Düşünülmüş, sürətli və davamlı inkişaf

"Ölkəmizin inkişafı üçün özəl sektorun möhkəmlənməsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu, sadəcə olaraq, sözlər, şüarlar deyildir. Biz gündəlik fəaliyyətdə özəl sektorun, sahibkarlığın inkişafı üçün əlimizdən gələni edirik. Mən sahibkarlarla həm Bakıda, həm bölgələrdə mütəmadi qaydada görüşürəm. Dövlət tərəfindən sahibkarlığın inkişafına çox güclü dəstək vardır"

İlham ƏLİYEV

Özəlləşdirmə prosesi və aqrar islahatlar siyasətinin uğurlu bəhrələri

Tarixi şərait və zərurətdən irəli gələrək Azərbaycan ikinci dəfə dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra qarşıda duran əsas məsələlərdən biri yeni şəraitdə iqtisadi inkişafın təmin edilməsi oldu. Bu isə elə də asan proses olmayıb, 70 il ərzində mövcud olan administartiv-komanda, planlı təsərrüfat sistemindən tam imtinanı, yeni iqtisadi-ictimai formasiyaya keçid prosesini özündə ehtiva edirdi. Bazar iqtisadiyyatı adlanan yeni formasiya prinsipial olaraq iqtisadi inkişafın tamam başqa mexanizmləri əsasında fəaliyyət göstərdiyindən təbii olaraq onun reallaşdırılması kifayət qədər dəqiq düşünülmüş siyasi konsepsiya, uzaqgörənlik tələb edirdi. Çünki planlı sosialist iqtisadiyyatından kapitalist bazar münasibətlərinə keçid siyasi, sosiomədəni və cəmiyyət həyatının digər vacib aspektlərilə bağlı proseslərlə də sıx əlaqəli idi.

Ümummilli lider Azərbaycanda özəl sektorun banisidir

Keçid prosesi təkcə sosial-iqtisadi yox, eyni zamanda ona birbaşa təsir edən və sıx formada qarşılıqlı əlaqədə olan ictimai-siyasi münasibətlərin yeni formasının yaranması kimi məsələləri, institusional dəyişiklikləri də gündəmə gətirirdi. Lakin o da fakt idi ki, zamanın tələblərinə cavab verən sosial-iqtisadi inkişafın yolu məhz bazar iqtisadiyyatından keçir. Bazar iqtisadiyyatının əsas cəhətlərindən biri isə mülkiyyətin yeni formalarının, ilk növbədə özəl mülkiyyətin yaranmasını özündə əks etdirdiyindən bu proses Azərbaycanın qarşısında da taleyüklü məsələ kimi durmuşdu. Dünya təcrübəsi isə onu da təsdiq etmişdi ki, özəl mülkiyyət fərdi azadlığın əsasını təşkil edir və bu da öz növbəsində ayrıca götürülmüş fərdin özünütəsdiq, ifadənin zəruri şərti kimi çıxış edir. Müxtəlif ölkələrdə gedən özəlləşdirmə prosesləri məzmunu, funksiyaları, istifadə edilən formalar və nəticələrinə görə biri-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Bu səbəbdən özəlləşdirmə proseslərinə başlamazdan öncə dəqiq düşünülmüş, rasional xarakterli addımların atılması, uğurlu nəticələrə yol açan dünya təcrübəsinin tətbiq olunması zəruri şərt kimi çıxış edirdi.

Lakin ulu öndər Heydər Əliyevin ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışına qədər iqtidarda olan qüvvələrin yarıtmaz siyasəti xüsusi mülkiyyətə əsaslanan bazar iqtisadi sisteminə keçidi, bu kontekstdə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsini mümkünsüz edirdi. Düzdür, dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi məqsədilə 1992-ci ildə Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Dövlət Əmlak Komitəsi yaradılaraq fəaliyyətə başlamış, 1993-cü ilin yanvarında isə "Azərbaycan Respublikasında dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında" qanun qəbul edilmişdi. Ancaq özəlləşdirmənin nəzəri-qanunverici bazasının hazırlanmasında ciddi nöqsanlara yol verilmişdi və onun bu şəkildə tətbiqi Azərbaycanın üzləşdiyi iqtisadi böhranı daha da dərinləşdirə bilərdi. Belə şəraitdə, təbii ki, bazar iqtisadiyyatı prinsipləri əsasında milli iqtisadiyyatın inkişafını təmin etmək, dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinin düzgün, ədalətli və pozitiv dünya təcrübəsinin hərtərəfli öyrənilərək tətbiqini reallaşdırmaq mümkün deyildi.

Yalnız Heydər Əliyev ölkə rəhbərliyinə qayıtdıqdan sonra özəlləşdirmə proseslərinin sürətləndirilməsinə, bu zaman Azərbaycan reallıqları nəzərə alınmaqla qabaqcıl dünya təcrübəsinin tətbiq edilməsinə, sürətli inkişafa xidmət edən iqtisadi siyasət həyata keçirildi. Bu fonda dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinin qanunvericilik bazası yaradıldı və müvafiq dövlət proqramları təsdiq olundu. Eləcə də özəlləşdirmənin başlıca məqsədləri sırasında müvafiq dövlət proqramlarında təsbit olunduğu kimi, təsərrüfat subyektləri üçün xüsusi mülkiyyət və sərbəst rəqabət prinsipləri əsasında öz-özünü tənzimləyən bazar iqtisadiyyatı mühitinin yaradılması, iqtisadiyyatın strukturunun bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun olaraq yenidən qurulması, iqtisadiyyata investisiyaların, o cümlədən xarici investisiyaların cəlb edilməsi, əhalinin həyat səviyyəsinin və sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması kimi məsələlər yer aldı.

Sözügedən prosesdə qarşıda duran əsas məsələlərdən biri əvvəl hakimiyyətdə olan müxtəlif qüvvələrin yol verdiyi səhvlərin aradan qaldırılmasına nail olmaq idi. Bu məqsədlə özəlləşdirmənin nəzəri-qanunverici bazasının hazırlanmasında ciddi nöqsanların olduğunu nəzərə alan dahi rəhbər 1995-ci ilin yanvarında özəlləşdirmənin aparılması üçün yaradılan dövlət qurumunun rəhbərliyində dəyişikliklər etdi və 3 mart 1995-ci ildə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında proqramın hazırlanması üçün xüsusi komissiya yaradılmasına göstəriş verdi. Həmin komissiya 1995-1998-ci illərdə özəlləşdirmənin aparılması üçün müvafiq sənəd hazırlamalı idi. Bütün bu məsələlər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyilə 1995-ci ilin martında Bakıda keçirilən hökumətin açıq müşavirəsinə çıxarıldı. Əsas məqsəd isə proseslərin mahiyyətinin ölkə ictimaiyyətinin nəzərinə çatdırılması və şəffaflığın təmin edilməsi idi. Digər tərəfdən özəlləşdirmə ilə bağlı hazırlanan dövlət sənədində ictimaiyyətin nümayəndələrinin də fikir və təkliflərinin nəzərə alınmasına ayrıca diqqət yetirilirdi.

1995-ci ilin iyununda hazır olan sənəd əvvəlcə Azərbaycan Prezidentinə təqdim olundu, onu qənaətbəxş hesab edən dövlət başçısı iyunun 30-da təsdiq edilmək üçün Milli Məclisə göndərdi. Sənədlə yanaşı, Heydər Əliyev həmin tarixdə özəlləşdirmənin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar Milli Məclisə fundamental əhəmiyyətə malik müraciət də ünvanladı. Müraciətdə Azərbaycanın üzləşdiyi iqtisadi böhrandan çıxış yolu göstərilir, yeni şəraitdə iqtisadi inkişafda özəlləşdirmənin rolu əsaslandırılırdı: "Azərbaycan öz müstəqilliyinin və suverenliyinin təminatlarını tam şəkildə ancaq iqtisadi böhran aradan qaldırıldıqdan sonra əldə edə biləcək. Möhkəm və inkişaf etmiş iqtisadiyyata əsaslanmayan siyasi müstəqillik heç də real suverenliyin yeganə göstəricisi deyil. Buna baxmayaraq, Azərbaycanın müstəqil bir dövlət kimi bərqərar olunmasından sonra hakimiyyətə gələn müxtəlif qüvvələr tərəfindən iqtisadiyyatda köklü dəyişikliklər aparılması üçün heç bir şey edilməmişdir və nəticədə əhalinin həyat səviyyəsi olduqca aşağı səviyyəyə düşmüşdür. İqtisadi böhrandan əsas çıxış yolu dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsindədir, ona görə ki, dövlətin iqtisadi sahədə yeganə inhisarçı olduğu şəraitdə heç bir islahatların aparılması mümkün deyildir. "Azərbaycan Respublikasında dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 1993-cü il yanvarın 7-də qəbul edilməsinə və bu qanunun qüvvəyə minməsi haqqında qərarla Dövlət Əmlak Komitəsinin rəhbərliyinə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında proqramın təqdim edilməsi üçün 1993-cü il martın 1-dək vaxt verildiyinə baxmayaraq, nə göstərilən müddətdə, nə də sonra bu tapşırıqların öhdəsindən gələ bilmədi.

1995-ci ilin yanvarında Dövlət Əmlak Komitəsinin rəhbərliyində dəyişikliklər aparılmış və 1995-ci ilin martın 3-də Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında proqramın hazırlanması üçün xüsusi komissiya yaradılmışdır. 1995-ci il iyunun 24-də həmin komissiya öz işini yekunlaşdırmışdır. Dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında proqram hazırlanarkən əsas amil kimi əhalinin həyat səviyyəsinin qaldırılması götürülmüşdür. 1995-1998-ci illəri əhatə edən proqramın əsas mahiyyətini xüsusi mülkiyyətçilər təbəqəsinin formalaşdırılmasına və nəticədə səmərəli fəaliyyət göstərən bazarın yaradılmasına, xalq təsərrüfatının inhisarlaşdırılmasına və onun strukturunun yenidən qurulmasına, ölkənin iqtisadi dövriyyəsinə kapitalın cəlb olunmasına və kapitallaşma mexanizminin yaradılmasına, iqtisadi prosesə bütün növ istifadə olunmamış resursların cəlb edilməsinə, vətəndaşların sahibkarlıq və işgüzarlıq fəallığının artırılmasına, işgüzarlıq fəaliyyəti üçün münbit şəraitin yaradılmasına, inflyasiyanın qarşısının alınmasına və manatın alıcılıq qabiliyyətinin artırılmasına yönəldilmiş əməli tədbirlər təşkil edir.

Bu tədbirlərin nəticəsində maliyyə sabitliyinə, əhalinin əmanətlərinin artırılmasına və bu əmanətlərin investisiyalara çevrilməsinə, istehsalatın canlandırılmasına və iş yerlərinin artırılmasına, nəhayət, vətəndaşların həyat səviyyələrinin keyfiyyətcə yaxşılaşdırılmasına nail olmaq olacaq.

Yuxarıda göstərilənləri və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 110-cu maddəsini rəhbər tutaraq, Azərbaycan Respublikasında 1995-1998-ci illərdə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında Dövlət Proqramı təsdiq olunmaq üçün təqdim edilir. Eyni zamanda, qüvvədə olan qanunvericiliyə müəyyən dəyişikliklər edilməsi zəruriyyətini nəzərə alaraq, "Azərbaycan Respublikasında dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanununa əlavələr və dəyişikliklər haqqında Azərbaycan Respublikasının qanun layihəsi müzakirə üçün təqdim edilir".

1995-1998-ci illərdə özəlləşdirmənin aparılmasını nəzərdə tutan proqram dövlət mülkiyyətində olan əmlakın özəlləşdirilməsinin təşkilati, iqtisadi və hüquqi əsaslarını əks etdirirdi. Dövlət Proqramında mülkiyyətin özəlləşdirilməsi sahələri, istiqamətləri, müddəti, mərhələləri və sair öz əksini tapmışdı. Mərhələlər üzrə özəlləşdirmə bu cür nəzərdə tutulmuşdu: birinci mərhələ: 1996-1998-ci illər; ikinci mərhələ: 1998-2000-ci illər; üçüncü mərhələ: 2000-2001-ci illər; dördüncü mərhələ: 2001-2005-ci illər. Sözügedən sənəd 1995-ci il iyulun 21-də Milli Məclis tərəfindən bəyənilərək qəbul edildi. Beləliklə, konkret proqram əsasında Azərbaycanda dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinə başlandı ki, bu da yeni iqtisadi inkişaf mərhələsinin əsasının qoyulmasında olduqca böyük rol oynadı. Sözügedən proqram Azərbaycanda sovetlər dövrünün yadigarı olan planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatı sisteminə keçmək yolunda böyük əhəmiyyət kəsb etdi. Məhz bunun nəticəsi idi ki, Azərbaycanda ümumi daxili məhsul 1996-cı ildə 1,3 faiz, 1997-ci ildə 5,8 faiz, 1998-ci ildə 10 faiz artdı. 1998-ci ildə sənaye və kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalında daha böyük göstəricilər qeydə alındı. 1995-ci ilə qədər Azərbaycanın iqtisadiyyatına, maliyyə sisteminə böyük zərbələr vuran inflyasiyanın isə görülən tədbirlər nəticəsində qarşısı alındı və tədricən aradan götürüldü. Hətta 1998-ci ildə Azərbaycanın milli valyutasının - manatın dəyəri möhkəmləndi ki, nəticədə istehlak mallarının qiymətlərinin azalması və deflyasiya müşahidə olundu. Bu dövrdə Azərbaycana gələn xarici investisiyanın da həcmi durmadan artırdı. 1998-ci ildə Azərbaycanın iqtisadiyyatına 1,5 milyard dollar dəyərində investisiya qoyulmuşdu. Adambaşına xarici investisiya qoyuluşunun miqdarına görə həmin vaxt Azərbaycan Müstəqil Dövlətlər Birliyində birinci yerdə dururdu.

Bütün bunlar həm də 1998-ci ildə dünyanın əksər ölkələrini bürüyən maliyyə böhranından Azərbaycanın yenə uğurla çıxmasına imkan verirdi. Halbuki, həmin vaxt böhranın dünyanın aparıcı dövlətlərinə, o cümlədən Rusiyaya böyük zərbələr vurması MDB dövlətlərinin iqtisadiyyatına da dağıdıcı təsir göstərirdi. Lakin Azərbaycan burada istisnalıq təşkil edirdi. Bununla bağlı o dövrdə Heydər Əliyev bildirirdi: "Başqa ölkələrdən fərqli olaraq, Azərbaycanda son illər aparılan düzgün iqtisadi siyasət, həyata keçirilən düşünülmüş tədbirlər və ölçülüb-biçilmiş islahatlar nəticəsində biz Azərbaycanın maliyyə və iqtisadiyyat sahəsində elə bir şərait yaratmışıq ki, hətta Rusiyada baş vermiş böyük maliyyə böhranının da ölkəmizə təsirini azaldıb, onun qarşısını ala bildik".

Azərbaycanın sadalanan uğurlar əldə etməsində özəlləşdirmə prosesi vacib rol oynamışdı. Belə ki, artıq 1998-ci ilin sonlarına doğru Azərbaycanda ümumi daxili məhsul istehsalının 55 faizi özəl sektora məxsus idi. Sənaye məhsulunun 26 faizi də məhz özəl sektorda istehsal olunurdu. Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının 95 faizi, ticarətin 98 faizi və inşaatın 70 faizi yenə də özəl sektora məxsus idi. Eyni zamanda, bu göstəricilər Azərbaycanda iqtisadi islahatların və onların içərisində özəlləşdirmənin düzgün və səmərəli aparıldığını göstərirdi. Ölkə vətəndaşlarının özəlləşdirmə prosesində iştirak etməsi üçün 1997-ci il yanvarın 1-dən əhaliyə özəlləşdirmə çeklərinin verilməsi prosesi də həyata keçirildi.

İqtisadiyyatın liberallaşdırılmasına xidmət edən yeni mükəmməl proqram

Bunlarla yanaşı, dövlət idarəetmə sistemində də aparılan islahatlar ölkənin inkişafı ilə bir həmahənglik təşkil edir və bu inkişaf prosesini daha da sürətləndirirdi. Belə ki, iqtisadi islahatlarla və özəlləşdirmə proqramının həyata keçirilməsi ilə bağlı iqtisadiyyatı idarəetmə sahəsində ölkənin 20-dən çox nazirliyi, dövlət komitəsi, konserni və şirkəti ləğv olunmuş, yaxud da yenidən qurulmuşdur. Bir çox nazirliklərdə və idarəetmə orqanlarında ayrı-ayrı qurumlar da ləğv edilmiş, yaxud da onların fəaliyyəti bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə uyğunlaşdırılmışdı. Bütün bunlar yekun nəticədə sürətli inkişafa xidmət edir və Azərbaycanın daha da möhkəmlənməsinə gətirib çıxarırdı. 2000-ci ildə dövlət mülkiyyətində olan əmlakın özəlləşdirilməsinin təşkilati, iqtisadi və hüquqi əsaslarını müəyyən edən "Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında" yeni qanun qüvvəyə mindi. Qanunda qeyd olunurdu ki, dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin əsas məqsədi iqtisadiyyatın liberallaşdırılması, sahibkarlığın genişləndirilməsi, rəqabət mühitinin formalaşdırılması, iqtisadiyyata investisiyaların cəlb olunması yolu ilə onun səmərəliyinin artırılmasına, struktur dəyişikliklərinə və əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə nail olmaqdan ibarətdir. Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin əsas prinsipləri isə qanuna əsasən aşağıdakılar idi: özəlləşdirməyə dair tədbirlərin aşkarlıq şəraitində həyata keçirilməsi və onun gedişi üzərində dövlət və ictimai nəzarətin təmin edilməsi; dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesində əmək kollektivinin qanunvericiliklə müəyyən olunmuş mənafelərinin qorunması; sağlam rəqabət mühitinin formalaşdırılması; özəlləşdirmə prosesində bütün alıcılar üçün bərabər şəraitin yaradılması. Qanunun 5-ci maddəsində Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin Dövlət Proqramı ehtiva olunurdu. Burada qeyd olunurdu ki, müəyyən dövr üçün dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin həyata keçirilməsində öncüllüklər (prioritetlər), məhdudiyyətlər, dövlət mülkiyyətinin fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən alınması qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq olunan Dövlət Proqramında müəyyən olunur.

Qanuna əsasən, Dövlət Proqramında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi üsullarının seçilməsi, dövlət özəlləşdirmə paylarının (çeklərin) istifadə olunması, özəlləşdirmə prosesində yerli və xarici investorların (alıcıların) iştirakı, özəlləşdirilən dövlət əmlakının haqqının ödənilməsi qaydaları, eləcə də müəssisə və obyektlərin özəlləşdirməqabağı restrukturizasiyası və sağlamlaşdırılması; özəlləşdirilən dövlət müəssisəsində əmək kollektivinə verilən güzəştlər; dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi ilə bağlı digər məsələlər əksini tapırdı.

"Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında" Qanunun icrasını təmin etmək, iqtisadiyyatda aparılan struktur islahatlarını, sahibkarlığın inkişafını və sağlam rəqabət mühitinin formalaşdırılmasını sürətləndirmək, iqtisadiyyata investisiyalar cəlb etmək yolu ilə onun səmərəliliyinin artırılmasına nail olmaq məqsədilə 2000-ci il avqustun 10-da Heydər Əliyev tərəfindən "Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı"nın təsdiq edilməsi barədə Fərman verildi. Fərmanın mühüm cəhətlərindən biri "Azərbaycan Respublikasında 1995-1998-ci illərdə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinin Dövlət Proqramı"nın həyata keçirilməsi prosesində yol verilmiş qanun pozuntularının aradan qaldırılması və təqsirkar şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq tədbirlər görülməsi, bu barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə ətraflı məlumat verilməsi haqda Nazirlər Kabineti qarşısında konkret tapşırıq qoyulması idi. Bundan başqa, fərmana əsasən, dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi ilə bağlı I Dövlət Proqramına uyğun olaraq özəlləşdirilməyə açıq elan edilmiş, lakin özəlləşdirilməsi başa çatmamış müəssisə və obyektlərin II Dövlət Proqramı çərçivəsində özəlləşdirilməsi barədə təkliflər hazırlanmalı idi.

Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı "Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında" Qanuna və digər qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq, eləcə də həmin vaxta qədər ölkədə həyata keçirilmiş özəlləşdirmənin təcrübəsi nəzərə alınaraq işlənib hazırlanmışdı. Proqramın əsas məqsədi bunlar idi: "Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq dövlət əmlakının özəlləşdirilməsini həyata keçirmək; iqtisadiyyatın strukturunun təkmilləşdirilməsi və rəqabət mühitinin formalaşdırılması əsasında milli iqtisadiyyatın səmərəliliyini yüksəltmək; bazar münasibətlərinin iqtisadi əsası kimi özəl mülkiyyətçilər təbəqəsini genişləndirmək; iqtisadiyyata investisiyalar, o cümlədən xarici investisiyalar cəlb etmək yolu ilə onun inkişafına nail olmaq; dövlət əmlakını dövlət özəlləşdirmə çeklərinə satmaqla özəlləşdirmə prosesinə əhalinin maksimum geniş təbəqələrini cəlb etmək; I Dövlət Proqramı çərçivəsində özəlləşdirmə üçün açıq elan edilmiş müəssisə və obyektlərin özəlləşdirilməsini başa çatdırmaq.

II Dövlət Proqramı müəssisə və obyektlərin özəlləşdirilməsi baxımından təsnifatını, dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi üsullarının seçilməsi qaydasını, dövlət özəlləşdirmə paylarının (çeklərinin) və dövlət özəlləşdirmə opsionlarının istifadə olunması qaydasını, özəlləşdirilən dövlət müəssisələrində əmək kollektivinə verilən güzəştləri, özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin, fiziki və ya qeyri-dövlət hüquqi şəxslərin vəsaiti hesabına inşa edilmiş obyektlərin yerləşdiyi torpaq sahələrinin satılmasını, özəlləşdirmə prosesində yerli və xarici investorların (alıcıların) iştirakı qaydasını, özəlləşdirmə zamanı qoyulan məhdudiyyətləri, özəlləşdirilən dövlət əmlakının haqqının ödənilməsi qaydasını, müəssisələrin özəlləşdirməqabağı restrukturizasiyasını, sağlamlaşdırılmasını və özəlləşdirilmiş müəssisələrin dəstəklənməsini, özəlləşdirmə prosesinin informasiya-metodiki təminatını, dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi ilə bağlı digər məsələləri də müəyyən edirdi.

"Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununa uyğun olaraq dövlət mülkiyyətində olan əmlak özəlləşdirmə baxımından aşağıdakı kimi təsnif olunmuşdu: özəlləşdirilməsi qadağan olunan əmlak; özəlləşdirilməsi barədə qərar qəbul edilən anadək dövlət mülkiyyətində saxlanılan əmlak; Azərbaycan Respublikası Prezidentinin qərarı ilə özəlləşdirilən əmlak; Dövlət Əmlakının İdarə Edilməsi üzrə Dövlət Komitəsinin qərarı ilə özəlləşdirilən əmlak. Özəlləşdirilən dövlət müəssisələri kiçik, orta və iri müəssisələr qrupuna aid edilməklə qruplaşdırılmışdı. Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi bu üsullarla həyata keçirilirdi: dövlət müəssisələrinin fərdi layihələr üzrə özəlləşdirilməsi; özəlləşdirilən dövlət müəssisələrinin əmlakının əmək kollektivi üzvlərinə və onlara bərabər tutulan şəxslərə güzəştli satışı; dövlət əmlakının ixtisaslaşdırılmış çek və pul hərraclarında satışı; dövlət əmlakının hərraclar vasitəsi ilə satışı; dövlət əmlakının investisiya müsabiqələri vasitəsilə satışı; icarəyə verilmiş dövlət əmlakının satışı; dövlət müəssisələrinin müflis elan olunması yolu ilə satışı.

Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin üsulları II Dövlət Proqramına uyğun olaraq dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi barədə qərar qəbul edən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və ya Dövlət Əmlakının İdarə Edilməsi üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən müəyyən edilirdi. Dövlət müəssisələri özəlləşdirilərkən həmin müəssisələrdə çalışan işçilərin hüquqları və onların sosial müdafiəsi Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq təmin olunurdu. Qeyd edilirdi ki, özəlləşdirilən dövlət müəssisələrinin işçilərinin həmin müəssisənin əmlakının və ya səhmlərinin 15 faizini güzəştli şərtlə almaq hüququ var. Güzəştlərin verilməsi və müəssisə işçilərinin özəlləşdirmədə iştirakı II Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş qaydalara uyğun tənzimlənirdi. Xarici investorlar hərraclarda və investisiya müsabiqələrində II Dövlət Proqramında və Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarında müəyyən olunmuş qaydalara riayət etməklə iştirak edə bilərdilər.

(ardı var)

Azərbaycan.- 2011.-6 avqust.- S. 2.