Ustad

Ötən əsrin 50-60-cı illərində hər bir fikir, təşəbbüs asanlıqla həyata keçmirdi. Elə ilk nömrələrindən oxucuların sevimli qəzetinə çevrilən "Bakı" axşam qəzetini yaratmaq üçün nə qədər səy, əsaslandırıcı dəlil lazım idi. Azərbaycan mətbuatının liderlərindən biri Nəsir İmanquliyev çoxdan arzusunda olduğu "Bakı" şəhər qəzetini yaratmaq üçün Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinə müraciət etmişdi. Mərkəzi Komitənin ideoloji işlər üzrə katibi, görkəmli ictimai-siyasi xadim, yazıçı Şıxəli Qurbanov bu ideyanı rəğbətlə qarşılamışdı. Ancaq qəzetin nəşrinə Moskva da razılıq verməli idi.

Nəsir müəllim Moskvadan cavab gözləyəndə onu Azərbaycan Dövlət Radio Verilişləri Komitəsinə sədrin müavini təyin etdilər. Yeni vəzifəyə təzəcə vərdiş etdiyi bir vaxtda Moskvadan arzuolunan cavab gəldi. Bakıda şəhər qəzetinin nəşrinə icazə verilmişdi. Bu xəbər Nəsir müəllimin böyük sevincinə səbəb oldu. Elə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) jurnalistika bölməsini yenicə bitirmiş biz məzunların da sevinci yerə-göyə sığmırdı. "Bakı" qəzetini yaratmaq Nəsir İmanquliyevə tapşırıldı. O, yeni vəzifəsindən, nisbətən yüksək maaşından keçib arzusunda olduğu qəzetin təşkili ilə məşğul olmağa başladı. Bakı Şəhər Partiya Komitəsinin (keçmiş Marinskaya Qız Gimnaziyasının) birinci mərtəbəsində redaksiya üçün geniş, işıqlı otaqları, hər cür şəraiti olan yer ayrıldı. Nəsir müəllim, ilk növbədə, kadr məsələsinə diqqət yetirirdi. O, məni də yanına çağırdı. Hansı şöbədə işləmək istədiyimi soruşdu. Mən sevincək dedim: - Əgər mümkünsə, ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində. Nəsir müəllim gülümsünüb dedi: - Cabir Novruz şairdir. Moskvada M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirib. Bizdə işləmək istəyir. Özü də ədəbiyyat şöbəsində. Ona söz vermişəm. Sən yerdə qalan şöbələrdən hansında işləmək istəyirsən, seç.

Mən maarif və mədəniyyət şöbəsini seçdim. Bu sahə mənə həm tanış, həm də maraqlı idi. Nəsir müəllim də seçimimi bəyəndi. Məni təbrik etdi.

1957-ci ilin dekabr ayı idi. Nəsir müəllim gələcək kadrlarını Mərkəzi Komitəyə -Şıxəli Qurbanovun yanına təsdiqə apardı. Həm sevinir, həm də həyəcan keçirirdik. Əvvəla ona görə ki, respublikamızda ana dilində yeni bir mətbuat orqanı yaradılırdı. İkincisi, bu qəzetin ilk əməkdaşları sırasında Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika bölməsini yenicə bitirmiş biz gənclər də olacaqdıq.

Nəsir müəllim bizi Şıxəli Qurbanova təqdim edib hər birimiz haqqında məlumat verdi. Növbə mənə çatanda dedi ki, Sabir universiteti bir neçə aydır ki, bitirib. Amma işə düzələ bilməyib. Ancaq o, bu müddətdə boş durmayıb. Azərbaycanın ilk maarifpərvər qadınlarını üzə çıxarmaq üçün axtarışlar aparır, müəyyən səbəblər üzündən unudulmuş təhsil, mədəniyyət xadimləri haqqında silsilə tarixi oçerklər yazıb, mətbuatda çap etdirib. Ümidverən gəncdir...

Şıxəli Qurbanovun üzündə xoş bir təbəssüm göründü. Təbiətən zarafatçıl olan bu şəxsiyyət bir mənə, bir də Nəsir müəllimə baxıb dedi:

- Tələbəsi qadınlara belə istiliklə yanaşır, amma müəllimi redaksiyaya bir nəfər də qadın işə götürməyib.

Araya xoş bir gülüş düşdü. Nəsir müəllim də gülümsünüb dedi: - Redaksiyamızda onlar da olacaq...

1957-ci il dekabrın 25-də əmrimiz verildi. Redaksiyanın ilk kollektivi yarandı.

Şıxəli müəllimin zarafatla dediyi irad da nəzərə alındı. Qəzetdə qadın, qız səliqə-sahmanı da duyulmağa başladı. Biz səmimi, mehriban bir ailənin üzvləri olduq.

Mən ədəbi işçi kimi işə başladım. Şöbəmizin müdiri istedadlı jurnalist, kəskin felyetonlar müəllifi, tərcüməçi Rəfail Nağıyev idi. Beş il burada işlədim. Həmin beş il gənclik illərimin ən məzmunlu, mənalı illəri olub. Kiçik həcmdə çıxan qəzet az vaxtda böyük nüfuz qazandı. Biz burada paytaxtın coşub-çağlayan həyatına aid maraqlı yazılar, informasiyalar dərc edirdik.

Şöbəmizin ətrafında respublikanın adlı-sanlı ziyalıları, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, aspirantlar, elmi işçilər toplanmışdı. Onların köməyi ilə biz Bakının, o cümlədən respublikamızın zəngin mədəniyyət tarixinə aid maraqlı materiallar çap edib oxuculara çatdırırdıq.

Biz qəzetin geniş əhali arasında yayılması, daha çox oxucu cəlb etmək üçün Nəsir müəllimin tapşırığı ilə zavodlara, fabriklərə, təhsil müəssisələrinə, elm və mədəniyyət ocaqlarına gedir, söhbətlər aparır, abunəçi toplayırdıq. Harada olurduqsa, əmək adamları, ziyalılar bizi gülərüzlə qarşılayır, ana dilimizdə "Bakı" qəzetinin yaranmasına sevinirdilər. Mən bu görüşlərdə, söhbətlərdə fəhlələrin, təhsil və mədəniyyət işçilərinin milli duyğularının güclü olduğunu hiss edirdim.

Müəssisələrimizdə çalışan, mətbuatı sevən onlarca ştatdankənar müxbirlərimiz var idi. Onlar yenilikləri həvəslə yazıb bizə göndərirdilər. İşimizdən mənəvi zövq alır və qürur hissi keçirirdik. Bunun da səbəbi vardı. Çünki üzərimizdə Nəsir İmanquliyev fenomeni, qayğıkeş müəllim diqqəti vardı. Bu xeyirxah insanın gözəl məziyyətləri çox idi. O, işçilərinə yüksək diqqət və qayğı ilə yanaşırdı. Hər birimizin həyatı, taleyi ilə maraqlanır, kömək edirdi. Redaksiyaya cəlb etdiyi işçilərin əksəriyyəti gənc idi, evə ehtiyacları vardı. Nəsir müəllim Bakı Şəhər Sovetinin sədri Əliş Lənbəranskiyə müraciət edib işçiləri üçün ev tikilməsini xahiş etmişdi. Ə.Lənbəranski Nəsir müəllimə demişdi ki, bu, çox çətin bir işdir. Amma redaksiyada ehtiyacı olanların siyahısını verin, onları hazır olan mənzillərlə təmin edək.

Çox keçmədi ki, redaksiyamızın əməkdaşlarına mənzillər verildi. Mənə və "Xəbərlər" şöbəsinin müdiri Kazım Ələkbərova isə ikiotaqlı mənzil verildi. O gün redaksiyamızda əsl toy-bayram idi. Sevincimiz yerə-göyə sığmırdı.

Nəsir müəllim çoxlarına atalıq qayğısı göstərmişdi. Xeyir işlərində himayədarlıq etmiş, dərd-sərinə yardımçı olmuşdur.

Biz ondan nə öyrənmişdik? Hər şeydən əvvəl görərik ki, peşəkar jurnalist kimi yetişməyimizdə, mənəvi keyfiyyətlərimizin formalaşmasında bu nadir şəxsiyyətin böyük rolu olmuşdur. O, istər auditoriyada, istərsə də ictimai həyatda əsl müəllim idi. Yerişi, rəftarı, səmimiyyəti, ürəyinin genişliyi, saflığı ilə əsl müəllim idi. Onun yetirmələri mənəviyyatca sağlam, əqidəcə möhkəm həyat məktəbi keçiblər. Düzgünlük, ədalətlilik, işgüzarlıq, insanpərvərlik, alicənablıq bu məktəbin həyat və əməl devizi idi. O özünə də, bizə də tələbkar idi. İşdə nizam-intizam, səliqə-sahman olmasını istəyirdi. Bəzən sərt də olurdu. Amma səsini qaldırmazdı. İradını təmkinlə, incə yumorla bildirərdi.

Ümumiyyətlə, Nəsir müəllim işindən zövq alan, bəzən saatlarla masa arxasında yorulmadan çalışan iradəli, zəhmətkeş bir insan idi. 10-14 saat oturub işləmək qabiliyyətinə malik idi. Halbuki belə hövsələ, işgüzarlıq hər adamda olmur. Bu təcrübə məktəbi onun yetirmələrinə öz peşəsinin vurğunu olan, mənən sağlam, əqidəli publisistlər və mətbuat işçiləri olmağı öyrətmişdir.

Nəsir müəllim tələbələrini çox istəyirdi. Vaxtı imkan verəndə onların tədbirlərində iştirak edirdi. 1982-ci ildə universiteti bitirməyimizin 25 illiyini qeyd edəndə Nəsir müəllim də bizimlə idi. O, həmin unudulmaz gecədə hərarətlə çıxış etdi, uğurlarımıza sevindiyini bildirdi, tövsiyələrini verdi...

Nəsir müəllimin mənzilində zəngin bir kitabxana vardı. Burada toplanmış kitabların çoxunu ona böyük ehtiramı olan ziyalılar, alimlər, ilk yazıları işıq üzü görmüş gənclər hədiyyə etmişdilər. Həmin kitablarda yazılmış avtoqrafları oxuyanda düşünürsən ki, Nəsir müəllimə həqiqətən də çox böyük el məhəbbəti olub! Nəsir İmanquliyevin ətrafına topladığı işçilər mehriban, səmimi, işgüzar bir ailənin üzvləri idilər. Əhməd Rəşidov, Adil Cavadlı, Kazım Ələkbərov, Qeybulla Rəsulov, Çingiz Ələkbərov, Cəmşid Əmirov, Şakir Abdullayev, Rəfail Nağıyev, Səfər Məmmədov, Şamil Şahməmmədov, Cabir Novruz, Şükufə Tağızadə, İsmayıl Kərimov, Şaban Şabanov, Arif Ələsgərov və sonralar redaksiyada işləməyə başlayan əməkdaşların hər birinin öz fərdi xüsusiyyətləri, dünyagörüşləri və zövqləri olsa da, hamısı bu ailədə bir amala, bir məqsədə qulluq edirdi. Hər biri də "Bakı" qəzetində peşəkar jurnalist və mətbuat işçisi səviyyəsinə qalxmışdı.

Sabir GƏNCƏLİ,

tarix elmləri doktoru, professor

Azərbaycan.- 2011.- 2 dekabr.- S. 6.