Xeyirxah ənənələrin davamçısı

Hər bir xalqın yüksək mənəvi-əxlaqi dəyərlərini pak və sağlam niyyətlərlə qoruyaraq onun tarixi kimliyini, milli özünəməxsusluğunu, genetik yaddaşını gələcək nəsillərə ötürmək kimi çətin missiya fenomen şəxsiyyətlərin üzərinə düşür. Azərbaycanda bu ağır və taleyüklü missiyanı ulu öndər Heydər Əliyev üzərinə götürərək hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə milli-mənəvi dəyərlərin böyük hamisinə çevrilmişdir. Ümummilli lider çıxışlarında hər zaman vurğulayırdı ki, müasir dünyada qloballaşma proseslərinin nəticəsində yaranan sivilizasiyalararası toqquşma və ziddiyyətlər Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlərinin qorunmasını zəruri məsələlərdən birinə çevirmişdir.

Problemi aktuallaşdıran həm də odur ki, qloballaşma prosesinin və çoxqütblü inteqrasiyanın mənfi təzahürləri bəzi hallarda milli-mənəvi dəyərlərə, adət-ənənələrə, saf duyğulara qarşı yönəlir. Ulu öndər Heydər Əliyevin Vətəninə, xalqına, milli irs və ənənələrə bağlılığı da zəmanənin bu təhdidləri qarşısında əzəmətli sipərə çevrilmiş, bütövlükdə xalqın özünəməxsusluğunu qorumuşdur. Dahi öndər Azərbaycanın min illərin sınağından çıxmış tarixinə, mədəniyyətinə və milli dəyərlərinə həddən artıq bağlı olmaqla yanaşı, onların xalqa qaytarılması üçün əlindən gələni əsirgəməmişdir.

Milli və bəşəri ideyaları yaşadan fond

Ümummilli liderin zəngin dövlətçilik irsinin öyrənilməsi, onun ölməz ideyalarının geniş təbliğ olunaraq praktik həyatda tətbiqi və gələcək nəsillərə çatdırılması da müasir qloballaşma dövründə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Yarandığı gündən bu ali məqsədi qarşıya qoyan, dahi öndərin mərhəmət, nəciblik və yüksək humanizmə əsaslanan saf ideallarının ictimai şüurda möhkəmlənməsinə çalışan, millətin gələcəyi naminə bir sıra strateji əhəmiyyətli layihələri inamla həyata keçirən Heydər Əliyev Fondu 6 illik fəaliyyətilə Azərbaycan cəmiyyətinin ümid yerinə çevrilmişdir.

İctimai əsaslarla fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev Fondunun yaradılması ideyası rəsmi səviyyədə ilk dəfə Azərbaycan Prezidentinin 2004-cü il 10 mart tarixli "Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əlirza oğlu Əliyevin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi haqqında" fərmanında əksini tapmış, qarşıya qoyulan məqsədlər kifayət qədər aydın və konkret şəkildə göstərilmişdir. Fond, ilk növbədə, ümummilli liderin ölkənin sosial-iqtisadi, mədəni tərəqqisi, sivil dünya birliyinə inteqrasiyası, xalqın maddi rifahının yaxşılaşması naminə müəyyən etdiyi siyasi kursun öyrənilməsi və təbliği, habelə bu ideyaların reallaşdırılması niyyətilə yaradılmışdır. Təşkilat ilk gündən həmçinin elm, təhsil, mədəniyyət, səhiyyə, idman, ekoloji sahələrə aid proqram və layihələrin hazırlanıb həyata keçirilməsi, sağlam mənəvi dəyərlərin qorunması ilə bağlı aparılan işlərə kömək məqsədini qarşıya qoymuşdur.

Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun artırılması ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsinə yardım göstərilməsi, ölkə həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, respublikanın və xarici ölkələrin təhsil müəssisələri ilə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması, elmi tədqiqatların aparılmasına yardım göstərilməsi, ölkənin yaradıcı və elmi potensialının artırılması kimi məqsədlər də fondun ötən 6 illik fəaliyyətində prioritet istiqamətlər olmuşdur. Bundan əlavə, qurum respublikada məktəb quruculuğunun, uşaq müəssisələrinin infrastrukturlarının, tibbi təsisatların inkişaf etdirilməsi, ekologiya sahəsində mühüm tədqiqatların dəstəklənməsi, sağlam həyat tərzinin təbliği, Azərbaycanın ərazisində və xaricdə aktual mövzulara dair konfrans və seminarların keçirilməsi, yaradıcı gənclərin, incəsənət xadimlərinin sərgilərinin təşkili sahəsində də uğurlu nəticələr əldə etmişdir. Dini tolerantlığın inkişaf etdirilməsi, insan hüquq və azadlıqlarının qorunması kimi məqsədlər də bu sıraya əlavə oluna bilər.

Cəmiyyətdə bir sıra yeniliklərin novatoru kimi çıxış etməklə yanaşı, Azərbaycanın müasir tarixində ilk dəfə olaraq birinci xanım ənənəsini də öz fəaliyyəti ilə məhz Mehriban Əliyeva formalaşdırmış, özunu bu statusda təsdiqləmişdir. Əslinə qalsa, bunu yeni ənənənin formalaşdırılmasından daha çox, nə vaxtsa Yer üzünün müxtəlif qütblərinə məhz türk dünyasından yayılan və hansısa dönəmdə unutduğumuz qədim ənənələrin yenidən bərpası saymaq bəlkə də daha doğru olardı. Dövlətçilik sistemində Xaqan - xatun modelini bütün dünyanın məhz türk ruhundan əxz etməsi faktı tarixlə maraqlanan kəslərə yaxşı bəllidir. Bu ənənəni yenidən həyata qaytarmaq şansı isə məhz Mehriban xanım Əliyevanın qismətinə yazılmış, onun şəxsində bu status humanist fəaliyyətə, qayğıkeşliyə, hər hansı problemlərlə qarşılaşan, hansısa məqamda hüquqları pozulan sıravi vətəndaşların ümid yerinə çevrilmişdir. O vətəndaşlar üçün Mehriban xanım Əliyevanın timsalında bir pənah, ümid, mərhəmət, humanizm ünvanı vardır. Bu mənada Azərbaycanın birinci xanımı bütövlükdə millətin xoşməramlı səfiridir!

Sosial sifarişi əks etdirən təşəbbüslər

İstənilən ideya cəmiyyət üçün o vaxt cəlbedici görünür ki, onun praktik tətbiq və reallaşdırılması imkanları olsun. İrəli sürülən məqsədlər, ideyalar nə qədər cəlbedici görünsə belə, real icra mexanizminə əsaslanmaması bəzən onların kağız üzərində qalması, müxtəlif təqdimatlar, müzakirələr səviyyəsindən kənara çıxmaması ilə nəticələnir. Müasir dünyanın insanı isə kifayət qədər realist və praqmatikdir. Həyata keçməyən ideyalarla, şüarlarla onun diqqətini uzun müddət hansısa məsələlərə cəlb etmək, düşüncəsini, fəaliyyətini yönəltmək mümkün deyildir. Bu mənada, ən əhəmiyyətli ideyaları da sadəcə müzakirələr səviyyəsində saxlamaqla qısa müddətdə gözdən salmaq olar. Çünki insanları sözdən daha çox real iş və nəticə maraqlandırır.

Heydər Əliyev Fondunun ötən 6 illik fəaliyyətinin ən diqqətçəkən uğuru isə ondadır ki, təşkilat ictimai fəaliyyət müstəvisinə irəli sürdüyü ideyaların real icra mexanizmləri ilə birgə qədəm qoymuşdur. Cəmiyyət bu fondu hər hansı təqdimatdan, səs-küylü təbliğat kampaniyalarından tanımamışdır. Heydər Əliyev Fondu özünü Azərbaycan cəmiyyətinə fəaliyyətinin başlanğıc mərhələləri üzrə müəyyən etdiyi tədbirlərin real nəticələri ilə təqdim etmişdir. Azərbaycan cəmiyyəti təşkilatın məqsədi, məramı barədə məlumatı hər hansı yazılı proqramlardan, mətbu materiallardan deyil, fondun real fəaliyyət istiqamətlərindən, gördüyü işlərin mahiyyətindən öyrənmişdir. Bütün bunlar isə ölkə vətəndaşlarının, bir qədər geniş çevrədə götürsək, dünyada Azərbaycana bağlı hər kəsin Heydər Əliyev Fonduna, təşkilatın rəhbəri, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevaya dərin rəğbətini, dəstəyini qazandırmışdır. Beləliklə, Azərbaycanın sabahı naminə addım-addım reallaşdırılan strateji əhəmiyyətli layihələr Heydər Əliyev Fondunu Azərbaycanın milli dövlətçilik tarixinə ən parlaq örnəklərdən biri kimi daxil etmişdir!

Heydər Əliyev Fondunun qarşıya qoyduğu məqsədləri incələyərkən aydın görünür ki, əslində, onların heç biri əlahiddə səciyyə daşımır. Bu məqsədlərin hər biri Azərbaycanı qəlbən sevən bütün fərdlərin arzularıdır. Fəqət, fərdi güclər birləşəndə, ümumun gücü qarşıya qoyulmuş hədəflərə doğru istiqamətlənəndə həmin məqsədlərin rellaşması da qaçılmaz olur. Bu mənada, Heydər Əliyev Fondu fərdlərin istək və arzuları kimi güc və imkanlarını da bir araya gətirmişdir. Mövcud potensialın Azərbaycanın bugünü və gələcəyi üçün ən vacib istiqamətlər üzrə aşkarlanmasına, məqsədə doğru hərəkətinə nail olmuşdur. Bu istiqamətlərin hər biri üzrə əldə edilmiş nəticələr bu gücü, inamı daha da artırmışdır. Ümumi hədəflərə doğru yüyürənlərin, bu prosesin iştirakçılarına çevrilmək istəyənlərin, kiçicik dəstəklə də olsa, buna töfhə vermək arzusunda olanların sırası gündən-günə daha da genişləndi və genişlənməkdədir. Bu yolda addımlayan hər kəs Heydər Əliyev Fondunun timsalında Azərbaycanın gələcəyinə, özünün, ailəsinin, övladlarının sabahına töhfə verdiyinin fərqindədir.

Fond ictimai təşkilat kimi cəmiyyət həyatında fəal rol oynamaqla yanaşı, həm də onun potensialına, hərtərəfli dəstəyinə güvənir; həmfikir və əqidə yoldaşlarını bir araya gətirərək ümumi səyi, fəaliyyəti lazımi məcraya yönəldir. Əgər fondun müxtəlif sahələrdə həyata keçirdiyi layihələrə nəzər salsaq, etibarlı tərəfdaşların ümumi işdə böyük payının şahidi olarıq. Bu təbiidir, çünki Heydər Əliyev Fondu fəaliyyətini xeyirxah insanların dəstəyinə arxalanaraq həyata keçirir. Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva 2010-cu il mayın 10-da Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ci ildönümü və Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətə başlamasının 6 illiyi münasibətilə "Buta" sarayında təntənəli mərasimdə bununla bağlı demişdir: "Bir sözlə, 6 il ərzində Heydər Əliyev Fondu böyük yol keçib və əminəm ki, gələcəkdə bizi daha da böyük işlər gözləyir. Bu gün Heydər Əliyev Fondu həm Azərbaycanda, həm Azərbaycanın hüdudlarından kənarda hörmət, inam və etimad qazanıb. Bu yolda bizi dəstəkləyən, bizə inanan, bizə kömək edən hər bir insana, hər bir təşkilata mən bu gün öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm və əminəm ki, Heydər Əliyev Fondu Azərbaycan naminə gələcəkdə yeni nailiyyətlər, yeni qələbələr əldə edəcəkdir".

İnsanlığa həssas münasibət örnəyi

Qloballaşan dünyanın kosmik informasiya əsrinə qədəm qoyması, informasiya texnologiyalarının inkişafı sahəsində qazanılan fantastik nailiyyətlər nə qədər mütərəqqi proses olsa da, bu inkişaf insanların mənəvi dünyasına müəyyən təhlükə meyillərini də qabarıq üzə çıxarır. Kütləvi mədəniyyət stereotiplərinin hakim olduğu indiki dövrdə milli ənənə və dəyərlərin qorunub saxlanılması, gənc nəslin vətənpərvər ruhda tərbiyə olunması yolu ilə milli genefondun qorunması son dərəcə vacibdir. Bu mənada, Heydər Əliyev Fondunun milli-mənəvi dəyərlərin mühafizəsi istiqamətində həyata keçirdiyi tədbirlər də az əhəmiyyət daşımır.

Fondun ilk gündən cəmiyyətə aşılamaq istədiyi mühüm dəyərlərdən biri xeyriyyəçiliklə bağlıdır. Milli Məclisin deputatı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyeva hesab edir ki, xeyriyyəçilik insani münasibətlərin son dərəcə incə, nəzakətli, həssas sahəsidir və fəaliyyətin bütün iştirakçılarından - xeyriyyəçilərin özlərindən, bu fəaliyyətdən bəhrələnənlərdən və vasitəçilərdən ümumbəşəri əxlaq, etika, nəzakət normalarına dönmədən riayət olunmasını tələb edir. Xeyriyyəçilik yoluna doğru ilk addımlarını atan hər kəs başlanğıcda anlamalıdır ki, "xeyriyyəçilik" sözünün arxasında müəyyən səbəblərə görə, müxtəlif hallar üzündən həyatda çətin vəziyyətə düşmüş canlı insanların problemləri dayanır: xeyriyyəçilik fəaliyyətində iştirak məsələsi insanın rütbəsindən, dərəcəsindən, vəzifəsindən, maddi vəziyyətindən asılı olmamalıdır. İnsan öz xeyirxah niyyətlərini, istəklərini, imkanlarını və qabiliyyətini tətbiq etmək sahəsini həmişə tapa bilər. "İctimai əxlaqa xas olan bəzi naqisliklər - şəxsiyyətlərarası etimadın, insanların bir-birinin kədərinə şərik olması və təmənnasızlıq kimi keyfiyyətlərin qıtlığı onların öz vəsaitlərini, qüvvələrini və vaxtını başqalarının naminə, bütövlükdə cəmiyyətin naminə qurban verməyə könüllü hazır olması ruhunun tam üzə çıxmasına mane olur. Təəssüflə deməliyəm ki, bütövlükdə xeyriyyəçilik, könüllülük bizdə hələ, sözün həqiqi mənasında, kütləvi hal almamışdır" - deyə Heydər Əliyev Fondunun prezidenti vurğulayır.

Azərbaycanın birinci xanımının hələ 1995-ci ildə Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunu yaratması da xeyriyyəçilik sahəsində zəngin milli ənənələrin davam etdirilməsi zərurətindən irəli gəlmişdir. Müstəqilliyin ilk illərində ayrı-ayrı şəxslərin öz siyasi ambisiyalarını gerçəkləşdirmək məqsədilə yararlanmaq istədikləri, lakin buna müvəffəq ola bilmədikləri xeyriyyəçilik ənənələrinin əsl mahiyyəti üzrə bərpası həm də cəmiyyətdə sağlam mənəvi və mədəni dəyərlərin qorunmasına xidmət etmişdir.

Bu xətti layiqincə davam etdirən Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətində ümummilli liderin humanist ideyalarını rəhbər tutaraq hər bir vətəndaşın müraciətinə həssaslıqla yanaşması isə ölkədə fəaliyyət göstərən digər qeyri-hökumət təşkilatları, o cümlədən YAP Qadınlar Şurasının üzvləri, hakimiyyət orqanları üçün də nümunə sayıla bilər. Ən müxtəlif hakimiyyət strukturlarının laqeydliyi, biganəliyi ilə üzləşən, dərdinə əlac tapmayan köməksiz insanlar sonuncu "ümid qapısı" kimi məhz bu ünvanı döyürlər. İnsanlar onların problemlərini, sözün əsil mənasında, həll edənlərə üz tuturlar. Bu mənada, Mehriban xanım Əliyeva həm də öz soy-kökündən gələn zadəgan ruhunu cəmiyyətə ötürür. İnsanları nəcib, insanpərvər addımlara, xoş niyyətli aksiyalara çağırır.

Azərbaycanın birinci xanımı, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın özünün də bəyan etdiyi kimi, fondda hər bir vətəndaşın müraciətinə həssaslıqla yanaşılır, mümkün qədər vətəndaşların problemlərinin həllinə qayğı göstərilir. Bu mənada, fond həm də insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının etibarlı hamisi, müdafiəçisi statusunda çıxış edən ictimai qurumdur. Fondun prezidenti deyir: "Mən demək istəmirəm ki, biz dərhal bütün problemləri həll edirik. Amma insan burada nə biganəliklə, nə soyuq münasibətlə rastlaşmaz və hökmən onun probleminin həlli üçün mümkün olan bütün vasitələrdən istifadə edilir. Yəqin ki, xeyriyyəçilik, insansevərlik, mərhəmət Azərbaycan xalqının mentalitetinə, mədəniyyətinə, əsrlər boyu formalaşan ənənələrimizə xas olan ən gözəl keyfiyyətlərdən biridir və bu gün biz Heydər Əliyev Fondu olaraq, bu ənənələri qoruyur və davam etdirməyə çalışırıq".

Azərbaycanın birinci xanımı, eyni zamanda, Milli Məclisin fəal deputatı kimi seçicilərinin qayğı və problemlərinin həllində yaxından iştirak edir. 2007 və 2009-cu illərdə amnistiya təşəbbüsü ilə çıxış edən fondun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın insan hüquq və azadlıqlarına necə həssaslıqla yanaşdığı bir daha təsdiqini tapmışdır. Müasir qloballaşma dövründə hər bir sivil cəmiyyətdə insan haqlarının təminatına və ümumbəşəri humanist dəyərlərin bərqərar olmasına xidmət edən amnistiya aktları olduqca yüksək dəyərləndirilir. Amnistiya humanizm və mərhəmət hissinin mücəssəməsi olub, cinayət törətmiş şəxslərin və məhkumların vəziyyətini yüngülləşdirir. Azadlıq ölçüsü və sərbəst fəaliyyət meyarına çevrilən amnistiya aktları özündə ciddi təbliğati-siyasi məzmun ehtiva etməklə, dövlətlərin beynəlxalq nüfuzunun formalaşmasına da mühüm təsir göstərir.

Ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu bu humanist ənənəyə Heydər Əliyev Fondu da sadiqdir. Azərbaycan parlamentarizmi tarixində ilk dəfə olaraq Milli Məclisin deputatı tərəfindən irəli sürülmüş və geniş ictimai dəstək almış amnistiya aktları böyük mənəvi-əxlaqi və siyasi məzmun kəsb etmişdir. Fondun prezidentinin təşəbbüsü əsasında gerçəkləşmiş hər iki amnistiya aktı cəmiyyətdə ürəkdən dəstəklənmiş, təqdir olunmuşdur. Hər iki amnistiya aktının təsir dairəsinə 18 mindən artıq məhkum düşmüşdür.

Qadın hüquqlarının müdafiəçisi

İnsan haqlarının ali dəyər kimi qəbul edildiyi bütün demokratik dövlətlərdə qadın hüquq və azadlıqlarının təmini, gender bərabərliyinin qorunub saxlanılması məsələlərinə daim xüsusi həssaslıqla, diqqətlə yanaşılır. Sağlam cəmiyyətin sütunu, bünövrəsi sayılan qadınlar fəal sosial zümrə kimi bu gün təkcə mənsub olduqları xalqlara deyil, ümumən bəşəriyyətə xas yüksək idealları, ali dəyər və keyfiyyətləri özlərinin zəngin mənəvi dünyalarında yaşadırlar. İnsanlığın daim can atdığı sülh, sabitlik, tərəqqi və firavanlıq kimi məqsədlər naminə uzun əsrlər boyu kişilərlə çiyin-çiyinə çalışan, ən çətin anlarda onlara mənəvi dayaq olan qadınlar taleyin sərt qismətindən tarixən həm də öz təbii və qazanılmış hüquqları uğrunda mübarizə aparmalı olmuşlar.

Respublikamızda qadın hərəkatının geniş vüsət almasında, xanımlarımızın nəcib və xeyirxah məqsədlər naminə sistemli və ardıcıl fəaliyyətinin genişlənməsində Azərbaycanın birinci xanımı, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın da xidmətləri xüsusi vurğulanmalıdır. Azərbaycan qadını üçün səciyyəvi olan humanizm, qayğıkeşlik və insanpərvərlik kimi ali mənəvi keyfiyyətlər Mehriban xanım Əliyevanın şəxsiyyətində daha parlaq təcəssümünü tapır. Fond gender problemlərinə, qadınlara qarşı bütün zorakılıqların, ənənəvi Azərbaycan ailəsinə zidd olan stereotiplərin aradan qaldırılmasına xüsusi diqqət yetirir. 2008-ci il yanvarın 16-da Heydər Əliyev Fondu, BMT-nin Əhali Fondu (UNFPA) və Azərbaycanın Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi arasında XXI əsrdə qadınlara qarşı zorakılıq əleyhinə birgə layihəyə dair sənədlərin imzalanması da deyilənlərin əyani təsdiqidir.

2008-ci ildə Bakıda Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə keçirilən "Mədəniyyətlərarası dialoqda qadınların rolunun genişləndirilməsi" mövzusunda Beynəlxalq Bakı Forumu da sivilizasiyalararası dialoq, fərqli mədəniyyətlər arasında ortaq təmas nöqtələrinin tapılması, ümumbəşəri konsolidasiya prosesində qadınların rolunun araşdırılması, bu yönümdə konkret fəaliyyət istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir.

2009-cu il sentyabrın 26-da Bakıda keçirilmiş Azərbaycan qadınlarının III qurultayı isə respublikanın sosial-iqtisadi və demokratik inkişafının keyfiyyətcə yeni mərhələsində qadın hərəkatına yenidən nəzər salmaq, son illərdə bu sahədə görülən işlərə yekun vurmaq, habelə müasir mərhələdə gender siyasəti sahəsində qarşıda duran vəzifələri dəqiqləşdirmək məqsədi daşımışdır. Qurultayda Azərbaycanda qadın hərəkatının bugünkü vəziyyəti və qarşıda duran vəzifələr mövzusunda fikir mübadiləsi aparılmış, çıxışlar dinlənilmiş, Azərbaycan Prezidentinə və beynəlxalq təşkilatlara müraciət, habelə yekun qətnamə qəbul olunmuşdur.

Qurultayda çıxış edən YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı xanım Mehriban Əliyeva demişdir ki, Azərbaycanda qadınların həyatın bir çox sahələrində əldə etdiyi uğurlarla haqlı olaraq fəxr edirlər: "Tarix boyu Azərbaycanda mədəniyyətimizin, ana dilimizin, dinimizin, adət-ənənələrimizin, milli dəyərlərimizin qorunub saxlanmasında qadınların misilsiz xidməti olubdur. Azərbaycanda qadın, ana hər zaman uca, müqəddəs sayılıbdır. Azərbaycan qadınları övladlarını vətənpərvərlik, xeyirxahlıq, mərdlik, qonaqpərvərlik, tolerantlıq ruhunda tərbiyə edərək, xalqımıza xas olan bu gözəl xüsusiyyətləri qoruyub saxlayıblar. Ölkəmiz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra demək olar ki, qadınların qarşısında daha geniş imkanlar açıldı. Bu gün Azərbaycan dünyanın ən dinamik inkişaf edən ölkələrindən biridir. İqtisadi artım sürətinə görə Azərbaycan 4 ildir ki, dünyanın lider ölkəsidir. Bu inkişaf həyatımızın bütün sahələrində müşahidə olunur və bu uğurlarda Azərbaycan qadınının böyük rolu, böyük payı var".

Azərbaycanın birinci xanımı bu qənaətdədir ki, qadın hüquqlarının qorunması hər bir cəmiyyətin inkişafı və sağlam gələcəyi baxımından son dərəcə vacibdir. Güclü qadın, ilk növbədə, ana kimi övlad dünyaya gətirməklə yanaşı, onun mənəvi tərbiyəsində, cəmiyyət üçün layiqli insan və kamil şəxsiyyət kimi yetişməsində, dünyaya yetkin baxışının formalaşmasında mühüm rol oynayır. Bu baxımdan qadınlara geniş hüquqların verilməsi, onların cəmiyyətdə layiqli yerinin təmin edilməsi, ilk növbədə, sağlam nəslin formalaşması, xalqın genetik saflığının qorunub saxlanması baxımından vacibdir. Qadınlara özünütəsdiq imkanı yaratmaq, onların qabiliyyət və bacarığından səmərəli şəkildə istifadə etmək sağlam gələcəyini düşünən hər bir dövlətin əsas vəzifəsidir.

Avropa Şurasına üzv dövlətlərin gender bərabərliyinə həsr olunmuş VII konfransının Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə 2010-cu ilin mayında Bakı şəhərində keçirilməsi müstəqil Azərbaycanın gender siyasəti sahəsində mühüm nəticələrə imza atmış sivil dövlətlər sırasında olduğunu göstərmişdir. Konfransın yekunları deməyə əsas verir ki, respublikamız qadın hüquqlarının praktik şəkildə reallaşdırılması baxımından heç də inkişaf etmiş dövlətlərdən geri qalmır, bəzi hallarda hətta onları üstələyir.

Faydalı diskussiyalarla yadda qalan konfrans həm də gender bərabərliyi məsələsində dialoq və qlobal təcrübə mübadiləsinə imkan yaratmışdır. Konfransda gender məsələlərinə həsr olunmuş dərin məzmunlu nitq söyləyən Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva ümumilikdə dünya ölkələrinin XX əsrdə qadın hüquqlarının bərpası istiqamətində başladıqları genişmiqyaslı hərəkatdan söz açmış, eyni zamanda, respublikamızda bu sahədə həyata keçirilən tədbirlərə toxunmuşdur. YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri demişdir ki, bu gün Avropanın inkişaf etmiş bir sıra ölkələrində gender ayrı-seçkiliyinin aradan qaldırılması ilə bağlı uğurlu milli siyasətin formalaşdırılması və kişi ilə qadın arasında real sosial bərabərliyin bərqərar olunması sahəsində zəngin təcrübə vardır. Bu gün müasir Avropa cəmiyyətində qadınlar demək olar ki, bütün ictimai sahələrdə, o cümlədən ən mürəkkəb, ənənəvi kişi peşələrində fəaliyyət göstərirlər. Onlar dünyada biznes, maliyyə işlərində, hərbi sahədə fəal rol oynayır, mövcud problemlərin həllinə xüsusi diqqət yetirir, ictimai-siyasi həyatda fəal iştirak edirlər.

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyeva çıxışında Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində azərbaycanlı qadınların bir çox hüququnun kobud şəkildə pozulduğunu da konfrans iştirakçılarının diqqətinə çatdırmışdır. Bildirmişdir ki, Azərbaycanda bir milyondan çox adamın qaçqın və məcburi köçkün şəraitində yaşaması gender bərabərliyinin real gerçəkliyə çevrilməsinə maneə yaradan ən böyük problemdir: "Yaxşı məlumdur ki, Azərbaycan öz müstəqilliyinin bərpasının ilk illərindən sonra qonşu Ermənistanın təcavüzünə məruz qalmışdır. Ərazimizin 20 faizinin işğalı nəticəsində bir milyon vətəndaşın, o cümlədən qadınların insan hüquqları kobud şəkildə pozulmuşdur. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüş soydaşlarımızın təxminən yarısı qadınlardır. Məcburi köçkünlərin təhsilə, tibbi yardıma çıxışı və normal həyat şəraitlərinin yaradılması nəinki dövlətin, o cümlədən beynəlxalq təşkilatların daim gündəliyində olmalıdır".

Ailə dəyərlərinə yüksək hörmət

Bu gün Avropa və Qərbdə gender problemlərinin həddən artıq qabardılması da ailə institutu ilə bağlı çox ciddi, çeşidli problemlər doğurur. Psixoloqlar bunun əsas səbəblərindən biri kimi "Kaliforniya sindromu"nu önə çəkirlər. Bu neqativ sindrom insanların daha çox eqoistcəsinə davranmaları - iş, karyera, rahatlıq, sərbəstlik, əyləncə barədə daha çox düşünmələri, ailəni ikinci plana keçirmələri zəminində özünü göstərir. Boşanmaların çoxalması, dünyaya uşaq gətirməyin azalması demoqrafik problemlərin kəskinləşməsi ilə müşahidə olunur. Avropa Birliyinin rəsmi statistika komitəsi olan "Avrostat"ın hesablamalarına görə, bu quruma üzv dövlətlərdə boşanmalar orta hesabla 35-40 faiz təşkil edir. Bunun əsas səbəblərindən biri də gender probleminin şişirdilərək feminizm səviyyəsinə çatdırılması, ailə münasibətləri fonunda fərdi şəxsiyyət azadlığının ziyanlı stereotip kimi qabardılmasıdır.

Azərbaycanda isə kişi və qadın cəmiyyətdə və ailədə öz yerini, rolunu yaxşı bilir, münasibətlər qarşılıqlı hörmət və ehtiram əsasında qurulur. Azərbaycan qadını cəmiyyətdə qazandığı böyük uğurlara rəğmən, evdə qadın olduğunu unutmur, ailəsinin, övladlarının rifahı, firavanlığı üçün əlindən gələni əsirgəmir. Xalqın tarixən formalaşmış mental keyfiyyətlərini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini bu gün də yaşadan azərbaycanlı gənci ailənin onun həyatında oynadığı müstəsna rolu düzgün dərk edir.

"Gender bərabərliyi: de-yure və de-fakto gender bərabərliyinin təmin olunması" mövzusunda beynəlxalq konfransda bütün bu məsələlərə diqqət çəkən YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyeva respublikamızda qadınlara ailə dəyərlərinin daşıyıcısı kimi tarixən hörmətlə yanaşıldığını da xüsusi vurğulamışdır: "Bizi narahat edən digər problem məişət zorakılığıdır. Hətta ən inkişaf etmiş cəmiyyətlərdə qadınlar müxtəlif növ zorakılığa məruz qalırlar. Azərbaycan da istisna deyildir. Digər ölkələrdə olduğu kimi, bizim ölkədə də məişət zorakılığını müəyyən etmək çox çətin olur. Bununla belə, qadınlar və uşaqlara qarşı hər hansı zorakılıq, hətta bir hadisə olsa belə, qəbuledilməzdir. Qeyd etmək istəyirəm ki, ənənələrimiz və mentalitetimizdən istifadə edərək, bu cür davranışa rəvac vermək mənəviyyatsızlıqdır. Azərbaycan xalqının adət-ənənələrində qadına çox böyük hörmət və qayğı ilə yanaşılır. Ailə dəyərləri cəmiyyətimizin ən mühüm və qiymətli dəyərləri olmuş və olaraq qalır. Azərbaycanlılar üçün ana müqəddəs simadır".

Şübhəsiz, bu gün Azərbaycan cəmiyyətindəki yeniliklərin mütərəqqi xarakteri qadınların yaşam tərzinə, məqsədlərinə, ümumilikdə prinsiplərinə də təsirsiz keçmir. Cəmiyyətdə böyük nüfuza, mövqeyə malik olan qadınlarımız bu gün dövlətin hərtərəfli inkişafı və tərəqqisi prosesinə öz layiqli töhfələrini verirlər. Azərbaycan qadınının həm ailədə, həm işdə, həm də cəmiyyətdəki layiqli mövqeyi dövlətimizin uğurlu, xoşbəxt sabahına, xalqın firavanlığına ən ciddi təminatlardan biridir. Respublikada bərqərar olan demokratik mühit ölkə qadınlarının zəngin potensialının gerçəkləşdirilməsi üçün əlverişli zəmin yaradır. Dövlətin qadınlarla bağlı həyata keçirdiyi siyasət hər cür ayrı-seçkiliyi aradan qaldıraraq, onların bərabər hüquqlarını və bərabər imkanlarını təmin edir. Təqdirəlayiq haldır ki, Heydər Əliyev Fondu və onun prezidenti Mehriban xanım Əliyeva bu siyasətə hərtərəfli dəstək verir, qadınların milli məqsədlər naminə təşkilatlanmasına çalışır.

Bütün bunlara nəzərən əminliklə söyləmək olar ki, fondun ən müxtəlif layihələrini birləşdirən bir ortaq xətt var - millətə layiqli xidmət! Bu ali mərama xidmət edən hər bir addım Heydər Əliyev Fondu üçün eyni səviyyədə prioritet səciyyə daşıyır. İstər "Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb" layihəsi, istər yeni tikilən və ya bərpa edilən uşaq evləri, internat məktəbləri, istərsə də mədəni irsin təbliği üçün həyata keçirilən irimiqyaslı layihələr məhz bu məqsədə xidmət edir. İnsan amilinin yüksəlişinə xidmət edən mühüm layihələr, şübhəsiz, Heydər Əliyev ideyalarına sədaqətin, Vətənə, millətə məhəbbətin, Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin Vətən, xalq naminə apardığı məqsədyönlü siyasətə dəstək vermək istəyinin əməli təzahürüdür.

Nurlana ƏLİYEVA,

YAP Qadınlar Şurasının sədri,

filologiya elmləri doktoru, professor

Azərbaycan.- 2010.- avqust.- S. 3.