Altmışını verib telə

Tarı düşməyib kökdən hələ...

Milli musiqimizin şah əsərini kim yaradıb, görəsən, nənələrimiz, babalarımız, yoxsa Qorqudlaşan ozanlarımız? Bu suala kim dəqiq cavab verə bilər? Çətin, elə deyilmi... Klassik ədəbi növlərin içərisində istənilən qədər sevilən, əsrlərdən-əsrlərə, nəsillərdən-nəsillərə qanad açan, sənət və yaradıcılıq nümunələri, xalqımızın ruhunu ritmlərində, sözlərinin ləçəklərində oxşayan muğamlarımız, segah və təsniflərimiz, nəğmə və mahnılarımız çoxdur.

Milli musiqimizin tarixin yaddaşında yaşaması onu gənc nəsilə sevdirən sənətkarlardan daha çox asılıdır. Altmışını mizrabla telə verən, sinəsindəki tarı kökdən düşməyən xalq artisti, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dosenti, sənətini şöhrətindən uca tutan tarzən Zamiq Əliyev təkcə mizrabı ilə tarın tellərinə sığal çəkmir, həm də "sarı sim"ə toxunur. Deyir ki, bütün sənətlərin şah əsəri olur və hər bir sənətkar çalışır ki, həmin kəhkəşanı fəth etsin. Buna zəhmətlə yanaşı, ulu Tanrının heç də hər kəsə qismət etmədiyi fitri istedadla çatmaq, ucalmaq olur. Milli musiqimizin şah əsəri olan muğamlara, segaha, təsnif və mahnılara məhəbbət əsas şərtdir. Daxildən gələn səs ruhun həm nəğməsidir, həm də ağrısı. Görün bir əsl sənətkar nələri yaşamalıdır ki, bir-birinə əks olan iki qüvvəni daxilində qovuşdurur və nəticədə əsrlərin və nəsillərin yaşıdı sənət əsəri yaradır. Bu, təkcə musiqidə deyil, bütövlükdə saz və söz aləmində belədir. Yazıçının, şairin, bir sözlə, qələm adamının sözü musiqinin dili ilə daha təsirli olur...

Xalq artisti Zeynəb Xanlarovanın rəhbərlik etdiyi ansamblın 17 il konsertmeystri kimi 50-dən artıq ölkədə qastrol səfərlərində ehtiramla, alqışlarla qarşılanan, ömrünün 40 ildən çoxunu musiqi sənətinin təbliğinə və tərəqqisinə həsr edən, dünya şöhrətli sənətkar kimi tanınan və sevilən tarzən Zamiq Əliyevin çoxşaxəli yaradıcılığı bir sim üstə köklənib: Vətənə, milli musiqimizə xidmət.

Çox erkən yaşlarından, daha doğrusu, tarı sinəsində çətinliklə sıxıb saxladığı günlərdən bu sənətin xidmətində dayanıb. 20 yaşında ikən əməkdar incəsənət xadimi Ağasi Məşədibəyovun rəhbərlik etdiyi xalq çalğı alətləri ansamblına dəvəti gənc Zamiqin sənət yolunun başlanğıcı sayılır. Sənət korifeyləri olan Xan Şuşinskini, Rübabə Muradovanı, Əbülfət Əliyevi, Qulu Əsgərovu, Şövkət Ələkbərovanı, Sara Qədimovanı müşayiət etmək kimi xoşbəxt anları, bir zamanlar əlçatmaz görünən günləri, illəri yaşamaq ona da nəsib olub. Sözün yaxşı mənasında qibtə ediləsi bir ömür yaşayan xalq artistinin bioqrafiyası olduqca zəngindir, xidmət göstərdiyi musiqi sənətinin tarixi kimi. Səhnədə və sənətdə eyni ritmdə olan dostlarını saymaqla qurtarmaz. Bunlar isə o sənətkarlardır ki, xalqımız tərəfindən sevilir və daim alqışlanır: Aftandil İsrafilov, Sadıq Zərbəliyev, mərhum Vəli Qədimov və başqaları.

Artıq ömrünün və sənətinin müdriklik zirvəsində olan xalq artisti Zamiq Əliyev sənətsevərlərin qəlbində təkcə barmaqları pərdələr üzərində telə sığal çəkən tarzən kimi deyil, eyni zamanda, bacarıqlı ansambl rəhbəri, teleaparıcı və nəhayət, bəstəkar olaraq sevilir. Şifahi xalq ədəbiyyatı incilərindən olan bayatılara musiqi bəstələyərək ömrünü bir az da uzatmaq kimi şərəfli missiyanı üzərinə götürən Zamiq Əliyevin bəstələdiyi və əməkdar artist Simarə İmanovanın ifasında daha məlahətli və ürəyəyatan səslənən "Yar bu gecə..." mahnısı dinləyici qəlbinin "sarı simini" titrədir. Zamiq Əliyevin nota köçürdüyü mahnılar müəllifini sevdirməsi onun peşəkarlığından, bu sənətə qəlbən bağlılığından xəbər verir. Heç vaxt bəstəkarlıq iddiasında olmayan mahnılar müəllifinin fikrincə, bu, daxili duyğuların ehtizazıdır, onları çilovlamaq mümkün deyil.

Zamiq Əliyev yaradıcı tarzəndir. İfaçılıq sənətində belə müəlliflərə tarixən rast gəlinib və onların bəstəsi ilə dillər əzbəri olan əsərlər xalq musiqisi və nəğmələri kimi könülləri ovsunlayıb. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dosenti Zamiq Əliyev həm də gənc nəslə tar ifaçılığı və muğam sənətinin incəliklərini yorulmadan öyrədir. Məhz belə pedaqoji xidmətlərinə görə Təhsil Nazirliyinin fəxri fərmanı və "Əməkdar təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif olunan Zamiq müəllim bir müddət Lider TV-də muğam sənətinin incəlikləri ilə bağlı sənətsevər tamaşaçılar qarşısında "İnci" verilişinin aparıcısı da olub.

Fitri istedad və zəhmət Zamiq Əliyevi həm də kitab müəllifinə çevirib. 2008-ci ildə çapdan buraxılan "Səhnə arxası görüş" kitabı bir daha təsdiq etdi ki, Zamiq Əliyev əsl mədəniyyət və incəsənət xadimi, bu sənətin keşiyində ayıq-sayıq dayananlardan biridir. Adıçəkilən kitab sənət adamlarına daim qayğı göstərmiş ulu öndər Heydər Əliyevin konsert və tamaşalardan sonra sənətkarlarla keçirdiyi pərdəarxası görüşlərinə həsr edilib.

Ömrünün bahar təravətli günlərində 60-nı yelə yox, tarın telinə və bir də mehr-məhəbbətini "Şur"a, "Rast"a, "Bayatı-Şiraz"a, "Şahnaz"a verən, "Qarabağ şikəstəsi" ilə dünyaya səs salan Zamiq Əliyev bu sənətin əbədiyaşarlığı üçün dövlət tərəfindən göstərilən diqqət və qayğıdan, eləcə də Heydər Əliyev Fondunun layihələri əsasında həyata keçirilən möhtəşəm tədbirlərin mühüm əhəmiyyət daşıdığından razılıq hissi ilə söz açır. Bildirir ki, muğam müsabiqəsinin iştirakçılarından və qaliblərindən olan Təyyar Bayramov, İlkin Əhmədov, Vəfa Orucova, Abgül Mirzəliyev, Güllü Muradova, Ehtiram Hüseynov, Babək Niftəliyev, Bəyimxanım Mirzəyeva kimi muğam ifaçıları bu sənətin keşiyində dayanıblar. Ona görə də belə davamçıları olan sənətkarlar xoşbəxtdirlər.

Müşayiəti könülləri riqqətə gətirən nəğmələr toplusu - "Zamiq Əliyevin mahnıları" albomunda respublikanın xalq artistləri Mələkxanım Əyyubovanın, Nazpəri Dostəliyevanın, Aygün Bayramovanın, Mənsum İbrahimovun, Nəzakət Teymurovanın, əməkdar artist Aybəniz Haşımovanın, eləcə də gənc muğam ifaçılarının ruhoxşayan səsləri və nəfəslərindən cilalanan nəğmələr yer alıb.

Zamiq Əliyev hələ gənclik illərində əməkdar incəsənət xadimi Gülarə Əliyevanın rəhbərlik etdiyi "Dan ulduzu" instrumental ansambla dəvət aldığını bu gün də xoş təəssüratla xatırlayır. Repertuar və ansamblın tərkibinə görə digərlərindən fərqli olan bu musiqi ailəsinə qısa vaxtda qaynayıb-qarışır və bir daha təsdiq edir ki, peşəkarlar öz yerlərini heç zaman səhv salmırlar. Müasir estrada və kamera əsərlərinin mahir ifaçılarından biri kimi də tanınan Zamiq Əliyevin ömür və sənət yolu, bax beləcə, korifey sənətkarların baxışları ilə müşayiət olunub. O, daim üzərində sənətkar diqqəti və qayğısı hiss edib. Ona görə də bu gün pərdə tutmaqda, ritm öyrətməkdə gənclərə həvəslə ustad dərsi keçir.

Bu da bir sənətkar ömrünün görünən və yaşanan anlarının qısa xronikası. Arxada qalan illərdən boylanan gənc Zamiqlə müdrikliyin astanasına qədəm basan tarzən, müəllim, elm adamı kimi bir ziyalı ömrü yaşayan xalq artisti Zamiq Əliyevin görüş nöqtəsi olduğu anları yaşadıq. Bunları ömrün hesabat anları da adlandırmaq olar. Kaş, bütün hallarda hər kəs bu imtahandan alnıaçıq, üzüağ çıxsın, elə Zamiq müəllim kimi. Bir səs gəlir, tar oxuyur... Yox, yox, səhv etdim, bu səs ömrünün 60-cı baharında Zamiq Əliyevin qəlbindən gələn və tarın incə telinə sığal çəkən barmaqlarından süzülən nəğmələrdir, əbədi və daimi olsun...

Məhəmməd NƏRİMANOĞLU

Azərbaycan.- 2010.- 25 may.- S. 14.