Gədəbəydə ozan-aşıq mərkəzi yaradılır

Yaşıl örpəyə bürünmüş Heydər Əliyev parkının ən səfalı guşəsində tikinti işləri gedir. Burada Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə aşıq musiqi məktəbi üçün yaraşıqlı bina ucaldılır. Xatırlatmaq yerinə düşər ki, təməlqoyma mərasimində dövlət başçısı iştirak etmişdi.

Sifarişçi "Regionların İnkişafı" ictimai birliyidir. Obyektin inşası "Lider monolit" şirkətinə həvalə olunub. Hələlik respublikada yeganə olan bu yeni mədəniyyət ocağında iki yüz nəfər ozan-aşıq sənətinin sirlərinə yiyələnəcək. Bina ikimərtəbəlidir. Hər mərtəbəsində on iki otaq olacaq. İşıqlı, yaraşıqlı sinif otaqları, akt zalı, səhnə, qrim yeri, oxu zalı, kitabxana və digər inzibati otaqlar inşa olunur.

Gədəbəy aşıqlarının ifalarını dinləyən dövlət başçısı İlham Əliyev ustalara xeyir-dua verərək demişdir: "Çox gözəl bina tikiləcəkdir... Onsuz da siz bu sənəti yaşadırsınız, onsuz da bu sənət nəsildən-nəslə keçir. Bax, bu uşağın da, mənə dedilər ki, böyükləri də, əcdadları da aşıq sənəti ilə məşğul idilər. Onsuz da bu sənət Azərbaycanda yaşayır və yaşayacaqdır. Ancaq biz istəyirik ki, şərait yaxşı, müasir səviyyədə olsun. Musiqi məktəbi gözəl olsun, xarici görünüşü də. Yeri də çox yaxşı seçilmişdir. Bura Gədəbəy şəhərinin mərkəzidir, parkın üstüdür, buranın çox gözəl təbiəti var, buradan gözəl mənzərə açılır. Sizə uğurlar və cansağlığı arzulayıram. Bu gözəl sənəti yaşadın".

Bu günlərdə obyektdə olub, iş icraçısı Fəxrəddin Əsgərovla işlərin gedişi ilə bağlı söhbət etdik. Öyrəndik ki, binanın ikinci mərtəbəsində dəmir-beton dayaqları qurulur. Sürətə, keyfiyyətə söz ola bilməz. Kollektiv dövlət başçısının tapşırığına əsasən, hər işin yüksək səviyyədə görülməsinə çalışır.

Gədəbəy aşıqları hər ehtirama layiqdir. Dağlar diyarında aşıq sənəti zaman-zaman inkişaf etmiş, bu qədim torpağı böyük ozanlar diyarına çevirmişdir. Aşıqlar ən müxtəlif məclislərə, el şənliklərinə xoş ovqat gətirir, şaqraq aşıq havaları döyüşçüləri qələbələrə ruhlandırırdı. Onbeşinci yüzilliyin iftixarı Misgin Abdal ulu Şah İsmayıl Xətainin tanıdığı, sayıb-sevdiyi sənətkarlardan biri idi. Köklər, qaynaqlar, bax, beləcə əsrlərin dərinliyindən gəlir.

Rayon mədəniyyət və turizm şöbəsinin müdiri Fazilə Məmmədova deyir ki, Gədəbəy aşıq sənətinin inkişafına və təbliğinə Göyçə aşıq məktəbinin böyük təsiri olmuşdur. Bu sahədə klassik el sənətkarlarından Aşıq Alının və Aşıq Ələsgərin xidmətləri xüsusi qeyd edilməlidir. Hələ ötən yüzilliklərdə elimizin saz-söz yaradıcılığında Gədəbəy məktəbi öz dəst-xətti ilə seçilirdi. El şənliklərinin yaraşığı olmuş alnavatlı zurnaçı İsmayıl Qocaoğlu, dəfçi Əli, balabançı Salman Daryurdlu, züyçü Seti Qələndər bu gün də ehtiramla anılırlar. Mahir ifaçılardan aşıq Vəli Misginli, şair Cavad, aşıq Məhəmməd, aşıq Şahsuvar, aşıq Oruc və başqaları hər zaman nəinki bölgənin, bütövlükdə odlar yurdunun diqqət mərkəzində olmuşlar.

Gədəbəyin saz havalarına, söz sənətinə Səməd Vurğun, Osman Sarıvəlli, Hüseyn Arif kimi ölməz qələm sahibləri, Dədə Şəmşir, Mikayıl Azaflı, Əmrah Gülməmmədov, İmran Həsənov, Əkbər Cəfərov kimi dəyərli ifaçılar yüksək qiymət vermişlər.

Bəllidir ki, aşıq sənəti əsasən fərdi qaydada özünü göstərir. Lakin onların birliyi, vəhdəti daha böyük uğurlara yol açır. Ötən əsrin ortalarında Gədəbəydə böyük bir aşıq kollektivi formalaşmışdı. 1981-ci ildə ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə ona "Xalq aşıqlar ansamblı" statusu verildi. Yarandığı ilk gündən aşıq İsfəndiyar Rüstəmov həmin kollektivə rəhbərlik etməyə başlamış və bu gün də fəaliyyətini uğurla davam etdirir. Ansamblın üzvləri müntəzəm surətdə respublikamızın müxtəlif dövlət tədbirlərində, şəhər və rayonlardakı şənliklərdə, toy məclislərində fəal iştirak edir, hər yerdə öz məharətlərini göstərirlər. İslam Əkbərov, Səyyad Pənahov, Fəzail Orucov, Sədaqət Rəsulov, Nizami Əsgərov və başqaları xüsusi ifa tərzləri ilə seçilirlər.

İsfəndiyar Rüstəmov, Səyyad Pənahov, Vaqif Cəfərov, Sədaqət Rəsulov və başqaları zilxan aşıq kimi tanınırlar. Görkəmli folklorşünas-alim Həsən Mirzə deyir ki, adıçəkilən sənətkarlar oxuyanda adamın yadına aşıq Əsəd düşür. Bəllidir ki, göyçəli aşıq Əsədin həddən artıq zil səsi var idi.

Gədəbəy aşıqlarından Zahid Aslanoğlu, Seyfəddin Əhmədov, Dəmir Həsənoğlu, İlqar İmamverdiyev, Mübariz Əsgərov, Fəzail Misginli, Mübariz Cəfərov, Səyyad Pənahov, Nemət Qasımlı və başqaları solo saz ifaçıları kimi məşhurdurlar. Dəmir Həsənoğlunun bəstəsi olan "Dəmir gözəlləməsi" gədəbəylilərin bir sıra ifaları kimi Azərbaycan radiosunun qızıl fondunda saxlanılır.

"Xalq aşığı ansamblı" təkcə Azərbaycanda deyil, Moskvada Kremlin Qurultaylar sarayında, Rusiyanın digər şəhərlərində, müxtəlif diyarlarda,Turkiyədə, İnranda, Bolqarıstanda və başqa yerlərdə dəfələrlə xalqımızı layiqincə təmsil etmişlər.

...Bakıda Heydər Əliyev adına Sarayın açılışında aşıqlarımızın zəngin konsert proqramı tamaşaçıların sürəkli alqışları ilə qarşılanmışdı. 1974-cü ildə Moskvada aşıq Ələsgərin 150 illik yubileyində Gədəbəy aşıqları fəxri fərmanlarla və "Ələsgər" döş nişanları ilə təltif olunmuşlar. 1975-1977-ci illərdə keçirilən ümumittifaq festivallarda dağlar diyarının bir neçə saz-söz ustadı qızıl medallara layiq görülmüşdü.

1976-cı ildə Qazax, Gəncə və Bakıda Səməd Vurğunun 70 illik yubiley şənliklərində, 1982-ci ildə "Göy qurşağı" beynəlxalq festivalda, 1984-1985-ci illərdə "Gədəbəyin yazı, aşığın sazı" adlı el bayramlarında, 1987-ci ildə Moskvada Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə, 1992-ci ildə Türkiyəyə, 2000-2004-cü illərdə İranda folklor bayramlarında və bir çox digər mötəbər tədbirlərdə Gədəbəyin el sənətkarları uğurla çıxış etdilər. Ozan-aşıq sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə əməkdar mədəniyyət işçisi İsfəndiyar Rüstəmov Prezidentin fərdi təqaüdünə layiq görüldü. Mədəniyyət evinin bədii rəhbəri kimi o, rayonun ictimai həyatında da fəal iştirak edir.

1990-cı illərdə nankor ermənilər baş qaldıranda İ.Rüstəmov başda olmaqla, Gədəbəy aşıqları müntəzəm surətdə döyüş bölgələrini gəzir, konsertlər verir, xalqın mübariz ənənələrindən danışır, əsgərləri yeni-yeni hünərlərə ruhlandırırdılar.

F.Məmmədova deyir ki, Gədəbəy "Xalq aşıqlar ansamblı"nın tərkibi get-gedə istedadlı gənclərin hesabına zənginləşir. Gənc və ortayaşlı aşıqlardan Qələndər Zeynalov, Qədir Əkbərov, Nemət Qasımlı, Altay Məmmədov, Dəmir Vəliyev, Fəzail Misginli, Təbriz Vəliyev, Vüqar Şəmilov, Əlviz Əsgərov, Azər Fərmayıloğlu, Mübariz Cəfərov, Mübariz Əsgərov, aşıq-balabançı Sərdar Məmmədov və başqaları artıq geniş kütlənin rəğbətini qazanıblar.

Xarakterik cəhətlərdən biri də budur ki, Gədəbəy ölkənin azsaylı qadın aşıqları sırasında yetərincə təmsil olunur. Aşıq Navatın və aşıq Cəvahir hər yanda tanınır. Aşıq Cəvahir həyat yoldaşı, ustad aşıq Məhəmmədlə birlikdə əlli ilə yaxın el şənliklərinin yaraşığı olmuşdur. Aşıq Navatın və aşıq Cəvahirin davamçıları Ulduz Quliyeva, Könül Gədəbəyli və qeyriləri söz, saz sənətinə yenilik gətirən ifaçılardan sayılırlar. Təsadüfi deyil ki, "Gədəbəy şairləri və aşıqları" kitabında onlarla qadın sənətkarımızın yaradıcılığına yer verilmişdir.

YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə muğam və aşıq sənəti YUNESKO-nun mənəvi irs siyahısına daxil ediləndən sonra bu ölməz sənət yüksəlişin yeni mərhələsinə qədəm qoydu. İndi aşıqların səsi dünyanın ən müxtəlif guşələrindən gəlir. 2007-ci ildə Parisin məşhur Luvr muzeyində ilk dəfə olaraq konsert proqramı ilə çıxış edən Azərbaycan aşıqları arasında Gədəbəy aşıqları da var idi. Qələndər Zeynalov, Nemət Qasımlı, Altay Məmmədov və Aytəkin Əkbərov YUNESKO-nun xətti ilə Fransada və İngiltərədə Azərbaycanı layiqincə təmsil etdilər.

Mədəniyyətə, ədəbiyyata xüsusi önəm verən müasir iqtidarın qayğısı və köməyi sayəsində elimizin ölməz mənəvi sərvəti olan saz və söz sənəti yeni zirvələrə ucalır.

Həftələr, aylar keçəcək, aşıq-ozan mərkəzi işə düşəndə tikilən yeni binada el sənətinə qol-qanad verən gənc ozanların ürəkoxşayan zəngulələri zillənəcək, Azərbaycanın tanınan sənətkarları yetişəcək.

Əhməd İSAYEV

Azərbaycan.- 2010.- 7 dekabr.- S. 6.