətini hiss etməlidirlər. Hər bir hərbçi bilməlidir ki, canını vətən yolunda qurban verərsə, ailəsi dövlətin himayəsində olacaq. Hər bir zabitin mütləq şəkildə evi olmalıdır. Bütün bu məsələlərin həllinə dövlətin imkanı çatır.

Fazil MUSTAFA:

- Hesab edirəm ki, bizdə ordu problemi yoxdur. Söhbət ordunun peşəkarlıq səviyyəsinin artırılmasından gedir. Azərbaycan millitarist dövlət deyil. Biz demokratiya yolu ilə gediriksə, doğru istiqamətdə ixtisaslaşma aparmalıyıq. Hamının hərbçi olmasına ehtiyac yoxdur! Amma hərbçinin peşəkar olmasına ehtiyac var! Məktəblərdə, universitetlərdə hərbi təhsilin olması sovet dövlətinin mahiyyətinə uyğun məsələdir. Bu gün mən hərbçi olmaq istəyirəmsə, gedib hərbi məktəbdə oxuyaram. Bu mənada xüsusilə də ordu quruculuğunda ixtisaslaşmanın keyfiyyətini artırmalıyıq. Buna nail olsaq, bir də cəmiyyətin birlik modelini düzgün müəyyənləşdirsək, məncə, qısa müddətdə Azərbaycan cəmiyyəti müharibəyə hazır olar. Ona görə hesab edirəm ki, cəmiyyətdə ixtisaslaşma düzgün aparılsa, daha peşəkar ordu ilə, daha mobil cəmiyyətlə biz düşmən qarşısında uğur qazana bilərik.

Mübariz QURBANLI:

- Biz bu gün həqiqətən çox aktual mövzu ətrafında fikir mübadiləsi apardıq. Fikrimizin əsas yekunu bundan ibarətdir ki, Azərbaycan ordusu bu gün öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün hazırdır və istənilən vaxt bunu edə bilər! Ermənistan Azərbaycanın 17,2 min kvadratkilometr ərazisini işğal edib. Bizim aparacağımız müharibə antiterror əməliyyatı yox, işğal olunmuş ərazilərin azad olunması uğrunda müharibə olacaqdır. Zaman Azərbaycanın xeyrinə işləyir və mən hesab edirəm ki, cənab İlham Əliyevin Müdafiə Nazirliyində keçirilən müşavirədə söylədiyi tezislər Azərbaycan cəmiyyəti üçün olduqca önəmlidir.

Diplomatik və iqtisadi yolla düşməni çökdürmək, onu sülhə məcbur etmək xətti hələlik qüvvədə qalır. Amma ordu həmişə güclü olmalıdır ki, Ermənistan ona hücum ediləcəyini həmişə hiss etsin və bu psixoloji faktor düşmən ölkənin siyasətinə təsir göstərsin.

Bəxtiyar SADIQOV:

- Dəyərli fikirlərinizə görə hər birinizə "çox sağ olun" deyirəm. Fikrimcə, bugünkü "dəyirmi masa" çox səmərəli keçdi, burada olduqca qiymətli fikirlər səsləndi, mübahisələr, müzakirələr oldu. Amma bunların hamısının da kökündə bir sağlam ideya, sağlam istək, sağlam arzu durur! Ümumi rəyimiz belə oldu ki, bu gün Azərbaycanın çox qüdrətli, güclü ordusu var! Azərbaycanın uğurlu xarici siyasəti, uzaqgörən diplomatiyası, ən nəhayət, xalqımız tərəfindən yekdilliklə, birmənalı şəkildə dəstəklənən Ali Baş Komandanı, Prezidenti var! Bütün bunlar isə istər sülh, istərsə də müharibə variantında qələbəmizin rəhnidir!

Prezident İlham Əliyev daim qətiyyətlə bildirir ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində beynəlxalq hüquq və normaları, ədalət meyarı Azərbaycanın tərəfindədir və bunu dünya ictimaiyyəti də birmənalı təsdiq edir. Beynəlxalq birliyin tamhüquqlu üzvü olan Azərbaycan hələlik münaqişənin sülh yolu ilə həlli üçün səylərin davam etdirilməsini zəruri saysa da, ərazi bütövlüyünün pozulması ilə uzun müddət barışmaq niyyətində deyildir! Ermənistan münaqişənin hamılıqla qəbul olunmuş norma və prinsiplərlə həllinə razılıq verməyəcəyi, təcavüzkarlıq siyasətini davam etdirəcəyi təqdirdə, Azərbaycan öz torpaqlarının azad etmək üçün istənilən an hərbi əməliyyatlara başlaya bilər!

Azərbaycan.- 2010.- 30 aprel.- S. 5, 6,7.