Naxçıvan intibah yolundadır

Tarixi təcrübə sübut edir ki, xalqların təşəkkül tapmasında, istiqlal mücadiləsində və dövlət quruculuğu prosesində hər hansı bölgə dinamik mərkəz rolunu oynayır və həmin regionun taleyi böyük ölçüdə millətin taleyi ilə xarakterizə olunur. Bu baxımdan Naxçıvan bölgəsinin Azərbaycanın həm qədim, həm də ən yeni tarixində oynadığı müstəsna rol danılmazdır. Naxçıvanın keçdiyi tarixi yola və bugünkü geniş inkişaf perspektivlərinə nəzər salsaq, qeyd etdiyimiz fikirlərin hərtərəfli və möhkəm əsaslara malik olduğunu görərik.

Naxçıvan çoxəsrlik tarixə və zəngin maddi-mədəniyyət abidələrinə malik ən qədim Azərbaycan torpağıdır. Burada hələ neolit dövründə yerli tayfalar oturaq həyat sürmüş, müxtəlif təsərrüfat və sənət sahələri ilə məşğul olmuşlar. Azərbaycan xalqının formalaşmağa başladığı XII yüzilliyin ortalarında Naxçıvan Atabəy Eldəgəzlər dövlətinin əsas ticarət və sənətkarlıq mərkəzinə çevrilmiş, həmin əsrin 30-cu illərinin sonundan 1175-ci ilədək bu dövlətin paytaxtı olmuşdur. Bu dövrdə əsl renessans epoxasını yaşayan Naxçıvan həm də iqtisadi və hərbi əhəmiyyətə malik şəhər idi. Eldəgəzlərin əsas iqamətgahlarından olan Naxçıvan şəhəri xeyli inkişaf etmiş, burada sonralar

YUNESKO-nun bəşəriyyətin mənəvi irsi siyahısına daxil edilən qiymətli memarlıq abidələri - qala, saray, məscid, türbə və s. tikilmişdir.

İkinci Rusiya - İran müharibəsi (1826-1828) gedişində - 1827-ci ildə rus ordusu XVIII əsrdə yaranmış müstəqil xanlığın mərkəzi olan Naxçıvanı da işğal etmişdi. Naxçıvan xanlığının zorla Rusiyaya birləşdirilməsi 1828-ci ildə Rusiya və İran arasında bağlanan Türkmənçay müqaviləsi ilə başa çatdırılmışdı. Azərbaycanın digər torpaqları kimi, Naxçıvan da Rusiyanın tərkibinə keçdikdən sonra ermənilərin həmin torpaqlarda yerləşdirilməsinə başlanmışdır. Bilindiyi kimi, bu bölgələrdə erməni əhalisi azlıqda qaldığından 1828-ci ildə Güney Azərbaycandan, Təbriz və çevrəsindən, 1829-1830-cu illərdə Ərzurum və ətraf kəndlərdən ermənilər köçürülərək Naxçıvan və İrəvan dairəsində yerləşdirilmişdi. 1905-ci ildən başlayaraq öz xain xislətlərinə sadiq qalan ermənilər Naxçıvan torpaqlarına ərazi iddiaları ilə çıxış edərək zaman-zaman azərbaycanlılara qarşı kütləvi qırğınlar törətmişlər.

Azərbaycanda bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdən sonra Naxçıvan Sovet Sosialist Respublikası yaradıldı. Qurumun ali orqanı olan Naxçıvan İnqilab Komitəsi bu bölgəni Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi elan etdi. Bu qərara istinad edərək Moskva və Qars müqavilələrinə əsasən Naxçıvanın üçüncü bir dövlətə güzəştə gedilməməsi şərti ilə Azərbaycanın himayəsinə verilməsi qərara alındı. Naxçıvanın ərazisinin qorunmasında xüsusilə 1921-ci ildə imzalanmış Qars müqaviləsinin mühüm əhəmiyyəti olmuşdur. Lakin müqavilə şərtlərinə baxmayaraq, Sovetlər birliyi dövründə Naxçıvanın bir sıra ərazisi Ermənistana verilmiş, həm bölgənin, həm də bütövlükdə Azərbaycanın qonşu Türkiyə Respublikası ilə iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələrinin qarşısı alınmışdır.

Naxçıvan 1921-ci il martın 16-dan başlayaraq əvvəlcə Naxçıvan Sovet Sosialist Respublikası, 1923-cü il iyunun 16-dan sonra Naxçıvan diyarı, 1924-cü il fevralın 9-dan Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası, 1990-cı il noyabrın 17-dən isə Naxçıvan Muxtar Respublikası adlandırılmışdır.

Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan MR daim ölkəmizin istiqlaliyyət mübarizəsinin ön sıralarında olmuşdur. SSRİ-nin dağılma prosesi 1980-ci illərin sonunda Dağlıq Qarabağ hadisələrinin təkrar alovlandırılmasına və ermənilərin yenidən ölkəmizə qarşı əsassız ərazi iddialarına gətirib çıxartdı. Müstəqillik hərəkatını boğmaq üçün 20 yanvar 1990-cı ildə Sovet ordusu hissələrinin Bakıya girərək qanlı qırğın törətməsindən 8 saat əvvəl rus-erməni birləşmələri Naxçıvan MR-in Kərki kəndini işğal edərək yüzlərlə azərbaycanlını qətlə yetirdilər. Beləliklə, sərhədlərinin qorunmasına təminat ala bilməyən Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Ali Soveti Moskva və Qars müqavilələrini əsas götürərək SSRİ-nin tərkibindən çıxmaq barədə qərar qəbul etdi. Bu, faktiki olaraq SSRİ-nin süqutunun başlanğıcı idi.

Bu dövrdə Naxçıvanın vəziyyəti olduqca ağır idi. Bölgəni ermənilər tərəfindən işğal təhlükəsi gözləyirdi. Belə mürəkkəb və taleyüklü günlərdə, 1990-cı il iyulun 22-də Heydər Əliyev Moskvadan doğma vətəni Naxçıvana gəldi. Fəal siyasətə qayıdan Heydər Əliyev Azərbaycan və Naxçıvan parlamentlərinə deputat, 1991-ci ilin sentyabrında isə Naxçıvan MR Ali Məclisinə sədr seçildi.

Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 mart 1991-ci il tarixli sessiyasında SSRİ-nin qorunub saxlanılması barədə referendumda Azərbaycanın iştirakı məsələsinin müzakirəsi zamanı çıxış edən ulu öndər Heydər Əliyev bu cür aksiyanın xalqımızın dövlət müstəqilliyinə qarşı yönəldiyini bildirməklə onun əleyhinə səs vermiş, beləliklə, məhz onun səyləri ilə Naxçıvan MR Ali Məclisinin 14 mart 1991-ci il tarixli sessiyasında SSRİ-nin qorunub saxlanılmasına dair ümumittifaq referendumunda Naxçıvan MR-in iştirak etməməsi barədə qərar qəbul edilmişdi. Bu cür tarixi addımların atılması Heydər Əliyevin uzaqgörən müdrik siyasətçi kimi hadisələrin məntiqi gedişini heyrətamiz dəqiqliklə proqnozlaşdıra bilməsi ilə bağlı idi.

Ulu öndər Heydər Əliyevin səmərəli və gərgin fəaliyyəti nəticəsində blokada şəraitinin yaratdığı çoxsaylı problemlərlə üzləşmiş Naxçıvanda sosial-iqtisadi vəziyyətin normalaşdırılması sahəsində mühüm nailiyyətlər əldə edildi. Bu məqsədlə muxtar respublika ilə qonşu dövlətlər olan İran və Türkiyə arasında sıx iqtisadi və mədəni əlaqələr yaradıldı. Xüsusilə Naxçıvan və Türkiyə arasında Sədərək körpüsünün tikintisi və onun 28 may 1992-ci il tarixdə istifadəyə verilməsi blokada şəraitində yaşayan muxtar respublika üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən məsələ idi.

1992-ci il noyabr ayının 21-də Naxçıvanda Yeni Azərbaycan Partiyasının yaranması və Heydər Əliyevin bu siyasi təşkilata sədr seçilməsi ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında mühüm tarixi hadisəyə çevrildi. Bu partiya AXC-Müsavat iqtidarının ona qarşı yönəlmiş təqib və təzyiqlərinə baxmayaraq, qısa vaxt ərzində təşkilati və ideoloji baxımdan güclənərək öz ətrafında böyük intellektual potensialı və geniş sosial bazanı birləşdirdi. Bu gün qürur hissi ilə deyə bilərik ki, Azərbaycan siyasi həyatının ən fenomenal reallığına çevrilmişdir.

XX əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycan cəmiyyətində hadisələrin dağıdıcı istiqamətdə sürətlə cərəyan etməsi və hakimiyyətdaxili ziddiyyətlərin kəskinləşməsi, vətəndaş qarşıdurmasının yeni və həlledici mərhələyə qədəm qoyması ölkədə ictimai-siyasi vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdi. Məhz AXC-Müsavat iqtidarı özünün ən gərgin anlarını yaşadığı bir vaxtda Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı arasındakı nüfuzunu nəzərə alaraq bu görkəmli şəxsiyyətə müraciət etmək məcburiyyətində qaldı. Nəhayət, qədirbilən xalqımızın təkidli tələbləri nəticəsində 1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə yenidən qayıdışı ilə ölkəmizin və onun tarixi bölgəsi olan Naxçıvanın ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi həyatında yeni mərhələnin əsası qoyuldu.

Minilliklərin sınağından çıxmış təcrübə göstərir ki, fenomenal keyfiyyətlərə, yüksək dövlətçilik və idarəçilik təfəkkürünə malik lideri olmayan xalqlar nəinki müstəqil dövlət yarada bilməmiş, hətta dünya səhnəsindən tamamilə silinmək təhlükəsi ilə üzləşmişlər. Ümummilli lider ilk növbədə xalqının əsrlər boyu cilalanmış dövlətçilik təfəkkürü, siyasi dünyagörüşü, milli dəyərləri əsasında optimal dövlət modeli və siyasi varislik ənənələri yaratmış şəxsiyyətdir. Heydər Əliyevi ümummilli lider kimi xarakterizə edən ən başlıca amil də məhz onun ən çətin, mürəkkəb siyasi şəraitdə heç bir zaman tarixi məsuliyyətdən və şərəfli missiyadan boyun qaçırmaması, xalqının, dövlətinin problemlərinə biganə qalmaması olmuşdur.

Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin əldə olunması, milli dövlətçilik ənənələrinin qorunub saxlanılması istiqamətində atdığı addımlar yenicə müstəqillik qazanmış xalqımızın həyatında mühüm tarixi əhəmiyyət daşıyır. Cəmiyyətin mənafeyini qarşıya qoyduğu ali məqsədlərdə təcəssüm etdirən belə nüfuzlu şəxsiyyətlər dövlət hakimiyyətini ölkənin yalnız bugünkü deyil, həm də gələcək mənafeyi baxımından təşkil etməyə, dövlətçiliyin ideoloji-siyasi və iqtisadi əsaslarını formalaşdıraraq yeni dünya nizamı ilə uzlaşan optimal dövlət modeli yaratmağa çalışırlar. Azərbaycan və Naxçıvan bölgəsinin bugünkü yüksək inkişaf səviyyəsi həmin tarixi missiyanın və təcrübənin praktikada təsdiq olunmuş reallığıdır.

Bu bir həqiqətdir ki, son on beş ildə Naxçıvan MR-in sosial-iqtisadi inkişafında böyük irəliləyişlər yaranıb. Təbii ki, bu irəliləyişlər ilk növbədə xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının bəhrəsidir. Naxçıvanda ulu öndərin əsasını qoyduğu quruculuq xəttinin Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsi muxtar respublikada böyük dəyişikliyə səbəb olub. Bu siyasətin bölgədə uğurla və dönmədən həyata keçirilməsi nəticəsində region nəinki iqtisadi və sosial böhrandan qısa vaxt ərzində yaxa qurtara bilmiş, həmçinin dayanıqlı inkişafı təmin etmişdir. Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı isə ölkəni yeni inkişaf müstəvisinə çıxarmaqla bərabər, bu inkişafın regionlara doğru istiqamətlənməsində mühüm rol oynadı.

Muxtar respublikanın müasir tərəqqi yoluna nəzər salsaq görərik ki, təməli ümummilli lider Heydər Əliyevin Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri işlədiyi dövrdə qoyulan yeni həyat quruculuğu xətti 1995-ci il 12 noyabr tarixindən - ilk milli Konstitusiyamızın qəbulundan sonra dönmədən və ardıcıllıqla həyata keçirilməyə başladı. Bu dövrdə müstəqil dövlətçilik tariximizdə olduğu kimi, cənab Vasif Talıbovun 16 dekabr 1995-ci ildə Naxçıvan Ali Məclisinin sədri seçilməsi Naxçıvanın müasir tarixində mühüm əhəmiyyət kəsb edən hadisə oldu. Məhz onun rəhbərliyi altında Naxçıvanda ulu öndər tərəfindən əsası qoyulan ictimai-siyasi sabitliyin və sosial-iqtisadi inkişafın ardıcıllığı təmin edildi. Cənab Vasif Talıbovun məqsədyönlü səyləri, Naxçıvan Muxtar Respublikasının rəhbəri kimi və Azərbaycan Respublikasının nümayəndə heyətlərinin tərkibində xarici ölkələrə etdiyi çoxsaylı səfərlər nəticəsində bölgəyə iri həcmdə investisiya axını sürətlənmişdir.

Bütün yerli və xarici ekspertlərin ümumi qənaəti belədir ki, Azərbaycanın bu regionunun sosial-iqtisadi uğurları ildən-ilə və sürətlə artır. Naxçıvanda bütün sahələrdə əldə edilən nailiyyətlər hər şeydən əvvəl bu diyarın sakinlərinin rifahının yaxşılaşdırılmasına xidmət edir. Sənaye dinamik inkişafdadır, sahibkarlıq üçün əlverişli şərait mövcuddur, müəssisələrin fəaliyyəti bərpa edilir, yeni-yeni istehsal sahələri yaradılır. Əhalinin təxminən 70 faizi kəndlərdə yaşayan Naxçıvanda aqrar sahənin inkişafına daim diqqət yetirilir, kənd əhalisinə güzəştli kreditlər verilir, əhalinin qaz və elektrik enerjisinə tələbatı tam ödənilir.

Səhiyyə müəssisələrinin tikintisi və yenidənqurulması prosesi uğurla davam etdirilir. Təhsilin inkişafı prioritet sahələrdən biri elan olunub və hazırda məktəblər sürətlə müasir informasiya-kommunikasiya vasitələri ilə təmin olunmaqdadır. Məmnunluq və qürur hissi ilə deyə bilərik ki, Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi bu regionun təhsilinə də misilsiz töhfələr verir.

Naxçıvan qədim mədəniyyət mərkəzi, tarixi abidələr diyarıdır. Bu mənada mədəniyyət obyektlərinin bərpası və müasir obyektlərin tikintisi də daim diqqət mərkəzindədir. Kitabxanalar, muzeylər, mədəniyyət evləri yenidən qurularaq istifadəyə verilir. Tarixi abidələr də bərpa olunaraq gələcək nəsillər üçün qorunub saxlanılır.

Naxçıvan şəhərinin və muxtar respublikanın rayonlarında aparılan abadlıq-quruculuq işləri də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Naxçıvanda Ali Məclisin sədri Vasif Talıbovun rəhbərliyi altında həyata keçirilən işləri yüksək qiymətləndirən dövlət başçısı İlham Əliyev demişdir: "Mən çox şadam ki, Naxçıvanda nəzərdə tutduğumuz bütün məsələlər bu gün öz həllini tapır. Muxtar respublika uğurla inkişaf edir, burada quruculuq-abadlıq işləri çox sürətlə gedir, bütün sosial məsələlər həllini tapır, yeni müəssisələr, fabriklər açılır, yollar çəkilir... Bu gün Naxçıvanda elektrik enerjisi və qazla təminat ən yüksək səviyyədədir. Naxçıvanda qazlaşdırma siyasəti uğurla başa çatıbdır və hətta sovet dövründə qazlaşdırılmayan kəndlər, məntəqələr bu gün hamısı qazlaşdırılıbdır. Yəni, bu, böyük bir proqramın icrası nəticəsində mümkün ola bilmişdir".

2009-cu ilin oktyabrında isə günü-gündən inkişaf edən Naxçıvan möhtəşəm beynəlxalq tədbirə - Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının IX zirvə toplantısına ev sahibliyi etdi. Türk dünyasının tanınmış liderləri Naxçıvan Muxtar Respublikasına toplaşdılar. Bu hadisə Naxçıvanın qısa müddət ərzində əyalət şəhərindən regionun ən mühüm beynəlxalq siyasi mərkəzlərindən birinə çevrilməsinin ən bariz nümunəsidir.

Onu da qeyd edək ki, 2009-cu ilin oktyabrında Bakıda keçirilən İslam Konfransı Təşkilatına üzv ölkələrin mədəniyyət nazirlərinin 6-cı toplantısı çərçivəsində Naxçıvan 2018-ci ildə İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olundu. Sevindirici haldır ki, bununla da Azərbaycanın mirvarisi olan Naxçıvanda keçiriləcək silsilə beynəlxalq tədbirlər bir daha ölkəmizin zəngin mədəniyyət və tarixini bütün dünyaya nümayiş etdirəcək.

İndi Naxçıvan Azərbaycanın ən sürətlə inkişaf edən bölgəsi olmaqla uzun illər blokada şəraitində inkişaf etməyin, tərəqqi yolunda olmağın nümunəsini də nümayiş etdirir. Prezident İlham Əliyev bu amili xüsusi vurğulamışdır: "Naxçıvanın xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, coğrafi baxımdan Azərbaycanın əsas hissəsi ilə bağlantısı yoxdur. Vaxtilə Azərbaycanın qədim torpağı olan Zəngəzur diyarının Ermənistana verilməsi, demək olar ki, Naxçıvanı coğrafi baxımdan Azərbaycandan ayırıbdır. Naxçıvan uzun illərdir ki, blokada şəraitində yaşayır və bu blokadanı Ermənistan tətbiq edir. Ancaq buna baxmayaraq, Naxçıvanın bütün imkanları səfərbər olunub və əlavə tədbirlər görülür, proqramlar icra olunur. Bu gün Naxçıvan uğurla və sürətlə inkişaf edən diyardır, respublikadır. Bütün şəhərlər abadlaşır, gözəlləşir, yeni mehmanxanalar, sənaye müəssisələri yaradılır. Enerji təhlükəsizliyi əsas məsələdir və bu gün bu, Naxçıvanda öz həllini tapır. Əminəm ki, gələcəkdə bu sahədə əlavə tədbirlərin görülməsi nəticəsində Naxçıvandan qonşu ölkələrə daha da böyük həcmdə elektrik enerjisinin ixracı mümkün olacaqdır. Hər halda biz buna nail olmaq üçün bütün tədbirləri görürük".

Naxçıvanın sosial-iqtisadi inkişafının göstəricisi olan konkret rəqəmlərə müraciət etsək, hərtərəfli tərəqqinin əyani mənzərəsinin şahidi olarıq. Yalnız cari ilin ilk on ayının statistik məlumatına görə, 21 noyabr 2010-cu il tarixdə muxtar respublikada ilin əvvəlindən istehsal olunmuş ümumi daxili məhsulun həcmi 1 milyard manat səviyyəsinə çatmışdır. Bu isə muxtar respublika iqtisadiyyatında indiyədək müşahidə olunmuş ən yüksək göstəricidir. Ötən il analoji göstərici 1 milyard Amerika Birləşmiş Ştatları dolları səviyyəsini üstələmişdi. Hazırda muxtar respublikada adambaşına düşən ümumi daxili məhsul istehsalının həcmi 2464 manat (3067 Amerika Birləşmiş Ştatları dolları) səviyyəsindədir.

2010-cu ilin yanvar-oktyabr ayları ərzində muxtar respublikada iqtisadiyyatın bütün sahələrində dövlət texniki, maliyyə və innovasiya dəstəyi ilə 52 layihə üzrə istehsal və xidmət obyektləri istifadəyə verilmiş, 42 layihə üzrə isə eyni təyinatlı obyektlərin icrası davam etdirilməkdədir. 2010-cu ilin yanvar-oktyabr aylarında Naxçıvan Muxtar Respublikasında 262 milyon 395 min 200 manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmiş və bu göstərici 2009-cu ilin müvafiq dövründəki göstəricini 49,8 faiz üstələmişdir. Sənaye sahəsində mövcud inkişaf templərinin dayanıqlığı müntəzəm əsasda dəstəklənmiş və 2010-cu ilin yanvar-oktyabr aylarında sənaye profilli təsərrüfat subyektlərinə 6 milyon 737 min 800 manat həcmində kreditlər verilmişdir. Hazırda digər layihələrin maliyyələşdirilməsi istiqamətində tədbirlər davam etdirilir.

2010-cu ilin yanvar-oktyabr ayları ərzində muxtar respublikada bütün maliyyə mənbələri hesabına əsas kapitala 429 milyon 879 min 500 manat həcmində investisiya yönəldilmişdir. 2009-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə istifadə edilmiş investisiyanın həcmi 27,4 faiz və ya 92 milyon 412 min 300 manat artmışdır. 2010-cu ilin yanvar-oktyabr ayları ərzində Naxçıvan Muxtar Respublikasında tikinti və ya əsaslı təmirdən sonra ümumilikdə 527 obyekt istifadəyə verilmiş, 184 obyektin isə tikintisi və ya əsaslı təmiri davam etdirilməkdədir.

2010-cu ilin yanvar-oktyabr ayları ərzində informasiya və rabitə xidmətlərinin həcmi 29 milyon 418 min 600 manat olmuşdur ki, bu da 2009-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 17,3 faiz çoxdur. Bu müddət ərzində mobil rabitənin həcmi 25 milyon 219 min 900 manat olmaqla bir il öncəki göstəricini 18,5 faiz üstələmişdir. Cari ilin yanvar-oktyabr aylarında muxtar respublikada əhalinin gəlirləri 2009-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 21,3 faiz artaraq 841 milyon 387 min 500 manat, onun adambaşına düşən həcmi isə 18,6 faiz yüksələrək 2059,3 manat təşkil etmişdir. Bu dövr ərzində əhali əmanətlərinin həcmi üzrə 34,7 faizlik artım müşahidə olunmuşdur.

Yuxarıda sadalanan faktlar, son on beş ilin hərtərəfli nailiyyətləri bizə belə deməyə əsas verir ki, qədim Naxçıvan diyarı hal-hazırda intibah dövrünü yaşayır. Bu gün Naxçıvan Muxtar Respublikası rəhbərliyinin məqsədyönlü siyasəti nəticəsində bərqərar olan sağlam ictimai-siyasi mühit, vətəndaşların yüksələn rifah halı bölgənin parlaq gələcəyindən və geniş inkişaf perspektivlərindən xəbər verir. Prezident İlham Əliyevin 2010-cu ilin 5 oktyabr tarixində Naxçıvana səfəri zamanı qeyd etdiyi kimi: "Naxçıvanda iqtisadi inkişaf sürətlə gedir. Keçən il ümumi daxili məhsul artmışdır, bu il də artır, templər yüksəkdir. Bütün bu gözəl nəticələri biz Naxçıvanın dəyişən, gözəlləşən simasında görürük. Naxçıvan qədim Azərbaycan diyarıdır, qədim tarixə, mədəniyyətə malik olan diyardır, eyni zamanda, müasir şəhərdir, müasir respublikadır. Mən əminəm ki, gələcəkdə Naxçıvan daha da gözəlləşəcək, inkişaf edəcək və bütün işlər burada, həmişə olduğu kimi, yüksək səviyyədə təşkil olunacaqdır".

Siyavuş NOVRUZOV,

Milli Məclisin İntizam

komissiyasının sədri,

YAP İdarə Heyətinin üzvü

Azərbaycan.-2010.-15 dekabr.-S.2.