Gəncəlilər deyirlər: şəhərin ən ağır günlərində

ulu öndər Heydər Əliyev həmişə bizimlə olub

Gəncə Azərbaycanın, Azərbaycan xalqının qədim, zəngin tarixini özündə əks etdirən bir diyardır, gözəl şəhərdir. Biz hamımız - harada yaşamasından asılı olmayaraq hər bir azərbaycanlı - Gəncə ilə, onun qədim və zəngin tarixi ilə fəxr edirik və Gəncənin tarixinə, Gəncənin Azərbaycan xalqı qarşısında göstərdiyi xidmətlərə minnətdarlığımızı bildiririk.

Heydər ƏLİYEV

Tarixi bir gün yada düşür. 1980-ci il dekabrın 16-sı idi. Ulu öndər Heydər Əliyev Gəncəyə gəlmişdi. Şəhərdə işlərin gedişi ilə tanış olandan sonra Xatirə parkına getdi. Cərgə-cərgə düzülmüş ağaclara baxdı və özü də bir ağac əkmək istədiyini bildirdi. Əlüstü bir neçə ting gətirdilər. Baxdı, qaytardı.

- Mənə çinar verin, - dedi. - Çinar həm Azərbaycanın, həm də Gəncənin ucalıq rəmzidir.

O vaxtdan illər keçir. Ulu öndərin yadigar çinarı göylərə ucalır. Onun ətrafında isə əzəmətli işlər görülür. Qədirbilən gəncəlilər 155 hektar sahədə Heydər Əliyev mərkəzi yaradırlar.

1969-cu ilin avqust plenumu, onun mübariz ruhu bütün sovetlər məkanında şimşək kimi gurladı. Plenumun materiallarını, respublikanın yeni rəhbəri Heydər Əliyevin dərin məzmunlu, geniş təhlilli, kəskin iradlı nitqini hamı dönə-dönə oxuyurdu. İllər boyu tənəzzüldə, durğunluqda inamları sarsılmış insanların qəlbinə ümid, gözünə işıq gəldi. Hamı gördü ki, Azərbaycan, nəhayət, öz səriştəli sahibini tapdı.

Elə ilk günlərdən cənab Heydər Əliyevin Gəncəyə xüsusi qayğısı və diqqəti açıq-aydın duyulurdu. 1970-ci ilin aprel ayında ulu öndər Gəncəyə gəldi. Şəhərin həyatı ilə ətraflı tanış oldu, müəssisələri gəzdi, ziyalılarla görüşdü. Durğunluğun səbəblərini araşdırdı, yüksəlişin yollarını müəyyən etdi.

Ölkə başçısının bu unudulmaz səfərindən sonra qədim diyarın yeni həyatı, əsl yüksəlişi, tərəqqi dövrü başlandı. İllər boyu bir növ gözdən uzaq, könüldən iraq qalan bir şəhərdə neçə-neçə xoş işlərin təməli qoyuldu. Sənaye obyektləri tikildi, körpülər, bağlar, parklar salındı, elm, təhsil ocaqları istifadəyə verildi. "Gəncə" mehmanxanası, təyyarə limanı, Yeni Gəncə və Gülüstan yaşayış sahələri, avtomobilçilər qəsəbəsi və neçə-neçə digər xeyirxah iş o illərin yadigarıdır.

Məhz cənab Heydər Əliyevin tapşırığı ilə Yeni Gəncə yaşayış massivi salınmaqla, Gəncə və Kəpəz rayonları yaradılmaqla bir növ qədim şəhərin tarixi adı qaytarıldı. Nizami poeziya günləri elə o vaxtdan xoş bir ənənəyə çevrildi.

Ulu öndər həyatın hər sahəsinə xüsusi fikir verir, hər bir ziyalının, yaradıcı adamın taleyi ilə maraqlanırdı. Xalq artisti Şahnaz Haşımova deyir ki, 1980-ci ilin dekabrında Heydər Əliyev Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutuna (indiki aqrar universitet) "Şərəf nişanı" ordenini təqdim etmək üçün Gəncəyə gəlmişdi. Konsert proqramına çıxış üçün hələ dördüncü sinifdə təhsil alan bacım Aybənizin də adı salınmışdı. O, əvvəlcə mənimlə bir duet oxudu, sonra "Sarı bülbüllər" mahnısını. Konsert qurtaran kimi cənab Heydər Əliyev bütün ifaçıları təbrik etdi. Mənim vəziyyətimi xəbər aldı, Aybənizlə xüsusi maraqlandı.

Bir də eşitdik ki, ölkə rəhbərinin tövsiyəsi ilə gənc istedadların müsabiqəsi keçirilir. Aybəniz də Bakıya dəvət olundu. Çıxışı çox uğurlu keçdi. Ona görə də Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbinə qəbul etdilər: Şövkət xanımın sinfində oxudu. Heydər Əliyevin tapşırığı ilə istedadlı uşaqlara xüsusi qayğı göstərilirdi. Onların bütün xərcləri dövlət hesabına ödənilirdi. Aybəniz Haşımova da sənət aləminə bax bu cür gəldi.

Bir dəfə də cənab Heydər Əliyevlə Naxçıvanda görüşdüm. Ulu öndərin 70 illik yubileyinə getmişdik. Vəziyyətimlə, yaradıcılığımla maraqlandı, bir neçə mahnımın adını çəkdi, bacım Aybənizi xəbər aldı. Gəncənin durumunu, adamların əhvalını soruşdu. Yarımçıq qalan obyektlərdən, xüsusən maşınqayırma zavodunun taleyindən həyəcanla danışdı. Sonra da özünəməxsus qayğıkeşliklə xəbər aldı:

- Şahnaz xanım, bəlkə bir sözünüz, ehtiyacınız var...

- Xeyr, yalnız Sizi görməyə gəlmişəm.

- Çox sağ olun, məndən gəncəlilərə salam söyləyin. Mən onların diqqətindən, köməyindən çox razıyam.

Ulu öndər xalqın tələbi və təkidi ilə ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdandan sonra da həmişə Gəncənin və gəncəlilərin taleyi ilə maraqlanıb, bu qədim şəhərə tükənməz qayğı və diqqət göstərib. Əslində, bu tarixi qayıdışın özü də müəyyən mənada Gəncə ilə bağlıdır. Ölkənin qurtuluşa gedən yolunun əsası məhz Gəncədə qoyulmuşdu.

1993-cü ilin qanlı-qadalı günləri yada düşür. AXC-Müsavat iqtidarı özünün yetirdiyi, yüksəltdiyi, di gəl ki, son vaxtlar ərköyünlük edən Surət Hüseynovu ram eləmək üçün onun komandir olduğu 709 saylı hərbi hissəyə qoşun yeritdi. Oranı aramsız top-tüfəng atəşinə tutdular. Ölənlər, yaralananlar var idi. Qədim şəhər al qana boyanmışdı. Gərginlik getdikcə artırdı, Gəncə çalxanırdı. Çaş-baş qalan insanlar qəzəblə, qeyzlə vurnuxur, nicat yolu axtarırdılar. O günlərin canlı şahidi, əmək veteranı Musa Musayev deyir ki, hamı çaşıb qalmışdı. Nə olacaq bu işlərin sonu? Hökumət də başını itirmişdi, camaat da. Qəfildən bizi AXC-Müsavat hökumətinin Gəncəyə gələn başbilənləri çağırdılar. Dedilər ki, Surət Hüseynov şəhəri ələ keçirmək istəyir, cəbhə boş qalıb, vəziyyət ağırdır. Biz onun hərbi hissəsini bombardman edib dağıtmalıyıq. Əhaliyə izah edin ki, şəhərdə atışma gedəndə narahat olmasınlar.

Nə? Qədim şəhəri bombardman etmək? Əlbəttə biz qəti etiraz etdik, sözümüzə baxan olmadı.

Belə bir ağır məqamda ulu Tanrı yenilməz xilaskar kimi Heydər Əliyevi bizlərə yetirdi. Xalqın təkidli tələbi ilə ulu öndər Bakıya gəldi. Ona respublikanın ən ali orqanlarından birinə rəhbərlik etmək tövsiyə olunurdu. Ulu öndər isə özünəməxsus müdrikliklə hərəkət etdi. İyunun 13-də Gəncəyə gəldi. O dahi şəxsiyyət heç nəyə baxmadan, həyatını təhlükə altına ataraq bilavasitə hadisə yerinə getdi. Vəziyyətlə ətraflı tanış oldu. Şəhər sakinləri ilə, əsgərlərlə, hərbi qulluqçularla görüşüb söhbət etdi, hər şeyi yerli-yataqlı araşdırdı. Ondan sonra - yəni iyunun 15-də Milli Məclisin növbəti iclasında Gəncə hadisələri barədə öz qəti sözünü dedi.

Heydər Əliyevin dərin məzmunlu, məntiqli çıxışı ilə Gəncə hadisələrinə tam aydınlıq gətirildi. Ulu öndər toplu-tüfəngli, silahlı-sursatlı iki əks tərəfin qarşısına sözlə, məntiqlə, ağlın, zəkanın qüdrəti ilə çıxdı və bu məntiqlə də əldə silah üz-üzə duran hər iki tərəfi tədricən tərk-silah elədi. Beləliklə, meydanlarda Vətən və xalq adından hay-haray salan AXC-Müsavat "başbilənləri" başıpozuq halda siyasət meydanından getməyə məcbur oldular.

1994-cü ilin oktyabr və 1995-ci ilin mart hadisələri dövründə də qədim Gəncə müdrik Heydər Əliyevin sərkərdə səriştəsi və komandan qətiyyəti sayəsində qardaş qırğınından xilas edildi.

Ulu öndər ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdandan sonra da qədim şəhərin tərəqqisi, iqtisadi-sosial yüksəlişi ilə müntəzəm maraqlanır, qayğı və diqqət göstərirdi. Heydər Əliyev Gəncə görüşlərindən birində demişdi: "Gəncəni sənaye şəhəri etmək, Gəncəni daha böyük etmək, Gəncə sakinlərinin həyat tərzini yaxşılaşdırmaq həmişə Azərbaycan rəhbərliyinin diqqət mərkəzində olmuşdur".

Heydər Əliyevin Gəncəyə hər gəlişi şəhərin həyatında unudulmaz bir hadisəyə çevrilirdi. Xüsusən 1998-ci və 2000-ci illərdə ölkə başçısı Gəncəyə gələndə gördü ki, şəhər təsərrüfatının bir sıra sahələrində vəziyyət günün tələblərinə əsla cavab vermir. Abadlıq, quruculuq sahəsində, xüsusən təbii qazın, su və elektrik enerjisinin təchizatında qüsurlar çoxdur. O, bu sahədə işlərin canlandırılmasının vacibliyini xüsusi vurğuladı.

2002-ci ilin sentyabr ayında Heydər Əliyevin bu yerlərə tarixi səfəri zamanı isə Gəncəyə yeni bir töhfə verildi. Milli Məclisin deputatı İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə ucaldılan Olimpiya idman kompleksinin açılışı oldu. Gəncə görüşləri zamanı ulu öndər Heydər Əliyev abadlıq, təmizlik və yaşıllaşdırma işlərinin yenidən qurulması, hər sahədə şəhərin sürətli dirçəlişi üçün dəyərli tövsiyələr verdi, quruculuğun, yüksəlişin yeni proqramını açıqladı.

Çox fərəhli haldır ki, ulu öndər Heydər Əliyevin yolunu onun layiqli varisi Prezident İlham Əliyev uğurla davam etdirir. Cənab İlham Əliyev xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin başladığı möhtəşəm işləri bacarıqla həyata keçirir, onun arzularını hər sahədə reallığa çevirir. Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu avtomobil zavodu uzun illər istifadəsiz qalmışdı. Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə bu gərəkli müəssisə işə salındı. Gəncədə buraxılan "OKA" və "MAZ" markalı avtomobillər, habelə "Belorus" tipli traktorlara indi ölkənin hər yerində rast gəlmək olar.

Şəhərdə ən müxtəlif, ən mürəkkəb sənaye sahələri sürətlə inkişaf edir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin bu yerlərə növbəti səfəri zamanı "Daşkəsən filiz - saflaşdırma" ASC-nin, Gəncə Polad Kompleksinin və "DETAL" alüminium zavodunun təməlqoyma mərasimində iştirak etmişdir. Bu müəssisələrin işə düşməsi ilə Gəncə şəhərində minlərlə adam işlə təmin olunacaqdır. Şəhərdə bir neçə güclü, qüvvətli sənaye obyektinin inşası nəzərdə tutulmuşdur.

İndi Gəncə hazırda əsl yüksəliş yolundadır. Hər sahədə görülən işlərin miqyası getdikcə artır. Bu qədim şəhər ulu öndər Heydər Əliyevin arzularına və Prezident İlham Əliyevin tapşırıqlarına uyğun olaraq tamamilə yenidən qurulur.

Qədirbilən gəncəlilər deyirlər ki, şəhərin ən ağır günlərində ulu öndər Heydər Əliyev bizimlə olub. Nizami yurdunun sakinləri Heydər Əliyevi həmişə xüsusi məhəbbətlə, dərin ehtiramla yad edirlər. Elə bu məhəbbətin, ehtiramın nəticəsidir ki, Heydər Əliyev prospekti başdan-başa yenidən qurulur. Şəhərin mərkəzində Heydər parkı yaradılıb, fəvvarələr kompleksi düzəldilib, Xatirə muzeyi açılıb. Qabağında da ulu öndərin əzəmətli abidəsi ucaldılıb. Meydanın ətrafındakı bütün binaların fasadları, dam örtükləri müasir üslubda təzələnir. Küçələr, yollar, bağçalar, bağlar yeni don geyir. Təkcə Nizami məqbərəsinin ətrafına, eləcə də Cavad xan küçəsindəki Gəncə seyrangahına baxmaq kifayətdir ki, bu yerlərdə görülən misilsiz işlər barədə müəyyən təsəvvürlər yaransın.

Bu yazını hazırlayarkən bir daha Xatirə parkına baş çəkdim. Burada yaradılan Heydər Əliyev Mərkəzi analoqu olmayan əzəmətli bir kompleks olacaqdır. Bu, ulu öndər Heydər Əliyevin işıqlı, nurlu xatirəsinə gəncəlilərin məhəbbət və ehtiramının simvolu sayılır.

Əhməd İSAYEV,

Azərbaycan.-2011.-11 dekabr.-S.3.