Bir səsin zərifliyi

Ötən əsrin ortalarında konsert salonlarında, radio dalğalarında zərif, cingiltili bir səs, ürəklərə bal kimi yayılan xoş avaz eşidildi. "Oxuyur Bakı məktəblisi Elmira Rəhimova". Sonralar bu təqdimat daha möhtəşəm salonlardan eşidilməyə başladı. Bu qaraşın yeniyetmənin özünəməxsus ifaçılıq qabiliyyəti, səsinin ahəngindəki kövrəklik, titrəyiş eşidənləri məftun etdi. O zaman bu məktəbli qızcığaza tamaşaçı sevgisi, rəğbəti gətirən də ən çox onun məharət və coşqunluqla hind mahnılarını oxuması oldu.

O dövrdə Bakı kinoteatrlarında tez-tez Hindistanda istehsal edilmiş filmlər nümayiş olunurdu. İçərişəhərdə yaşayan Elmira Rəhimova da özünəməxsus şəkildə bu filmlərdə eşitdiyi mahnıları aramsız şəkildə oxuyardı. Bəzən də bu vurğunluq o həddə çatardı ki, Elmira böyük məhəbbətlə hindli qadınların paltarını geyməyə maraq göstərirdi. Orta məktəbdən başlanan bu istək getdikcə məhəbbətə çevrilirdi. 1956-cı ildə Moskvada keçirilən ümumittifaq baxışında Elmira Rəhimova "Avara" hind kinofilmindən oxuduğu mahnı ilə tamaşaçıların alqışlarını qazandı. İlk fəxri fərmanı, mükafatları alanda, tamaşaçı məhəbbətilə qarşılaşanda Elmiranın hələ 15 yaşı vardı.

O, 1941-ci ilin avqustunda Bakıda anadan olub. Paytaxtdakı 18 nömrəli orta məktəbdə təhsil alıb. Lap kiçik yaşlarından hind musiqisinə olan vurğunluq onu bu qədim ölkənin mədəniyyətinə bağlayıb. Məktəb illərində M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti olan Elmira Rəhimova ilk azərbaycanlı idi ki, Hindistanda təhsil almağa gedib. Əlbəttə, birdən-birə doğmalarından ayrılaraq yad məmləkətə oxumağa gedən 16 yaşlı gəncin keçirdiyi həyəcanı sözlə ifadə etmək çox çətindir. Dehliyə qədəm qoyanda ağlına gəlmədiyi bir təmtəraqla qarşılanıb. Azərbaycanlı qızın şərəfinə ziyafət təşkil edilib. 200 nəfər adlı-sanlı incəsənət işçisinin, dövlət xadiminin qatıldığı bu mərasimdə ölkə Prezidentinin müavini Radhakrişnan da iştirak edib. Elmiranın nəğmələri hamını məftun edib. Gənc qızın "Ay işığında" mahnısını, "Segah" muğamını ustalıqla ifa etməsi və "Naz eləmə" rəqsini özünəməxsus şuxluqla oynaması tamaşaçılara xoş təsir bağışlayıb. Ertəsi gün bu ölkədə çıxan qəzetlər "Azərbaycan bülbülü Hindistana gəlmişdir" ümumi başlıq altında Elmira Rəhimova haqqında fikir və rəylər dərc ediblər.

Rabindranad Taqor tərəfindən əsası qoyulan məşhur Kəlküttə-Şantiniketan Universitetində təhsil almağa başlayan Elmira Rəhimova əsasən milli və klassik hind mahnılarını öyrənməyə başlayıb. Mütəxəssislər söyləyirlər ki, klassik hind ladlarının ifası çətindir. Çünki burada 40-a qədər ahəng var. Onu tamamilə mənimsəmək üçün uzun vaxt gərəkdir. Amma azərbaycanlı gənc gecə-gündüz zəhmətə qatlaşaraq məşhur hind xanəndələrinin və rəqqasələrinin sənət sirlərini mükəmməl öyrənməyə çalışdı. Sonralar daha da püxtələşmək üçün Elmira Rəhimova Qucarat ştatındakı universitetdə də oxumalı olub. O, burada məşhur mütəxəssislərdən hind musiqisinin nəzəriyyəsini öyrənmiş, peşəkarlıq və sənətkarlıq qabiliyyətini daha da yüksəltmişdir. Hindistanda keçən günlər Elmira xanımın həyatında çox unudulmaz xatirəyə dönüb. O, burada Baş nazir Cavahirləl Nehru, onun qızı İndira Qandi, eləcə də məşhur kino ulduzları Raç Kapur, Qopal, Nərgiz və digər tanınmış simalarla tanış olub. İsti xatirələrin birindən bəlli olur ki, Elmiranın ifasında Azərbaycan mahnılarını dinləməyi çox sevən Cavahirləl Nehru həmişə bayram günlərində Elmiranı da rəsmi ziyafətlərə dəvət edərmiş. O, hətta azərbaycanlı qıza "Miradi" - deyə çağırarmış. "Mira" sənət ilahəsi deməkdir. Azərbaycanlı müğənniyə belə müraciət Hindistanda geniş yayılmışdı. Hətta ikinci dəfə 1961-ci ildə yenidən bu ölkəyə qonaq gələn Elmira xanım haqqında Hindistanda çıxan qəzetlər belə bir xəbəri sevinclə yaydılar. "Mira" öz vətəninə qonaq gəlib. Bu doğmalıq o qədər dərinə getmişdi ki, Elmiranın təkcə sənətini deyil, özünü də dəlicəsinə sevən insanlar vardı. Hindistan şahzadəsinin ona elçi düşməsi o dövrdə Azərbaycanda bomba kimi partladı. Doğrudur, bu sevdanın baş tutmaması bir çox səbəblərlə bağlıdır. Amma əsası odur ki, Elmira Rəhimova öz vətənini, Azərbaycanı daha çox sevirdi. O, sonralar da bu ölkəyə dəfələrlə gəlib. Maraqlıdır ki, Bakıda həmişə hind mahnılarını oxumağı çox xoşlayan Elmira Rəhimova Hindistanda həmişə Azərbaycan muğamlarını, xalq mahnılarını ifa etməyi daha çox sevirdi.

Hindistanda aldığı təhsillə kifayətlənməyən Elmira Rəhimova əvvəlcə Dövlət Musiqi Texnikumunda Seyid Şuşinskinin sinfini bitirib. 1970-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Dillər İnstitutunun ingilis dili fakültəsində təhsilini başa çatdırıb. Belə bir fikir də var ki, rus, hind, ingilis dillərini mükəmməl bilən ilk azərbaycanlı müğənnidir Elmira Rəhimova.

Xalq artistinin yaradıcılığı çoxşaxəlidir. Onun repertuarına xalq mahnıları, təsniflər, bəstəkar nəğmələri daxildir. Müxtəlif musiqi ansamblları ilə uğurla çıxış edən Elmira xanımın ifasında dəfələrlə eşitdiyimiz "Ana laylası", "Mən anayam", "Küsüb məndən", "Sənin gülüşlərin", "Odlar yurdu", "Tələbə", "Tələbəlik illəri", "Xoşbəxtlik", "Sən yadıma düşəndə" və başqa mahnıları çox fərqli və qeyri-adi bir ahəngdə olub. Sanki Elmira xanımın səsində bir şüşə zərifliyi var. Səsin qəfildən qırıla biləcəyi dinləyicini həyəcanlandırır. Bu qeyri-adi kövrəkliyə görə də Elmira Rəhimovanın oxuduğu mahnıları başqa ifada eşidəndə nədənsə o effekt alınmır. Görünür, bu da müğənninin özünəməxsus orijinallığından doğur. Vaxtilə unudulmaz müğənnimiz Yaşar Səfərovla birlikdə oxuduqları "Səadət" mahnısı kimi. Bu müğənniyə qulaq asdıqca bir xiffət keçirirsən. Bəlkə də bu ondan irəli gəlir ki, biz nəslin gəncliyində sevdiyi müğənnilər, gözəl səslər olub. Həm də bu istedad sahiblərinin sənətə məsuliyyət hissləri də güclü idi. Onlar həqiqətən də təkrarsız sənət nümayiş etdirirdilər. Əməkdar artist adını alanda 25 yaşı vardı. O vaxta kimi isə Elmira Rəhimova Fikrət Əmirovun, Cahangir Cahangirovun, Rauf Hacıyevin, Arif Məlikovun, Nəriman Məmmədovun, Telman Hacıyevin, Emin Sabitoğlunun onlarca mahnısının ilk ifaçısı olmuşdur. Bu bəstəkarlar da hər sözə musiqi libası biçməzdilər. Sözlə musiqinin vəhdəti peşəkarlıqla qurulardı. Ələkbər Ziyatay, Nəbi Xəzri, Bəxtiyar Vahabzadə. Tofiq Mütəllibov, Cabir Novruz, Ramiz Heydər, Fikrət Qoca, Nəriman Həsənzadə kimi şairlərin yaradıcılığına müraciət olunurdu.

O, sənətə həmişə müqəddəs məbəd kimi baxıb. Dünyanın 30-dan artıq ölkəsində öz səsi ilə məhəbbət və rəğbət qazanıb. Xalq artisti adı isə ona 2000-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən verilib. O, səsinin qanadlarını geniş açaraq zərif bir uçuşla qəlbləri fəth etdi. Son vaxtlar konsert salonlarında, ekran və efirdə görünməyən, hərdənbir köhnə lentləri səsləndiriləndə biz də xiffətlənirik. Elmira Rəhimova öz sanbalını qoruyan, sənətə məsuliyyətlə yanaşan təvazökar, şoulardan kənara çəkilməyi bacaran ağır təbiətli bir sənətkardır.

Elmira Rəhimova mahnı ifaçılığında öz möhürünü vurmuş müğənnilərimizdəndir. Vaxtilə bu sıra çox möhtəşəm idi. "Gör, mən kimlərlə bir səhnədə nəfəs almışam" söyləyən Elmira Rəhimovanın titrək səsi Sona Aslanova, Şövkət Ələkbərova, Yaşar Səfərov, Mirzə Babayev, Sara Qədimova, Oqtay Ağayev, Rübabə Muradova... kimi unudulmaz səs sahiblərilə birgə çıxışlar edib.

Bu gözəl müğənnimizin ailəsində adını daşıyan nəvəsi böyüməkdədir. Kim bilir, bəlkə balaca Elmira gələcəkdə nənəsinin yolunu davam etdirdi!

Flora XƏLİLZADƏ

Azərbaycan.- 2011.- 12 avqust.- S. 5.