Qaçqın və məcburi köçkünlərə yüksək dövlət qayğısı davam edir

Çadır düşərgələrinin ardınca fin qəsəbələrinin ləğvi istiqamətində addımlar atılır

Sosial-iqtisadi sahədə qazandığı nailiyyətlərlə, əsasını qoyduğu uğurlu inkişaf modeli ilə səciyyələnən Azərbaycanda əhalinin həyat səviyyəsi davamlı olaraq yüksəlməkdədir. Bu, ölkənin ümumi tərəqqisində əldə olunan uğurların, eyni zamanda, hər bir insanın həyatında da özünü göstərdiyini qabarıq şəkildə nümayiş etdirir. Yaşanan inkişaf ölkəmizə qarşı hələ də davam etməkdə olan işğalçılıq siyasəti nəticəsində öz doğma yurd-yuvalarından didərgin düşmüş məcburi köçkünlərin, qaçqınların həyatına da təsirsiz ötüşmür. Bu qəbildən olan insanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində dövlət tərəfindən məqsədyönlü siyasət aparılır, konkret addımlar atılır.

Görülən işlərin nəticəsidir ki, əvvəllər dözülməz şəraitdə yaşayan qaçqın və məcburi köçkünlər indi müasir tələblərə cavab verən, infrastruktur səviyyəsi yüksək olan yeni müasir evlərə, qəsəbələrə köçürülür. Belə qəsəbələrin açılışında Prezident İlham Əliyevin iştirakı isə qaçqın və məcburi köçkünlərə nə dərəcədə yüksək səviyyədə qayğı göstərildiyinin daha bir bariz sübutudur. Yaradılan şəraitlə dövlət başçısının bilavasitə yerində tanışlığı, məcburi köçkünlərin evində qonaq olması, onlarla birbaşa təması Azərbaycan Prezidentinin bu insanlara xüsusi diqqətinin real göstəricisidir. Artıq başa çatmaqda olan 2010-cu ildə qaçqın və məcburi köçkünlər üçün şəraiti yüksək səviyyədə olan yeni yaşayış qəsəbələrinin salınması, çoxmərtəbəli binaların tikintisi prosesi uğurla davam edib. Cari il ərzində Bakının Ramanı qəsəbəsində 70 mənzildən ibarət beşmərtəbəli bina, Qəbələdə 2, Goranboyda 3, Yevlaxda 10 beşmərtəbəli bina, Ağdamda 689 mənzildən ibarət qəsəbə istifadəyə verilib. Ümumiyyətlə isə son 10 ildə qaçqın və məcburi köçkünlər üçün 67 qəsəbə salınıb. Qəsəbələrdə 20 min mənzil, 126 məktəb, 40 bağça, 40 tibb məntəqəsi tikilib, 100 minlərlə kilometr su, elektrik, qaz xətti, yollar çəkilib. Hazırda bu sahədə görülən işlər müvəffəqiyyətlə davam etdirilməkdədir.

Əlbəttə, öz doğma yurd-yuvalarından didərgin düşmüş insanlar üçün salınan qəsəbələr, tikilən evlər qaçqın və məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin yaxşılaşmasına xidmət etsə də, onlar bu ünvanlarda müvəqqəti məskunlaşdıqlarını, tezliklə ata-baba torpaqlarına qayıdacaqlarını yaxşı bilirlər. Yurd nisgilinə son qoyulduqdan sonra da bu insanlar hər zamankı kimi dövlətlərinin onların arxasında olacağına tam əmindirlər. İşğal altındakı ərazilər azad olunduqdan sonra bu yerlərdə dövlətin yardımı ilə daha təmtəraqlı, yüksək şəraiti olan evlər inşa olunacağını da yaxşı bilirlər. Cari ilin noyabrın 10-da Prezident İlham Əliyev Yevlaxda məcburi köçkünlər üçün inşa edilmiş yaşayış binaları kompleksinin açılışında iştirakı zamanı bununla əlaqədar bildirmişdir: "Bu gün Azərbaycan uğurla inkişaf edir, imkanımız var, belə gözəl evlər yaradırıq. Biz on minlərlə vətəndaşımızı yeni evlərlə, mənzillərlə təmin etdik. Ümumiyyətlə, 90 minə yaxın köçkünü biz belə gözəl evlərə, mənzillərə yerləşdirdik. Fərdi evlər, mənzillər tikilir, hər yerdə quruculuq, abadlıq işləri aparılır. Ancaq necə deyərlər, bu, müvəqqəti ünvandır. Torpaqlarımız işğaldan azad olunduqdan sonra həmin ərazilərdə bundan da gözəl evlər tikəcəyik".

Xatırladaq ki, qaçqın və məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması ilə yanaşı, bu insanların məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində zəruri addımlar atılıb və atılmaqdadır. Bütün bunlar üçün hələ 2004-cü il iyulun 1-də Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Qaçqınların və məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması və məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı" təsdiqlənib. 2007-ci ildə isə həmin sərəncama əlavələr edilib və buna müvafiq olaraq qaçqınların və məcburi köçkünlərin sosial durumunun, yaşayış şəraitinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə ardıcıl tədbirlər həyata keçirilib. Real şəraitdə isə Azərbaycanın artan iqtisadi imkanları yurd-yuvalarından didərgin düşmüş insanların problemlərinin daha sürətli həllinə imkan verir. Burada bir önəmli fakt xüsusi qeyd edilməlidir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi başlayandan indiyədək qaçqın və məcburi köçkünlərə 3,4 milyard dollar vəsait xərclənib. Həmin vəsaitin 800 milyon dollarını beynəlxalq təşkilatlar, qalan hissəsini isə Azərbaycan hökuməti ayırıb. Cari il üçün isə qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına 310 milyon manat vəsait ayrılıb. Vəsaitin 203 milyon manatı dövlət büdcəsindən, 80 milyon manatı Dövlət Neft Fondundan, qalan hissəsi isə humanitar təşkilatların büdcələrindən maliyyələşdirilib. Ümumiyyətlə isə dövlət büdcəsindən, Neft Fondundan qaçqınların və məcburi köçkünlərin sosial müdafiəsi ilə bağlı ayrılan vəsaitin həcmi son illərdə xeyli artıb, onların təyinatı üzrə səmərəli istifadəsinə nəzarət gücləndirilib.

Onu da bildirək ki, qaçqın və məcburi köçkünlərə Azərbaycan hökumətinin ayırdığı vəsait nisbət etibarilə dünyada ən yuxarı göstəricilər sırasında yer alır. Hesablamalar göstərir ki, Azərbaycan dövləti hazırda bir məcburi köçkünə 860 dollar pul xərcləyir. Daha bir mühüm fakt isə qaçqın və məcburi köçkünlər arasında yoxsulluq səviyyəsinin sürətlə azaldılmasıdır. Belə ki, əgər bu gün ölkə üzrə yoxsulluğun səviyyəsi 49 faizdən 11 faizə salınıbsa, qaçqın və məcburi köçkünlər arasında bu rəqəm 75 faizdən 25 faizə düşüb. Hazırda Azərbaycanın iqtisadi qüdrəti məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin bundan sonra daha da yaxşılaşdırılmasına imkan verir. Elə ona görə də müxtəlif beynəlxalq humanitar təşkilatlar da bu sahədə ölkəmizdə çalışmaq istədiklərini bəyan edirlər. Şübhəsiz ki, bu, ilk növbədə, Azərbaycanda beynəlxalq humanitar təşkilatların fəaliyyətinə yaradılmış münbit şəraitdən irəli gəlir. Digər tərəfdən o da vacib faktordur ki, həmin təşkilatların ayırdıqları vəsaitə Azərbaycan hökumətinin zəmanəti var. Elə bu da sözügedən təşkilatların ölkəmizdə fəaliyyət göstərməsini daha da stimullaşdırır. Hazırda Azərbaycanda 70 beynəlxalq humanitar təşkilat fəaliyyət göstərir, çoxlu sayda belə qurum isə ölkəmizdə dövlət qeydiyyatına düşmək üçün növbəyə dayanıb.

Azərbaycan dövləti isə qaçqın və məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində görülən işləri gələn il ərzində də davam etdirəcək. Bu kontekstdə Mingəçevir şəhərində, Ağcabədidə, Goranboyda məcburi köçkünlərin mənzillərlə təmin edilməsi istiqamətində işlərin aparılması, həmçinin Bakı şəhərindəki yataqxanalarda, eləcə də respublika ərazisində məktəblərdə və hərbi hissələrdə məskunlaşmış məcburi köçkünlərin köçürülməsinə başlanması nəzərdə tutulur. İlk olaraq təhsil müəssisələrinin yataqxanalarında məskunlaşanlar köçürüləcək. Öncə Bakı Dövlət Universitetinin yataqxanası boşaldılacaq. Bu ali məktəbin yataqxanasındakı məcburi köçkünlərin köçürülməsi ayrılmış maliyyə vəsaitinə uyğun olaraq, mərhələli şəkildə həyata keçiriləcək. Həmin məcburi köçkünlər Masazır qəsəbəsində tikiləcək yeni yaşayış məntəqəsinə köçürüləcək. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, gələn ildən artıq Masazırda çoxmərtəbəli binaların inşasına başlanacaq. Hazırda Bakı Dövlət Universitetinin yataqxanasında 7000-ə yaxın məcburi köçkün yaşayır. Ümumilikdə Bakıda 47 min ailə - 216 min məcburi köçkün məskunlaşıb.

Gələn il Azərbaycandakı fin qəsəbələrinin böyük əksəriyyətinin ləğvi nəzərdə tutulur. Ümumilikdə isə 2013-cü ilə qədər ölkə ərazisindəki bütün fin qəsəbələrinin ləğvi gözlənilir. Üç belə qəsəbənin ləğvindən sonra görüləcək işlər sayəsində daha 13 fin qəsəbəsində yaşayan məcburi köçkünlər müasir standartlara uyğun evlərlə təmin ediləcək. Artıq İmişlidə fin qəsəbəsində məskunlaşmış məcburi köçkünlər üçün yeni yaşayış məntəqəsinin salınması məqsədilə torpaq sahəsi ayrılıb və həmin sahə Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin balansına daxil edilib. Eyni zamanda, Ağcabədi və Şəkidə də bu məqsədlə torpaq sahəsi ayrılıb, orada layihələndirmə işləri başa çatdırılıb. Bu zaman diqqət yetirilən önəmli məqamlardan biri ondan ibarətdir ki, məcburi köçkünlər üçün yeni qəsəbələr onların məskunlaşdığı ərazidə salınır və sözügedən məqam müəyyən parametrlər baxımından olduqca böyük əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, məcburi köçkünlərin əksəriyyəti olduqları rayonlarda öz işlərini qurublar. Ona görə də onları öz işlərindən kənarlaşdırmamaq üçün elə məskunlaşdıqları rayonlarda yeni qəsəbələr tikilir. Bu da öz növbəsində məcburi köçkünlərin yeni yaşayış məskəninə köçürüldükdən sonra işsizlik problemi ilə qarşılaşmamalarına gətirib çıxarır.

Beləliklə, çadır düşərgələrinin ardınca artıq ölkəmizdə fin qəsəbələrinin ləğvi sahəsində də uğurlu addımlar atılır. Xatırlatmaq yerinə düşərdi ki, cənab İlham Əliyev 2003-cü il oktyabrın 1-də prezident seçkiləri ərəfəsində ilk görüşünü Biləsuvar rayonu ərazisində məcburi köçkünlər üçün salınmış yeni qəsəbələrdə keçirərkən bildirmişdir ki, ölkədə bir dənə də olsun çadır düşərgəsi qalmayacaq. Bundan sonra qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial problemlərinin həlli istiqamətində görülən işlərin miqyasının daha da genişlənməsi nəticəsində onlar üçün bütün sosial-texniki infrastruktura malik yeni müasir qəsəbələr salındı. 2007-ci ilin dekabrında ölkədə sonuncu çadır düşərgəsi də ləğv olundu. İndi fin qəsəbələrinin də tamamilə ləğvi istiqamətində əməli addımlar atılır.

Bütün bunlar ümummilli lider Heydər Əliyevin qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial problemlərinin həlli istiqamətində həyata keçirdiyi siyasətin onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsinin bariz göstəricisidir. Eyni zamanda, dövlət başçısının həyata keçirdiyi siyasət hər bir Azərbaycan vətəndaşında olduğu kimi, öz doğma torpaqlarından didərgin düşmüş insanlarda da tezliklə ata-baba yurdlarına qayıdacaqlarına möhkəm bir əminlik yaradıb. Bu səbəbdən qaçqın və məcburi köçkünlər Prezident İlham Əliyevin ətrafında daha sıx birləşir, onun yürütdüyü siyasəti tam dəstəkləyirlər.

Bir mühüm məqamı da qeyd etmək lazımdır ki, dövlətlə yanaşı, qaçqın və məcburi köçkünlərin üzləşdiyi problemlərin dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılması və onların həlli istiqamətində Heydər Əliyev Fondu da misilsiz xidmətlər göstərməkdədir. Xüsusən də, məcburi köçkün uşaqların təhsil problemlərinin həlli istiqamətində fond tərəfindən mühüm addımlar atılır. Yüksək qayğı ilə əhatə olunan məcburi köçkünlər tezliklə öz doğma torpaqlarına qayıtdıqdan sonra da dövlətin, onun başçısının, ulu öndərin adını daşıyan fondun xüsusi diqqət və köməyini hər zaman öz üzərlərində hiss edəcəklərinə əmindirlər.

Azərbaycan.- 2010.- 21 dekabr.- S. 1.