Qəhrəmanlar unudulmur

Ölkənin, xalqın tarixini şəxsiyyətlər yaradır. Hər bir şəxs mərdliyin, cəsarətin zirvəsinə yüksəldikdə qəhrəmana çevrilir. İkinci Dünya müharibəsində Azərbaycan xalqının igid oğlu, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, tank qoşunları qvardiyasının general-mayoru Həzi Əhəd oğlu Aslanov da qəhrəmanlıq zirvəsinə yüksələnlərdəndir. H.Aslanovun həyat salnaməsinə həsr olunmuş fotolar, sənədlər, xatirələr kitabı ötən il respublikanın əməkdar incəsənət xadimi, Naxçıvan MR-nin əməkdar mədəniyyət işçisi, polkovnik Abdulla Qurbani tərəfindən yüksək tərtibatla çapdan çıxmışdır. Kitabda H.Aslanovun qəhrəmanlıq yolunu əks etdirən zəngin materiallar toplanmışdır.

Hər il Azərbaycanın dövlət və hökumət rəhbərləri qəhrəmanın məzarını ziyarət edir və yalnız bundan sonra qələbə gününə həsr olunmuş rəsmi tədbirlər başlayır.

Uşaqlıq illərində Həzi Aslanovun general Mehmandarovun qonşuluqda yaşayan qardaşının övladları ilə dostluq etməsi onda hərb sənətinə böyük meyl yaratmışdı. O, 12 yaşında dörd illik təhsilini başa vurduqdan sonra Zaqafqaziya hərbi hazırlıq məktəbinə daxil olur. Təhsilinin ikinci ilini Tiflis şəhərində davam etdirdikdən sonra Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq) şəhərinə hərbi məktəbə göndərilir. Bununla da kursantlıqdan sonra qəhrəmanın əsl hərbi həyatı başlayır.

Müharibəni Həzi Aslanov Ternopol vilayətində qarşılamışdı. O dövrdə kapitan Aslanov dosent taboruna komandirlik edirdi. Bu tabor hitlerçi quldur dəstələrinin ilk zərbələrini dəf etmiş, igidliklə vuruşaraq düşmənə böyük tələfat vermişdir.

1941-ci ildə H.Aslanov Moskva ətrafında döyüşlərdə böyük şücaət göstərərək ilk dövlət mükafatına - Qırmızı Ulduz ordeninə layiq görülmüşdür. O, Xarkov ətrafındakı döyüşlərdə özünü bacarıqlı komandir kimi tanıtmışdır. 1942-ci ilin baharında polkovnik Həzi Aslanov 55-ci tank alayı komandirinin müavini təyin edilmişdir. Bu alay Krımda aparılan ağır döyüşlərdə düşmən hərbi texnikasını məhv etmişdi.

1942-ci ilin sonunda 55-ci tank alayının komandiri olan həmyerlimizin Stalinqrad uğrunda döyüşlərdə göstərdiyi igidliyin səsi-sorağı bütün ölkəyə yayılmışdı. 22 dekabr 1942-ci ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanında göstərilirdi: "Alman faşist ordusuna qarşı müharibədə komandanlığın xüsusi tapşırığını yerinə yetirdiyinə və tabeliyində olan ordu hissələrinə yüksək səviyyədə rəhbərliyinə görə Həzi Aslanov Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı ilə təltif edilsin". Bu xəbər Həzi sevənlərin, bütün Azərbaycan xalqının böyük sevincinə səbəb olmuşdu.

Stalinqrad uğrunda gedən döyüşlər bir növ Bakı uğrunda gedən döyüşlər demək idi. 1942-ci ilin yayında cənub ordu qrupunun qərargahında keçirdiyi müşavirədə Hitler demişdi ki, əgər biz Bakını onun neft sərvəti ilə ələ keçirməsək onda gərək başladığımız müharibəni dayandıraq". Stalinqrad uğrunda döyüşlər müharibənin taleyini həll edirdi. Həzi Aslanov məktublarının birində yazırdı "Moskva ətrafında məğlubiyyətdən sonra düşmən azğınlaşmışdı. Necə olursa-olsun Stalinqradda faşistləri əzməliyik". Stalinqradın neçə-neçə məntəqəsini Həzi Aslanovun komandir olduğu tankçılar azad etmişdilər.

Bu döyüşlərdə Azərbaycan xalqının qəhrəman oğlu, böyük sərkərdə, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı general Həzi Aslanovun müstəsna xidmətləri olmuşdur.

General Həzi Aslanov yaşasaydı hərb elminin mübarizə taktikasını təkmilləşdirmək və yeni taktiki üsullar yaratmaq sahəsində görkəmli alimlərdən olardı. Tankların yüksək manevr qabiliyyətindən və böyük zərbə qüvvəsinə malik olmasından Stalinqrad uğrunda vuruşlarda məharətlə istifadə edən Həzi Aslanov cinahlardan zərbə taktikasının elmi əsasını yaratmış və bu tədqiqatlar onu hərb elminin zirvəsinə ucaltmışdır. Hərb elminə yeni imkanlar aşılayan cinahlardan zərbə taktikasının müharibənin bütün cəbhələrində tətbiq olunması ilə bağlı 27 dekabr 1942-ci ildə "Pravda" qəzetində Sovet İttifaqı qəhrəmanı, general Həzi Aslanovun böyük məqaləsi dərc olunmuşdur.

"Krasnaya zvezda" qəzeti yazırdı ki, özünü mahir sərkərdə kimi təsdiq edən Aslanovun keçirdiyi hərbi əməliyyatlar uzun müddət tədqiqata və öyrənilməyə layiqdir. 1943-cü ildə "Sın Oteçestvo" qəzeti yazırdı: "Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun tankçılarının döyüş fəaliyyəti bütün bölmələrimiz üçün nümunə olmalıdır.

Tank qoşunları general-mayoru Həzi Aslanovun hərb elminin inkişafında xüsusi dönüş yaradan "Meşəlik-bataqlıq ərazidə təqib zamanı tank briqadasının manevri məqaləsi 1944-cü ildə "Jurnal bronetankovıx i mexanizirovannıx voysk" dərgisində çap olunmuşdur. Məqalədə Belarus cəbhəsində yay aylarında gedən döyüşlərdə tətbiq olunmuş hərbi taktika yüksək səviyyədə araşdırılmış və qələbənin qazanılmasında əsas rol oynamışdır.

1944-cü ildə general-mayor H.Aslanov "Baqration" əməliyyatının yerinə yetirilməsində şəxsi şücaətinə görə ikinci dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına təqdim olunmuşdu.

Sənədlər, xatirələr, fotolarla zəngin olan "Həzi Aslanov" salnaməsində qəhrəmanın böyük qardaşı Abbasqulu Aslanovun, hərbi məktəbdə birgə oxumuş Sovet İttifaqı Qəhrəmanı polkovnik A.F.Vəzirovun, cəbhə jurnalisti, polkovnik Əbil Yusifovun, korpus komandiri general V.T.Obuxovun, general A.P.Kurkovun, marşal A.İ.Yeromenkonun, akademik A.M.Samsonovun, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, hərbi təyyarəçi A.Quliyevin və general Həzi Aslanovla birgə döyüş yolu keçmiş digər şəxslərin xatirələri öz əksini tapmışdır.

Kitabda qəhrəmanın ömür-gün yoldaşı Xavər xanım Aslanovanın həm kədərli, həm də böyük qürur doğuran hekayələri qələmə alınmışdır. Həzi Aslanovun övladları - general-mayor Tofiq və Arif Aslanovların ataları haqqında düşüncələri, xatirələri verilmişdir.

Kitab-albomun sonunda polis general-mayoru Həzi Arif oğlu Aslanovun babasına müraciətini oxuyarkən həm kədərlənir, həm də sevinirsən, Azərbaycan xalqının övladı olmağınla fəxr edirsən. Hiss edirsən ki, baba Həzinin həyat yolu nəvə Həzi tərəfindən ləyaqətlə davam etdirilir. Dağlıq Qarabağ uğrunda könüllü polis alayı tərkibində nəvə Həzinin göstərdiyi şücaətlər, babasının döyüş əmanətlərinin əksidir.

Bu gün general Həzi Aslanovun ruhu nurani qocaların baxışlarında, gənclərin qəlbində, arzularında, bir sözlə hər eldə, obada, hər azərbaycanlının evində yaşayır.

Ulu öndər Heydər Əliyevin ənənələrini davam etdirən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hər il mayın 9-da xalqımızın böyük sərkərdəsi, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun xatirəsini ehtiramla yad edir, müharibənin od-alovlarından keçmiş qocaman veteranlarla görüşür.

Məmməd ÇIRAQOV,

Bakı Dövlət Universitetinin

kafedra müdiri, əməkdar elm xadimi,

RTEA-nın akademiki

Azərbaycan.- 2010.- 8 may.- S. 12.