Serafimo təxəllüslü əfsanəvi qəhrəman

Ömrünü xalq yolunda şam kimi əridənlər heç vaxt unudulmur, həmişə ehtiramla xatırlanıb yad edilir. Adları əbədiləşdirilir, əməlləri gənc nəsillərə nümunə göstərilir. Bu baxımdan Qazax rayonunda belə insanların şərəfinə yaradılan mütəfəkkirlər bağı diqqətəlayiqdir.

Şəhərə xüsüsi gözəllik verən həmin parkda XVIII əsrin görkəmli şairləri Molla Vəli Vidadinin və Molla Pənah Vaqifin heykəlləri, üçbuçaq topvurma üsulunun müəllifi, Port-Artur qalasının qəhrəman müdafiəçisi, tam artilleriya genaralı Əliağa Şıxlinskinin, Birinci dünya müharibəsinin iştirakçısı, ilk hərbi təyyarəçi Fərrux ağa Qayıbovun, ilk topoqraf-general İbrahim ağa Vəkilovun, XX əsrin tanınmış ziyalıları Mehdi Hüseynin, Osman Sarıvəllinin, İsmayıl Şıxlının, Yusif Səmədoğlunun, Mirvarid Dilbazinin, hazırda fəaliyyət göstərən akademik Teymur Bünyadovun və telli sazın ustası Aşıq Ədalətin, habelə başqa azman şəxsiyyətlərin büstləri qoyulub. Bu abidələrin sırasında Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı, əfsanəvi partizan, İtaliyanın Milli Qəhrəmanı və fəxri vətəndaşı, həmin ölkənin ən yüksək qəhrəmanlıq rəmzləri olan "Qarribaldi ulduzu", "Antonio Qramşi" və "Banderi Kaleri" ordenlərinə layiq görülmüş Tahir İsayevin - Serafimonun da büstü var.

İndi abidəyə dönmüş qəhrəmanın, kəşməkəşli həyat yaşamış bu nadir insanın barəsində vaxtilə mən də çox eşitmişdim. Öyrənmişdim ki, alman faşistləri keçmiş SSRİ-yə hücuma keçdiyi ilk gündən o da müharibəyə gedib və gərgin döyüşlərin birində əsir düşüb. Bir müddət Buhenvald həbs düşərgəsində əzablar çəkib. Oradan canını birtəhər qurtarıb 1942-ci ilin dekabrından 1944-cü ilin iyul ayının 7-dək İtaliyanın müxtəlif partizan dəstələrində faşistlərə qarşı döyüşlərdə misilsiz şücaət göstərib. Müharibə qurtardıqdan sonra İtaliyada qalmayıb vətənə qayıtmışdır. Lakin vətəndə günləri xoş keçməmiş, başı çox bəlalar cəkmişdir. Hətta ona böhtan da atmışdılar. Bu böhtanlar bir müddət ayaq tutub yeriyib də. Ağstafa rayonunun Köçvəlli kəndindəki Lenin adına kolxozun sədri yuxarılara ondan teleqramlar göndərərək bildirib ki, o, vətən xainidir. Kolxoz sədrinin atdığı bu şərə, yalana inanıb Tahiri işdən azad ediblər. Atasının təklifi ilə evləndiyi həyat yoldaşı Dilbər də ondan üz döndərib, 6 aylıq körpəsi Ziyadxanı üstünə atıb: "Mən vətən xaininin həyat yoldaşı ola bilmərəm" - deyə atası evinə gedib.

- Sənə verdiyim çörək haram olsun. Rədd ol, bir də gözümə görünmə, - deyərək atası onu övladlıqdan məhrum edib.

Anası da: "Südüm sənə haram olsun, naxələf övlad", - deyə ondan imtina edib.

Bu çətin anlarında ona rayonun Soyuq bulaq stansiyasında yerləşən bir hərbi hissənin komandiri, polkovnik Juravlyov kömək edib. O, Tahiri rəhbərlik etdiyi hərbi hissədə işə düzəldib. Lakin ona burada da işləməyə imkan verməyiblər. Respublika Daxili İşlər Nazirliyi rayon şöbəsinin rəisi polkovniki dilə tutub Tahiri işdən azad etdirib.

Bir müddət sonra o, kolxozda pambıq yığımında çalışıb. Başçılıq etdiyi manqa yığımda fərqlənir, pambıq yığımı planını artıqlaması ilə yerinə yetirir. Onun bu uğuru kolxoz rəhbərliyini narahat etməyə başlayır. Artıq Tahir bu haqsızlıqlara dözə bilməyib Gürcüstanın Rustavi şəhərinə gedir və orada metallurgiya zavodunda çilingər işləməyə başlayır.

Vətənə qayıtdıqdan sonra Tahir İtaliyadakı partizan dostlarını unuda bilmirdi. O həm də həyatının bir parçasını - partizan dostu və həyat yoldaşı Adelinanı və oğlu Slavanı da orada qoyub gəlmişdi. Əlacı onlarla məktublaşmağa qalırdı. Onlar Tahirin geri qayıtmasını və İtaliyada yaşamasını istəyirdilər. Hətta bir dəfə İtaliyaya ilk səfəri zamanı oğlu Slava atasına dedi:

- İtaliyanın fəxri vətəndaşısan, bizim yanımızda qal. Burda səni yaxşı tanıyır və sevirlər.

Tahir isə Vətəndən ayrı yaşaya bilməyəcəyini demiş, yenə geri dönmüşdü.

O, partizan dostları ilə bir də 35 ildən sonra 1980-ci ildə görüşdü. Bu görüşdə o, partizan dostlarına Azərbaycan haqqında məlumatlar verdi. Partizan dostları arayıb axtarıb onun yerini öyrənmişdilər. Öyrənmişdilər ki, o, Gürcüstanın Rustavi şəhərində yaşayır, orada "Sentrmetalluq" idarəsində çalışır.

Bundan sonra onun necə insan olduğu, necə şərəfli ömür yolu keçdiyi hamıya məlum oldu. Həqiqət geç də olsa üzə çıxmışdı. İndi Tahiri bir məsələ düşündürürdü. İstəyirdi ki, doğma kəndi 1-ci Şıxlıda onun fəaliyyətini əks etdirən ev-muzeyi açılsın. Bu barədə lazımi yerlərə müraciət də etmişdi. Bir gün aldığı teleqram bu arzunun çin olacağından xəbər verdi. Azərbaycan KP Qazax Rayon Partiya Komitəsinin göndərdiyi teleqramda yazılmışdı ki, onun Böyük Vətən muharibəsindəki və müharibədən sonrakı illərdə əmək fəaliyyətindəki uğurları nəzərə alınır, doğulduğu 1-ci Şıxlı kəndində büstünün qoyulmasına və ev-muzeyinin açılmasına qərar verilib.

Bundan sonra kənddə onun ev-muzeyi açıldı. Muzeyə dəstə-dəstə insanlar gəlməyə, bu əfsanəvi qəhrəmanın həyat və fəaliyyəti ilə dərindən tanış olmağa başladılar. Onların arasında mən də vardım. Qəhrəmanın ev muzeyi ilə yanaşı, özü ilə də tanış olmaq istəyirdim. Bu arzuma 1998-ci ildə çatdım. Həmin il oktyabr ayının 7-də Prezident Heydər Əliyevin Qazax rayon ictimaiyyəti ilə görüşü keçirilirdi. Bu görüşə rayonun özündən, ətraf kəndlərindən axın-axın insanlar gəlmişdi. Gələnlər arasında İtaliyanın Milli Qəhrəmanı Tahir Serafimo da vardı. Ürəyi Azərbaycanın bütövlüyü ilə döyünən bu əfsanəvi şəxsiyyət həmin görüşdən aldığı xoş təəssüratı mənimlə bölüşərək dedi: "Mən dünyanın hər üzünü görmüşəm. Həyatda dəfələrlə ölümlə üz-üzə dayanmışam. Qazax rayonunun 1-ci Şıxlı kəndindən İtaliyanın Milan şəhərinə qədər uzun bir yol qət etmişəm. Bu müddət ərzində hər cür insanlarla qarşılaşmışam. Bunların arasında müxtəlif peşə sahibləri, o cümlədən siyasətçilər də olub. Həmişə arzulamışam ki, Vətənimin də görkəmli dövlət rəhbəri, müdrik siyasətçisi olsun. Xoşbəxtlikdən bu arzum çin olub. Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra, daha doğrusu, respublika KP MK-nın birinci katibi və SSRİ Nazirlər Sovetinin birinci müavini vəzifələrində çalışarkən Azərbaycanı bütün dünyaya tanıdıb. Ona görə də həmişə onunla fəxr etmişəm. Fəxr etmişəm ki, xalqımızın dünyanın tanınmış siyasətçiləri arasında sayılıb-seçilən müdrik oğlu var. Sevinirəm ki, o, xalqın arzu və istəyini nəzərə aldı və yenidən hakimiyyətə qayıtdı.

Dünyanın hər üzünü görmüş bu müdrik insanın arzusu çin oldu. Ulu öndərin müdrik siyasəti nəticəsində ölkəmiz dünyanın demokratik dövlətləri tərəfindən tanındı və sayılıb seçilməyə başladı. Bu gün bu siyasi kurs etibarlı əllərdədir və ulu öndərin layiqli davamçısı, ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilir.

Eldar NƏSİBLİ

Azərbaycan.- 2010.- 25 avqust.- S. 7.