Azərbaycan diasporunun etibarlı hamisi
Azərbaycan xalqı,
dünyanın müxtəlif ölkələrində məskunlaşmış
soydaşlarımız hər il dekabrın 31-də milli həmrəylik
gününü qeyd edir. Qədim tarixə malik
xalqımız bu əlamətdar bayramı uzun illərdən
bəri yaranmış, qorunub saxlanılmış ənənələrinə,
mədəniyyətinə, tarixi köklərinə xas olan
xoş amallarla, duyğularla keçirir. Bu bayram ildən-ilə
daha geniş vüsət alır, ürəklərdə vətən
eşqi, milli-mənəvi birlik hissləri bəsləyən
hər bir soydaşımız tərəfindən
güclü dəstək alır. İlk dəfə 18 il əvvəl
həmrəylik və birlik arzuları ilə dillərə gətirilən
və rəsmiləşdirilən bu bayram ürəklərdə
uzun illərdən bəri qorunan azadlıq və birlik hisslərinin
təzahürüdür.
Milli səviyyədə
keçirilən bayram ulu öndər Heydər Əliyevin
uzaqgörənliyini, xalqı öz ətrafında birləşdirmək
məharətini bir daha nümayiş etdirir. Naxçıvan
Muxtar Respublikası Ali Məclisinin 1991-ci il dekabrın 16-da
"Dünya Azərbaycanlarının həmrəylik və
birlik günü haqqında" qərarı yenicə
müstəqilliyini elan etmiş Azərbaycanın yeni tarixində
fundamental sənədlərdən biridir. Çünki 1991-ci
ilin oktyabrında canı, qanı bahasına müstəqilliyə
qovuşmuş Azərbaycanda cəmiyyətin qütbləşərək
parçalanması, milli maraq və mənafelər ətrafında
səfərbər olunmaması, birlik və həmrəylik ideyalarının
özünə yer tapmaması ciddi problem kimi göstərilmiş,
milli inkişafı əngəlləyən amilə
çevrilmişdi. Bunun nəticəsi kimi də 1993-cü
ilin iyun ayınadək ölkədə vətəndaş
sülhü və həmrəyliyi mövcud olmamış, cəmiyyətdəki
siyasi konfrontasiya kəskinləşərək ağır
siyasi böhrana gətirib çıxarmış,
bütövlükdə, respublika parçalanmaq və müstəqil
dövlətçiliyini itirmək təhlükəsi ilə
üzləşmişdi.
Bu arzuolunmaz vəziyyət
yalnız ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın təkidli
tələbi ilə hakimiyyətə
qayıdışından sonra aradan qalxmış, ulu öndər
müxtəlif səbəblərdən Azərbaycanın
hüdudlarından kənarda yaşayan
soydaşlarımızın vahid ideologiya və milli-mənəvi
dəyərlər sistemi ətrafında birləşməsinə,
onların malik olduğu güclü potensialın ümummilli
problemlərinin həllinə yönəldilməsinə xidmət
edən bir sıra tədbirlər həyata
keçirmişdir. İndi siyasi baxışından
asılı olmayaraq hamı etiraf edir ki, Heydər Əliyevin
1993-cü ildə xalqın istəyilə hakimiyyətə
qayıdışından sonra Azərbaycanda əldə
edilmiş milli birlik respublikamızın ən qiymətli mənəvi-ideoloji
sərvətlərindən biridir. Heydər Əliyev
dühası Azərbaycana ikinci rəhbərliyi dövründə
vətəndaş sülhü və ümumxalq həmrəyliyinin
möhkəmləndirilməsi xəttini davam etdirmiş, bu
siyasi xətti özünün konkret addımları ilə
kamil elmi-nəzəri konsepsiya səviyyəsinə
qaldırmışdır.
Bu gün aydın
görünən həqiqətlərdən biri də məhz
budur ki, ulu rəhbərin Azərbaycan tarixindəki möhtəşəm
izləri yalnız müstəqil dövlət quruculuğu və
onun siyasi-iqtisadi əsaslarının möhkəmləndirilməsi
ilə yekunlaşmır. Ulu öndər həm də
bütün dünya azərbaycanlılarının milli
birliyinin yaranmasında fövqəladə rol
oynamışdır. Heydər Əliyev milli dövlət
quruculuğunun, dövlətçilik ənənələrinin
formalaşdırılması istiqamətində əməli
iş görmək, fəaliyyətini milli mənafe kontekstində
qurmaq üçün var gücü ilə
çalışır, xalqı səfərbər edirdi.
Böyük strateq Heydər Əliyev
azərbaycanlıların vahid xalq kimi monolitliyinin möhkəmləndirilməsi,
milli diasporun formalaşdırılması baxımından ana
dilinin də roluna xüsusi önəm verirdi.
Çıxışlarında daim vurğulayırdı ki,
milli dövlət quruculuğunun mühüm şərtlərindən
biri ədəbi dilin zəminində xüsusi rəsmi dil
üslubunun formalaşmasıdır. Dövlət müstəqilliyini
əldə etdikdən sonra Azərbaycan dilinin dövlət
dili kimi işlədilməsinə əlverişli şərait
yaranmışdı. Belə böyük və məsuliyyətli
vəzifəni az qala, təkbaşına həyata keçirən
Heydər Əliyevə qarşı çıxanlar, min bir əziyyətlə
yaratdığı dövlətçiliyimizə zərbə
vurmaq istəyənlər də az deyildi. Lakin bu maneələri
inamla dəf edən ümummilli lider Heydər Əliyevin
"Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili
gününün təsis edilməsi haqqında" 9 avqust
2001-ci il tarixli fərmanı ilə xalqımızın əlamətdar
bayramları sırasına biri də əlavə olundu. 8 il əvvəl
imzalanmış həmin fərmana əsasən, avqust
ayının 1-i hər il respublikamızda Azərbaycan əlifbası
və Azərbaycan dili günü kimi geniş qeyd olunur. Məhz
Heydər Əliyevin qətiyyəti, siyasi iradəsi və
prinsipiallığı nəticəsində respublikamız həmin
tarixdən etibarən tam şəkildə yeni əlifbaya -
latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçdi.
Heydər Əliyevin ana dilinə böyük
qayğısı, sədaqəti, dərin məhəbbəti
onun yalnız əsl vətəndaşlıq, ana dilini sevmək,
yüksək qürur hissləri ilə bağlı deyildi. Bu,
eyni zamanda, onun öz ana dilini dərindən bilmək, həmin
dilin bütün sirlərinə, gözəlliklərinə
vaqif olmaq, onlardan məharətlə istifadə edə bilmək
qabiliyyətindən irəli gəlirdi. Ulu öndər xaricdə
yaşayan soydaşlarımızla görüşlərində
onlara ilk növbədə, məhz milli dili unutmamağı
tövsiyə edirdi.
Bütün məşhur
siyasi xadimlər kimi, Heydər Əliyev də öz
xalqının, ölkəsinin iqtisadiyyatı, maddi rifah
halının yaxşılaşması ilə bərabər,
onun ümummədəni tərəqqisinin qayğısına
qalmış, xalqımızın dünyada layiqli yer
tutmasına, obyektiv səbəblərdən bütün
dünyaya səpələnmiş soydaşlarımızın
ümummilli məqsədlər ətrafında birləşməsinə
çalışmışdır. 1997-ci ildə ABŞ-a rəsmi
səfəri zamanı ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan
diasporu qarşısındakı çıxışında
qarşıda duran vəzifələrdən danışarkən
demişdir: "Siz düşünməyin ki, Azərbaycan
bizim üçün nə edib, düşünün ki, biz
Azərbaycan üçün nə etmişik. Onda Azərbaycan
da irəli gedər, Azərbaycan diasporu da inkişaf edər.
Bilirsiniz, xaricdə yaşayan azərbaycanlıların
çoxu Azərbaycanda doğulmayıb. Nə olsun. Məgər
Amerikada yaşayan ermənilər Ermənistanda doğulub, məgər
onlar Dağlıq Qarabağda doğulub? Amma ermənidirlər,
ona görə də Ermənistan haqqında
düşünürlər. Amerikada yaşayan azərbaycanlıların
isə biri deyir, mən İranda doğulmuşam, o biri deyir mən
Turanda doğulmuşam. Harada doğulmağın fərqi
yoxdur, əsas odur ki, sən azərbaycanlısan, Azərbaycan
dilinin, mədəniyyətinin
daşıyıcısısan".
1994-1995-ci illərdə Azərbaycanın
ciddi təhlükələrlə üzləşdiyi zaman
ümummilli lider Heydər Əliyevin
çağırışı ilə yüz minlərlə həmvətənimizin
ölkə başçısının ətrafında
toplaşması, ona dəstək verməsi milli birlik və həmrəyliyimizin
tarixində ən parlaq səhifələrdən birinə
çevrilmişdir. İctimai-siyasi sabitliyin, vətəndaş
sülhünün təmini, habelə 1996-cı ildən
başlayaraq ölkədə aparılan quruculuq tədbirləri,
bazar iqtisadiyyatının elmi əsaslarının
formalaşması, hüquqi dövlət quruculuğu, sosial
sahənin inkişaf etdirilməsi milli diaspor quruculuğu
prosesinə başlamaq üçün etibarlı zəmin
formalaşdırmışdır. Bütün bu proseslər
dünyanın müxtəlif bölgələrinə səpələnmiş,
qəlbi vətən eşqi ilə döyünən soydaşlarımızın
diqqət mərkəzində olmuş, onlarda böyük
qürur və sevinc hissləri doğurmuşdur.
Respublikamızın beynəlxalq aləmdə daha geniş
tanınması, dünya ölkələri ilə
siyasi-iqtisadi, mədəni əlaqələrinin inkişaf
etdirilməsi xaricdə yaşayan soydaşlarımızın
təşkilatlanması prosesinə ciddi dəstək
vermişdir. Onlar yaşadıqları dövlətlərin
iqtisadi, ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etməklə,
elmin, mədəniyyətin inkişafına töhfələr
verməklə yanaşı, həm də Azərbaycan
xalqının maddi-mənəvi dəyərlərinin, dilinin,
tarixinin, mədəniyyətinin, mütərəqqi ənənələrinin
daşıyıcıları olaraq ölkəmizi dünyaya
tanıtmaq üçün yeni imkanlar qazanmışlar.
Ulu öndər özünəməxsus
uzaqgörənliklə ilk gündən xarici siyasətdə
strateji hədəfləri düzgün müəyyənləşdirərək
demişdir ki, müasir dövrdə hər bir dövlətin
qüdrəti yalnız iqtisadi resurslarla deyil, həm də onun
xaricdə formalaşdırdığı diaspor və lobbinin
gücü ilə ölçülür. Bu sahəyə
xüsusi diqqət yetirmədən xarici siyasətdə
hansısa ciddi nailiyyətlər qazanmaq, habelə milli məsələlərin
beynəlxalq müstəvidə qaldırılmasına nail
olmaq mümkün deyil. Xarici ölkələrdə yaşayan
soydaşlarımızla çoxşaxəli münasibətlər
qurmaq, onları ideoloji-siyasi müstəvidə
silahlandırmaq və ümummilli mənafelər naminə səfərbər
etmək Azərbaycanın xarici siyasətində prioritet
istiqamətlərdən birinə çevrilmişdir. Bu sahədə
dövlət siyasətinin məqsədi də xaricdə
yaşayan soydaşlarımızın milli özünəməxsusluğunu
qorumaq və inkişaf etdirmək, Azərbaycanla əlaqələrini
genişləndirmək, habelə digər
hüquqlarını reallaşdırmaqdan ibarətdir.
Azərbaycan diasporunun təşkilatlanması
prosesində ən mühüm, taleyüklü hadisə isə
2001-ci il noyabrın 9-10-da Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının
I qurultayının keçirilməsi olmuşdur. Ümummilli
lider Heydər Əliyevin 2001-ci il mayın 23-də
imzaladığı sərəncama əsasən
keçirilmiş qurultay dünyanın müxtəlif ölkələrində
yaşayan soydaşlarımızın və həmvətənlərimizin
müstəqil Azərbaycan Respublikası ilə əlaqələrinin
möhkəmləndirilməsi, dünya azərbaycanlıları
arasında birliyin və həmrəyliyin təmin olunması,
Azərbaycan icmaları, cəmiyyət və birliklərinin fəaliyyətinin
gücləndirilməsi və əlaqələndirilməsi
baxımından yeni mərhələ
açmışdır.
Qurultayda dərin məzmunlu
nitq söyləyən ümummilli lider Heydər Əliyev
dünya azərbaycanlıları arasında milli birliyin və
həmrəyliyin təmin edilməsi, Azərbaycan dövləti
ilə dünya azərbaycanlılarının əlaqələrinin
möhkəmləndirilməsi, qarşıya çıxan
problemlərin həllində səylərin birləşdirilməsi
zərurəti, ana dilinin, milli-mənəvi dəyərlərin
qorunub saxlanılması, inkişaf etdirilməsi haqqında
fikirlərini açıqlamışdır. Eyni zamanda, Ermənistanın
təcavüzkarlıq siyasətinin ifşası, bədnam erməni
lobbisinə qarşı sistemli və ardıcıl əks-hücumun
təşkili məsələlərini xüsusi diqqətə
çəkmişdir.
"Həmişə fəxr
etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən azərbaycanlıyam"
- deyən ümummilli lider Heydər Əliyevin Dünya Azərbaycanlılarının
I qurultayında söylədiyi fikirlər bu gün hər bir
azərbaycanlının milli qürur hissinin ifadə
formasına çevrilmişdir. Millətdə qürur, fəxarət
hissi yaşadan, milli mənsubluğa görə qürur
duymağın şərəfliliyini öyrədən dahilər
isə dünyaya tək-tək gəlir. Ulu öndər Heydər
Əliyev məhz belə dahilərdən olaraq
xalqımızın tarixən tapındığı azərbaycançılıq
ideologiyasının vacib sistem halına salınmasına, birləşdirici
faktora çevrilməsinə də uğurla nail olmuşdur.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
bu sahədə sistemli dövlət siyasətinin həyata
keçirilməsini təmin etmək məqsədilə
2002-ci ildə "Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla
İş üzrə Dövlət Komitəsinin
yaradılması barədə" fərman
imzalamışdır. Komitənin yaradılması xaricdəki
Azərbaycan cəmiyyətlərinin, birliklərinin və dərnəklərinin
fəaliyyətinin vahid mərkəzdən koordinasiyasına,
habelə onların dövlət qayğısı ilə əhatə
olunmasına geniş imkanlar açmışdır. Komitə
qısa müddətdə dünyanın müxtəlif
ölkələrində yaşayan
soydaşlarımızın azərbaycançılıq
ideyası və Azərbaycan dövləti ətrafında birləşməsi
istiqamətində xeyli iş görməyə müvəffəq
olmuşdur.
2002-ci ildə Milli Məclisdə
qəbul olunmuş "Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla
bağlı dövlət siyasəti haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanunu xaricdəki azərbaycanlılara
dövlət qayğısının hüquqi əsaslarını
müəyyənləşdirir. Sənədə əsasən,
xaricdə yaşayan, fəaliyyət göstərən
soydaşlarımızın hüquqları Azərbaycan
dövləti səviyyəsində qorunur. Habelə imkanlı
azərbaycanlıların ölkə iqtisadiyyatına sərmayə
qoyması üçün qanunda vergi, gömrük güzəştləri
nəzərdə tutulur.
Qürur doğuran haldır
ki, ulu öndərin layiqli siyasi davamçısı Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev də diaspor və lobbi
quruculuğuna mühüm məsələlərdən biri
kimi yanaşır. Ötən 6 ildə bu yöndə
ardıcıl və sistemli tədbirlərin həyata
keçirilməsini təmin edən Prezident müxtəlif
ölkələrə səfərləri çərçivəsində
soydaşlarımızla keçirdiyi görüşlərdə
milli diaspor təşkilatlarının vahid, mütəşəkkil
qüvvə kimi təşkilatlanması zərurətini
önə çəkir. Dövlət başçısı
müasir dövrdə bu sahəyə xüsusi diqqət
ayırmadan xarici siyasətdə hansısa ciddi uğur
qazanmağın qeyri-mümkünlüyünü
çıxışlarında dəfələrlə
vurğulamışdır. Təsadüfi deyildir ki, cənab
İlham Əliyev 2004, 2006 və 2008-ci illərdə
diplomatlarımızla keçirdiyi görüşlərdə
diaspor və lobbi quruculuğu işinin keyfiyyətcə yeni
dövrün tələbləri səviyyəsində
qurulmasını strateji hədəflərdən biri kimi
müəyyənləşdirmişdir: "Xaricdə
yaşayan azərbaycanlılar bu və digər məsələlərdə
səfirliklərə öz köməyini göstərə
bilərlər. Mən demək olar ki, səfər etdiyim əksər
ölkələrdə Azərbaycan diasporunun nümayəndələri
ilə görüşlər keçirmişəm. Biz, bir tərəfdən,
onları qorumalıyıq, müdafiə etməliyik.
Çalışmalıyıq ki, onlar yaşadıqları
ölkələrin bütün təbəqələrində
təmsil olunsunlar. Həm icra orqanlarında, həm
qanunvericilik orqanlarında, həm də biznes sahəsində
onların mövqeləri daha da güclənsin. Yəni, bu,
bizim vəzifəmizdir. Eyni zamanda, onlar da öz doğma vətənlərinə
xidmət etməli, kömək göstərməlidirlər.
Ona görə də səfirliklər Xarici Ölkələrdə
Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət
Komitəsi ilə sıx əlaqədə olmalıdırlar və
xaricdə yaşayan soydaşlarımızla işlər daha
yüksək səviyyədə qurulmalıdır. Mən
bilirəm ki, bu iş bir çox ölkədə gedir. Səfirliklər
bu baxımdan işləyirlər. Mən bunu bilirəm. Amma, əlbəttə,
istərdik ki, bunun böyük nəticəsi, səmərəsi
olsun".
Hazırda dünyada elə
diasporlar var ki, hələ öz dövləti
yaranmamışdan xeyli qabaq formalaşmış, təşkilatlanmışdır.
Onlar bu gün də fəaliyyət göstərdiyi ölkələrin
ictimai-siyasi həyatına fəal təsir imkanlarına
malikdirlər. Məsələn, bu gün İsrail dövləti
məhz güclü yəhudi lobbisinin və diasporunun mütəşəkkil
fəaliyyəti ilə dünya miqyasında öncül
mövqe tutur. Beynəlxalq aləmdə məşhurlaşmış
"Soxnut" yəhudi təşkilatının illik büdcəsi
600 milyon ABŞ dollarına yaxındır və bu qurum
İsrailə külli miqdarda yardım edir. Azərbaycan
Prezidenti diaspor quruculuğu sahəsində qabaqcıl dövlətlərin
təcrübə və köməyindən istifadəni də
zəruri sayır. Eyni zamanda, müxtəlif ölkələrdəki
Azərbaycan icmalarının fəaliyyətinin gücləndirilməsini,
çevikliyinin artırılmasını, bu təşkilatların
vahid mərkəz ətrafında birləşdirilməsini
strateji məqsədlərdən biri kimi önə çəkir.
Diaspor quruculuğu sahəsində
həyata keçirilən ardıcıl işlər nəticəsində
Amerika, Avropa, Asiya və Şimali Afrikanın ayrı-ayrı
ölkələrində 100-dən çox yeni azərbaycanlı
icması yaradılmış, bununla da, xaricdəki
soydaşlarımızı birləşdirən qurumların
sayı 400-ü ötmüşdür. Hazırda bir ölkə
daxilində fəaliyyət göstərən ayrı-ayrı
icma və qurumların tədricən vahid mərkəzdə
birləşməsi prosesi başlanmışdır. Ukrayna
(1997-ci il) və Rusiyanın (2000-ci il) ardınca, 2004-cü
ilin mayında 18 icma və təşkilatı birləşdirən
Türkiyə Azərbaycan Dərnəkləri
Federasiyasının təsis konfransı keçirilmiş,
2005-ci ilin aprelində isə Kanadada Azərbaycan Təşkilatları
Federasiyası yaradılmışdır. 2004-cü ilin aprelində
Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin (AAK) təsis edilməsi
isə soydaşlarımızın artıq qitə
miqyasında təşkilatlanmağa başladıqlarını
nümayiş etdirmişdir.
AAK-nın Nizamnaməsində
regionda məskunlaşmış azərbaycanlıların
milli-mədəni xüsusiyyətlərini qorumaq, insan
hüquq və azadlıqlarının qorunmasının həyata
keçirilməsi Konqresin əsas vəzifələri kimi təsbit
edilmişdir. Ötən beş il ərzində AAK Azərbaycan
həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə
çatdırılması, soydaşlarımız arasında
birliyin və həmrəyliyin təmin olunması, milli-mənəvi
dəyərlərimizin qorunması, mədəni irsimizin təbliği
ilə bağlı bir sıra layihələr həyata
keçirə bilmişdir. Bu gün AAK-da təmsil olunan
diaspor təşkilatlarının sayı 65-ə
çatmış, qurumun dəstəyi ilə Avropanın bir
çox ölkələrində yeni diaspor təşkilatları
yaradılmışdır. AAK-nın yaradılması Avropa
ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların təşkilatlanması
prosesini daha da sürətləndirmiş, diaspor təşkilatlarının
fəaliyyətini keyfiyyətcə yeni müstəviyə
çıxarmışdır. Azərbaycan həqiqətlərinin
Avropa ictimaiyyətinə çatdırılması,
soydaşlarımızın hüquq və
azadlıqlarının müdafiəsi, cəmiyyətə
inteqrasiyası, milli-mənəvi dəyərlərimizin
qorunub saxlanılması, mədəni irsimizin təbliği
sahəsində daha genişmiqyaslı işlərin
aparılmasına imkan yaradılmışdır.
Cənab İlham Əliyevin
8 fevral 2006-cı il tarixli sərəncamı ilə 2006-cı
il martın 16-da Bakı şəhərində Dünya Azərbaycanlılarının
II qurultayının keçirilməsi diaspor quruculuğu
işinə yeni nəfəs verməklə, ötən 6 ilin ən
əlamətdar hadisələrindən biri kimi yadda
qalmışdır. Dünya Azərbaycanlılarının II
qurultayının keçirilməsində məqsəd hesabat
dövründə diaspor quruculuğu istiqamətində
görülmüş işləri dəyərləndirmək,
habelə xaricdə yaşayan soydaşlarımızın
üzləşdiyi bəzi problemləri, yaşadıqları
ölkələrin iç siyasətinə təsir
imkanlarını öyrənmək, onların tarixi Vətənlə
daha geniş əlaqələrinin qurulmasına xidmət edən
tədbirlərin hazırlanmasını təmin etməkdən
ibarət olmuşdur. 2006-cı il martın 16-da
keçirilmiş qurultayda Azərbaycan diasporunun hazırkı
vəziyyəti müzakirə edilmiş, bu sahədə
çalışan təşkilatların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi
işinin təkmilləşdirilməsi qərara
alınmışdır. Həmçinin ölkə həqiqətlərinin,
xalqımıza qarşı törədilmiş terror və
soyqırımı aktları ilə əlaqədar
çoxsaylı faktların dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasının daha müasir
metodlarının hazırlanması, digər xalqların
diaspor təşkilatları ilə əlaqələrin
gücləndirilməsi məsələləri xüsusilə
önə çəkilmişdir. Yüksək mütəşəkkillik
və ruh yüksəkliyi ilə başa çatan
qurultayın nəticəsi kimi Azərbaycan diasporunun fəaliyyət
konsepsiyasının hazırlanması barədə qərarın
qəbul edilməsi, dünya azərbaycanlılarına
müraciətin, habelə Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü
ilə bağlı xüsusi bəyanatın, işğal
olunmuş ərazilərdə tarixi abidələrimizin, mədəni
irsimizin dağıdılması ilə bağlı beynəlxalq
təşkilatlara müraciətlərin və digər sənədlərin
qəbulu istər təbliğati, istərsə də səmərəli
əks-hücumun təşkili baxımından böyük əhəmiyyətə
malikdir.
Hazırda Azərbaycan
inkişafının elə yüksək mərhələsindədir
ki, respublikamızın bütün həyati əhəmiyyətli
sahələrdə qazandığı böyük uğurlar
beynəlxalq səviyyədə geniş təbliğ
olunmalıdır. Prezident İlham Əliyevin qurultaydakı
proqram xarakterli, dərin məzmunlu nitqi də məhz diaspor
quruculuğu sahəsində perspektiv fəaliyyət prioritetlərinin
müəyyənləşdirilməsi baxımından son dərəcə
maraq doğurur. Dövlət başçısı
bütün sahələrdə yüksək dinamizmlə
inkişaf edən Azərbaycanın beynəlxalq arenadakı
nüfuz və mövqelərinin daha da gücləndirilməsini,
respublikamız haqqında tam obyektiv, dolğun
informasiyaların dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasını milli diaspor təşkilatları
qarşısında vacib məsələ kimi
qaldırmışdır. Son illər Cənubi Qafqazda həyata
keçirilən bütün qlobal enerji və kommunikasiya layihələrinin
lokomotivi qismində çıxış edən Azərbaycan
dünyada kifayət qədər tanınsa da, bu sahədə
hələ çox iş görülməli, erməni
lobbisinin, bütövlükdə isə antiazərbaycançı
şəbəkənin respublikamıza qarşı
apardığı əks-təbliğatın
qarşısı daha müasir, səmərəli vasitələrlə
alınmalıdır.
Dövlət
başçısı İlham Əliyev Dünya Azərbaycanlılarının
II qurultayındakı çıxışında
respublikamız haqqında məlumat
qıtlığının tamamilə aradan
qaldırılması vacibliyini bəyan etmişdir: "Azərbaycanın
addımları bütün sahələrdə, o cümlədən
xarici siyasətdə müsbət nəticələrini verməkdədir...
Əfsuslar olsun ki, Azərbaycan həqiqətləri dünya
ictimaiyyəti tərəfindən o qədər də
yaxşı dərk edilmir. Məlumat qıtlığı
var, bəzi hallarda informasiya blokadası ilə də üzləşirik.
Çünki bizim əleyhimizə dünyanın erməni
lobbisi fəaliyyət göstərir və hər vəchlə
çalışır ki, Azərbaycanı ləkələsin,
Azərbaycanda gedən proseslərə mənfi don geyindirsin və
beləliklə, Azərbaycanı təcrid edilmiş vəziyyətə
salsın".
Prezident İlham Əliyev
xarici ölkələrdə yaşayan hər bir azərbaycanlının
maraq və mənafeyinin qorunmasını dövlətin
başlıca vəzifəsi hesab edir. Rusiyada miqrantlara
qarşı münasibətin kəskin dəyişməsi ilə
əlaqədar olaraq 3 il öncə Moskvada ticarətlə məşğul
olan azərbaycanlıların üzləşdiyi problemlərin
aradan qaldırılması üçün xüsusi dövlət
komissiyası yaradan, çevik tədbirlər həyata
keçirən cənab İlham Əliyev milli diasporumuzun
etibarlı hamisi olduğunu təsdiqləmişdir. Bu
addımı ilə ölkə başçısı Azərbaycan
dövlətinin heç bir vətəndaşının
taleyinə biganə olmadığını, onlara daim sahib
çıxacağını bildirmişdir. Cənab İlham Əliyevin
diasporumuzun tanınmış nümayəndələrini
mühüm dövlət mükafatları, fəxri adlarla təltif
etməsi də onun qayğıkeş rəhbər olmasından
irəli gəlir.
Dövlət
başçısı İlham Əliyev diaspor quruculuğu
baxımından ümumtürk birliyinin möhkəmləndirilməsi
xəttini də xarici siyasətdə mühüm istiqamətlərdən
biri kimi müəyyənləşdirərək, təkcə
Türkiyə ilə deyil, Orta Asiyanın türkdilli dövlətləri
ilə münasibətləri gücləndirmək xəttinə
üstünlük verir. Prezident türkdilli xalqların
oxşar milli irsinə, ülvi və pak dəyərlərinə,
mental xüsusiyyətlərinə həm də ümumi
müqaviməti və səfərbərliyi təmin edən
güclü ideoloji-siyasi təsir vasitəsi kimi yanaşır.
2007-ci ilin mart ayında Bakıda Azərbaycan və türk
diaspor təşkilatlarının I Forumunun keçirilməsi
də iki qardaş və dost ölkənin xaricdəki diaspor təşkilatları
qarşısında duran strateji vəzifələri müzakirə
etmək, bu sahədə fəaliyyətin səmərəli
koordinasiyasına nail olmaq məqsədi
daşımışdır. Qurultayda Azərbaycan və
Türkiyənin diaspor təşkilatlarının daha sıx əməkdaşlıq
etməsini, bədnam erməni lobbisinə qarşı fəal
mübarizə aparmasını nəzərdə tutan bir
sıra razılaşmalar, bəyanatlar qəbul olunmuşdur.
2009-cu ilin oktyabrında
Bakıda Türkdilli Ölkələrin Parlament
Assambleyasının birinci sammitinin keçirilməsi
ümumtürk birliyinin möhkəmləndirilməsi istiqamətində
həyata keçirilən məqsədyönlü
strategiyanın uğurlu davamıdır. İlk dəfə
2006-cı ildə türkdilli ölkələrin dövlət
başçılarının sammitində Prezident Nursultan
Nazarbayev Türkdilli Ölkələrin Parlament
Assambleyasının yaradılması ideyasını irəli
sürmüşdür. Ortaq mədəni irsə, dinə, dilə
malik olan dövlətləri bir araya gətirdiyi
üçün assambleya böyük rol oynayır. Sammit
iştirakçılarının ümumi fikri bundan ibarət
olmuşdur ki, türkdilli dövlətlərin yerləşdikləri
bölgələrin dünya siyasətində və
iqtisadiyyatında artan rolu türkdilli xalqlar ailəsinin
bütün üzvləri arasında sıx birliyi, əməkdaşlığı
zəruri edir. Türkdilli Ölkələrin Parlament
Assambleyası parlamentlərarası ünsiyyətin demokratik
forumu kimi təşəkkül tapacaq, bölgələrin əmin-amanlıq
və inkişaf ərazilərinə çevrilməsi məqsədi
ilə müxtəlif təşəbbüslərin irəli
sürülməsinə və həyata keçirilməsinə
əlverişli şərait yaradacaqdır.
Türkdilli ölkələrin
dövlət başçılarının oktyabrda
Naxçıvanda keçirilmiş IX zirvə
görüşü Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxısan və
Türkmənistan arasında münasibətlərin keyfiyyətcə
yeni mərhələdə intensiv inkişafı, ümumi səylərin
vahid məqsədlər naminə səfərbər
olunması baxımından mühüm nəticələrlə
yadda qalmışdır. Faydalı müzakirələrlə
yadda qalan zirvə toplantısında türk dövlətləri
arasında hərtərəfli siyasi, iqtisadi və mədəni
əlaqələrin yaradılmasının vacibliyini önə
çəkmişlər. Eyni zamanda, türkdilli dövlət
başçıları ildə iki dəfə - rəsmi və
qeyri-rəsmi görüşmək barədə
razılığa gəlmişlər. Rəsmi
imzalanmış Naxçıvan bəyannaməsinə görə
isə yaxın perspektivdə Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq
Şurasının yaradılması nəzərdə tutulur.
Prezident İlham Əliyev
zirvə toplantısındakı dərin məzmunlu
çıxışında türkdilli dövlətlərin
birliyini zəruri edən amilləri bir daha diqqətə
çəkmişdir: "Biz bilirik ki, beynəlxalq müstəvidə
öz mövqeyini müdafiə etmək bəzi hallarda o qədər
də asan olmur. Biz birlikdə olsaq, müəyyən məsələlərdə
vahid mövqedən çıxış etsək və bu
birliyi mütəmadi işlərlə möhkəmləndirsək,
bizim beynəlxalq mövqelərimiz daha da güclü
olacaqdır. Çünki türkdilli ölkələrdə
bütün imkanlar vardır - təbii sərvətlər,
neft-qaz yataqları, əlverişli coğrafi vəziyyət,
güclü iqtisadiyyatlar, insanların istedadı, mövcud
olan yeni infrastruktur. Bütün bu imkanları biz əgər
bir yerə toplasaq və bir yerdə cəmləşdirsək,
türkdilli ölkələr dünya miqyasında
böyük gücə çevriləcəkdir. Bu gücə
çevrilmək üçün biz səmərəli
işləməliyik. Bu, bizim əlimizdədir, bizim iradəmizdən
asılıdır. Mən çox şadam ki, bizim aramızda
olan birlik son illər ərzində daha da güclənir".
Müasir dövrdə diaspor quruculuğunun konkret zamanla məhdudlaşmayan, daim fəallıq və zəhmət tələb edən uzunmüddətli proses olduğunu xüsusi vurğulamağa ehtiyac yoxdur. Reallıq göstərir ki, xaricdəki Azərbaycan diasporunun imkanlarından geniş istifadə olunması, ölkə həyatının müxtəlif sahələrində meydana çıxan problemlərin həllində onun fəal iştirakının gerçəkləşdirilməsi yolunda hələ çox işlər görülməlidir. Prezident İlham Əliyevin bu sahədə ardıcıl və qətiyyətli, məqsədyönlü və prinsipial siyasət aparması deməyə əsas verir ki, yaxın illərdə Azərbaycan diasporu daha da güclənəcək, ölkənin taleyüklü problemlərinin həllində daha yaxından iştirak edəçəkdir.
Elşad ABDULLAYEV,
hüquq elmləri doktoru,
professor
Azərbaycan.- 2010.- 1 yanvar.- S. 4.